Þjóðviljinn - 25.01.1953, Page 4

4) — ÞJÓÐVILJINN — Suimudagur 25. jnúar 1953
Summdagur 25. janúar 1953 — ÞJÓÐVILJINN — (5
þlÓOVIUINN
Otgefandl: Samelningarflokkur alþýðu — Sóaíalistaflokkurina.
Ritstjórar: Hagnúa Kjartansson (áb.), SígurSur Guömundsaon.
Préttastjórl: Jón Bjarnason.
BiaSamenn: Áamundur Sigurjónsson, Magnúa Toríl Ólafsaon.
Guðmundur Vigfússon.
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Ritstjóm, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: SkólavörðustSg.
19. — Síml 7600 (3 línur).
Áakriftarverð kr. 18 á mánuSi i Reykjavik og núgrennl; kr. 1*
annars staðar & landinu. — LausasöluverS 1 kr. eintakiS.
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f.
Mesta kraftaverk mannkynssögunnar
Séra Jóhann Hannesson kristniboði er nýkominn heim
eftir alllanga dvöl 1 brezku nýlendunni Hong-Kong, en
þímgaö hefur sem kunnugt er sópazt nokkur hópur auö-
manna og valdamanna sem beðiö hafa ósigur í Kína og
stunda nú þá iðju helzta aö ófrægja alþýö'u heimalands
síns. Hii-öa auövaldsblöð um allan heim „frétth“ sínar
um hið nýja Kína hjá þessum hafreknu sprekum á brezku
ránssvæði, og þarf ekki getum að því að leiða af hverjum
hug þær fréttir eru sagðar. Séra Jóhann Hannesson virð-
ist hafa hlustaö gamngæfilega á þennan fréttaburð, eins
og glöggt hefur komiö fram í greinum hans í Morgun-
blaöinu. Hitt er svo sjálfsagt aö viöurkenna .aö séra
Jóhann viröist ekki alveg blindaöur; harrn di-egur t. d.
enga dul á kúgun þá og eymd sem ríkti í Kina áður
en alþýöan tók völdin í landi sínu, en þaö' þekkti liann
s,í eigin raun en ekki söguburði annarra.
Stundum hefur þaö ekki virzt ólíklegt að séra Jóhann
vildi áðeins segja þaö sem hann teldi satt og rétt, þótt
dómgreind og heimildamat virtist í meira lagi brenglaö.
En því miður veröur að draga þessa skoöun í efa eftir
Jramkomu hans í fyrradag. Hann boöar þá fréttamenn
á sinn fund — alla nema fréttamenn Þjóöviljans. Er
vandséö hvers vegna maöur sem telur sig segja satt og
rétt vill foi'öast aö eiga oröastaö við þá sem eru annarrar
skoðunar og sér sér ekki fært að svara spumingum þeirra
eins og hinna sem ekkert \ilja heyra annaö en níö um
hiö nýja ríki,
Margt athyglisvert viröist hafa komiö frarn í viötali
séra Jóhanns viö fréttamenn og hefur hver heyi’t sitt.
Eitt er þó ööru merkara. Þaö hefm- veriö hai't fyrir satt
undanfariö í blööum þeim sem séra Jóhann vill tala við
aö 14 milljónir Kínverja iiafi verið líflátnar eftir bylting-
una. í fyrradag gerast svo þau tíðindi aö þessi ágæti
kristniboöi vekur 9 milljónir þessara manna upp frá
clauðum, og höföu þá sumir legiö í gröfum sínum árum
saman, aö sögn ágætra blaöa sem birtu fréttir frá Hong-
Kong. Er þetta eflaust mesta kraftaverk sem um getur
1 sögu mai;nkynsins. Og þó er ekki á því neimi efi aö
upprisuliátíöin á eftir aö vei'Öa enn stærri.
„Gyðingaofsóknir"
Um langt árabil má segja að ekki hafi komið ein einasta er-
lend frétt í Morgunblaðinu, en í staðinn hefur það blað birt
mjög heiftþrunginn áróður gegn rikjum alþýðunnar og helzt
uppvís ósannindi. Það væri mikið verk og illt að moka þann
flór daglega, en þess gerist sem betur fer ekki þörf; allt
hreinlegt fólk þrífur sjálft af sér sletturnar sem að því er
beint á hverjum degi.
Nýjasti ósannindaáróðurinn er sá að í löndum alþýðunnar
sáu hafnar gyðingaofsóknir og að Þjóðviljinn verji gyðingaof-
sókiiir daglega og telji þær sjálfsagðar.
Morgunblaðinu skal sagt það enn einu sinni áð Þjóðviljinn
hefur alltaf beitt sér gegu hverskyns kynþáttaofsóknum og
mun alitaf gera það; kynþáttaofsóknir er eitt gamaikunr.asta
ráð auðmannastéttarinnar til að rugla fólk og sundra því og
iæra því ímyndaða sökudólga — eins og kunnugt er í auðvalds-
TÍkjum. Einu löndin, þar sem liynþáttaofsóknir eru lögum sam-
kvæmt glæpur, eru ríki alþýðunnar; í þeim löndiun haí'a alíli*
kjmþættir s«>mu réttindi og sömu möguleika.
' Þessi staðreynd rekst þó auðvitað ekki á hina að stétta
skipting nær til allra kynþátta; það eru til gyðingaauðkýfingar
og iþeir ófáir, og það eru til auðmannasamtök gyðinga. Þessi
samtök og starfsemi þeirra verður sósíalistum engu geðfelld-
ari þó þau séu bundin við sérstakan kynstofn; þvert á móti
ástunda þau þá starfsemi sína á fölskum forsendum.
Það hefur nú-komið í ljós að slík samtök hafa átt þátt í
/immtuherdeildarstarfsemi í löndum aiþýðunnar og hinir seku
ihafa verið dregnir fyrir lög og dóm. En þau eðlilegu viðbrögð
eru ekki fremur „gyðingaofsóknir" en það eru „aríapfsóknir“
þegAr menn af þeim kynstofni reynast sekir um óhæfuverk.
Söngraddir — Teikn á himni — Banameina-
ruglingur. — Póstur.
ÉG hef .verið að velta því fyrir
mér, hvort við íslendingar er-
um að samaskapi söngiúr og
við erum söngelskir. Söng-
élsku okkar dregur enginn í
efa, varla liefur fáménnt fé-
lag verið við lýði um stimd
svo að ekki sé stofnaður kór.
En það er með endemiun hve
einsöngvarar syngja oft
hroðalega falskt. Falskar
raddir leynast oft óhijómsömu
eyra í kór, þæf hverfa í fjöld-
ann. En svo kemur gjarnan
stjama kórsins og syngur ein-
söng í lagi og þá bregður
varla útaf að söngur hennar
er hei'filega faiskur. Stundum
getur óþjálfuð eða lítt þjálf-
uð rödd farið út fyrir vald-
svið söngvarans. Hann heyrir
að hann syngur falskt, en hef-
ur bara ekki vald á röddinni. FRÆNDI skiifar: Heiil og sæll
Þeir sem frlð op Wessun þoða
bamakindum haas. -
vildu sízt láta verk sih skoða
í víðsjá skaparana.
Með beztu kveðjum.— Frændi.;
★
FYRIR nokkrum árum dó merk-
ur maður rússneskur, að nafni
Zsdanov. Borgarapressaii var
ekki lengi að finna banamein
hans: Stalin drap hánn. Nú
er komið á dagiim að líklega
var ekki allt roeð felldu um
dauða Zsdanovs, að vera kann
önnur og áð við norrænir
menn berum þar nokkuð
skarðan hlut. Fólk af róm-
önsku eða slavnesku þjóðemi að hann hafi veriö drepiim
til dæmis 'getur gjama komið
saman og sungið undurí'agurt,
þótt allar raddir séu Óþjáifað-
ar og það er eins og hver
finni það á sér hvenær ber
að syngja veikt og hvenær
sterkt. Þegar við íslenzkir
tökum lagið í bíl syngur sá
hæst sém mestá hefur rödd-
ina og svo koll af kolli og
úr verður eitt ferlegt öskur
sem stundum nálgast þó lagið.
Miðað við höfðatölu (einu
sinni enn) er hér iík'ega hvað
mest af góðum röddum og
slæmum söngvurum.
Oftar held ég samt, að því
sé svo varið að söngmaður
heyrir ekki, því að furðu
margir hafa lært að beita
rödd sinni og syngja þó
rammfalskt. Er þetta heldur
hvimleitt svo margar góðar
raddir sem hér eru. Það virð-
ist og algeng skoðun hér að
söngur aé það að hafa nógu
hátt. Ekki er með ólíkindum
að ein þjí/ð sé söngnari en
Bæjarpóstur. Hann kom nú
hér í gær hann gamli minn og
barst þá margt í tal. Meðal
annars hin ískyggilegu ljós-
merki og önnur teikn á himni
sem mikið er nú rætt og rit-
að um og talið að færist mjög
í auka. Um það kvað hann:
Guðsóttinn hjá vcstuivcldum
verðugt fær nú iirós.
Og- hræðslan breytir hrævareidum
í liimneskt vasaljós.
eins og blöðin sögðu. 'En nú
er boi-garapressan búin : að
fimia hýtt banamein: hann
var með ólæknandi krabba-
mein. Hváð veldur slíkum
ruglingi á banameinum? Gorkí
var drepinn af fltigumönnum
vestuir\re.Ida, rannsókn mun
leiða í ljós, hvort Zsdanov
hefttr gert það líka. Þegar
svo er kemst pressan allt í
einu að þeirri. niðurstöðu áð
menn geti dáið náttúrlegum
dauðdaga, í Sovétríkjunum.
UM 800 póstpókar komu til
landsins 5 gær og munu nær
eins dæmi að svo mikill þóst-
ur berist á einum aegi. Erlend
blöð höfðu ekki komið lengi
og eru þau seinústu dagsett
5. desember. Þaö er sjaidgæft
nú á dögum að svo langt sé
milli póstferða, og fljúga
manni gjaman í htlg vor- og
haustskipin forðum daga. —
Ástæðan mun vera verkfallið
svo og að bæði Gúllfoss og'
Drottningin hafa vérið í klöss-
un.
* Um BÆKUR og annaS
.Erich Kleiber og ríkisóperan í Berlín. — Thomas
og Chariic Chaplin setjast að í Sviss
tek^ð sér bólfestu i Svisslandi bg jingi okkar, Charlie Chaplin. Hann
virðist sem hann hafi lagt Banda- | hefur leigt villu við Genfarvatn
I NÝIÍOMNUM þýzkum
biöðum er sagt frá þvi að endur-
reisn þýzku ríkisóperunnar i Aust-
ur-Berlín sé nú langt á veg komin
en hafizt var handa um það verk
fyrir hálfu öðru ári. Óperuhúsið
gereyðilagðist í stríðinu og varð
að byggja það alvcg frá grunni.
Áherzla hefur verið lögð á að
nýbyggingin verði í öllum atrlð-
um einsog hin gamla, og er hér
farið að oinsog annarsstaðar í
Austur-Evrópu, þegar endurreist
hafa. verið hús sem miklar minn-
ingar eru tengdar við. Innréttingu
hússins verður að líkindum lokið
við á þessu ári, svo að óperan
mun geta tekið tii starfa í sínum
nýju, en þó gömlu, húsakynnum
á næsta ári.
h
I I.I.VIST er taiið, að Er-
ich Kleiber muni ráðinn forstöðu-
maður liinnar endurreistu óperu,
en þvi starfi gegndi hann við mik-
inn orðstír í heilan áratug áður
en nazistar konni til valda í
býzkalandi. Við valdatöku þeirra
hraktist hann úr landi, og stjórn-
aði siðan öllum þekktum hljóm-
sveitum Vesturlanda, þartil liann
hvarf aftur til heimalands síns,
Austurrikis, eftir stríðið, Árið 1051
var honum boðið að heimsækja
ríkisóperuna í Berlín og tók liann
því boði. Þá barst lnonum orð-
sending frá Vestui-Berlín þess
ofnis að það mundi tekið illa upp
þar, ef hann gengi í þjónustu
kommúnista. Kleiber svaraði með
bréfi, sem birt var i blöðum Aust-
ur-Þýzkalands, og sagðist hann
eklti mundu láta neinn segja sér
fyrir verkurn. Hann mundi vinna
að list sinni hvar sem engar
hömlur væru lagðar á efnisva.1
hans eða listræna túlkun. Siðan
hefur hann verið með annan fót-
inn í Austur-,ÞýzkaIandi og átt
mikinn þátt í þeirri ©flingu tón-
listariífsins sem þar hefur orðið
síðan i stníðslak.
riltin að baki
að fullu og öllu.
-r Hann hefur
ckki farið dult
með það, að á-
stæðan til þess-
arar ákvörðun-
ar er sú mara
ofsókna og ótta
sem nú hvílir
yfir Bandaríkj-
unum. — Hann
hefur þó látið í
Ijós ; að hann
muni ekki af-
sala, sér bandariskum ríkisborgara-
rétti, og er það skiljanlegt að
maður á hans al.dri lcjósi sér
ekki hlutskipti laudlauss flótta-
manns öðru sinni.
Thomas Mann
Án'NAR þekktur maður er
setztur að í Svisslandi, a.m.k.
fyrst um sinn, en það er góðkunn-
og hýggst búa
þár ásámt fjöl-
skyldu sínni,
fyrstc um sinn
til vors. Ekk-
ert heyriat - af
máli hans frá
Bandarlkjunum,
en einsfog menn .
muna vár hann
sviptur land-
vistarleyfi sem
hann hafði þar
Chaplio i landi, meðan
innflytjendayfirvöldin rannsökuðu
mál hans, einsog það var orðað.
Mynd hans nýja, Sviðljós, heldur
áfram sigurför sinni um álfuna
og er nú komin til Svíþjóðar, og
er það talinn vottur þess að hon-
um fatist ekki í list sinni, að
jafnvel sænskir biógestir veltast
um í hlátri og mega vart vatni
halda þegar Chaplin slær á streng
skopsins í hörpu sinni. — ás.
veldar alþýðu sókn og vörn
l)r rœðu Eggerts Þorbjarnarsonar á fundi
Sósíalistafélags Reykjovíkur 15. jon. sl.
Árið 1943, bér um bil fimm
: árum eftir stofnun Sósíalista-
flokksms, réðst liann i stækkun
Þjóðýiljans úr fjónun síðum í
átta,
á þessu stutta tímabili hafði
fltrkkurinn gengrið í fjölbreytt-
an skóla.
Hann hafði staðið af sér of-
söknir og éinangrun finnagald-
ursins og brottför nokkurra
manaa úr fiókknum.
Hánn háfði öðiazt reynslu
brezka hernámsins.
Undir fórystu hans hafði
verkalýðurinn brotizt gegnum
gerðardómslögin árið 1942 —
ári eftir verkfallsósigurinn —,
ná.ð forystu í Dagsbrún og Al-
þýðusambandi íslands og upp-
Skorið margfaldan signr í Al-
iþingiskosnkigum sama ár.
Flokkurinn bjó sig undir
frumkvæði að hinni örlagaríku
nýsköþuiiarstefn u.
• Allt þetta tímabil hafði Þjóð-
viljinii verið mikilvirkasta vopn
flokksins í margþættri baráttu
hans, skipuleggjari og uppfræð-
afi alþýðimnar, enda goldið
þess og notið.
Síðan eni liðia hér um bil
tiu ár og allan þann tíma hefur
Þjóðviijinn verið 8 síður að
■1, stærð.
Einnig þetta tímabil hefur
verið mjög viðburðaríkt og lær-
dómsríkt.
Þátttaka og frumlcvæði Sós-
íalistaflokksins í nýsköpunar-
stjórninni varð minnisstæðasti
óg áhrifarBcasti viðburður vfir
standandi tíma og risti dýpra
en nokkur öanur stjórnmálaað-
gerð.
Þar á eftir urðu hin miklu og
neikvæðu umskipti, þegar yfir-
stéttin geklc eriendu valdi opin-
berlega á hönd með flugvallar-
samningi, Marshallsamningi,
Atlantshafsbandalagi og her-
námssamningi og sameinaði
alla flokka sína til sóknar gegn
Sósíalistaflökkmun og verka-
lýðssamtökunum.
Á þessu tímabili hefur Sós-
íalistaflokkurinn barizt fyrir
iþví'; að halda fylgi sínu og
stöðvum meðal alþýðunnar.
Samemingarmenn misstu að
vísu stjórn ASÍ og Fulltrúa-
ráðsihs, , en þeir héldu fylgi
verkalýðsins. Og meir en það.
Undanfarin ár hafa iþeir tekið
aftur veigamiklar stöðvar og
brotið stór skörð í stíflugarða
„lýðræðissinnanna“ svo sem
vinnudeilumar 1951 og 1952
sanna.
Sósíalistaflokkmim tókst að
vísu eioki að hihdra aðild Is-
lands að landráðasamningunum
— esi engum blandast hugur
um það, að stefnu hans í sjálf-
stæðisbaráttunni vex daglega
fylgi.
í öll þessi ár hefur Þjóð-
viljinn verið ísbrjótur flokks-
ins, alþýðunnar, þjóðarinnar,
sverð hennar og skjöldur í
sóku sem vöru.
Og nú er spumingin um
frelcail stækkun Þjóðviljans
aftur komin til itmræðu og á-
kvörðunar.
Þetta er efldci að ástæðulaush.
í flokknum er rík og vaxanöi
tilfinning fyrirþví, að stækkun
blaðsins sé nauðsjmleg.
Þessi tilfinning grundvailast
á þeim miklu breytingum, sem
orðið hafa á ástandinu og hin-
um stórauknu verkefnum
Iflokksins.
Hinar auknu árásir á lífs-
kjör alþýðunnar, harðnandi
stéttabarátta vegna hinnar
ofsaíegu marshallkreppu at-
vinnulífsins, vaxandi fasistísk-
ar tillmeigingar landráðaklík-
unnar til að afnema lýðréttindi
með bi-eyttri kjördæmaskipan,
með stofnun stéttarhers o. fl.,
illt eru þetta aðstæður, sem
brýsta fast á um stækkun Þjóð-
viljans. Lolcs er þess sérstak-
'ega að gæta, að framundan
•;ru örlagaríkar Alþingiskosn-
:ngar, þar sém á miklu veitur,
að flokkurinn geti breytt jafn-
vægisástandi undanfarandi
kosninga sér í vil.
En iþessar breyttu aðstæður
fela einnig í sér mikla mögu-
leika á stæklcun Þjóðviljans ef
flokkurinn reynist 'fær um að
hagnýta sér þær.
Óánægjan með ríkisstjórnina
og stefnu hennar magnast.
Fólkið heimtar raunhæfar leið-
ir út úr kreppunni og öng-
þveitinu. Andstaðan gegn her-
náminu vex. Reynslan hefur
sýnt nýtt los á fylgi borgara-
flokkanna og innbyrðis ágrein-
ing. Sósíalistaflokkurinn hefur
unnið nýja sigra I verkalýðs-
hrej'fingusmi. Síðast en ekki
sízt er skilningur Islendinga að
aukast á farsæld og styrk sós-
íalismans, en veiklun og vonzku
imeríalismans.
Eigi að síður væri stækkun
Þjóðviljans nú upp í 12 síður
daglega enginn bamaleikur.
Hún myndi krefjasts mikils
starfs og mikilla fóma af hálfu
flokksmanna og fylgjenda
flokksins.
Það er nauðsynlegt að hafa
í huga, að fjárhagsaðstæður al-
þýðunnar eru nú erfiðari en ár-
ið 1943. Það verður einnig að
hafa það liugfast, að ef floklc-
urinn ræðst í stækkunina og
hún mistekst eftir nokkura
tíma — þá gæti það orðið
þungt áfall.
Samkvæmt áætlun, sem gerð
hefur verið, er gert ráð fyrir
veruiegri útgjaldaaukningu
vegna stækkunar Þjóðviljans i
12 síður.
1 samsvarandi tekjuáætlun,
þar sem gert er ráð f.yrir 20
króna áskriftargjaldi i stað 18
nú, er talið nauðsynlegt að
hæklca áskrifendatölu blaðsins
um a. m. k. 500.
1 öðru lagi er gert ráð fyrir
því, að fá þurfi 500 manns til
•þess að greiða blaðið mánað-
arlega með 10-króna auka-
gjaldi.
Hér er áreiðaniega um lág-
marksáætlusi að ræða.
Þar með er spurningin í raun
og veru lögð fyrir okkur:
Treystir flokkurinn sér til
þess að framkvæma þessa lág-
maxks óætlun?
Á síðastliðnu liausti gerði
flokksstjórnarfundurinn áiykt-
un um framkvæmd þessarar á-
ætlunar, sem s'kilyrði fyrir
möguleika á varanlegri stækk-
un.
Á þennan hátt hefur spum-
ingin um stækkun Þjóðviljans
verið sett á dagskrá skilorðs-
bundið, sem opinbert baráttu-
mál fyrir flokkinn og alla al-
þýðu landsins.
Á þessum grundvelli er hún
lögð fyrir þennan fund.
Hvað sem öðru líður, virðist
óhjákvæmileg nauðsjm að
stækka Þjóðvdjann fram að
kosningum. Sú stæickun væri
án efa þýðingarmc.ria kosa-
ingaráðstöfmiin ,sem. flokkur-
inn gæti gert. Tæknilegir mögu-
leika.r eru fyrir hendi. Og okk-
ur finnst þá eðllesrt nð tengja
Framhald á 7. síðu.
Yndi nnaðsstunda
ijoð eftir Sigurð Einarsson —
Sig. Einarsson
"AÐ hefur vist hvergi
verlð sagt irá því i íslenzkum
1 blöðum að Thamas Mann hefur
Ef þeir halda slg við dulin öfl, hugsaði
Hodsja Nasreddin, þá ei* ekki öU von úti.
— Hússein, Húslin hélt áfram: Hér i-
Búkhöru er ela hellög tjöm, sem ekk-
ert öhreint aíl þorlr að' nálgast. JOrekkj-
unt lunusi i henni. .
Þetta er spakleg tillága
sagði emírinn. Hodsja sagö:
Hússein Húslía, lék ég þigf
þú varst á valdi mínu? • N
missa trúnA á þakkJátssserw
og launavcrð, Það var ákveðið.' að drekkja Hodsja Naa-
ásalcandi: Ó, reddín eftir sólsetur, opinberlega, í tjörn-
þannig- þegar . inni helgu. Svo hann kæmist ekki undan
ú h3ýt' ég að á leiðinni var áltveðið aS ílytja hanniþang1-
mannanna! — að i leðurseklc, og drekkja honúm .i pok-
anum.
Allan dag-inn g'.umdu cxarhögg frá tjöm-
inni; smlðirnir voru að timbra hásæti.
Þeir vissu hvað til stóð, en livað gátu þeir
gert þegaf vopnaður varðmaður gsetti
þeirra, bVérð og eins? En í verkalok neit-
uðu þeir að. taka við launum sinum.
— Ég er heimsins klukka
og liVað ég boða, veit cnginn,
með hækkandi raust
mun ég skelfa hjörtun
og mola sálnanna múra
miskunnariaust.
— Svo býður mér höndin,
sem heldur um sjrenginn.
Hér kennir hljóms frá dög-
um Hamara og sigðar. Ennþá
svífur andi þjóðmálalegrar á-
deilu yfir vötnum skáldsins,
þótt ekki sé beinlínis brýnt til
stáls. En kvæði þessa erindis,
Klukkan, er þó ef til vill betur
gert en öll hin fyrri ádeilu-
kvæði Sigurðar Einarssonar,
þegar tmdan skilið er Sorda-
vaia, enda gat ekki farið hjá
því, að hin unga og gáfaða
hamhleypa ámiimstrar bókar,
ætti eftir að
yrlcja vand-
aðri kvæöi —-
ef þá á annað
borð yrði hald-
ið áfram að
yrkja. Annars
fer lítið fyrir
ádeilu þessar-
ar tegundar í
Yndi imaðs-
stunda. Aðeins
í tveim ööi'um
kvæðum nemur maður vængja-
blak hennar á ný. En þetta er
nánast sem uggur þess manns,
er hlutlaus lifir stundir lævi-
blandinnar tiðar, eftir aö hafa
brotið skip sitt, fleygt slitinni
brynju og slævðu sverði. Er
seztur að búi á staðfestu fe’ðra
sinna, áhugalaus gagnvart öllu
stríði, utan því eina, að kjafts-
högga náungann við tilhlýðileg
tækifæri. Og þar tekst honum
líka furðu fimlega: Svalfinna
er meitlað ljóð. Keimimaður
járakalt og biturt endar þann-
ig'-
Hin snauða, dauða gerfiiærdóms-
list
er lifsins vatn á skrældan akur
hans.
Já, sá fékk marga svölun við
þinn stól.
Það ætti að vera á þinn legstað
rist:
Það eitt fær borgið málstaö
andskotans,
áð svona þjónar hafi kalli og
kjól.
Aftur á móti finnst mér
kinnhesturinn liafa mistekizt í
Höll dauðans.
Auðvitað á skáldið aðrar
gjafir að gefa en kjaftshögg
ein. Að Jóni Baldvinssyni látn-
um yrkir það ekki aðeins vin-
hlýtt. heldur og stórlega gott
kvæði. og H. K. L. helgar það
smáljóð þrungið undrun og við-
urkenningu og svo meistara-
lega gert. að vafasamt er hvort
íslenzkt ljóðmái hafi í annan
tíma auðgazt af sajal’ari mann-
lýsingu. Það er mikill kostu”
þessa ijóðs, hvað hrynjandin
er fersk og einkar skemmti-
ileg og þó ramm íslenzk. Þessu
ljóði skylt er annað, sem ská.ld-
ið nefnir Hann er kaldur á
.köflum, elnmg per'a, sem lengi
mun geyma nafn meistara síns.
Hið sama verður því miður
ekki sagt um yrkinguna til
Tómasar skálds Guðmundsson-
ar. Svo mærðarfulla og hund-
lei'ðinlega skálaræðu, hefði ég
helzt lcosið burt úr bókinni.
i Ég efa ekki að Sigurður Ein-
arsson sé mikið skáld, en und-
arlega mistækt ljóðskáld er
hann á stundum, þvi jafnvel
þótt hann bjóði manni að
staidra við hjá blómi, hvers
hárauðu blöð anda heilögum
ilmi, þær sem værar bárur
vagga rau'ðum skuggum, hjal-
andi létt við safírsteina og stór-
ar perlur í kristalslind, en \rf-
ir vakir svalm* ljómi stjama í
hvítabrimi hátignar og helgi,
þá er eins og þetta snerti mann
svosem ekki neitt, sem ekki
er heldur von, þar eð öll þessi
fegurð þai*f endilega að vera
kafin moðreyk líkt og kjami
ritningargreinar í langri stól-
ræðu pokaprests.
En Sigurði skáldi Einarssyni
er ekki eiginkgt áð vera poka-
prestur. eins og hinn guilfal-
’egi sálmur Maríubæn, skýrt
vitnar. — Og þó er hann beztur
þar sem hann yrkir um land
sitt og þijóð sína, eða hverfur
á vit einleiks síns án allrar
framandi dulhyggju, trúandi
samtíðinni fyrir jafnt harmi
sem gleði sins ís^enzka hjarta,
rættuðu úr Fljótshlíðinni, Það
er, til dæmis, ekkert hvers-
dagsskáld, sem yrkir þessi er-
indi:
Því betur, sem færri brautir
biða okkar troðnar og greiðar.
Enn cru Is'ands dalir,
öræfi og brattar heiðar
fuljgóðar öllum, sem unnast,
yndi nóg þeim, sem finna
svalvinda himins og hauðurs
í hópinum vina sinna.
Vit þá, að bjartur hjarmar
bláum á reginfjöllum
dagur um fótaferð fugla
ferðamönnum öllum,
sem kjósa í lyngbrekku iágri
hjá lambagrasi og smára
að helga sér heimkynni úr ilmi
og hreinleika daggartára.
Ljóðið Tvo átti ég drengi, er
ein liinna hugþekkustu þjóð-
vísna, sem ég hef lesið, og um
bað eitt mætti skrifa langt mál,
Kvæðið Til gamallar sjómauns-
ekkju, er einnig prýðilegt veric
þfigar aukavísurnar eru strokn-
ar burt. Og þó hinkrar maður
lengst hjá ljóðum eins og -Það
koma dagar, Kveðja. frá Holti
og Kveðjustef til æsku minnar.
Brot úr því seinast talda er
þannig:
Þótt á mér sjáist ellimörkin senn
'og úlfgrá verði brétt mín dökka
skör,
þá vittu, að ég or til i tómi enn
að taka slag úr okkar gömlu vör.
Og láta gnoð við léttra hlútra blæ
°S Ijósar veigar taka fleygiskrið
um heillar nætur víðan vökusæ,
um: vitar fölna og dagur skín á
mið.
Þar blánar ennþá olckar furðu-
strönd
með árdagssól um jöklatröfin
hrein
og nýfætt vor i Ijóma um höf og
og lönd
og ljóð í hverri bunu og skógar-
grein.
Það getur svosem vel verið,
að hið hefðbtmdna ijóðforai
sé nú loksiiis dautt, en anzi
finnst mér það hart ef búið
hefur verið að loka á því nös-
unum þegaj* þessar vísui' voru
kveðnar.
Jón Jóhannesson.