Þjóðviljinn - 27.03.1953, Blaðsíða 7

Gaman var aA fá þcssa lýs- (
ingu á Eyjabát á sjá; þcir (
skrifa ekki allir betur sem
fengu Ustamannalaunin á dög(
unuin, — en þannig skrifa is-(
lenzkir alþýðumenn hundruð-!
um saman. (
Borgar Grímsson er fæddur(
að Illiði á Álftanesi 22. júlí (
1921, Ólst upp í Vcstmanna- <
eyjum og að Skagnesi í Mýr-'
dal. Stundaði erfiðisvinnu til,
lands og sjávar frá barnæsku. <
Sjúklingur siðastliðin 10 ár. *
„Um mig- er ekkert annað að j
scgja,‘‘ bætir hann við í bréfi <
til Þjóðviljans.
Þjóðviljinn veitir 100 kr. (
verílaun vikulega fyrir beztu 1
greinina „úr Iifi álþýðunnar“.(
í»eir sean ekki hafa vitjað (
vcrðlauna sinna eru beðnir að <
lita inn til ritstjórnar blaðs-'
ins -við tækifæri. (
1.
Bómantík sjómannalífsms op-
inbei'aðist mér í miðnætursól
fyrir norðan þegar ilmur grósk-
unnar barst iangt út á sund,
sjórinn var sem gullbráð og
fuglinn kúrði á lognöldunni. >að
var sem öll fegurð hefði sam-
einazt í eina, þessa nótt norður
við Dumbshaf. En nú var öll
rómantík viðsfjarri. Sjófuglinn
■kúrði ekki Jengur heldur reifst
um ætið, frekur, undirförull og
óendanlega ’.angt til næsta vors.
En þrátt fyrir andstæður sjó-
mannalífsins gat ég aldrei un-
að iandvinnu, eitthvað dró mig
■að hafinu, eitthvað, sem minnti
á heimþrá. j Kannski var það
dul þess, kannski hinn máttugi
félagsandi sem téngir áhöfn lít-
illar fleytu. Það er eins og sjó-
maðurinn sé í álögum, en —
það eru góð álög.
Ennþá var byrjuð vertíð og
ég kominn til sjós. Báturinn
hét Hilmir; góður bátur, gamall
og vitur. Þið trúið því kannski
ekki að bátar hafi sál, en satt
er það engu að síður. Þeir eru
sem hluti af manni sjálfum;
maður finnur sárt tii með þeim
ef þeir falla illa af öldu og
brakar í hyerju tré. Undir
■stormviðri eru þeir gangtregir.
Þeir vita veðrið fyrir. Svona
var Hilmir, svona eru allir bát-
ar.
Já,,HiImir var gotf skip, en
með þeim furðulegu ósköpum
fæddur að láta iH'a’ að súót*h,
hvort 'sem var undonha’d, mst-
byr eða hliðarskeHa. En við
höfðum elsku á gamla hróinu;
hann var jkkar skip, og það
var hreint ekki svo Iítið atriði.
Lesandi góður, mig langar að
bjóða þér með í veiðiför á
Hilmi gamla, en til þess förum
við dálitið aftur í tímann, til
ársins 1941. Þetta var í febi-únr
veðrinu mikla þegar aHt ætlaði
um koll að keyra sunnanlands.
skip sukku í Reykjavikurhöfn,
og allir voru fulli'r inn í Rauð-
arárvik við að bjarga víni úr
strönduðu skipi; það hefur vcr-
ið mjög notalegt. Þennan dag
voru allir Eyjabátar á sjó og
ég orðinn langeygður eftir land
legu. Við fórum ,,inn og vest-
ur“ nótt eftir nótt móti ágjöf
og stöðugri norðánátt. Hilmir
vár sáróánægður og gekk eins
lítið og- hann komst af með,
énda skildi hann rkki tilgang-
inn að .tróna vestur í rokið og

Föstudagur 27. marz 1953 — ÞJÓÐVILJINN — (7
Eyjabátur á sjó
Borgar Grímsson
Ur
lífi
alþýðunnar
Ef tir
fLskiieysið þegar hinu' bátarn-
ir öfluðu vel í logni austur i
FjaLlasjó, og það var varla von.
2.
Nóttin vax stjömubjört og
fögux, en yfir Eiðið næddi
kul-dagjóla um plássið. Um
alla höfn tindruðu siglingaljós
bátanna, hvít og rauð og græn.
Ganghijóð vé’anna barst í ýms-
um tóohæðum, sum dimm og
þung, önnur snögg og gjah-
andi. Höfrún var allt í einu
skrautlýst athafnasvið á miðri
nóttu. Hróp og' köll sjómanna
blandaðist keðjuskrölti og véla-
dyn. F’.otinn bjóst í veiðiför.
Við skipverjarnir á Hilmi
rerum þöglir út á leguna.
Bjarni skipsiióri sat í skut með
vindUng miUi varanna. Hann
keðjureykti. Bjami var góður
drengur ng prúðmenni én of.
drykkfelidur Hann var oft cár-
kvatinn vegna magasjúkdóms.
Trúlega leið honum aldrei vel
ódrukknum.Týri stýrimaður var
nýtrúlofaður og bar það með
sér. Hann var okkar snyrtileg-
astur og hafði mikinn og góð-
an mat með sér á sjóinn: ég
öfundaði hann mest af epgjiin-
um. Kann átti góða kærustu.
Alli vélstjóri var harðduglegur
enda bölvaði hann mikið Óli
2. vélstjóri var hæglátur og
kíminn. Harw kunni , ágætar
klámsögur og sagði vel ffa. Eg
var hásetinn, blókiri; eri bað er
ar þegar líf er komið í kabyss-
una. Eg kveikti upp og fljót-
lega hlýnaði; ólyktin eyddist og
staðurÍTin' varð vistlegri, jafnvel
heámilislegur.
Hiimir leið hægt út höfnina.
Ljós bæj arins ;• blikuðu kank-
víslega. Augnablik fann ég til
saknaðar eins og löng fcrð væri
fram undan, en svo vissi ég að
þetta var aðeins stutt veiðiför.
Heimaklettur reis á aðra hönd,
og neistaregn huldi sviðið.
Hilmir tiraði við snögg átök
vélarinnar en fór ró’ega af stað
sem fyrr, hann var engin gang-
stroka. Við tókum stefnu í
Faxasund, og vonir minar brugð
ust: fram undan var.rok og á-
gjöf,, ising og veltingur. Eg
horfði, með söknuði á hin
hólpnu skiþ sem austur fóru;
þeirra á tneðal sá ég Lundann.
„Milcill formaður og góður Þor-
„Djöfullegt í draumi,“ sam-
sinnti Týri. Hilmir tók þungai
dýfu og ég heyrði ágjöfina hell-
ast yfir. Slög vélarinnar voru
taktföst og þung. Stundum
sleppti skrúfan sjó og snöggitr
titringur fó'r um bátinn, sið.m
varð allt taktfast aftur. Stanz-
laust buldi sjólöðrið um þil-
farið eins og steypiregn. Vind-
urinn óx eftir Jpví sem vestar
dró.
Og við lÖgðúmst tii svefns.
3.
Eg vaknaði, við væl i þoku-
lúðrinum, en bað var hið venju-
lega merki u.m að lögnin skyldi!
hefjast, Mér fannst það óvenju
ámáttlegt í nótt. Við flýttum
okkur fram úr, klæddum okk-t
ur í hUfðarfötin og bundum
sjóhattana fast undir kverk.
Týri var brúnaþungur endai
átti hann bólvaktina, sem yrði
hundavakt í slíku veðri. Þoku-
lítil staða og af slíkum fara I»að er alltáf fagnaSarefnt aS koma helm úr velStför
fáar sögur. Þó er ein staða ó>
virðulegri vrið sjómennski'. en
það er að 'vera „beiCúfekþrfvff“
og minnst upþhefð í Eyjutb
Hilmir togaði þungt í festar
um ieið og við renndum að
honum. Hann var grár af hrmi
og kuldaiegur útlits. Alli ■•.tökk
um borð og hvarf niður í véí i:
rúmið. Iiman skanims tók að
suða í hraðkvéikjunum. Eg
flýtti mér ráður í hásgtaklef-
•ann. Á móti mér gaus slag-
vatnsþefur oé fúkkalykt en það
var ekki tiÞ að fáras-t yfir, slíkt
fylgir gömlum bátum og batn-
dökkur og svipþungur í nótt-
'inni. Svo var höfnin að baki.
• Úti fyrir lónaði flotinn .innan
ákveðinnar línu og beið burt-
fararmerkis úr landi. Tugir
fiskibáta vögguðu ' þyngslalega
á undiröiduimi sem leið inn
Víkina. Eg hallaði mér upp að
framsiglunni; ennþá hafði ég
veika von um að austursjórinn
yrði hlutskipti okkár í nótt.
í landi blikaði skaert, rautt
Ijós og um 1-eið var sem flotinn
vaknaði af móki. Vélarnar
dundu i voldugum gný, reykur
geir á Lundanum,“ s-agði ég við
sjálfan mig um leið og ég fór
niður. Skömmu seinna kom
fyrsta gusan á Hilmi
Hringarniv á kabyssunni voru
orðnir rauðir. Óli sat raulandi
og naut ylsins. Hann fór með
þekkta’ k’ámvisu dreymandi á
svipinp. Eg horfði á Týra vefja
sér vindling; hann reykti alltaf
„meik“ og geispaði, leiður á
klámvísunni. „Mi.g drevmdi
st elpur." sagði hann. „Kvenfólk
er slSenit í .draumi,“ sagði ég.
lúðurinn u.mdi aftur; formaður-
inn virtist óþolinmóður.
Ágjöfin dundi á okkur vim
leið og við komum upp. Vinnu-
Ijósin lýstu draugaskimu út í
nóttina. Hilmir öslaði móti
stormi og sjó, óbuganlegur,
þrjóskutegur orðinn formiaus
óskapnaður vegna ísingarinn-
ar; það var eins og bann hefði
■alltaf verið mannlegum hönd-
um óviðkomandi. Þilfarið var
glerhált og öll vinra háð ótrú-
legum erfiðleikum. Við svona:
Framh. á 11. síðu.
FYRIR FJÓRUM ÁRUM
6—7 þúsunda manna útifundur
Fyrir réttum fjórum árum,
27. marz 1949, var boðað til
tveggja funda i Revkjavik.
Sá fyrri var Þjóðviljafundur
í Austurbæjarbiói, þar sem
Halldór Kilian Laxness og
Sverrir Kristjánsson héldu
ræður. en Jóhannes úr Kötl-
um flvitti' nýort kvæði. Að
þeirn íundi loknum var hald-
inn úti'fundur við Miðbæjar-
barnaskólann, til hans var
boðað af Þjóðvarnarfélaginu,
Fulltrúaráði verkalýðsfélag-
nnna og Félagi ungra Fram-
.sóknarmanna. Á útifundinum
voru 6—7 þúsund manna, en
þar flutitu ræð'úr séra Sigur-
bjöm Einarsson frá Þjóðvarn-
■arfélaginu, Bergur Sigur-
bjömsson frá Félagi ungra
Framsóknarmanna, Stefán Ög-
mundsson frá FulUrúaráði
verkalýðsfélaganna, Ólafur
Halldórsson frá Þjóðvamar-
félaginu, Guðgeir Jónsson frá
Fulltrúaráði verkalýðsfélag-
anria og Hallgrímur Jónasson
kennari frá Þjóðvamarfélag-
invi.
. ★
Á úi-ifvmdinum var ' eftix-
farandi samþvkkt gerð með
atkvæðum • al'lrai fundar-
marma gegn þrem;
„Almennur vitifundur hald-
inn í Reykjavik sunnudaginn
27, marz 1949 mótmælir harð-
lega þátttöku íslands i Atlanz-
hafsbandaiaginu og beinir
þeiri-i eindregnu áskorun til
A’.þingis, að það ákveði ekki
þátttöku fsiands í því banda-
lagi án þess að samþykkis
þjpðarinn a'r hafi fyrst verið
leitað með: almennri þjóðar-.
■at.kvæðagreiðslu.
..Fundurinn lítur svo á, að
þátttaka í AtJanzhafsbanda-
laginu brjót.i d bága \nð þær
grundyaUan-egiur', er íslenzka
-þjóðin öidum saman hefur
fýlfili: Og mo-'uói hafa i íör
með sér beina stríðsaðild þjóð
■arinnar. Með þátttöku í banda
laginu eru lagðar hernaðar-
legar kvaðir á land og þjóð
og frelsi þjóðarinnar, íram-
tíð og lífi stefnt i háska.
Ákvörðun um þátttökú ' v
banda’.iagiiiu án þess að sam-
þykkis þjóðai'innar hafi fyrst
verið leitað er augljóst •brbt-’
á meginreglum lýðræðis og
ma.nnréttind.a., þar sem enginh
getur í slíku máli átt álcvörð-
umrréit nema þjóðin sjálf.“
Áður höfðu 70 islcnzk fé-
lagssamtök mótmæl-t þátttöku
íslands í stríðsbandalagÍTiu og
krafizt þjóðaratkvæðis.