Þjóðviljinn - 16.08.1953, Qupperneq 10

10) — ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagur 16. ágúst 1953

eimUisþáttur
»»############################################################j
Engar ermar
Það eru ekki aðeins sumar-
og mun það efalaust gleðja
margar, sem sauma sjá'far og
eru í vandræðum með að láta
ermarnar fara vel Erma’ausu
blússurnar eru eins þægilegar
og snuðblússurnar, og jafnvel
þægilegri, af því að hægt er
að vera í þe:m einum en ekki
nauðsynlegt að vera alltaf í
jakka. Þær eru saumaðar úr
alls konar efnum einlitum,
kjólarnir, sem eru ermalausir mynztruðum, röndóttum, köfl-
í ár heldur einnig blússurnar óttum ög doppóttum.
4-9 ára börn eru látin vinna
i Bandarikjunum
í Bandaríkjunum eru yfir 2
milljónir foreldralausra og heim
ilislausra barna og bamadauð-
inn eykst verulega ár frá ári,
vegna þess að hluti af þjóðinni
þýr við svo slæm lífsskilyrði.
Jafnframt hinum mikla bama-
dauða er bamavinnan óhugn-
anlegur þáittur í atvinnulífi
landsins. Þannig segir amer-
íska blaðið SWO Nevvs meðal
annars:
I Ameriku bjóða mögur og
hungTuð börn frá aldrinum 4-9
ára Vörur til sölu. Mörg þessara
barna hafa aldrei fengið al-
mennilega máltíð matar. Eftir
opinbemm skýrslum vinna 3
milljónir bama í verksmiðjum,
námum og á ökrum í Banda-
ríkjunúm.
Annar viðbjóðslegur þáttur
í auðvaldsþjóðfélögunum er sala
barna. 1 suðurríkjum Banda-
ríkjanna eru til skrifstofur, sem
e’ngöngu starfa að kaupum og
sölu bama. Á alþjóðaþingi, sem
haldið var til að verja rétt-
indi barna, sagði japanski full-
trúinn, að 1951 hefðu 300.000
börn verið seld í Japan. —
Ensku blöðin skrifuðu nýlega
um það, að börn væru seld í
Eng’andi á svörtum markaði
og blaðið Reynold News sagöi,
að verðið á drengjum væri um
80 pund og á stúlkum 150
pund.
Sovétrikin eyða árlega millj-
örðum rúblna til reksturs og
stofnsetningar fæðingarstofn-
ana, barnaheimila og tómstunda
heimila. I fyrra sumar dvöldu
328.000 böm frá Moskvu á sum-
n- -i i~>i n~i<i f11 é ni «-»ii riii « rvi «~m
BAFMAGNSTAK-
MÖRKUN 1 BAG
hvApf! Austurbærinn og mið-
* livvlll bærinn milii Snorra-
brautar og Aða'strætis, Tjarnar-
götu, Bjarkargötu að vestan og
Hringbraut að sunnan.
Á morgun (mánud.)
5hvOP(Í Vesturbærinn frá Að-
■ nVClII alstræti, Tjarnargötu
eg Bjarkargötu. Melarnir, Gríms-
Btaðaholtið með flugvallarsvæðinu,
Vesturhöfnin með Örfirisey, Kapla-
skjól og Seltjarnarnes fram eftir.
arheimilum, þar af mörg á
hvildarheimilum við Svarta-
haf og Eystrasalt. I Sovétríkj-
unum eru yfir 1200 hvíldar-
heimili og 400 íþróttaskólar og
skólanemendur eru nú 57 millj-
ónir, nærrl 8 milljónum fleiri
en 1940.
1 hinu nýja Kína hefur veri'ð
komið á stofn yfir 21.000 stofn-
unum til vemdar heilbrigði
mæðra og barna. Þar eru á að
gizka 62.000 vöggustofur í verk
smiðjum og þorpum, og nem-
endafjöldinn í skólunum er kom
inn yfir 50 milljónir eða tvö-
faldur á við það sem áður var.
I alþýðulýðveldunum hefur
barnadauði minnkað verulega
vegna aðgerða ríkisvalds'ns,
sem vinnur markmsst að því
að ýernda hina uppvaxa.ndi
kynslóð. I Ungverjalandi er
hann t.d. helmingi minni en
fyrir stríð og um leið hefur
fólksfjölgunin aukizt um 50%.
I Póllandi, Rúmeníu og Bú'garíu'
hefur skólum og háskólum
fjölgað um helm'ng og meira.
Hve mikils virði eru
skilningarvitin?
Það er erfitt að segja um,
hve mikils virði skilningarvit
okkar eru. Er yfirleitt hægt áð
borga fyrir auga sem hefur
skemmst eða heyrn sem hefur
beðið hnekki?
Þess vegna var það erfitt
mál, sem rétturinn í Birming-
ham átti við að stríða að dæma
um, hve mikið húsmóðir skyldi
fá í skaðabætur fyrir að missa
lyktarhæfileika s'nn í umferðar
slysi, sem hún átti ekki sök á.
Þeir urðu ásáttir um að dæma
henni 35 þúsund krónur í
skaðabætur.
Þeir rökstuddu málið með
því, að það væri sérstaklega
erfitt fyrir húsmóðir að missa
þennan hæfileika, þar sem þær
notfæri sér hann í ríkum mæli
vi'ð matartilbúning, þó þær takí
ekki eftir þvi. . | ' j'- j
Villigœsir
eftir MARTHA OSTEN-SO
12. dagur
umhyggju og alúð konu við hannyrðir hafði
hann límt þá saman með sementi og byggt
fjóra, traustlega veggi.
Þetta hús átti sér ekki sinn líka.
Kvöldsólin lýsti upp alla vesturgluggana,
þegar Andrés og Helga óku með kemislukonuna
heim að húsinu. Handan við húsið sást í vatn-
ið gull- og silfurlitað.
Helga fylgdi Lindu inn í húsið.
I snyrtilegu eldhúsinu var hlýr og góður ilm-
ur. Gólfið var mjallahvítt. Á því voru kringl-
óttar, fléttaðar mottur í skærum, fallegum
litum.
Móðir Helgu hafði aldrei komið til íslands,
en hún talaði ensku svo sjaldan, að hún var
Stirðmælt. Staðurinn var svo einangraður.
„Langar þig ekki í kaffi,“ sagði hún við
Lindu, dálítið feimnislega í bragði. „Sæktu
stól handa kennslukonunni, Helga.“
Hún hraðaði sér, bústin og þrifleg kona
með kringluleitt, rólegt andlit. Úr geysistórum
skáp með rauðum glerhurðum náði hún í bolla
og undirskálar og þunnar flatar kökur, sem
vafðar voru utanum sykur. Og meðan Linda
drakk og borðaði, sat hún með hendur í skauti
og mælti ekki orð.
Úr herbergi fyrir innan heyrði Linda lágt
samfellt suð, sem minnti á raul eða mal í kett.
„Það er amma að spinna,“ sagði frú Bjama-
son. „Hún er blind en hún getur spunnið. Hún
spinnur alla ullina okkar.“
„Hún talar auðvitað ekki ensku,“ sagði
Linda.
Það gerði hún ekki. En þegar Linda fór inn
og heilsaði henni með handábandi, leit gamla
konan upp eins og hún þekkti hana. Hún var
svo lotin, að höfuð hennar var í hæð við snæld-
una, þegar hún þeytti rokkinn.
Hún tautaði eitthvað á íslenzku.
„Hún segir að þú sért falleg," sagði yngri
frú Bjarnason. „Hún segist alltaf geta séð and-
lit fólks, þegar það ávarpar hana í fyrsta skipti.
Hún spáir fyrir þér, ef þú biður hana inn það.“
Lindu langaði til þess, og gamla konan hætti
að spinna og tók báðar hendur kennslukonunn-
ar í skorpnar hendur sinar. Hún hélt um þær
og sneri hrukkóttu andlitinu í ljósið.
Hún talaði hratt og rödd hennar var ein-
kennileg. Unga húsmóðirin túlkaði orð hennar
jafnóðum og hún talaði.
„Hún segir að þú eignist bráðum elskliuga,"
sagði hún. „Það hvílir yfir honum skuggi. Þú
færð aldréi að vita leyndarmál hans. En þú
verður hamingjusöm. Þetta er allt og sumt —-
þetta er alveg nóg. Hún er búin að segja það.“
Linda hló, en hjarta hennar tók viðbragð.
„Segir hún alltaf sannleikann ?“ spurði
kennslukonan.
„Þú átt eftir að komast að raun um það,“
sagði frú Bjarnason og kinkaði kolli.
Karlmennirnir komu til kvöldverðar frá úti-
vinnunni; bræður Eiríks yngra, Pétur og Valdi-
mar og Jóhann frændi þeirra; Matthías hló
tröllahlátri að einhverju glensi sem hann hafði
haft í frammi við einn þeirra.
Þeir töluðu íslenzku og þeim datt ekki í hug
að hætta við það, þótt kennslukonan væri við-
stödd. Þeir voru ekki að tala neitt ljótt og það
var ástæðulaust að mæla á framandi tungu til
að sanna það. Allir heilsuðu þeir Lindu kurteis-
lega. Þeir kysstu konurnar. Það var venja
þeirra.
Það voru fleiri konur i fjölskyldunni: Geir-
þrúður og Alþea, systur Eliríks yngra, og Alþea
frænka hans. Konumar snerust kringum Lindu
og sáu um að hún hefði allt sem hún þarfnað-
ist. Meðan verið var að undirbúa kvöldverð-
inn, sótti Alþea eldri handa henni íslendinga-
sögumar á ensku og setti skemil undir fætur
flhenni.
Kvöldverðurinn sámanstóð einkum af fiski,
sem veiddur hafði verið í ánni miklu, þurrkuðu
kjötí, kartöflum og mörgum tegundum af kök-
um og mörgum bollum af kaffi. Mennirnir
tóku hraustlega til matar síns. Lindu leið vel.
Það hvessti áður en máltíðinni var lokið og
fyrr en varði var vatnið orðið úfið og ólgandi.
Það færðist þögn yfir fólkið í stofunni.
„Baldur fær ekki frið í nótt“, tautaði Alþea
eldri. Augu hennar voru skær og mjög ungleg,
þótt hún væri orðin fimmtug og hefði aldrei
gifzt.
„Það var heimskulegt af Baldri að leggja
út á vatnið. Hann fær að hvíla lengi á botni
þess,“ urraði Eiríkur yngri. En hann hröikk við
um leið og. hurð var skellt á efri hæðinni.
„Segðu kennslukonunni frá því,“ sagði Geir-
þrúður. Hún var stóreygð og lagleg. Hún hafði
einblínt á kennslukonuna meðan á máltíðinni
stóð. Nú voru augu hennar fjarræn.
.JCennslukonan hefur sjálfsagt heyrt það,“
sagði Eiríkur yngri hljómmikilli Islendingsrödd,
„Garefjölskyldan þekkir söguna.“
„Nei,“ sagði Linda. „Eg hef ekki heyrt neitt."
„Tveir úr fjölskyldu okkar hvíla á botni
vatnsins. Annar er Gísli bróðir minn, hinn var
heitlbundnn Alþeu systur minni. Þeir voru vinir
og þeir urðu ósáttir. Þeir tóku missættið með
sér út á vatnið á tveim bátum. Það kom storm-
ur og vatnið tók þá. Við höfum hvorugan
þeirra fundið. Á meðan leyfum við engum að
veiða í vatninu. Caleb Gare segist ætla að
veiða. Við neitum því. Við errnn fjölskylda,
ungfrú Archer -— stór fjölsikylda. Við leyfum
fólki ekki að veiða, þar sem dánir ættingjar
okkar eru grafnir," Eiríkur yngri lauk máli
sínu.
Vatn og vindur ólguðu við ströndlna. Það
fór eftirvæntingarhrollur um Lindu.
„Nei, þeir hvíla ekki í friði fyrr en við finn-
um þá“, sagði Alþea eldri. Frænika hennar og
nafna sat grafkyrr og horfði niður fyrir sig.
Svo voru sagðar sögur um -yfirnáttúrulega
hluti, tákn og fyrirbæri, um glötun þess sem
gáði ekki að sér. Hinn stórvaxni, úlfgrái Matthí
as sagði frá hinum gamla metnaði ættarinnar
heima á íslandi og örlögum þeirra sem brugð-
ust trausti ættarinnar. Hann sagði frá óhöpp-
um sem eltu þá, eirðarleysi og kvíða, sem sjálf-
ur dauðinn gat ekki unnið bug á. Það var
ævintýrablær á frásögn Matthíasar. Sjálfur
hafði hann fengið að vita hvað einmanaleiki var
og hann vissi að það var mikils virði fyrir
stóra fjölskyldu að hafa samflot og bægja
sameiginlega frá þeim ógnum sem að henni
kynnu að steðja.
Þegar kennslukonan fór loks að hátta var
farið að lygna. Gegnum lækkandi andvörp
stormsins heyrði Linda kveinið í villigæsunum.
Það var eins og kvein þeirra væri ímynd um-
komuleysis og einveru .... tákn hinnar end-
alausu leitar.
i. , 4. j í
Búgarður Þorvaldar Þorvaldssonar var á
milli bæja Bjarnasonar og Gares.
ÍJLtUS OC CAMIHM
— Hvers vegna slelztu tnilofuniiini, Jón'?
— Af því að eitt sinn, þegar við vorum að skoða
íbúð, sagði móðir liennar að þetta væri uú held-
ur lítlð pláss fyrlr þrjá.
Lögregluþ.iónn: — Afsakið ungfrú, en það er
bannað að synda í vatnlnu.
Borgarstúlkan: — Hvers vegna sögðuð þér það
ekki áður en ég afklæddi mig?
Lögregluþjónn: — Það eru engar reglur til,
sem banna mönnum að afklæðasfc
Anna: — Ertu glft?
Tóta: — Hvort ég er. Mér heíur þrisvar verið
neitað um skllnað.