Þjóðviljinn - 19.07.1952, Blaðsíða 3

Laugardagur 19. júlí 1952 — ÞJÓÐVTLJINN — (3
Bitterfeíde. '
Við lögðum af stað í yndis-
legu veðri, tuttugu óg fimm
manna liópur auk túlka og
fararstjóra, í stórum langferða
vagni. Sama góða veðrið og
þennan fyrsta dag hélzt all-
an tímann sem ferðin um þvert
og endilangt Austur-Þýzka-
land stóð yfir. Þetta voru allt
Norðuriandabúar, en samskon-
ar hópum, af öllum hinum þjóð
ernunum, yar einnig boðið ti1
slíks ferðalags, og urðu þeir
á vegi okkar í bílum sínum
á nokkrum stöðum. Einnig
keyrðum við fram úr löngum
röðum hægskreiðra bíla, sem
voru yfirfullir af unglingum,
er nú voru á heimleiö frá Ber-
línar-mótinu, hlæjandi, syngj-
andi og veifandi, og hrópandi
hina áhrífamiklu kveðju móts-
ins: Freundscháft!
Við komum á fyrsta áfanga-
staðinn, Bitterfelde, seint um
kvöld, og höfðum þá keyrt dag
langt og svotil stanzlaust eftir
hinum breiðu og beinu þýzku
þjóðvegum, sem eru í senn
þægilegir og tilbreytingasnauð-
ir, I Bitterfeide var okkur tek-
ið forkunnarvel, og þar gistum
við og skoðuðum ekki staðinn
|yrr en daginn effir.
Við kolanámuna og verk-
smiðju þá, sem við heimsótt-
um • þáríra, vinna um 1800
manns. Kolin, sem eru brún-
kol, ;eru notuð til að framleið?
raforku. Vélaverksríiiðja staðav
ins skemmdist mjög í stríðinu
en er nú komin í samt lag
Afköst þar eru nú 100%
en fyrir stríð. Meðahau’-
verkamanna eru 380—420
mörlc á mánuði, en auk þes1'
eru sérstök !aun fyrir afkösf
umfram áæt’un. Ræðumaðu” ’
mötuneyti verksmiðjunnar, þav
sem við snæddum árþít, komsf
m.a. svo að orði:
,.Hver maður í þjóðnýttr
fyrirtækjunum veit, að hau’
vinnur fvrir sjálfan sig
þjóðfélagið jöfnum höndum
Aldréi fv-r hefur náðst jaf’
.góður árangur og nú, og sýr
ir það, að v;ð erum á
leið með þjóðnýtinguna“.
Jessnitz.
I ’ bænum Jessnitz er svo
kölluð MAS-stofnun, eða véla
hjálparmiðstöð bændanna. Slík
ar stofnanir eru' samvinnufyrir-
tæki bænda, þar sem þeir
hjilpast að við hagnýtingu og
réttmæta skiptingu þess vé’a-
afls, sem tiltækilegt er. Slík-
ar stofnanir voru fyvst settar
á laggimar árið 1949, og er
markmið þeirra meðal annars
áð koma í veg fyrir, að bænd-
ur þurfi að vinna lengur en
8 klukkustundir á dag, heldur
geti notið menningar- og
skemmtanah'fs-’eins og og aðrar
vinnandi stéttir. Með því móti
er einnig unninn bugur á gam-
aldags og óþjóðfélagslegri íd-
eólógíu nazismans meðal bænd-
anna.
MAS-stöðvarnar hljóta fjár-
magn sitt frá bænduuum sjálf-
um, þ.e.a.s. að bændur koma sér
saman um að greiða liver sinni
stöð ákveðið giald miðað eftir
afrakstri af búi hans. Fyrir
eins hektara upnskeru gi’eið’r
bondinh 19 rtrörk. Þegar jarð-
vogur >er bei'faðf i •• 'eftíy • up'B''
skeruna. leggur bóndinn fram
21 mark pr. hektara; fvrir
veniulega p’ægingu 34 mörk
pr. Imktara. og á vetuma. þ'?s--
a," dýpra er plægt, er gjaldið
fvrir hvem hektara allt að
42 mörkum. ...
Syæð'ð. sem tilheyrír ,MAS-
si.«fimraVi»i íá Javsnitz'i nær yfir.
65.ðfi .hú¥ahn,.lands. BtÖðiYr
arinnar ’Vai;, foröuaj ríkmunnn.
legnr Jierrága>rðuEi Óg tUhevsft
I. G. Farben-auðhríngnum. Núr
er verið að býggja þar ný
hús .fyrir verkfæri landbúnað-
Minningar úr sumarferðalagi
Ur ýmsum borgum A-Þýzkalands
arins; hvert slíkt hús kostar
um 15.000 mörk. — Auk gam-
alla landbúnaðorvéla á stöð
þessi nokkra nýja 40 hestafla
traktora, en fjöldi þeirra fer
Eftir Elías Mar
stöðugt vaxandi. Á viðgerðar-
verkstæði stöðvarinnar er mik-
ill fjöldi lærlinga.
Ailmikið hefur verið reist af
nýjum MAS-stöðvum, og notk-
un þessa gamla. herragarðs í
þessum tilgangi er affeins
véla og eyðiiagðist mjög. Þessi
árás var ein af mörgum slík-
um, sem enga hernaðarlega
þýðingu hafði, þar sem komið
var að stríðslokum.
Leikhús borgarinnar, sem að
sögn Þjóffverja er fullkomn-
asta leikhús allrar Evrópu,
eyðilagðist að mestu í loft-
árásinni, en hefur nú verið
endurreist í öllum sínum glæsi-
leik.
Frá Dessau héldum við til
Quedlinburg.
I hópi æskunnar.
Við komum til Quediinburg
síðarihluta dags og keyrðum
Æskulýðshöllin í Berlín.
bráðabrig'ðaúrræði. Sem dæmi
um það, að húsnæðið er hvergi
nærri fullnægjandi, má nefna,
að það sem áffur var trésmíða-
vinnustofa búgarðsins hefur nú
verið innrétta'ð sem matsalur
handa nokknim h’uta starfs-
fóiksins. — Þama er vísir að
bókasafni, ca. 140 bindi; einn-
ig klúbbherbergi og samkomu-
salur, því að MAS-stöðvarnar
eru jöfnum höndum menning-
arstofnanir þeirra svæða, sem
undir þær heyra.
Við> ferðafélagamir dokuðum
stutta stund í smáþorpinu Salz-
fortkapelle. Þar búa 83 bænd-
ur, allir á nýbýium, og eiga
margir hverjir enga hesta og
þurfa þvi á miki’li vélahjálp
að'halda; Gaman þótti a. m. k.
okkur, * Íslendiogpnuírí,. að. S.i4
þreskivélaraar, sem þar voru
starfræktar við aðalgötuna
undir hávöxnum ti’jánum. Börn
in hoppuðu léttfætt umhverf-
is og fögnuðu okkur gestim-
um ákaft.
. B^sau. .j
Fvrfr, lieimsstyrjöldina yoru
íbnar Eussa.itborg'av J..5S, þúsí,.
en;.i eruó®ú:; (inraaoó-ýið 95 þús-
imtí. Þann 1. ;marz 1945, rétt
áður en stríðinu lauk, varff
borg;n fyrir stórkostlegri
sprengjuárás amerískra fiug-
þaðan upp eftir skógivöxnu
fjalllendinu upp á tindinn
Brocken, sem er alveg, við
landamæri Austur- og Vestur-
Þýzka’ands. Áður en viff* héld-
um heim í hótelið í borg'nni,
snæddum við kvöldverð á
„Heinrlch Heine“-veitinga-
kránni, skammt fyrir ne'ðan
Brocken; en sú krá er reynd-
ar engin venjuleg „krá“ í okk-
ar merk’ngu, heldur fullkom-
ið fja’lahótel með dásam’egu
útsýni og öllum nýtízku þæg-
indum; einn þein-a staða, þar
sem mann langar til að geta
sezt að um skeið til þess ac
vinna í mátulegu næði.
En hér var ekki til setunnar
boðið. í Quedlinburg vorum við
fer'ðafélagar leystir út með
•gjöfum, eins og rejmdar svo
víða annarsstaðar, og var aðal-
’ ega um bækur aff ræða, auk
ógrynnis af blómum. , Er
skemmst frá því að segja, að
að bíllinn okkar varð brátt út-
troðinn af slíkum minjagrip-
um, og hvað b’óm'n snerti,
urðum .við ,’a.ð, öl’um jafni að
losfepkkúf "’við þáu á ' kurteis-
af*ríStt viff^fyrsta bbntuga
tækifæri, því að hefðum við
haidið tii haga öllpm þeim
býsnum, sem kát, og v’ðmóts-
þýð. 'æskan -rétti að okkur af
blómskrúði, hefffi > annar 30-
manna langferðabíll varla dug-
að til.
Nú lá Ieið okkar um Weimar
og fleiri dásamlega staði, sem
því miður var lítið tækifæri ti’
að skoða; en næsti áfanga-
staður var Eisenach og ung-
lingatjaldbúðirnar í Wilhelm-
Stal, þar skammt frá.
Unglingatjaldbúðir þessar eru
kenndar viff nissneska skáldið
Maxim Gorki, og þar eru til
lengri og skemmri dvaiar um
50 þúsund böm og unglingar
frá ýmsum landshlutum. Jafn-
vel frá Vestur-Berlín voru
þarna 74 börn til dva’ar um
það leyti, sem við vorum á
ferð. Við móttökuathöfnina
flutti telpa ein frá Vestur-
Beriín ræðu. Hún sagði, að
hún og fleiri ungherjar hefðu
farið leyniiega þáðan og til
Austur-Þýzkalands, en með
fullu samþykki foreldranna.
„Faffir minn er trésmiður“,
sagði hún, ,,og er meðiimur í
S. E. D.“ (Sozialistischen Ein-
heitspartei D'eutschlands). I
flestum unglingatjaldbúðum
. D. R. eru böm frá Vest-
ur-Berlín.
Það er dásamlegt að sækja
heim þessa byggð yngstu kyn-
slóðarinnar. Móttökurnar voru
eins góöar og á varð kosið.
Kýntur héljarmikill bálköst-
ur, dansað, haldnar íþróttasýn-
ingar og leikar langt fi’am á
nótt, og aff lokum var okkur
fylgt til tjaldbúðanna, sem við
gistum í.
Morguninn eftir hé’dum vio
til Eisenach og ókum þá m. a.
framhjá fyrrverandi sumarbú-
stað Hermanns Görinfirs. Hús
þetta. sem er stærðar, bygging,
er nú notað sem hressingar-
hæli.
Eisenach og Jena.
Bærinn Eisenach er senni-
lega sá fallegasti og viðkunnan
legasti, sem-óg hef - komið i.
Frægur er staðurinn m.a. fyr-
ir það, að í kastalanum Wart-
bui’g á hæð einni við bæinn.
sat Marteinn Lúter um langt
skeið, — og svo er þar fædd-
ur Jóhann Sebastian Bach.
Það, sem mesta athygli okk-
ar vakti í Eisenach, var þó
bílaverksmiðjan B.M.W., sem
bæjarbúar hafa allmargir að-
alatvinnu sína við. Þar eru
framleiddir um 30 bílar á das
mest af beim flutt út, bæði ti)
alþýðulýðveldanna og Sovét-
ríkjanna, en einnig til auð-
valdslandanna, t.d. Norður-
landa, Englands, Canada og
jafnvel til Ástralíu. Um 70%
af verksmiðjunni fór í rústir í
styrjöldinni, en nu hefur hún
verið endurbyggð, og þar
vinna 6000 manns. Okkur var
gefinn kostur á að skoða verk-
smiðjuna rækilega, fylgjast
með smiði bifreiðanna, ein-
stakra hluta þeirra og sam-
setningu, og einnig prófa þær
tegundir, sem fara áttu á markr
aðinn árið eftir — í senn betri
cg ódýrari en áður...
Ekki var síður merkilegt að
skoða Zeiss-verksmiðjurnar í
Jena. Þar eru sérstakar deild-
ir verksmiðjunnar einungis fyr
ir lærlinga, og starfa þar um
2000 lærlingar allt árið. Lýð-
háskóli er í sambandi við verk-
smiðju þessa, einnig séi’stakur
kvöldskóli verkfræðinga, en
fullt nám í honum tekur níu
kennslumisseri. Þar að auki er
svo reglulegur verkfræðihá-
skóli í sambandi við verk-
smiðjuna. Eins og mönnum er
kunnugt, framleiða Zeissverk-
smiðjurnar hverskonar sjón-
gler og tæki tól myndavéla,
kíkja o.þ.h., og er heimsfrægt
fyrirtæki í þessum greinum.
Þetta ár tóku um 700 Iær-
lingar próf fyrir áætlaðan tíma
tii þess að geta komizt á Ber-
línar-mótið. Þann 15. septem-
ber var búizt við að innrita
1100 nýja nemendur við skól7
ann.
Lærlingaverksmiðjan er full-
komlega sjálfstæð, og þar eru
nemendur menntaðir í 28 mis-
munarídi iðngreinum. Tvö lær-
lingaheimili eru í sambandi við
verksmiðjuna fyrir munaðar-
lausa unglinga og þá, sem ekki
eiga heimili í Jena. Laun náms
fólksins, auk ókeypis fæðis og
náms, er: á 1. ári 80 mörk á
mánuði; á 2. ári 90 mörk á
mánuði; og á 3. ári 100 mörk
á mánuði. Laun þessi voru
hækk.uð um 10 mörk hver
flokkur sl. haust. En auk
þessa eru svo veitt verðlaun
fyrir sérstaklega góð og mik-
il afköst.
Langflestar þær vélar, sem
notaðar eru við framleiðsluna,;
smíðar verksmiðjan sjálf. Þar;
eru t.d. framleiddir um 100
stykki á mánuði af litlum
model-mótorum, sem notaðir
eru við kennslu, mikið af þeim
er flutt úr Iandi, en einnig
notaðir við skólann sjálfan.
Miðdegisverð snæða nemend-
urnir í verksmiðjunni — og
borga aðeins 9 mörk á mánuði.
l .Jena skoðuðum við planet-
arium, sem svo er nefnt, en
það er skematisk mynd af him-
inhvolfinu, gangi stjama,
hrej-fingu jarðar og afstöðu
hennar á ýmsum árstímum o.
s.frv. o.s.frv. Planetarium er
semsé einskonarkvikmynda-eða
skuggamyndasalur, hvolf, þar
sem sérstaklega er útbúin sýn-
ing til fræðslu um geiminn.
Zeissverksmiðjan í Jena hefur
framleitt 27' slík tæki, og voru
þau flest staðsett víðsvegar um
Þýzkaland fyrir stríð, en eyði-
lögðust í ófriðnum öll nema
tvö, þetta. í Jena og annað í
Hamborg. Enginn okkar í þess-
um ferðahóp hafði verið við-
Framhald á 7. siðu.
Gata í Berlm.