Þjóðviljinn - 26.07.1953, Blaðsíða 11

Sunnudagur 26. júlí 1953 — ÞJÓÐVILJINN — (l'f
Fyrir 54 árum
Framhald af 7. síðu.
sér. Honum lá á peningum, þó
var hann fjárhagslega vel stæð
ur og viðskipti hans skuldlaus
við verzlanir. En þar var ætíð
þröngt um peninga. Vegavinna
Þessi fór fram í annarri sveit
og var um 1% kl.st. dembincfs-
reið á hestum á vinnustcðinn.
Vegna þess að húsbóndi minn
þekkti verkstjórann eitthvnð
lítillega treysti hann á að fá
vinnu þessa fáu daga.
Við lögðum á stað kl 5 á
fimmtudagsmorgun’ og liöfðum
nesti til dagsins í hnakktöjkjn-
um. Mjólkin í flöskunum þoldi
illa hristinginn og hafði nú
breytzt í smjör og áfir. Allt er
hey í harðindum, og voru flösk-
urnar tæmdar þennan dag með
beztu lyst. Áður en vinna hó
þennan morgunn áttu þeir tal
saman húsbóndi minn og verk-
stjórinn. Og hvað sem þeim
hefur farið í milli, þá hófum
við vinnu ásamt mörgum öðr-
um, sem ég bar Htil kennsl a,
kl. 7 þennan umrædda morgim.
Hér var unnið frá kl. 7 til 7
og tveir tímar frá — 10 tírna
vinna. Mér fannst það stutmr
vinnutími efitir því sem ég hat'ði
vanizt. Fljótt varð ég þess á-
sKynja að þessum vegákórliun
var ekkert um okkur gefið,
mun þeim hafa fundUt við
vera eins konar utanveltu-
sníkjudýr, sem væru að taka
frá þeim vinnu. Þó var , þetta
sýsluvegur. Þeir spurðu hvað
gamall ég væri. Eg svaraði
hjartai^s einlægni nákyæmlega
eins og var, að mig vantaði
einn mánuð til að ver i 10 ára.
Hvað ég fengi í kaup? Það
vissi ég ekki. Gátu þeir þess til
sín á milli að ég fengi 18 aura
á tímann, því fullorðnir fengu
25 aura.
Eg lét þetta tal mig enzi
skipta; þó vann ég hér sömu
störf og þeir, er voru í þessum
útreikningi, og hallaði bar a'ds
ekkert á mig. Sumir þe-sir
karlar fóru sér ógn rólega, gátu
sér góðan tíma til að taka
nefið og gefa öðrum og rétta
vel úr sér þegar svo bar undir.
Þeir virtust þurfa fur.ðu oft að
ganga afsíðis út um holt og
móa og virtust ekki skera tím
ann við nögl sér í þeim ferð-
um. Eg gat því ekki fundið að
það hafi þurft neina afburða-
menn til að jafnast á við siík
vinnubrögð. — Útborgun fór
fram á laugardag. Kom þá
ljós að ég fékk sama kaup o,
þeir fullorðnu, bví húsbóndi
minn fékk kr. 15 fyrir okk’
báða eftir þrjá daga. Þeiia
þótti körlunum voðaleg pcn-
ingauppgrip: Hann ber 5 kóvr.
Ur upp fyrir daginn, og sfrakn
um er borgað eins og fullorðn-
um, 25 aura á tímann, ha.fið
þið heyrt slíka forsmán! Þeir
dæstu og skelltu á lær sér!
Við komum aftur til. v:nnu á
mánudagsmorgun. Það var auð-
fundið að nú andaði mun ka!d-
ara að okkur en áður. Enda
kom það á daginn, bó leynt
setti að fara, að samtÖK voru
hafin þeirra á rhilli til að
reyna að draga úr þessu pen-
ingaflóði, og var bað h.igsað á
þann hátt að fá kaup mitt lælck
að. Var nú gerður út þeirra
helzti forustumaður t:l að jala
við verkstjórann og fá þetta
lagfært.
Verkstjórinn var maður þurr
og kaldur í fasi, fátalaður og
virtist ekki sækjast eftir sam-
neyti við þegna sína fram yf;r
það sem óhjákvæmilegt var.
Allar setningar hans voru stuit-
ar, glöggar og eins og meitlað-
ar. Þess vegna flugu oft ágætar
setningar eða brandarar eftir
honum manna á milli. Hann
var hér framkvæmdastjóri
landssjóðs og virtist starfi sínu
prýðilega vaxinn.
Sat nú útsendarinn um hvert
•tækfæri til að ná tali af verk-
stjóra, sem ekki var alltaf auð-
velt, því hann hafði í mörg
horn að líta og stóð ekki lengi
í stað. Þó tókst nú þetta, og
setti þá forustumaðurinn á- sig
mikinn siðgæðissvip áður en
hann hóf mál sitt, og spurðist
fyrir um, hvort satt væri að
strákurinn, sem væri með N
N. fengi sama kaup og fullorðn-
ir. Verkstjórinn svaraði með
annarri fyrirspurn: „Vinnur
hann minna en þú “ Þessi fyr-
irspurn kom svo flatt upp á
sendimann iað hopum vafðist
tunga um tönn og vildi víst
ekki út- í neinn samanburð
fará í þVí efni, heldur hélt sig
fast við sitt eigið siðalögmál og
segir: „Það er nú siðvenja í
okkar sveit að borga ekki 17—
18 ára unglingum eins og full-
þroska mönnum.“,- .Verkstjóri
•svaraði stuttaralega: „O-sei-sei.
Það koma nýir siðir með nýjum
herrum.'* 1 Þar með var sam-
talinu slitið og hélt hvor sinn
veg. Við unnum hér fram
miðvikudagskvöld, og fórum þá
alfarnir heim, því nú biðu' okk-
ar önnur störf heima fyrir. —
Húsbóndi minn fékk þá aðrar
15 kr., samtals 30 kr. fyrir
daga vinnu okkar beggja.
Eg hef aðeins gaman af að
draga þettá litla atriði fram
bir.tu núlímans áður en það
hverfur í • gleymskunmar djúp:
Þetta er aðeins örlítið sýnis
horn af lífsbaráttu alþýðufólks
fyrir 54 árum, til að ná sér
elnar 30 kr. Tveir hestar erfið-
uðu hér í 18 klst., og það >er
víst að þeir áttu sinn hlut í
þessum 30 kr. Meðan á þess-
ari vegavinnu stóð urðum við
að vakna kl. 4i/2 á hverjum
morgni- Allur heimanbúnaður
tekur sinn itíma. Allt að því
Jafnvœgi i
Framhald af 4. síðu.
betra væri að lána erlendum
þjóðum innstæðurnar heldur
fyrir þær. Og þegar ekki tókst
að koma í veg fyrir kaup tog-
aranna, þá gerði Eysteinn það
meira að segja að árásarefni á
ríkisstjórnina, að hún hefði
„vanrækt“ að tryggja Það, að
tveggj.a úr hvítu heimaunnu
vaðmáli, og röndótt milliskyrta en að flytja" inn atvinnutæki
úr tvisti, ofin heima. Mig minn-
ir þetta þætti hátt kaup handa
unglingi. Úrvalsmenn hofðu Þá
90—100 kr. og eitthvað af föt-
um.
Eg var heill og hraustur,
hafði gaman að æfa glímur,
hryggspennu, kefladrátt o. m.
fl. og var sæmilega kröftum
búinn og vann mörg verk sem
fulltíða maður. Til dæmis lék
ég mér að því að láta hey-
poka á klakk móti hverjum
sem var. Að vera fljótur að
snara stórum heybagga til
klakks og gera það léttilega
taldi ég eina af mínum beztu
íþróttum. En þennan færleik
minn má ég þakka verklægnum
manni, sem ég kynntist 16 ára.
Það eru ekki öll átök undir
tómum kröftum komin. Frá
þessu síðasta segi ég i sam-
bandi við árskauþ mitt og vega
vinnuna, en ekki af neinu
karlagrobbi eða rómantík end-
urminninganna. — Þetta var
svona. — í guðs friði.
Sveinn frá Skógdal.
Oiíyflutninga-
skip
r
Framh. af 1. síðu.
Hvað þarf mörg
tankskip?
Til að flytja þá olíu sem ís-»
lendingar þarfnast mun þurfai-
sem fyrr segir eitt 16 þús*
tonna skip og annað 12 þús*
tonna. Nú er ver:ð að semjaf
F
ein klst. fór í Það að klæðast,
matast, ná í hestana, leggja á
þá reiðfæri, ganga frá nesti til
dagsins í töskuni og spenna
þær fyrir aftan hnakksætið.
Síðan að stíga á bak reiðskjót-
unurn og' dengjast iy2 klst. á
vondum vegi. Vitaskuld taldist
þetta ekki vinnutími og heldur
ekki ferð okkar heim á kvöldin
að afloknum vinnudegi. Undir
hvaða lið mundi svona nokkuð
teljast nú? Ef körlunum hefði
tekizt að lækka kaupið mitt
niður í 18 ,aura var höggvið
ónotaskarð í heildarútkomuna,
Eg verð að telja húsbónda
minn vel að þessum krónum
kominn og vona ég að fleirum
finnist.
Þetta umrædda ár hafði ég
75 kr. í árskaup og þrjár flík-
ur, eins og það var kallað.
Fötin, sem ég fékk voru: nær-
buxur og •íiærskyrta, hvort-
Framh. af 6. síðu.
eg hæfist 9. apríl ‘klukkan
5.15. Sú ákvörðun Var tekin,
þegar þáú -"infkilVægu tíðindi
bárust, áði;' loftvarnaskyttur
og strandvirki í Nofegi hefðu
fengið leyfi til að skjóta án
þess að bíða fyrst fyrirskip-
ana, Það benti til, að Norð-
menn byggust til varnar og
Hitler spillti líkunum á að ná
takmaiúi sínu með því að
koma að óvörum, ef hann
drægi innrásina á langinn.
I morgunsárinu 9. apríl
kom brjóstfýlking þýzka inn-
rásarhersins, að mestu leyti
u,m borð í herskipum, til mik-
ilvægustu hafna Noregs, allt
frá Osló norður til Narvíkur,
og náði þeim á sitt vald án
teljandi fyrirstöðu. Fyrirliðar
hersins tilkynntu norsku bæj-
arstjórnunum, að þeir væru
þar komnir til að taka Noreg
undir verndarvæng sinn
vegna væntanlegrar innrásar
bai^damanna — fullyroing,
sem talsmenn bandamanaa
neituðu afdráttarlaust og
liéldu áfram að neita.
Hankey lávarður, sem um
þetta leyti átti sæti i stríðs-
ráðuneytinu, hefur látið svp.
um mælt: „Allt frá því, að
fyrstu drögin voru gerð að
áætlun þessari/ og þár tii
Þjóðverjar réðust inn í Noreg,
varð löngum ekki á milli séð,
hvorum gengi betur í undir-
búningi sínurn Bretaadi eða
Þýzkalandi. Bretland lióf að
vísu undirbúning herferöar
sinnar litlu fyrr . • • •: I-okið
var vio báðar áætlanirnar nær
jafnsnemma, þó að Bretland
leggði sólarhring fyrr upp í
árás sína, ef svo má að orð>
kveða um nokkura aðilanna“.
Þýzkalánd varð samt sem áð-
ur snarpara í tilhlaupi sínu
og vann með „sjónarmun ,
en í því hlaupi má segja, að
mmnstu munaði, að skera
yrði úr um úrslitin eftir ljós-
mjm.d. ;nn: '.. \ . ____
auðmenn Reykjavíkur keyptu
alla togarana. Þá voru togar-
arnir, sem á mörgum stöðum
hafa haldið lífinu í fólkinu und-
anfarin ár, „gums“, sem ríkis-
stjórnin þurfti fvrir hvern mun
að losna við. SHk var þá um-
hyggja Framsóknar fyrir at-
vinnulífi byggðanna úti á landi.
í samræmi við þetta hafa svo
verið aðgerðir Fr.amsóknar-
flokksins eftir að hann komst
í stjórn.
Árangurinn er iíka eftir þvi.
Eftir að nýsköpunarstjórnin
fór frá og Framsóknarflokkur-
inn fór að setja sinn svip á
stjórnarstefnuna hefur jafn-
vægið í byggð landsins rask-
azt gífurlega og hefur sú þróun
eiitkum verið mjög ör eftir að
sá flokjkur tók við stjórnar-
forustunni. í stað atvinnu og
framkvæmda i tíð nýsköpunar-
stjórnarinnar er nú komið át-
vinnuleysi og kyrrstaða svo
að fólkið neyðist til að flytja
burtu og leita’ sér alvínnu. hjá
erlendum innrásarher.
Með þessari stefnu hefur
Framsóknarflokkurinn . einnig
/spillt markaði landbúnaðarins
við sjávarsíðuna og svo er kom-
ið, að . ekki gagnar að auka
landbúnaðarframleiðsluna frá
.því. sem nú er, að ■ óbreyttum
aðstæðum.
Það eru því hrein öfugmæli
þegar Tíminn er að skrifa um
umhyggju Framsóknarflokks-
ins fyrir byggðarlögunum úti
á landi.
Aðgerðir flokksins hafa stefnt
til hruns úti urh land. En flokk-
urinn setlar ekki að breyta neitt
til, enda segir Tíminn að lok-
um; að flokkurinn muni „halda
áfram' að haga störfum sínivm í
þessum málum á sama hátt og
hingað til“.
Svikahraippur
Framhald af 5. siðu
bera nafn hans og kallast „Der
Ludwig Erhad“. Blöðin hafa
gagnrýnt ráðherrann harðlega
fyrir að bíta á agnið án þess að
ráðfæra sig við sérfræðinga
fyrst.
Meinecke tókst að verða sér
úti um samtals 978.000 mörk eða
um 3,5 millj. kr. lianda fyrirtæki
því, sem átti að hagnýta „upp-
finningú' hans. Hann lofaði hlut-
höfunum að hafin myndi stór-
'framleiðsla á gimsteinum, sem
mundi gefa 30 millj. marka i
hreinan ágóða á ári.
Eins og áður segir, er Mein-
ecke skraddari að menntun, en
hann segist h.afa „lært vísindi“
á kvöldskóla. Hann hefur þar að
auki verið lögreglumaður og unn
ið fyrir brezka hernámsliðið. —-
Kona hans, bróðir og frænka eru
ákærð fyrir að hafa verið í vit-
orði með honum. Auk svikaákær-
Unnar er hann borinn þeim sök-
um að hafa reynt að fá vitni til
að bera rangt fyrir rétti og veitt
sjálfum sér doktorsnafnbót.
um olíukaup frá Sovétríkjun*
lum, og vegaa þess að vega—
lengdin þanga'ð er lengri en tiE
Vestur-India mun þurfa ao fá1.
aúkaskip til flutninga þaðan. —*-
Cig það mu.n einmitt hafa vaidiðt
erfiðleikum í þeim scmninguní
að íslcndingar e"ga ekkert tanlé
skip. I því sambandi kemurt"
einnig til athúgunar hvort olíiw
félögin hér hafa verið reiðu*
búin tií að taka á móti í tankaj.
sína olíu frá öcrum en sínumi
eigin engilsaxnesku olíuhring-
um.
t 1
1
Hvað kosta slík
tankskip?
Þá er spuraingin hvað slíK:
tankskip kosti. 16 þús. tonna1.
tankskip mun kosta 45-50 millj»
kr. og 12 þús. tcnna tankskifS- ■
35—40 millj. kr.
Þetta eru að vísu iháar upp-
hæðir, en hve verðmæt eigií
slík skip eru og bráðnauðsyn-r
leg sést hinsvegar af því að ár-
lega gre:ða íslendiagar eriend*
um eigendum tankskipa tugi
miiljóna króna.
Það þarf önnur sjónar-
mið en eymdarinnar
cg' „gumsins“ v
Það voru líka t"I menn seira
á tíma nýsköpunarstjórnarinu-
ar börðust gcgn kaupum á ný-
sköpuuartogurunum. Fjármála*
ráílierr.) núverandi ríkisstjórn-
ar, cymdarinnar Eysteinn, kall-*
aoi nýsköpunartogarana ,gums*ý
En sjónarmið Sósíal;staflokks«
ins sigraði, nýskö pimarto gar-
arnir voru keyptir, og allir viti
bornir menn (að unds.nskilduni!
örfáum Framsóknarpokum) við
urkenna nú að togararnir séiE
aða.lundirstaðan að gjaldeyris-
öflún þ.ióðarinnar.
Á nýsköpunarárunum vaí
cinnig tryggt ,að kaupskipaflot-
inn værj endurnýjaour og tvö-
faldaður á fáum árum. Nú eigít
ísiendingar {ní góðan kaup»
skipastól. en olíuflutningaskip
vantar. Til þess að upnfylla þá
þörf Jiarf fyrst og fremst aó!
skilja nauðsyn henr.ar og viljá
tH nð bæta úr. Evmdarsjónar-
miðið, pckaskanurinn og ofríkí
pólitísikra gróðsklíkna verður
p(f víkja fvrir bióðarnauðsyn og
ætti stjórnarvöldunúm bví ckiil
að haldast Iene> uppi að stantíaj
gegn því að fsíendingar eigu-i
ist olíiiflutningaskip.
Ríkisskuldir USA
Framhald af 5. síðu. ^
milljarða dollara. og eru nij
meiri en nokkru sinni l'yrr»
Lætur nærri nú, að ríkisskuld—
irnar nemi um 25 þús. króna áj-
hvert mannsbarn í Bandaríkjs
raum.
Bandaríska stjórnin verðuiV
nú a,ð fá lieimild t’l lántöku á
þjóðþi.nginu, þvi að nauðsynlegfi
kann að reynast að auka lán-
tökur ríkisins upp yfir 273
milljarða, sem eru þau taK«»
mörk, sem lántöku ríkisins ertf
sett í lögum.