Þjóðviljinn - 22.04.1953, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 22. apríl 1953 — ÞJÓÐVILJINN — (7
Af hverju er fiskur, veiddur af iloffurum, greiddur lægra verði
en annar fiskur.
anna og hjálparvéia þeit-i''a.
Einn ráðherrann hefir látið
þau orð falla í ræðru, að við ís-
lendingar gæitum elcki lifað
menningarlífi, nema 'að sækja
sjó og hefir 'vafalítið baft Þá
staðreynd í huga, iað síðustu
áratugina hefir gjaldeyrisverð-
mæti útfluttra sjávarafurða
numiið 90 til 98,2% iaf heildar-
útfliuitniriignum. Þegar athugað
er skilnmgsleysi stjórnarininar,
um hag útgerðar og sérsta-klega
togaraútgerðar, þá verðum við
að álíta, að þessi ráðherra sé
i minniihluta innan stjórnarinn-
ar og af þeim sökum sitafi iað-
igerðarleysið og eftiirtölumiar,
þegar togaraútigerð á í hlut. Ég
held að það gæti verið hollur
lærdómur meinih-lutanum, að
afla sér glöggra upplýsinga frá
öðru.m þjóðum, sem mikiu
irninna eigia lafkomu sína undh’
aflabrögðum, heldur en. íslend-
tiingiar, hvernig þær h-lúa að út-
gerð sinni á ýmsan hátt, og örfa
ime,rm til ffamitaks. Nægilegt og
ódýrt rekstl’arfé myndi létta
stórlega ým-sum erfiðieikum,
sem itogaraútgerðin hefiir við að
striða, e» ‘ í -því máli situr þver-
móðsftáM í hásæti og ræður ein
xíkjum.
Að ég ekki fiari með fleipur
eða dylgjur, sanna eftirfairandi
dæmi, sem ekki ve^ð-a hrakin
með rökum.
Hugulsöm tillaga.
Þegar gengið var fellt, illu
'heilli, cg sparif járeigendur
raendir 70 prósent ÍTmstæðna
sinna, hugkvæmdisit einhverjum
þingmanna allsnjöll fjáröflunar-
leiið, sem strax féll í frjóan
jiarðveg hiá meirihluta þing-
manma. Nú skyldi sfcattleggjia
útflutn inigs afur ðir togarann a
bvo um munaði. Það ákvæði
var se-tt í genigisskráningarlög-
in, að ef nýsköpunartcgari seldi
fyrir hærri upphæð í erlendri
höfn en 8000 sterlingspund, þá
átti fjórði partur af því, sem
fram j’fir væri, að falla í hlut
ríkisins, til viðbótar útflutnings
gjiaildinu. Nú hefur flutnings-
manni viafalítið verið kunnugt
ium hinn mikla kostnað, sem
er þvi samfiar,a -að ílytj'a út is-
varinn fisk. Tiu da'gar fara í
það að s-tímia með fiskánn á
markaðsstað, 10 prósent tollur
i Englandi, ásiamit ýmsum aufca
ú-tgjöldum, eins o-g genigur þeg-
ar land-að er ’Uita-n. lands. Þessi
itiUagia stappar næst landráðum
og þeir se,m samþykktu hana,
ættu ekki að eiga saató á þingi
þjóðar, sem er eins gjörsam-
lega háð fisfcveiðum og við ís-
'lendi.ngar erum í núitið. Um
framtíðina viitum við litið,
nema þá kamnská helzt forsæt-
dss, samanber síðustu nýárs-
ræðu hans.
Fiskverðið.
Undanfarin ár -hafa þeir tog-
arar sem landað hafa fiski í
íshús til hraðfrystingar, fengið
20 prósent lægr,a verð en aðrar
flej-tur og stundum enn iægra
verð. Hraðfrystihúsum hefur
haldizt uppi, óátalið, að greiða
togurum þettia verð í. dag og
anraað á morgun. Þess er dæmi
að frystihús greiddi togara 35%
'lægra verð heldur en bátum,
fynir fyrsta flokk-s þorsk. Þetta
muniaði tpgarann 25 þúsund
krcnum. Hvers eiga togararnir
að gjaida? Því ekki að greiða
þeim sama verð og bátum?
Ekki mun fjárhagur þeirra það
'glæsil. að þeim veiti af hærra
verðinu. Það verður svo fljctt
sem itök eru á að skapa togara-
útgerð starfsgrundvöil.
Til þess eru næg ráð, væru
þeir iátnir njóta góðs áf þeim
'afia, sem þei-r færa á land. Eg
veit ekki -til þess, að nokkurt
togarafélag eigi eð-a starfræki
hraðfrystihús. Öll itogarafélög
ættiu -að hafa aðsíöðu til þess
að ■ verka eigin afla og gera
hann að söluhæfri verz-Iunar-
vöru. Þ-au larmist- isjálf sölu af-
urðanna og öðlist umráðarétt
þess gjaldeyris, sem inn kemur
fyrir seldar afurðir. Fækkum
milliliðum.
Því að 'láita Pétur og Pál
rakia saman fé á því, sem inn
er fl-utt fyrir togaragjaldeyri?
Togarafélöigin 'geta sjálf annast
innflutniin'ginn, c-g eiga ,að njóta
hagnaðarins af innflutnings-
verzluninni ,að sínum hluta. 'Eg
jáitia, að þessi leið er miiður
æskileg, en hún er raauðsynleg.
Meðal lannars til þess að and-
æfa í móti heimtufrekju ann-
larra stétta um ráðstöfunarrétt
á sjávarútvegsgjaldeyni, stund-
■um til vafasami’a nota, þó ekfci
sé dýpna tekið í árúnni. Það er
of.t hugsað meira um hvað
hægt er að igræða á því sem
inn er flutt, heldur en þörfina.
Það er nægiiega lengi búið að
básúna nrm taprekstur togara-
útgerðarinraar, þótt á því verði
buradLnn endi.
Olíuverðið.
Skilyrði .1,11 togaraútgerðar
eru efcki allstaðar jafn ákjós-
anleg á landi hér. Kernur þar
imargit til 'greina. Allar' meiri-
háttar viðgerðir og botnahreins
anir verða ekk,i fraimkvæmdar
nema í Heykjavík, vegna þess
að hér eir eina dráttarbr-autin,
sem itekur togara. Sumir togar-
anna geta ekki með góðu móti
blásið ú,t í heiimahöfn,,, Þetita
hvorttveggja, ásamt fleiru, veld
,ur þeim togurum, sem staðsebt-
ir eru 'Utan Reykjavíkur a-ukia-
útgjöldum, sem nerna mörgum
tugum þúsund-a árlega.
Einn stærsti útgjaldaliður tog-
ar.a er brennsluolían. Hún er 15
—20% dýrari úr smátönkum
úti á landi en hér í Reykjavík.
Með tilliti iti-1 þessa hefði mátt
ætla að þingsályktunartillag'a
■um jöfnumarverð á olíu, sem
borin hefur verið fram á und-
anförnum þingum, hefði strax
verið samþykkt þegar hún var
fyrst flutt. En það var nú ekki
því að heilsa. Hinir skiilni-ngs-
isljóu dragbítir um hag togara-
útgerðar þvældust ei.ns lengi
og kjiankur leyfði, fyrir sam-
þykkt hennar. Væintanlegiar
kosninigar hafa sennilega bjar-g-
að málum á síðasta þingi, en
mjög er það grunsamkgit, að
verðjöfnunih skuli ekki fcomia
til framkvæmda fyrr en eftir
að skipta um þá menn, sem
rháMnu voru 'andvígir, til þess
að eiga ekkert á hættu með
efindimar. Rétt er að geta þess,
að verðjöfnunin þarf ekki iað
fcosfca ríkið einn eyri. Eltki var
heldur þörf hækkunar á olíu-
verðinu frá þv|í sem það er
lægst. Allt og 'sumt sem stjórn-
in þurffci að framkvæma, var
að koma olíusölum í skilning
um að hún væri húsbóndinn og
segði íyrir verkum, en þeim
bæri að hlýða og borga ©ins og
hverjum öðrum heiðvirðum
iskattborgara. Að öðrum kosti
yrði þau leyst frá þeirri kvöð
eða kvöl að selja olíu, og það
ium alla framtíð. Skaittgreiðslur
olíuihringanna sýna að þessi
leið v.ar fær, teknanna vegna,
cg vaa'Ia eru þær nú oftaldar.
'Ef að þeim væri svo mögu-
legt ,að sýna itaprekstur, eftir
að hafa selt á jöfraunarverðinu
árlangt, þá væri tímabært að
'láta fra,m fara rannsókn á
ireksitninum, með það fyrir ,aug-
'Um, ,að fela hann öðrurn hag-
sýnni laðila, en margir munu
fáanlegir til þess að selia olíu
á lægsfca verðinu, hvar sem er
á lahdinu.
Milljónatöp vegna snúðis-
gaila.
Þcgar chöpp eða cáran hafd
valdið 'stéttum og byggðartcg-
"Um mi'klum fjárhiagslegujm erf-
iðleikum, hefur Alþingi oft
hlaupið undir bagga fíjótt og,
raiusraarkga, sem . sjálfsagit er í
slífcum itilfellum. Tcgaraútgei’ð-
armenn hafa á undanfömu.m
árum orðið fyrir m'illjónaitöp-
um, vegna ©alla á smíði togar-
Margir tcgaranna rarnba á
barm.i gja'dþrots, einmiitt sak-
ir þeirra stórkostkgu fjárút-
láta, sem viðgerðir á þessum
'göllum hafa kostað úfcgerðina,
beint og óbeihf. Það stóð ekki
á þ:n'gmö,nnum vorum að sam-
þykkja á síðasta þiragi fram-
komnia tillögu um að afihenda
einni stétt hálfan mótvirðis-
sjóðinn, þegar að því kemur
■að afborganiir útlána hans hefj-
kit. Sennilega e'kki igengið eins
fljótt cg hávaðalaust að fá sam-
þykkfca tillcgu um að afhenda
sjávarútveginum hinn helming-
ihn til sinn.a þarfa. Þess verð-
ur að krefjaot að fullkcmin
aðgæzla verði viðhöfð, um fjár-
fesiting'U til landbún,aðar cg
greinir hafa sýnt okkur cg
sannað iað þær framleiði út-
flutningsyörur með árangri.
Þar til því marki er náð, er
allur nirfilshátfcur um rífleigan
cg 'heilbrigðan stuðning' viið út-
gerðina þjóðhættuk'gu'r.
Kortlagning djúpmiða.
Það hefur leng; verið áhuga-
mál togarasjómann.a að hafizt
yrði banda um að kortkggja,
með viðunandi nákvæmni, djúp
miðin kringum landið. Stéttar-
félög sjómanna hafa gent um
þetta tillcgur, se,m sendar hafa
venið réttum laðilum, til fyrir-
16. janú.n’ 1947 vor-u undirrit-
aðir kjarasamningar rn-Mli Starfs-
sitúlknaféltaigsins Sókriar- og
stjórna spíifcalanna. Þetfca þcifcti þá
eftir aívikum góðir isamningar
fyrir stiarfsstúlkur. En það, sem
okkiUr þé'fcti mest um veirt v:ð
þessia S'amniniga var hað, að með
þeim vorum við lcksiras, eins cg
annað fólk, sjálfráðar að þvi hvar
vlð keyr'ium fæði. — Þetfca á-
kvæöi hafði þá nýlega fengizt
fram hjá S'fcarfsn'.annafék.iginu
Þcr.
Und'angeragin ár hafði verið sá
•hátt-ur, að fæði stárfsfclfc's á spi't-
■ i i.i i _ ■
ölurn var látið fal'a in,n í kiaup-
ið þannig að í rauninni var um
áð ræða skyldufæði á spítölun-
ó *V'O d" •
'tim.
Þet'.a fyrh’korr.ulag var að von-
um ca-ðið iafar ifía þclckað, því
'greiðsl'U. Öll djúpmiðin eru illa
koritlögð, sum þeirra næstum
ókortlcgð. Jafndýpitarlínur all-
ar ónákvæmar, víða beinlínis
ranigar. Eyrir utan það hag-
ræði, sem sjómanninum er í
því, iað aliir hólar, h'ryggir og
kantiar séu nákvæmk'ga merkt-
ir í sjókortið, þá getur einnig
örug'g viifcneskja um botnlagið
isparað ®tónar- fjárhæð:r árkga
í .minni veiðarfæraeyðslu. Það
er óþarfi að itaka það fram,
i-að cfckext bólar á Barða. Það
eru fluttar tillögur á hverj'U
þi.Tgi um fiskleiitarsikip eða
fiskrannsóknarskip, en ekkert
verður úr fnamkvæmdum ;af
'skiljank'g'Um ástæðum, algjöru
áhu'galeysi meinihlutai þing-
manna 'Um málefni og þarfir
útveigsins. Heyrzt hefur að fcals-
verðum fjárhæðum hafi verið
iSÓlundað undanfarin ár til sjó*
mæliraga á stöðum sem tæplega
geta taiizt 'tii siglinigáíeiða,
hvað þá fislöisvæða. Það verð-
ur stnax að hefjast handa um
konfcirgnjingu djúpmiðanna. Lífc-
kga væri rétíast að fá ein-
hveirjia nágrannaþjóðina, sem á
tækin og kunnátfcumenn, td
þess að framkvæma verkið.
Það væri ekki nerria verðug
Viðurkeníning þess, að sjávar-
útvegurinn hefur i hálfa öld
■gent okkur kleiffc að lifa menn-
ingarlífii í landi vonu, þótt reist-
ar væru 3 loranstöðvar til við-
bótar þeirri, sem fyrir er á
Reynisfjalli.
Hinar hárnákvæmu loran-
miðaniir, ásiamt róttum fiski-
korfcum, bæði hvað snertir dýpi
Framhald á 11. siöu.
fjöldi fé'lkS', sem þarna vann, átti
sii'fct eiigið heimili í bænum og
kaus auðvitað að borða heima
hjá sér þe'g,ar það var ekki á
vinnustað og gerði það, en út-
kormn varð sú, að á spítÖlun-
um varð þetta fcik ,að greiða
fu'IIt fæði eftir sem áður, þótt
það efckii neyfc'ti þar matar nema
að hálíu leyíi eða varla það.
Um lcnijt skeið var það því
aðaláh''jrsm,ál starfsfólksins
að fá þessum anninarka rutt úr
vogi, — cg þegar loksiras tókst
að r.á þcccu fram, tr.eð fyrr-
nefndum samningii 1947, var því
fegraað sem 'góðum sigri fyrir
starfsfólk'ið. En greinin sem hér
um ræð'r, 3. greinin hljóðar
svcra:
„Kaupi stúlkur fæði að nofckru
Framhald á 11. siðu.
kjördag. Líklega værij róttast iðnaðar, þar til þessar atvinnu-
Eftir Steindór Árnason skipstjóra