Þjóðviljinn - 25.03.1953, Blaðsíða 11

Þjóðviljinn - 25.03.1953, Blaðsíða 11
Miðvikudagur 25. marz 1953 — ÞJÓÐVILJINN — (11 Lý<ífiH*9 lífil ei lausnarans Framhald af 7. síðu. klónni, og nú höfum við ís- lendingar rétt okkur úr kútn- um í orðsins fyllstu merkingu. Vér íslendingar erum með 'langlífustu og hávöxnustu þjóðum veraldar og hinir at- orkusömustu váð jalla fram- leiðslu, þegar við fáum að vinna. Á ofanverðri 19. öld var hér fátt um mannvirki, bygg- ingar, vegi, brýr, hafnir og annað, .sem til verðmæta og liagsældar mætti telja, en um 40—50 árum síðar eru hér risn- ar upp vel hýstar borgir, reisu- leg bændabýli, og þjóðin er auðug af alls konar stórvirkum framleiðslutækjum. Á fyrri helm'ingi hinn-ar 20. aldar er lá'gt í svo stórkostlega fjárfest- ingu á landi voru, að þess eru engin dæmi vestan járntjalds, ef miðað er við allar aðstæður. Austan tjaldsins er ekfei við menn að eiga, svo að við forð- umst -þar aUan samanburð. Framleiðslan er grundvöllur auðæfanna, og á fyrri helmingi þessarar aldar er fi-amleitt af slíkr; atorku á landi voru, þrátt fyrir kreppur og óáram, að þjóðin lyftir 'sér upp úr eymd og vesaldómi og tekur að fcúa við almennar,i hagsæid en f’sst- ar aðrar þjóðir heims á sama tíma. Við tölum oft um það, að land okkar sé harðbýlt og við séum fáir, fátækir og smá- ár. Við gælum við sjólfa okkur og fyllumst sjálfsmeðaumkun, þegar við - minnumst smæðai'- innar, harðindanna og horfell- isins. En sannar ekki saga síð- nstu áraluga, að við búum í einhverju bezta landi verald- ■ár?' Við þúrfum ékki að táka síðustu 10 órin með í reikning- inn, því i'að ■ við stöndum flest,- um þjóðum betur eftir kreppu- fargan 4. áratugs aldarinn^r, ef alls er gætt. Velmegun á ís- lamdi er ekkert sty.rjaldarfyrir- brigði, heldur byggist hún á því, að þjóðdn fái óáreitt að nytja land sitt og nevta orku sinnar;- - Verkalýðshreyfiiu;ln knýr þjóðfélagið fram til þroska. íslenzk alþýða hefur skapað auðæfi þjóðarinnar. Með bar- áttu sinni fyrir bættum kjörum hefur verkalýðshreyfingin ver- ið að knýja þjóðfélagið götuna fram eftir veg. Vaxandi kaup- getu hefur fylgt aukin fram- leiðsla, útrýming skorts og sjúkdóma, aukin menntun og rækilegri hagnýting orkunnar. Veturinn 1851—’52 dóu öll ung- börn í Barðastrandar- og Dala- sýslum, segir Jón Hjaltialín, og það skipti sér emginn af því, en þeir menn voru' spottaðir og níddir niður, sem reyndu að berjast fýrir einhverjum um- bótum. Öldum saman fæddist meginþorri íslenzkra barna einungis til þess að deyja á fyrstá aldursári. íslendingar urðu frægir fyrir að gefa og selja börn sín úr landi, og enn þá fengi íslenzk alþýða rð déyja drottni sínum í eymd og volæði, ef hún hefði ekki risið úr öskunni og krafiz'. réttar feíhsiibgmyft þjóð sinni t:l vel- m^piÍátír' c'g farsaéldar I-Iinn ’ íslenzki alþýðumaður hei ur jafnan verið stór i snlðum, djarfur í framgöngu og talið sig vera af konunga- og kappa- kyni; hann hefur jáftian veríð sér þess fyllilega meðvitandi, að hann er af þeim göfuga kyn- þætti, sem á að ráða lögum og lofum í þessu landi „T.ýður bíð ei lausnarans, — lcys þig sjálfur," hefur verið hið göfuga kjörorð íslenzkrar verkalýðs- hreyfingar. Þrátt fyrir snnlur- lyndi hefur íslenzk verka'ivðs- hreyfing verið samstilhari lil ótaka en verkalýðshreyhng margra annarra landa; þ'.'s vegnia hefur afkoma fólks hér einnig verið betri en með mörg- •um öðrum þjóðum. Hér hefur aldrei tekizt að koma upp kúg- unartækinu her til þess að kæfa með lífsorku þjóðarmnar, og öldum saman hafa íslend- ingar ekki borizt á banaspját. Her, kúgunartæki yfir- stéttarinnar. í auðvaldslöndum hefur her alltaf verið tæki til þess að kúga 'alþýðu manna bæði heima og erlendis og slík her- veldi hafa því jafnan getað stært sig af þeim ömurlegustu lífskjörum alþýðunnar, sem um 'getur á hverium tíma. Á meðan Danmörk var herveldi, vann her hennar aðalsigra sína á bændum og verkamönnum iík isins, og eitt illræmdasta aftur-. haldstímabil í 'sögu þess rtkis eru síðustu áratugir 19- -aldnn Þá fór Estrup nokkur með vöid þar í krafti heraflia ríkisins pg barði niður alla umbótaviðleitni þjóðarinnar og neitaði fslend- ingum um allar réttarbætur, svo að þeir urðu að flýja land Her hefur fyrr og síðar verið tæki yfirstéttarinnar til þess að vernda forréttindi sín og hindra þjóðfélagsþróunina. Firmsk þýzkur her fékk það hlutverk að brytja. niður yfir 16 000 t ^nnskg ;yej.-kamenn árið 1015 og hneppa um 80.000 þeinu í íangel'si," 'sþæriski herinn íckk þáð hlútverk að tortíma l>ð- veldinu, ensk; heninn er fyrst og fremst tæki til þess nð kúga litaðar þjóðir, en tandaríski herinn er bakhjarl alifca aliur- haldsafla heimsins, og hor.um er ætlað það hlutverk að berja niður verkalýðshreyfingu vcr- aldarinnar. Þar í landi er her- inn eftinlæti stjórnarherrcnna, en samkvæmt banöariskutn skýrslum nutu þar n.ri fjórar milljónir barna á aldrinum 5— 17 ára engrar skólagöngu á því herrans áni 1951. Þið takið eftir að þetta eru tölur birtar í nýj- ustu skýrslum bandarískra stjómarvalda. Fjármunum, sern veita skyldi til fræðslumála var varið til vígbúnaðar. Þann- ig fer h'in auðugasta þjóð að ráði sínu, og hvað verður þá afgangs til menningar- og heil- brigðismála hjá oss, ef hér er tekin upp hervæðing? Samfylking albýðunnar gesrn nýrri nýlendukúgun. Við íslendingar höfum risið úr hinni sárustu neyð og niður- lægingu til fullveldis og mann- sæmandi lífs . sökúm hetjubar- áttu íslenzkrár alþýðu, en við stöndum á miklum tímamótum. f da.g höfum við runnið skeið hinnar borgaralegu .sjálfstæðis- baráttu og fyrir höndum eru átökin um það, hvórt takast ergi að hdndra þróún. íslenzks þjóðfélags á því skeiði, sem það stendur nú, eða við eigum að lralda áfram að vera gróandi þjóðlif með þverrandi tár. Eigum við að reisa hér sam- virkt, réttlátt þjóðfélag, þar sem arðráni er útrýmt og hinn vinnandi maður fær iað njóta árangurs erfiðis síns, eða á hér að þróast vaxandi misrétti, fjár kúgun og ofbéldi fámennra auðdrottna, sem njóta styrks innlends og erlends hervalds. íslenzk verkalýðshreyfing stend •ur frammi fy.rir því vandamáli í dag, hvort hún ætlar að láta blekkjast og þola, að íslenzk yfirstétt stofni hér stéttaher 'gegn verkalýðshreyfingunni og þar með íslenzku þjóðinni. Eig- um við að láta hér staðar num- ið og stíía va-xtarbrodd; íslenzks þjóðfélags? Ef íslenzk þjóð á að lifa lengur og vaxa og dafná í þessu landi, þá þarf rslenzk verkalýðshreyfing iað standa einhuga að því að krefjast brott -flutnings alls erlends hers af íslenzkni grund og gegn mynd- un ríkishers, sem fyrst og fremst yrði beitt til þess að skerða kjör alþýðustéttanna í landinu og þar með allrar þjóð- arinnar. Við vorum nýlenda, og Jón læknir Hjaltalín hefur brugðið upp raunsærri mynd af ástandi fólksins í nýlendunnd Islandi. Enn á ný er uppi við- leitni til þess að brej'ta okkur í nýlendu. Gegn þeirri viðleitni þarf verkalýðshreyfngin að standa sameinuð eins og múr- veggur. Þá mun sigur vinnast. Pólitiski fanginn i Tafe Skélamétlð Frarnh. af 8 síðu'. sömu mönnum og hið sigursæla Menntaskólalið frá 1951 (með einai undantekningu þó).. Segja, má, að lið Menntaekól- ans hafi vezið hrein andsfaða a-liðs Háskólans. Styrkur þess lá ekki í „stjörnu“-fjölda, heldur góðri samæfingu. Enginn leikmaður syadi af- burðagóðan leik, en þar var heldur enginn „dauður piínkt- ur“. Ágætt samspil og róleg yfirvegun færði liðinu tvo verðskuldaða sigra. Á hirih bógirm lárrfdðist” bá'iSítuvil'ji liðsin's; • er■ leið á leikinn' ■’við’ n- lið Háskólans. Liðið veitti á- gætt viðnám í fyrra hálfleik (5:3), en síðari hálfleikur var afar ójafn (8:0). Menntaskóla- liðin var þannig skipað: Gústav Arnar, Ólafur Örn Arnarson, Jóhann Guðnrundsson, Ingólf- ur Örnólfsson, Barði Árnason, Þorgeir Þorgeirsson og Konráð Adolfsson. B-lið Háskólans hafnaði í 3. sæti. Það lið komst næst því að sigra a-lið Iláskólans og sýndi þá sinn bezta leik í mótinu. Var jafnteflið sanngjörn úrslit í þeim leik. Á lrinn bóginn var sigur liðsins gegn Iðnskólanum miður verðskuldaður. í liðinu voru margir ágætir einstakling- ar, en liðið hafði enga samæf- ingu fyrir mótið og sáust þess nokkur merki stundum. Bezti maður liðsins var markvörður- inn, Helgi Hallgrímsson. Liðið var þannig skipað: Ilelgi Hall- grómsson, Valgeir Ársælsson, Þórður B. Sigurðsson, Gunnar Torfason, Guðm. Áki Lúðvigs- son, Sigurður Jörgensson og Guðmuadur Árnason. í leiknum við a-lið Háskólans lék Ólafur Thordarsen í stað Valgeirs Ár- sælssonar. Flestum kom á óvart, að lið Iðnskólans hafnaði í neðsta sæti, iþví að í þeirn skóla er l|j| » ‘ *' v 'te Þetta er nppkastið a3 minnismerki um óþekkta pólitíslia fangann sem iiiant fyrstu verðlaun. Það er um fjórtán fet á liæð, en gert ráð fyrir að minnismerkið verði 10 sinnum stærra. L,istamaðurinn, Refí Butler, er járnsmiður að iðn, enda valdi hann sér að yrkja í járn. XCkki veröur séð að liann hafi notið nökkurs listnáms, en að eigin sögn var liann ellefu rtiámiði að gera myndina. Hins vegar tók hann sér eyðileggingu verksins eltki nærri; liann yrði ekki lengi að gera myndina aftur og einlð kostaði eltki nema nokkra skildlnga. London í marz. Opnuð var 14. marz í Tate Gaiiery í Luiidúiium sýning á verkmn þeim, sein verðiaun hlutu eða sltara þóttu fram úr, í sam- keppni þeirri, er efnt var til Úm verkefnlð „Óþekkii pólitíski fang- ihn.“ Einn íslenzkur myndhöggv- án, Gefýur Helgadóttir, á verk g sýningunni. ‘ Þátttakendur i samkeppninni — hálft fjórða þúsund frá 57 lönduni — reyndust stórum fleiri en dfcmi voru áður til um þess háttar samkeppni, enda var verð- launaféð líka hærra en áður hafði þekkzt. Fyrst voru valin 80 verk, er hlutu 25 £ verðlaun. Úr þeim fjöldi ágætra handknattleiks- manna. Þessi úrsiit eru heldur ekki að öllu leyti sanngjörn. Liðið sýndi ágætan leik á móti Háskólaliðunum báðum, en átti lítið í. leiknum við Mennta- skólann. •— Eftirtaldir ménn voru í liðinu: Guðmundur Gústafsson, Pétur Antonsson, Þór Steingrímsson, Magnús Snæbjörnsson, Magnús Georgs- son, Frímann Gunnlaugsson og Ásgeir Magnússon. Leikirnir í 1. flokki voru all- ir prúðmannlega leiknir, nema einn leikur b-liðs Iíáskólans við Iðnskólann. Dómarinn notaði flautuna lrelzt til lítið og það mishotnðu sér sumir leikmcan og heittu. afli meir en leikrti. Slíkt er ekki árangursríkt að sama skapi og það lýtir leik'na. 1 1. floklti er keppt um mjög veglegan verðlaunabi’car. Menntaskólinn varð hlutskorp astur þegar keppt var um bik- arinn, í 1. sinn, 1951, en Há- skólinn bar sigur af hólmi 1952 og aftur nú. — (Meira). J. B. hópi voru síðan valin 4 verk, sem veitt var 1000 £ verð'aun, og síð-- an önnur 8, sem veitt var 250 £ vefðlaun. Eitt hinna fjögurra verka hia.ut síðan að auki aðál- vo.iölaunin, 3500 £, eða samtals 45g5 £. IJöfundur þess var enskur myndhöggvari, Reg Butler að naíni. Á sýningunni í Tate Gallery eau 140 -verk. Eru, þa,u.-í tvpim söium og anddyri. (Fáein þeirra eru bó í hinum almennu sýniiig- arsöium utan þessarar sérstöku sýningar). 1 innri salnum eru þau verk, sem unnu aðaiverðlaunin. I fremri salnum eru flest önnur verkanna. Fjögur þeirra standa á stöplum, ein sér, í miðhluta sal- árins: Eitt þeirra er verk Gerðar Helgadóttur. Það er unnið úr járni. Sýnir það mann í búri, sem spyrnir og þrífur í járngrindurn- ar. Verkið er ekki abstrakt, en mjög einfalt. Flest verk sýningarinnar eru þó abstrakt. Það, sem hlaut fyrstu vorðlaunin,* iíktist helzt flóknu sjónvarpsloftneti. Var það eyði- lagt á öðrum degi sýningarinnar! af listnema einum. í skipu'.agsnefnd sýningarinnar áttu meðal annarra sæti mynd- högígvarinn I-Ienry Moore og gagn- rýnandinn Sir Herbert Read. it Aðrir listarnenn islenzkir munu hafa sent myndir til samkeppn- innar, þó ekki væru þær haíðar á sýningu, m. a. Sigurjón Óiafs- son, Ásmundur Sveinsson 'og Guðmundur frá Miðdal. Shakespeare-leikhúsið í Strat- ford on Avon hóf hátíðarsýningar i tiiefni aí k'rýningu E'ísaþgtar EngJandsdrottningar á þriðjudag- inn yar, og verða þær næstu niánuSi. Þessi leikrit Shakésþéáfíis verða sýnd: Kaupmaðurinn ur Feneyjum, Ríkharður þriðji, Ant-' óníus og Kleópatra, Tröll má' temja og Leár konungur. Búizt' er við áð um 300.000 manns muni' sækja sýningarnar. 4

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.