Þjóðviljinn - 09.09.1953, Side 4

'4) — ÞJóÐVILJINN — Miðvikudagur 9. september 1953
SVERRIR KRISTJÁNSSON:
MTjSTER MÖLLER
Fyrir nokkru fór íslenzkt
skip með fiskfarm til Leníu-
grad. Þetta var fyrsta för ís-
lenzkra manna til nýs mark-
aðar í austurvegi, eftir að
gerður hafði verið við ein-
stakt land einn mesti viðskipta
samningur, sem um getur ?
sögu íslands. Nokkru ef'ur
heimkomu skipsins birti Morg
unblaðið leiðara um Ráðstjórr.
arríkin, margþæft rússaníð.
Til þess að langblekktir les-
endur blaðsins skyldu þó frek-
ar festa trúnað á róginn, var
vitnað i íslenzka sjómenn ný-
komna frá Leníngrad, og í
ræðu Malénkoffs, sem Þjóð-
viljinn hafði birt. Var það að
heyra á leiðaranum, að Malén-
koff forsætisráðherra væri
kominn á Morgunblaðslínuna
og hefði staðfest það, sem
Mor^unblaðið hefði alltaf sagt
um hagi rússneskrar alþýðu.
Þegar Morgunblaðinu var boð-
ið að birta ummæli Malén-
koffs í heild, og ólogin, hafn-
aði það boðinu skýringalaust.
Hin gamla mær brá ekki vana
sínum þá frekar en endranær.
Nokkru síðar vildi Vísir, ali-
kálfur Sjálfstæðisflokksins,
ekki verða eftirbátur stóru
mömmu, og birti nú sex dálka
viðtal við skipstjóra Dranga-
jökuls, mr. Ingólf Möller.
I sexdálka máli virðist hinn
djarfi skipstjóri lítið hafa séð,
sem gimilegt er til fróðleiks
Islendingum, er heima sitja.
Hann sá herskip, að ógleymd-
um ,,hraðbátum“ mörgum,
sem virðast hafa vakið furðu
hans, en raunar er þarna ein
stærsta herskipahöfn Rússa.
Þá hafði hann á leiðinni um
bæicin horft ,,inn áfólk þarsem
það sat í kjallaraíbúðum".
Skipstjóranum virðist þetta
mjög í frásögur færandi, enda
ekki nema eðlilegt. Piltur sem
fæddur er og uppalinn í
Reykjavík hefur auðvitað
aldrei séð kjallaraíbúð né bú-'
andi fólk i slíkum vistarverum.
Mr. Möller hefur sjálfsagt
alltaf búið á efrihæðunum,
'Jíkt og unglingurinn við Morg
unblaðið, sem spurði Búkarest
fara, hvort það væri satt, að
konur ynnu verkamannavinnu
austan jámtjalds. Maður
skyldi halda, að blaðamenn
Sjálfstæðisflokksins og heim-
ildarmenn þeirra væru af há-
aðli, og þekktu ekki vinnandi,
fóik nema af afspurn.
Mr. Möller er auðvitað einn.-
til frásagnar um það sem hann
sá, heyrði og sagði í Lenín-
grad. Hér skal enginn dómur á
það lagður, hvort hann hermir
rétt frá því sem hann sá og
heyrði, en sé það rétt, sem
hann segist hafa sagt í borg
Leníns, þá ber það vott um
heimskulegan hroka og gikks-
hátt, sem fer íslendingum illa
erlendis, ekki sízt þegar það er
ljóst, að hinn íslenzki skip-
stjóri hefur notið algengrar
rússneskrar gestrisni og hlýju
í viðmóti. Rússneskur maður
spyr skipstjóra hins íslenzka
skips, hvernig honum lítist á
Leníngrad. Mister Ingólfur
Möller svarar: „Þessi skyrta,
sem ég er í, kostar fjóra doll-
ara í Bandaríkjunum."
Það er alþjóðlegur og al-
mannlegur siður, að heima-
menn spyrji gestkomandi,
hvernig þeim lítist á bæinn
eða héraðið. Venjulega svara
menn því til, að þeim lítist vel
á sig, staðurinn sé snotur, o.
s.frv. til þess að særa ekki
staðbúndna ættjarðarást þess,
sem spyr. Menn spyrja og
svara sem sagt með kurteisi,
án þess að legga meira upp úr
því en títt er um alþjóðlegar
umgengnisvenjur. En eftir að
ummæli mr. Ingólfs Möllers
eru kunn orðin, þá væri
kannski ástæða til að spyrja,
hvort yfirmönnum íslenzkra
hafskipaflotans hafi verið inn-
rættar nýjar reglur um það,
hvernig þeir skuli svara inn-
fæddum þegar skip þeirra eru
í erlendri höfn. Og er yöru-
verðlag í Bandaríkjunum orð-
in skyldunámsgrein íslenzkra
skipstjóraefna ?
Þótt mr. Ingólfur Möller
finni sjálfsagt mikið til sín
þegar hann stendur í lyftingu
Drangajökuls í Leníngrad-
höfn, klæddur bandarískrí
skýrtu, og lítur sínum ís-
lenzku víkingsaugiun á inn-
fæddan iýðinn, þá gegnir hann
þó ekki öðru hlutverki en þvi,
að flytja vörur á milli landa.
Hann er í rauninni bara sendi-
sveinn. En þess er ekki
vænzt, að sendisveinar séu
hortugir við viðskiptavinina.
Ef til vili verður að virða
mr. Ingólfi Möller það til
vorkunnar, þótt hann svari
vingjarnlegri forvitnisspum-
ingu Rússans nokkuð út í
hött — svo ekki sé meira
sagt. Hann trúir nefniiega
lesendum Vísis fyrir því, að
hann hafi miklar mætur á bók
Kravchenkós: Ég kaus frelsið.
Þeim er til margs trúandi, sem
hafa látið æra sig af þeim
bandaríska hrossabresti. En
þótt ummæli mr. Ingólfs
Möllers um Leníngradförina
séu öll svo ómerkileg, að ó-
þarfi sé að elta ólar við hann,
þá gefa þau samt tilefni til
nokkurra hugleiðinga um
framkomu þeirra blaða, er
standa að Sjálfstæðisflokkn-
og utanrikisráðherra hans.
Það er ekki úr vegi að forvitn-
ast um háttsemi þessara ,,á-
byrgu“ blaða gagnvart nýjum
viðskiptavinum íslands.
í frægri íslenzkri skáldsögu,
sem út kom 1927 standa þessi
orð: „Hlutafélaginu Ylfingi
stendur nokkurn veginnásama
hvað varið er í ítalíu, Diljá
min, sagði fóstran. Ylfingur
spyr ekki um annað en mark-
aði.“ Þessi orð, sem er að
finna í Vefaranum mikla frá
Kasmír, túlka vel afstöðu ís-
lenzku auðborgarastéttarinnar
til erlendra ríkja, svo sem hún
var fyrir einum aldarfjórðungi.
íslenzkt útgerðarauðvald og ís
lenzkir útflytjendur hafa til
þessa ekki fúlsað við mörkuð-
um fyrir islenzkar fiskafurð-
ir. Það hefur ekki veríð
hneykslazt á því, þótt stjóm-
arfar ríkjanna á mörkuðnmi
þessum hafi verið blóðug ógn-
arstjórn fasista og nazista —
öðru nær. Blöð islenzku auð-
borgarastéttarinpar hafa
sleikt út um í hvert skipti sem
nýr markaður eða aukinn
markaður hefur myndazt í
Icudum þessum — og skipti
þá engu máli, nema síður sé,
hvort stjórnarherrann hét
Hitler, Mússolini eða Francó.
Árum saman froðufelldi Morg
unblaðið af heift yfir „land-
ráðastarfsemi kommúnista“,
'þegar verkalýðsblöðin sögðu
sannleikann um þýzka nazism-
ann. Þá mátti ekki eyðileggja
ísfiskmarkaðinn. Þegar verzl-
unarviðskipti tókust eftír
stríð milli íslands og Spánar
lýsti Morgunblaðið því með
miklum fjálgleik, hve stjóm-
arvöld Francós hefði mikinn
hlýhug til Islands, hve annt
þeim væri um aukinn útflutn-
ing milli landanna o.s.frv.
Ekki hefur orðið vart við það,
að Morgunblaðið hafi notað
tækifærið þegar nýir markaðir
hafa opnazt til að forvitnast
um kjör alþýðu þar. Þetta s*-
vakandi málgagn ,,mannhelgi“
„frelsis“ og „lýðræðis" spurði
ekki um þessi mannréttindi í
Þýzkalandi Hitlers, á Spáni
Franeós eða á ítalíu Mússó-
línis, það virtist ekki annað en
kjör alþýðunnar væru þar hin
prýðilegustu, að ekki amaði
þar að lýðræðinu og frelsinu.
Nei, það fór ekki á milli mála:
Ylfingur spurði ekki um ann-
að en markaði!
En tíminn leið. ísland varð
fullvalda ríki og Sjálfstæðis-
flokkurinn fór oftast með ut-
anríkismál landsins og utan-
ríkisviðskipti, svo að við ligg-
ur, að hvorttveggja sé nú orð-
ið fjölskyldufyrirtæki flokks-
ins. Þá kom í Ijós, að hin
gullna gamla regla Sjálfstæðis
flokksins og málgagna hans —
að styggja ekki erlend ríki,
sem væm eða gætu orðið við
skiptavinir íslands — þótti nú
að engu hafandi. Þegar eftir
stríðið gerðu Ráðstjórnarríkin:
svo stóran viðskiptasamning
við ísland, að einsdæmi var í
verzlunarsögu lands vors. En.
það var ekki verið að hlífa.
hinum nýja viðskiptavini við
gagnrýni Morgunblaðsins, og
hafði það þó ekki sér til af-
sökunar að vera í stjórnarand-
stöðu. Það gjammaði með
sama ofsanum og það hafði
alltaf gert síðan verkalýður-
inn tók völd í Rússlandi 1917.
Raunar má virða það blaðinu
til nokkurrar vorkunnar, að
herra Bjami Benediktsson ut-
anríkisráðherra hafði fremur
litla stjórn á skapsmunum sín-
um þegar honum gafst tæki-
færi til að minnast á Ráð-
stjórnarríkin i opinberum ræð-
um á alþingi. Utanríkisráð-
herra gaf tóninn. Hann virt-
ist ekki vita það, að utanríkis-
ráherra talar ekki um vinveitt
erlent ríki í sama tón og þeg-
ar hann ræðir við stjórnar-
andstöðuna í eldhúsdagsum-
ræðum. í millirikjasamskipt-
um er ekki heppilegt að nota
munnsöfnuð, sem tíðkaður er
á Heimdallarfundum. Utanrík-
isráðherra Islands má ekki
tala eins og leiðbeinandi á
stjómmálanámskeiði ungra
Sjálfstæðismanna. Utanríkis-
ráðherra lslands verður að
kunna diplómatíska borðsiði.
Þegar Bjarni Benediktsson
tilkynnti þjóðinni hinn mikia
viðskiptasamnjng, sem gerður
var í sumar milli íslands og
Ráðstjómarríkjanna, þá kom
það í ljós, að hann kann þessa
borðsiði bara ef hann vill.
Hann talaði eins og kurteis og
ábyrgur ráðherra, og var það
vel farið. En hann hefði um
leið í kyrrþey átt að hasta á
heimamenn sína við Morgun-
blaðið og kenna þeim siðlát-
ari hegðun. Það væri ekki til
of mikils mælzt, þótt málgög i
Sjálfstæðisflokksins hættu að
Ijúga um Ráðstjórnarríkin
rétt á meðan verið er að
veiða karfa og síld upp í við-
skiptasamninginn. Að öðrum
kosti mundi sá réttmæti grun-
ur fara vaxandi meðal ís-
lenzks almennings, að „Ylf-
ingi“ standi á sama um mark-
aði. Það virðist ekki einleikið
Framh. á 11. siðu.
KAUPAKONUBALL um næstu
helgi! Alltaf fáum við gömlu
kaupakonurnar sting í hjartað
þegar við heyrum kaupakonu-
böllin nefnd og það er e'ns
með okkur og Gissur Gullrass
að ósjálfrátt förum við að
rifja upp það sem gerðist í
gamla daga þegar allt var
'betra og fullkomnara, ekki
sízt við sjálfar. Og við sjáum
okkur í anda á kaupakonu-
balli, þegar kvöldin voru að
byrja að verða dimm og róm-
antísk og mátulega svöl til
þess að það var réttlætanlegt
að skjálfa dálítið ef herrann
var nógu álitlegur. Æjá, það
var „í dentíð“ þegar maður
dansaði betur í kargaþýfi en
maður gerir í dag á flughálu
parketgólfi. Og þá þurfti enga
„hljómsveit úr Rvík“ með
sex eða átta söngvurum til að
koma okkur af stað í dansinn,
nei einn Dalselsbróðir var næg
trygging fyrir því að dansinn
Kaupakonuböll — Kýr og silkisokkar — Leiðinleg-
ir, sjálíhælnir þingmenn —Alfreð skemmiilegur
karl — Um eilífðarmálin
var stiginn eins og þetta væri
síðasta tækifærið til að hreyfa
fæturna eftir hljóðfalli. Þá
var það einmitt sem ég æt’aði
að skarta í silkisokkum á
kaupakonuballi til að sýna
það greinilega að ég væri
kaupstaðastúlka og gerði þá
hroðalegu uppgötvun rétt áð-
ur en ég lagði af stað og
ætlaði að sækja dýrgripina,
silkisokkana, út á snúru, að
kýrnar á bænum voru búnar
héngu ekki annað en trefjar
sem ekki dugðu einu sinni i
gólfmottu. Þá byrjuðu böll-
in stundum með tombólu og
einu sinni dró ég forláta rottu
gildru, sem ég séldi húsbónd-
anum mínum fyrir tvaír og
fimmtíu og dró sex núll fyrir.
Nú gæti ég sennilega selt svo-
leiðis rottugildru á tuttugu og
fimm krónur og dregið tutt-
ugu og fimm núll fyrir. — —
BÆJARPÓSTINUM hefur bor-Á
gömlum Reykvíkingi, sem lýs-
ir skemmtun að Hellu á Rang-
árvöllum 24. júlí síðast hðinn.
Hér kemur kafli úr bréfinu:
— „... . Klukkan 5 fórum við
niður að Hellubiói en þar átti
skemmtuciin að vera. Við
keyptum okkur inn fyrir 25
krónur og settumst í sætin.
— Fyrst á dagskránni var
maður sem setti skemmtunina.
Hann var hundleiðinlegur, en
var til allrar hammgju ekki
lengi. Þá kom Guðmundur
Jónsson og söng nokkur lög.
Hann var ólíkt betri en kall-
inn, enda var hann margklapp
aður upp. Síðan komu tveir
alþingismenn hvor á eftir öðr
um og héldu ræður. Þeir voru
hvor öðrum leiðinlegri og
gerðu þeir ekki annað en
lirósa sjálfum sér. Mér dauð-
leiddist á meðan og var ég
víst ekki ein um það.
EFTIR þessum tveim kom'
éta þá til hálfs og þar izt í hendur bréf frá tólf ára reyndar skemmtilegur ræðu-
maður. Það var hann Alfreð
Andrésson. Aumingja karlinn,
hann virtist ekki vita að al-
þingiskosningar væru búnar
og byrjaði á því, að halda
skörulega kosningaræðu, svo'
fór hann að ta’.a svona í og
með um endur, um sinfóníu-
hljómsveitina og um Teresíu
veðurfræðing. Þetta þvældist
svo bjánalega. fyrir hcnum og
var svo skringilegt allt saman
að maður var farinn að gráta
af hlátri. Á eftir honum kom
Guðmundur aftur og söng. Sið
an kom ballið og blástakkar
spiluðu upp á kraft . .. .“
„SKYLDU engiarnir vera í
hvítum kjólum ti) þess að eng-
inn sjái að þeir eru beina-
grindur?“
??????
„JO, dautt fólk verður beina-
grindur og englar cru dautt
fólk og þess vegna hljóta þeir
að vera beinagrindur."