Þjóðviljinn - 19.04.1953, Blaðsíða 7

Sunnudagur 19. apríl 1953 •— ÞJÓÐVILJINN — (7
Jean Paul Sartre:
i
YINAR-
ÞINGIÐ
Blöðin sögðu okkur, að við
myndum verða hafðir fyi'Lr
gisla, að við fengjum ekki lað
tala, að mávist okkar yrði notuð
itil að hyimia yfir slóttug her-
brögð. Nú erum við komin
heim: hvers vegnia hilca þau við
að hrekja þettia? Blöðin hafa
orðið að draga úr árásum sín-
um, en þaú hafa einungis
breytt um láðförð. Þau verða
að ©anna að Víniarþingið, þráitit
fyrSir yfirborðsbreytihjgiar, hafi
einungis verið endurtekning á
Varsi árþinginu: svo þau igrípa
rt.il þess ráðs, iað líkja því við
djiplómatiasamkundu, þau krefj-
last iaf því — eða látast krefjast
— áranigurs, sem sjálíar Sam-
einuðu þjóðimiar eru ekki fær-
.ar um iað ná, svo hafa þau sagt,
að þau hafi verið blekkit og lað
þi/ngið hafi ekki komið neinu
lil leiðar'. Þáð .var álls ekki
minnzt á, hvers eðlis þingið í'
raun og veru var: að það var
þjóðaþinig/1 Jafnvel þó miðað
sé við s tjóm mál alegan ánanigur,
væri lauðvelt að benda á firam-
farir — og einkum samþykkt-
ina vairðandi hlutlaus ríki og
það öryggi, sem þeim ber ,að
veita, í Ávarpi þjóðanna —
en ég áílít mjög mikilvsegit, iað
bendia á þennian sérstaka eigin-
leika þingsins, einmitt ;af því
bJöðin reyna lað fela bamn.
Auðvit-að vóru nolckrir full-
itrúanna kommúnistar. Hundrað
prósent, geri ég ráð fyrir, í
sendinefndunium frá lalþýðuilýð-
veLduinum (en voru það elcki
fuUbrúair þeiirra sem við fór-
um itil lað hitta?) og fáeinir
í inefndunum iað vestan. En það
er ektoi haegt iað fela lengiur þá
staðreynd, að í sendinefndun-
um úr vestri var fólto af öil-
um stéttum og með afar ólík-
ar lífsskoðaniiir. Og þó miunaði
einu'nigis tuttugu atlcvæðum, að
lokiaályktanirnar væru sam-
þykkitar í einu hljóði. Þannig
voru frjálsiyindir frá Italíu,
róttækir frá Frakklandi, án
þess að fordæma atiðvaldsþjóð-
skipuJagið, sammáJa fröinstoum
kommúnisíum oig sovétfuUitrú-
um: frainskir fuUtrúar greiddu
sömu álytotunum atkvæði og
Víeitmambúar, án þess að for-
dærna nýlend'uh'aild.
Auðvitað hafa andkommún-
istar svar á redðum höndium:
Þetita ógæfiusiama fólk er ginnr
ingarfífl eða liðhlaupar, að
miinnsitia kosti tilheyrir það
ekk.i þeim stjórnmáiallokkum
eða itrúarsamtök'um, scm það
telur sig til. Hið eina sem það
hefur siameiginlegt - kristilegum
demókrötum, sósíalistum eða
miðöaklcnum, er niafnið. E.g
veiit ekki, hvort þessar skýr-
ingar eru sannfærandi séðar
héðan, en þegar við lásum þær
í Vín, setti að okkur hlátur,
Tiil að byirja með vissoun við
ekki um skoðanir eða trú fé-
laga okkar, er ekki voru komm-
únistar, en áður en við fór-
um að ,,staðsetj!a“ þá pólitískt,
igat sérhver okkar séð í öðrum
einbeitftan og sam v,i zk iisaman
mann, þar sem von og efi var
í'.amianblandað, og að séxhver
maður var reiðubúiinn til að
berjast, ef á þyrft-i <að halda,
til að láta í ijós sjónarmið siitt
Smám saman dró úr efasemd-
unum, trúniaðartraustið óx ög
að lokum greiddu menn at-
kvæði iaf hftíningu.
Að því er snertir þá, sem
tilheyrðu póliitískum flokk'um,
vitum við nú, 'að þeir vor.u várk-.
ir félagsmcnn samtaka sinna.
Hvort sem mönnum likar betur
eðia verr, á þeitit.a við um rót-
tækia, miðfiokksmenn og sósíal-
lista, og það sem meiira er,
þeir voru ,,heilbrigðir h sál og
líkama“, þeg,ar þeir greiddu
ávarpinu til þjóðanna atkvæði
sit't. Einmitt i þessu er fóigið
mikilvægi þingsins. Allt þétta
fcOk var að því leyti eins o.g
milljónir ammurra Frakka, sem
ekki eru kommúnist'a'r, en hefðu
orðið kommúnistum isammála,
að því er tók til varðveizlu
firiðarins. Og þó sendu þessar
mihjónir Frakka ekki fulltrúa
til Vínar; þeir viljia draiga úr
á'greiningnum milli austurs og
vesturs, en þeim heíur verið
talin trú um, að þeir yrðu
gmni.ng,arfífl, ef þeir hittu að
máli fiulltrúa frá austri til iað
leita iráða tií 'að ná þ-ví ítak-
mairki. Hervæðingaræðið, sem
allt er ;að sliga, hættan, sem
felst í endurvopnum Þýzkalands,
landkommúnásitia móðursýkin —
allt þetta þjakar þá. Fjarstæðu
foima ortækisins ,«ii vis pacem,
para bellum" (æskirðu friðair,
þá búð.u þig undir stríð) skýt-
ur upp i huga þeim, en þeir
ern hræddár; heir óska iað koma
aftuir á jafnvægi, án þess tað
missa það „öryggi“, sem atóm-
sprenigjur veita þeim.
Og það sem meira máii skipt-
ir, áróðuxinn hefua- du-gað vel,
hann hefur skapað milli íb'iá
siama lands ósýnilegt aldeyðu-
svæði, óyfirstígamlega'a en eid-
vegig. Kommúniisti er djöfull,
hann. er ekki dæmdur eftir
því, sem hann segir, heJduir er
það, sem hann segir, dæmt út
frá því iað hainm er kommún-
isti. Að samþykkja friðarálykt-
un með kommúnistum er að
gera sáttmá’.a við Satan; það
er ekki' ómöguil'egt., 'iað' Sáibaíí
Einn þeirra manna
sem setti svip á frið-
arþing þjóðanna í
Vínarborg var hinn
heimskunni franski
rithöfundur, Jean
Paul Sartre. íslend-
ingar þekkja hann
af leikritinu Flekk-
aðar hendur og
kvikmyndinni Sóma
konan bersynduga,
og það ætti að
nægja að kalla Morgunblaðið til vitnis um
það að hann er ekki kommúnisti. Þegar
hann kom heim réðust frönsku borgara-
blöðin mjög að honum, en eitt af svörum
hans birtist í þessari grein sem upphaflega
kom í íhaldsblaðinu Le Monde.
Sartre
veiit.i okkur frið, cu það yrði
vosnduir friður, og við y.rðum
bölvaðir.
F.rakkamir, sem fóru til Vín,
er.u eirtU'ngiis í eínu frábrugðn-
ir .löndum síntim: Þeir óskuðu
iað sýnia þrá sima eftiir fniði í
vertoi; þe.ir óskuðu 'að kveða
niður 'g.aldratrúna og sýma
finam á, að hi.n 'skipuiagða túllc-
■ hn á ftiamkomu sovétstjómar-
'mnaii’ sem lævisi, sé merkd um
fávíslega túlkun, fremur en
. stjómmálalegan þrostoa: Þoir
tteitiuðu iað f.allast á þá fyriir-
fram (tilbúnu skoðun, að boð-
■ stoap.ur þimgsins væri ófiriðar-
‘''þoðítoa.pur, heldiur en dæma
ínnihaldiið efti.r undirskriftu.n-
um. tousu þeir að dæma það
eftir efnánu sjálfiu.
Eg veit ’etoki, hvonjt það er
barnalegt, eða dja.rft, iað álykta
sem svo, tað þeir st-m sam-
þykkjia frfiðarályktum, séu í
sanniieika friðarvinir. Daginn,
v sem við komum, vorum við
máski 'aðstoiidir sökum tor-
itryggn.i og þess þrotiausa á-
róðurs, sem skiptir heiminum
i T4vo fj'andsamlegia hlutia; ien
eimmitt m.eð því að tooma til
. ‘Vín og taiia saman, haÆa sjóin-
airmiðin breytzt. Fyrstu stund-
irnar va.r það fólk úr vestri
'andspænis fólki úr austri, en
brátt vair það aðeins fólk, sem
þráði firið og trúði á ha.nin, —•
og við, fuiitrúar þess — og
fólk, sem dreymdi um frið, og
voimaði af öllu hjart.a, að hiann
mæitti iríkja, en vaa' ennþá tor-
tryggið.
Eg sá fram á, iað þingið gæti
orðið öðrum fordæmi, og að
það myndi ef itiil vill gera okk-
ur f-ært eflt-ir hei'mkomuma að
brú,a það aideyðusvæði, sem
laðstoiiuir olckur Þama var eina
málið firiður. Við vorum vimir
— oflar ölium skoðanamismun
— veigima 'sameigiinlegs áhuga-
má’.s. Ef tiiii vill verðuir hægt,
ef við kunnum að fkýr.a firá
því, sem við sáum. að saimeina
alla, .án tl’iits til flokka, er
trúia á friðinn cg iáiia himu-m
sem ekki trúa á frið'rm efti-r
’andið h-andan við 'aldoyðusvæð-
ið.
Við heimkomuna biðu b’.aða-
menniirnir okkar með a.ndmæili,
sem átti að vera rotliögg: „Þimg
vkkar var ekki samansett á
rétOah hát.t. Úr vestrj voru á-
byrgðai'l-ausir sendimenn, eða
þeigar bezt lét, fóík með u.m-
boð iitLUa stjómmáia- og stétt-
arsiamtiaka; úr austri komu
viirtoilegir stjórniai'eriindrelcar;
'leikurinn var ójafn, þið ui'ðuð
iað dansa eftir sovétlínunni“.
En þó oldcur væni ekki. Ijóst í
fyrstu, livemig lokaálykitanir
þingsims yrðu orðaðar í ein-
istökum atriðum, voru oltkur
kumi ' höf'uðsjóniarmið friðar-
ilireyfiwgarirmair; með því að
faraÁétl1 Vírtan', vorum við þeg-
ar oi'éni.r stu ðn i.ngsmenn vopna-
hlés í Kóreu, og við vorum
lamfærð um, að samstaif
milli hiniu'a tveggj-a heimshluta
væri fi-amkvæmianle'gt í ein-
hverri. myin.d.
En umfram alLt iétust þeir
elcilci stoiJjia, að þiriigið ea' áfamgi
á lanigri þróuinarbraut; viðræð-
ur milLi .austurs og vestui's
taka Lanigan tírna; öllum spurn-
inigum sem settar eru fram
verður ekki svarað s.amstundis.
En það er einmitt vegna þess,
að það teku’i' tLrna að koma
þéim áleiðis til þeirra yfir-
valda, sem bær eru um að
taka lafstöðu til þeirra. Fyriir
óktouir, valdia’ausa ednstaklinga,
án vetrndar fyrir lygum blað-
.ainina, án opinberi-iar löggild-
ingair -fyi'ir áhug'amál oktoar og
ó'skir, er þetta eina tækifæi'ið,
sem við höfum til að hitta og
kyrin‘a3Ít- f.uILtrúum frá Sovét-
ríkjunum. Fyrir sovétfulltrú.ana
er þetta eima tækifærið, sem
þeim býðst til .að kynnast þe;r.í
frönsku skoðauabí'æðrum, sem
án þess að vcra kconmunistar
fordæma kommúnistsgi'ýiuna
og vígbúinaðaræðið. Eg ret.
fuUvissað yktour. um, að fú-iL ■
txúamiir gerðu sér þet.ta Ijost
Við gátuim gireint' emskenar
.jaðlöðum." í sovétræðurium, þ?r
sem itelcið vair tillit til vest-
rænna skoðana. Að þvi er varð-
ar orð Ehre.nburgs um nlut-
leysi og öryggi igegii árásum,
hefur miargt verið sagt um i-að
hér, en það er ekki almenningí
kuninu'gt, að það var öldungis
í samræmi við spurniuga::, »em
bomair voru firam á Vasjár-
þinginu. E:g heyri stunúum and-
kommúnista kvarta undan þvi,
að Sovétbúar misskilji Fraklca
svo mjög. Það kann ve! að
Vera, en' í þessu tilfe1.1; var
einn sitaður á jörðu, i desem-
ber s. 1., einn emasti staðuir á
jörðu, þar sem fiuiltrúiar Sovet-
■ lýðveldanna gátu skýrt skoða-'.-
ir sínar, og sá staðnr var Vin.
Aðeins i Vín gátu þeir ræitt
í bróðemi við klerka, xóttælca
og m'iðflokksmenn .um diaglegt
lif franskrar alþýðu, um vomir
iiennar og áhugamál, um'
fnanska og rússneska mennr
inigu. Aðeins í Vín var hægt að
skýra fyrir þeim, og það var
geint, hvað sjálfistæðisóskir okk-
ar þýða. Þó engiinn anna.r árang-
ur en þessi vinsiamlega viður-
kenning næðisit, myndi ég samt'
fteilja Vin.arþingið hafa stutt
málstað firiðarins.
AULr fundu til þessa á sam.a
hátt og ég Eg got vel stoilið, að
ákveðin bLöð Leiddu hjá sér. að
minnast á, eða hæddust að eld-
móði meðl'imanna síðasta dag-
inn. Það var elcki við öðru að
búast. En þessl eldmóðuir átti
'sínair O'rsakir, hiann toviknaðil
liæ.gt og feimnislega fyrstu dag-
,ama, óx smátt og smátt, og
brauzt að lokum út. Það var
hvorki skyndihrifning m;eð
húi'rahrópum eða fjöldnsefjum,
sérhver okkar hafði tíma til að
íhuga og ber.a saman lok og
upphaf þingsins. í mínum aug-
um var þeitta í siamræmi við
tilfinningu, sem varð styrkri
með hverjium degi: „Hér er
raunvcruieigt afl, og raunveru-
Fra.mhald á 11. síðu.
BEETHOVEN-GLEÐI
'Sinfóníusveitm hé’.t ánægjiu-
lega tónieikia í Þjóðle'ikhúsinu
þx’iðjud, 16. þ. m. undir stjóm
OLavs Kiedlands. Á efnisskrá
voru tvö stór verk eftir Beet-
hov.en, Fið’.ukonsertinn og 4. s’in-
fóníian, Bjöm Ó]afsson lék kon-
sertinn af mikilli li-st og virðist
hann sífe’it þroskast cg vaxa,
einkum baata við sig músíka’skri
meðferð cg þunga. Björn er djarf
■ur listiamaður og steypir sér ú't
í 'ei'fið’eikana hvað sem það
topstar, enda kröfur Bccthovens
vægðariiausar. Einleik hans var
'tekið með kostum ' cg toynjum,
eiiiK.um af unga fc.’kinu; sá hóp-
ur cr lítoa nokkuð stór sem nú
toappkosíar að ná -töku.m á þessu j
:ga.’driaverkfæri. Ma.rgir njcta
einmitt itilsaginiar Björns og haía
kc'mnzit alúð hans og kostgæfni í/
því starfi. íslenzkuir fiðluleikur
er ekki gamalgróinn meiður og
við eigum etokí „(iiiaditicnir". Með
al hljómsveiitánnanna sat Þórar-
inn C'uðmundsson hinn vinsæli
útvarpsfiðlari, stjórnandi og tón-
skáld og fyrsti lcennari Bjöms.
Hiann má fyililega katUia íöður
ísilenzks fið’iuleiks og upphoís-
mann skipulegs fiðlunáms hé:r á
landi.
Sein^a verlc hljórrile'ikanna var
4. sinfónían. Þetta er guUfalIegf:
verk, slórbrotið en jafnframt
hlaðið glettni cg gamni, þó að
hún isé ekki talin meðaL húnna
veigameLri af sinfcnium Beethov-
ens. Hluisitiendur mútiu enn betur
sinfániiunnar, dýp'.ar hennar og
fy.llingar við samianburð við kcn-
sertinn á und'sn. Þ.að for ekkr
framhjá hlustanda að itatomörk
ei'nlei'kshljóðfær’isins eða konsert-
fcsrmsfns hafa skorið hugsunum
meiota.'V'an'S þremgri sta.kk. Svei.t-
'imni ber iað þakka- og stjóimandi
á miklar þakkir skildar fyrir
þessa 'Sitóru gjöf. Þessir gLaðværu
Bicethoventónleikar eiga erindi til
æslcunnar sem hvatning, uppörf-
un, fyrirmynd, ekkj sízt elztu
börnum bamaskóLanna.
Hallgr. Jakobsson.