Þjóðviljinn - 06.08.1953, Qupperneq 7

Fimmtudagur 6. ágúst 1953 — ÞJÓÐVILJINN — (7
t>að er ekki neitt undrunar-
efni þeim sem fylézt hafa mað
heimsmálunum frá því styrj-
öldinni lauk þótt hinir „fyrr-
verandi“ nazistar þykist sjá
hugsjónir sínar rætast í ýms-
um þeim löndum sem Banda-
ríkin hafa hernuihið teða náð
undir sinn vemdarvæng, ís-
land er eitt þeirra landa sem
orðið hafa'fýrir þéirri náð að
vera hernumið af því ríki sem
telur sig vera forustuþjóð lýð-
ræðis og frelsis. Þannig hafa
þúsuhdir Íslendínga orðið þess
aðnjótandi að kynnast hinu
marglófaða vestræna frélsi af
eigin raun, beínt frá sjálfri
forustuþjóðinni. Af þeim kynn-
um sém við, er störfum á „að-
alstöð varnarliðsins", Keflavik-
urflugvelli, höfum haft af
„frelsi, jafnrétti ög bræðra-
lagi“ vendarþjóðarinnar erum
við ekki undrandi á því þótt
þeir sém aðhyllzt hafa hug-
sjóriir Hitlers, Görings og Göb-
bels séu hamingjusamir og á-
nægðir með lífið.
Einn sálufélagi og aðdáandi
hinna þýzku nazista, Helgi S.
kaupmaður úr Keflavík, lýsir
gleði sinni og ánægju og
óumræðilegri aðdáun í Mbl.
30. júlí sl. þannig að vakið
hefur viðbjóð og fyrirlitningu
allra sannra íslendinga, eink-
um þó þeirra sem starfa á
vellinum.
Eg ætla að taka örlítið til
meðferðar þetta Keflavíkur-
bréf Helga S. þar sem hann
„lýsir framkvæmd og dagleg-
um störfum“ á ílugvellinum.
í byrjun greinar sinnar lýsir
hann yfir að varnarlið sé hing-
að komið til „verndar frelsis
og mannréttinda“; og hann seg-
ir: „Af afstöðunni til þessara
máia má gjarnan marka hver
maðurinn er.“ Rétt er það. At-
vinnukúgun hefur átt sér stað
hér á landi og tilraunir hafa
verið gerðar til skoðanakúgun-
ar. en allar þær tilraunir hafa
verið fálmkenndar á móts við
hið vel uppbyggða njósnakerfi
og ofbeldisráðstafanir sem fram
kvæmdar eru á Keflavíkur-
flugvelli fyrir atbeina verndar-
anna og með samþykki og fvr-
irgreiðslu innlendra stjórnar-
valda og óbreyttra hlaup'a-
gikkja sem tilbúnir eru að
vinna hvaða skítverk sem er
í þágu herraþjóðarinnar gegn
löndum sínum og vinnufélög-
um. A Keflavikurflugveili eru
þverbrotnar stjórnarskrár ís-
lands og' Bandaríkjanna ásamt
mannréttindaskrá Sameinuðu
þjóðanna. Hjá Hamiltonfélaginu
eru menn sóttir úr vinnu til
vfirheyrslu. Spurt er þar hinna
ótrúlegustu spuminga og þess
getið í upphafi, að sé ekki rétt
og skýrt svarað geti það kom-
ið viðkomanda i óþægindi sið-
ar. Þar er bess krafizt að j*efn-
ar séu nánar upplýsingar um
skyldmenni og ýenz'iafólk, í
hvaða félagasamtökum viðkom-
andí sé, hvað og hvar starfað
o. s. frv., hvort hann hafi tekið
þátt í stjórnmálastarfsemi,
hvort hann hafi verið eða sé
kommúnisti (sem er brott-
rekstraiwök) o. m. fl. Að síð-
ustu er þess krafizt að gefnir
séu upp 5 menn sem geti gefið
upplýsingar um þann yfir-
heyrða, og að síðustu verða
menn að staðfesta með uridir-
skrift sinni að frá öllu sé rétt
skýrt.
Annar atvinnurekandi er
?. H S í-
Islendingur á KeflavikurflugvelH skrifgr:
Helgi S. sér hugsjónir sínar
rætcsst á Kellavíkurflugvelli
herinn. Þar er allt enn strang-
ara. Eftir að menn hafa lagt
fram atvinnuumsókn sína hjá
hernum líður a. m. k. mánuður
sem fer í athugun á urnsókn-
inrii, og ef hún er tekin til
greina er hafin ýtarleg yfir-
heyrsla umsækjanda, þar sem
hann verður að gefa upplýs-
ingar um sjálfan sig, ættingja,
kunningja, venzlafólk og vini.
Þar á meðal er lesinn listi
mannanafna sem umsækjandi er
spurður hvort hann þekki, sé
skyldur eða venzlaður á nokk-
urn hátt. Hafa menn þar af-
neitað æskufélögum sínum og
vinum í von um að hreppa
atvinnuna. Hjá Hamilton og
hernum hefúr mönnum iðulega
verið sagt upp fyrirvaralaust
og án nokkurra saka og neitað
um upplýsingar ef spurt. hefur
verið um ástæðima fyrir upp-
sögninni eða þá gefið í skyn
að hinn brottrekni eða náinn
aðstandandá hafi þheppilegar
stjórnmálaskoðanir. Eg mundi
geta lagt fram sannanir og
komið með mýmörg dæmi um
frelsið og lýðræðið oe hina
„nýju áður óþeklctu starfs-
bætti“ sem Helgidáir svo
mjög, ef aðslaða mín og félaga
minna á flugvellinum væri ekki
svo háð „freisinu“ sem þar
ríkir.
Helgi S. hefur tekið að sér
fréttaritarastörf fyrir Moggann
og upplýsingaþjónustu fyrir
herraþjcðina, erida- gýllir hann
björtustu hliðina sem að honum
snýr, en sér ekki hinar. Lýs-
ingar þær sem hann gefur á
lífinu á flugvellinum eru rang-
ar og ósannar, bæði vísvitandi
og vegna þess áð hann hefur
ekki saniband við landa sina
sem þar starfa, til að kynnast
þeim á raunhæfan og sannan
hátt, enda munu menn líta á
hann með tortryggni. Um íbúð-
ir verkamanna segir hann: „Oll
eru húsin lágreist. En þegar inn
er komið hitta menn miög góð-
ar vistarverur. 24 menn búa í
hverju húsi í tveggja manna
herbergjum. í miðju húsinu
eru hreinlætistæki og baðklef-
ar.“ Annaðhvort hefur Helgi
S. aldrej komið inn í aðrar
vistarverur en þær sem herra-
þjóðarmenn búa í eða hann fer
með vísvitandi ós-annindi. Næst-
um allir íslendingar sem starfa
hjá Hamiltonféiaginu búa i svo
kölluðum „opnum bröggum“,
ekkj 24 menn í tveggja manna
herbergjum, heldur 48 menn í
tveim herbergjum i kojum, hver
upp af öðrum. Um hreinlætis-
tækin er það að segia, að þar
eru tvö salerni, tveir baðklefar
og fjórar handlaugar. Salernin
eru þannig, að opið er milli
lofts og veggia og gólfs og
veggja og leggur jafnan ódaun-
inn inn í íbúðir braggabúa. Um
hverja handlaug eru 12 manns
og verður sá siðasti að biða
minnst 4 tíma til að geta þveg-
ið sér og snyrt ,og enn lengúr
ef hann ætíair í baðíð, '
Ennfrémur‘^segjir 'Hel'gi S.:
„Fyrir húsnæði og fæði greiða
íslenzkir verkamenn 188 krónur
á viku miðað við þrjár mál-
tíðir- á dag.“ Þetta er einnig
rangt. Þrjár máltíðir á 8 kr. er
24 kr. pr. dag eða 168 kr. á
viku og 36 fyrir kojuna gerir
204 kr. á viku. Ef bragginn er
innréttaður verður að borga 48
ménn að jafnaði snert af mat-
areitrun eiriu sinni til tvisvar
í viku eftir úrskurði lækna
þeirra sém kvaddir hafa verið
til sjúklinganna sem verst hafa
orðið úti. Ekki hcfur orðið vart
neins matvælaeftirlits og væri
þó ekki vanþörf á.
„Verið er að byggja stóran
FYRIR nokkru birti Melgi
S.. — fyrrveraiidi foringi naz-
ista á Islandi - heilsíðu-
grein í Morgunbiaðinu, þai
seni hann lýsir því af mikl-
um fjálgleik ,hversu dásam-
legt sé að hafa íengið banda
rískan innrásarher hér á
lard (fyrst sá þýzki komsf
\ldrei liingað!) I þessari
grein svarar einn af íslend-
iugunum á Keflavíkurflug-
velli grein Helga og sýnif
hvernig þær hugsjónir
Helga sem nú hafa rætzt
birtist verkamönnum /
reynd.
kr. á viku fyrir kojuplássið.
„Maturinn er að vísu riokkuð
frábrugðinn því sém íslending-
ar eiga að venjast,“ segir Helgi
S. ennfremur. Já, sannarlega er
hann það. íslendingar hafa ekki
átt því að venjast að borða
bætiefnalaust niðursuðudrasl í
hverja máltíð, alla. jafna
skemmt og yfirdrifs-kryddað til
að fela ýldubragðið. Enda fá
skemmtistað fyrir starfsmenn
hinna amerisku verktaka og
verður þar margt til að stytta
stundir að loknu verki. Vonandi
tekst að halda þeim stað svo
snyrtilegum sem til er stofn-
að.“ Hplgj S. virðist bera hag
he'rraþjóðarinnar fyrir brjósti.
Þessi skemmtistaðúr ‘ ér ekki
ætlaður hinum innfæddu frek-
ar en aðrir skemmtistaðir vall-
arins, sem eru þeim algjörlegá’
lokaðir.
Síðan lýsir 'Helgi S. hinni
miklu guðsblessun, sem þessi
óverðuga þjóð hefur orðið að-
njótandi og ber saman herra-
þjóðardýrðina á Suðurnesjum
og hina innfæddu og verk
þeirra; á ekki nógu sterk orð
til að lýsa, hve hérramir eru
þeim fremri hvað auð og fram-
takssemi varðar. Hann telur að
ómenningu íslendinga sé um að
kenna að nöfn á öllum hlutum
og stöðum eru á ensku og ís-
lendingar hafi ekki skýrt þá
upp eða þýtt á íslenzku. Um
sambúðina milli verndaranna
og hinna innfæddu fer hann
nokkrum orðum og lætur glöggt
í það skína að það sé á valdi
hinna innfæddu ,að bæta hana.
Ekki þarf að fara í neinar graf-
götur livernig það megi verða;
hann hefur sjálfur sýnt for-
dæmið. Já, „það eru engin tak-
mörk fyrir því góða, sem hægt
er að koma til leiðar, ef vilji
er fyrir hendi.“ Það eru ekki
allir sem telja það einkamál
íslenzku ^stúlknanna þegar er-
lendir ruddar nota þær fyrir
fótaþurrkur, þótt Helgi S. telji
svo vera. „Á Keflavíkurflug-
velli er samankomið af okkar
hálfu mjög athyglisvert fulltrúa
val þjóðarinnar. Þar eru gaml-
ir og þrautreyndir verkamenn,
sem aldrei hafa mátt vamm sitt
vita i neinu. Þar eru gamiir
skiþstjórar og aflakóngar, upp-
gjafakaupmenn(!!), kaupfélags-
stjórar og heildsalar. Þar eru
menn sem hafa beðið lægri hlut
í lífsbaráttunni á einhvern hátt
— skólafólk, stúdentar, lög-
fræðingar, prestar og kennarar,
bændur og bændasynir og hefð-
arfrúr úr sinni heimasveit....,
• • Að minnsta kosti 3 af hverj-
um 5 sem þar vinna hafa ekki
áður verið beinir þátttakendur
í framleiðslustörfum,- þó hlut-
fallið sé annað hvað Keflavík
einni viðkefnur,“ skrifar Helgi
S..
Sem sagt: þessir nærrj 3000
íslendingar hafa verið óþarfir
þar til nú!
Meira seinna.
íslendingur á vellinuni.
80 ár liðin frá fæðingu
Magnúsar Hj. Magnússonar
fræðimanns
\
Halldór Kiljan Laxness notaði æviferil hans að nokkru sem uppistöðu í
skáldverk sitt utn Ljósvíkinginn.
1 dag eru liðin 80 ár frá
fæð'pgu Magnúsar Hj. Magn-
ússonar, sem var kunnur fræði
maður og alþýðuskáld á Vest-
fjörðum. Hann fæddist 6. ág.
1873 að Trö'ð í Álftafirði, og
lézt aðeins 43 ára gamal) eft-
ir reynsluríka starfsæfi. Magn-
ús var fæddur með ríkri þörf
til ritstarfa og ská’dskapar,
ea ólst upp á hrakningi, mætti
harðýígi sk'lni.ngslausra hús-
bænda, varð fyrir slysum á
æskuárunum og lá rúmfastur
nálega tvö ár innan við tví-
tugsaldur. Á þeim árum og
raunar miklu fyrr hóf hann
ritstörf. Hann var orð’nn hér-
aðskunnur hagyrðingur á
fermingaraldri og hóf. þá að
rita sagnir, safna fróðleik og
rita dagibækur. Rit hans flest ,
eru nú í Landsbókasafninu,
mikil að vöxtum. Dagbækurn-
ar, er hain ritaði í 24 ár„ eru
hátt á 4. þúsund blaðsíður, þá
eru iþjóðsagnir og ýmsar at-
burðasögur í nokkrum bókum
og i enn öðrum kvæði, kviöi-
ingar og rimur.
Magnús var af kunnum
geistlegum ættum. Foreldrar
han3 voru Friðrika Kristjáns-
dóttir, ster’ca Guðmundssonar
á Borg í • Arnarfirð’, og Guð-
bjargar Markúsdóttur, prests
frá Álftamýri, og Hjalti scn-
ur séra Magnúsar Þórðarson-
ar prests í Ögurþingum. Matt-
hildur, amma Magnúsar
Hjaltasonar, og Jón Sigurðs-
son forseti, vorú systkinabörn.
Margir nákomnir ættingjar
Magnúsar voru dulrænir og
öðruvísi e:i fólk er flest, sumir
endrík'r og gæddir snilligáf-
um. Er þar einkum til að
nefna þá feðga Jó.n Asgeirs-
son og Ásgeir Jónsson, Holts-
og Rafnseyrarpresta.
Magnúsi var mcinað að
kvænast unnustu sinni, Grið-
rúnu Mag.núsdót.tur frá Laug-
hóli í Súgandafirði, sökum
sveitaskuldar, er á honum
hvíldi frá veik'ndaárunum í
æsku. En þau Guðrún bjuggu
saman og áttu börn. Eru tvö
tþeirra á lífi, Einar Skarp'héð-
inn, trésmiður í Reylcjavik og
Ásdís Þórkatla, búsett í Hafn-
arfirði.
Magnús var í ríkum mæli
gæddur ýmsum ágætum gáf-
um ættmenna sinna, en naut
Framh. á 11. síðu.