Þjóðviljinn - 06.10.1953, Blaðsíða 4

4) — ÞJÓÐVTLJINN — Þriðiudagur 6. oktober 195o
er- ‘ru'-kul vandi, sem
;nn á öldur út-
tni af 100 ára
iafmæli Stephans G. Stephans-
sonar, fyrst þetta 100 ára af-
mseii þarf endilega að bera
ttpp á þess háttar tíma að
•kjammestu kvæði skáldsins
■ei'ga enn meiri hljómgrunn í
þjóðarsál fslendinga en þegar
þau voru ort og túlkun skáids-
ins aldrei í meira misræmi við
drottnandi öfl þjóðfélagsins en
í dag. En Háskólanum tókst
þetta hlutverk sitt framar öll-
um vonum. Að vísu þurffri að
tjóðra að tjaidabaki þau atriði
í lífi og list skáldsins, sem lík-
legast væri að skáldinu sjálfu
ihefði legið mest á hjarta að
halda á Joft nú til dags, en
■gert var það á smekklegan
hátt, bæði í ræðuflutningi og
vali kvæða til upplestrar. Há-
iskólarektor lýsti því hreinlega
yfir, að í skoðunum væri hánn
ósamþykkur þessu 100 ára
igamla skáldi, fleira sagði hann
ekki um Það mál, þar sem ein-
iöldustu mannasiðir leyfðu það
vitanlega ekki; að svo virðu-
•fég stofnun sem Háskólinn færi
að diskútera vandamál lífsins
við látinn heiðursmann. Doktor
Steingrímur tók sitt verk al-
gerlega hlutlægt, svo langt sem
það náði, og iét hvergi í það
skína, hvort honum líkaði bet-
tur eða verr viðhorf hins mikla
skálds til lífsins og vandamála
þess. Var ræða hans sérstak-
lega vandlega samin og á allan
hátt samboðin borgaralegum
doktor - í íslenzkum bókmennt-
um. Þegar hann lýsti því yfir
á því herrans hausti 1953, að
það íslenzkt skáld, sem viður-
kennt er sem eitt stórbrotnasta
skáld og stórbrotnust persóna
lalira skálda þjóðarinnar, hefði
eigi sízt einkennzt af baráttu
gegn styrjöldum og auðvaldi,
þá gapti ég af aðdáun og beið
þess árangurslausí, að 'leitazt
yrði við að draga eitthvað
lítilsháttar úr þeim- sannind-
um. Gott er til þess að vita,
að Páll Árdal, sem fyrstur
Islenzkra skálda hellti úr skál-
um reiði sinnar yfir bandariskt
auðvald. skuli eignazt hafa
siíkan dótturson, sem lætur þó
írá sér fara þessi sannindi í
nafni doktorstignar og prófess-
•orsembættis. — Kvæðin, sem
valin voru til upplestrar, hefóu
helzt ekki átt að skáganga ja.'n
kyrfiiega öll bau efní, sem fyrst
og fremst töluðu til núímans,
en þó alls ekki við öðru að
búast. — Þetta var langsam-
lega bezta kvöld vikunnar
Fréttaaukinn á pnðjudaginn
verður að teljast með efúrfckt-
arverðustu nýmælum, sem Ut-
varpið heíur boðið. Ef Skúi
TÍfstjóri Skúlason hefði tök á
þjóðsagnastíl afa síns á Breiða-
bólstað, þá liefði hann getað
gert frásögnina af innrás
Eandaríkjanna á Hornstrandir
að ódauðlegu listaverki. Það
duldist ekki, að í djúpum
bjaítans bjó fréttaritarinn yfir
-■4jrá tii að klæða inrirásína í
viðeiganrii búning, 'én'hahn gáf
sig aldrei á vald því hlutverki
og aðeins á stöku stað oást’
,g]itta í Það, sem frásögnin
leitaðist við að verða. Floti
eins stórveldis, hvað þá margja
stórvelda, mun aldrei hafa far-
ið slíka hrakför og sameinaður
íloti Vesturveldanna fór þessu
sinni 1 sínum viðbjóðslega
sýndarleik. Þá náði tákn þjóð-
sögunnar hámarki sínu, þegar
bómullinni var troðið í eyrun
á ritstjóranum. Manni dettur
strax í hug öll sú bómull, sem
troðið hefur verið i eyru þessa
ritstjóra, þúsunda annarra rit-
stjóra og milljóna manna, svo
að ei megi þeir nema raddir
sannleikans, og svo fær þessi
bómull a!lt í einu það sak-
•leysislega hlutverk að lenda
í eyrum manna, svo að
þeir heyrj ekki skot, sem
aldrei er hleypt af. Sá maður
trúip -sannarlega ekki á tákn
og fyrirboða, sem ekki létti
um hjartprætur og fann fyrir-
boða 'gleðilegra tiðinda í þess-
um háðulega ósigri stríðsafl-
anna við ísland.
Þá fer að verða upptalið það
dagskrárefni vikunnar, sem
umtals er vert. Kvöldvaka S.
í. B. S. var undarlega léleg,
þegar frá er skilið erindi borg-
arlæknisins, samtalið við Krist-
nesbúa og söngur 'Helenu litlu,
og var þetta allt viðhlítandi.
Hinsvegar voru skemmtiþættir
okkar ágætu leikara með af-
brigðum ómerkilegir og trúlof-
un Lása svo ósmekkleg og
sneydd allri fyndni, að maður
hlýtur að undrast stórlega, að
þjóðkunnur leikari skul; velja
slíkt til flutnings á svo hátíð-
legri stundu sem afmæliskvöld-
vöku eins ástsælasta félags á
íslandi. — Ágúst Sigurðsson
skólastjóri lagði orð í belg um
skólamálin í þættinum um
daginn og veginn og hefur
væntanlega einhversstaðar upp-
rætt einhveria meinlokuna, sem
allt of margir ganga með í
sambandi við skólamálin. —
Upplestur Steingríms Sigurðs-
sonar á kvæðum eftir Jónas
Hallgrímsson var ekki góður.
Rödd hans er miklu hrjúfari en
svo, að hún geti átt við kvæði
Jónasar, auk þess sem hann
virðist skorta tilfinningu fyrir
mýkt kvæðanna og þeim kröf-
um, sem hún gerir til flutnings.
— Fi'éttaauki Huldu Stefáns-
dóttur um kvennaskólann á
Blönduósi var ákjósanlegur og
ætti Útvarpið að verða sér enn
meira úti um þess háttar þætti
varðandi sögu síðustu aldar og
nútímans. — Erindi Jóhanns
Jóhannssonar var aftur á móti
þunnvaxið og losaralegt, svo að
maður var engu nær en áður
um æskulýðsstarf þess fína fé-
lagsskapar, sem hann ræddi
um. — Erindi Valtýs á Sandi
var frísklega og skipulega sam-
ið, en áður er komið svo mikið
um göngur og réttir, að það
'þarf ihikið til, ef viðbót í þeim
éfnum yrði til bóta.
Smásaga Indriða Þorsteins-
sonar „Vetrarljóð“, ereittdæmi
þess hve ungum og efnilegum
rithöfundum reynist erfitt um
efnísval. Það eitt er ekki nóg
til áhrifa, að gömul kona sé
látin drepast úr vesöld.á heim-
ili sonar síns. Þvílík örlög ná
ekkj til hjartans, nema þau
séu með einhverjum líkindum.
Þá verður þessi ungi rithöfund-
ur að temja sér betri fram-
burð, en hann virðist einnig
hafa mikið til brunns að bera á
því sviði. Það virðist mjög í
tízku nú meðal ungra manna að
sækja hljóð málsins mjög djúpt
niður í barka, og verður rödd-
in við það sterk, dimm og
draugsleg og hefur það allt
sín óræðu áhrif. En þess hátt-
ar radddimma krefst skýrs
tungutaks, maður verður að
nenna að opna munninn og
temja ■ tunguna til skýrra og
ákveðinna viðbragða. Að öðr-
um kosti skella hljóðöldurnar
á tanngarði, þær sem ekki
kafna uppi . í koki; og verður
úr því karlmannlegur sveljandi
án skýrra orðaskila.
G. Ben.
Frá Ræktunarráounaut Reykjavíkur:
igasesá m gráu Jéns íprsswsr
ferstjéra GrsRmetis&. rí&isisis
30. sept. s.l. birtist grein í Morg-j unin með kartöflur kæmist undir
unblaðinu um kartöfluverzlun eina heildar stjórn, til þess að

eftir forstjóra Grænmetisverzlun-
arinnar.
Þar sem forstjórinn beinir því
til mín, sem starfsmanns í garð-
ræklarmálum Reykjavíkurbæjar,
að furðu gegnir, að bærinn skuli
ekki hafa séð fyrir nægilegum
geymslum fyrir garðávexti bæjar-
búa, þá fannst mér nú satt að
segja að slík deila komi úr hörð-
ustu át-t.
Eitt af höfuð markmiðum með
stofnun Grænmetisverzlunar rík-
isins var einmitt það, að verzl-
----------------------------\
Þjóðareining gegn her í landi
Fulltrúaráðsfundur
andspyrnuhreyflngarinnar
vt rður sunnudaginn H. október n.k.
Svo sem auglýst hefur verið útbreiðslustarfsemi og stofn-
verður fulltrúaráðsfundur un félagsdeilda, útgáfu blaðs
andspyrnuhreyfingarinnar í og rita, kröfuna um þjóðar-
Breiðfirðingabúð n.k. sunnu- atkvæðagreiðslu um uppsögn
dag og hefst kl. 2 e. h. herverndarsamningsins, fram-
Félög þau, sem stóðu að kvæmdapefnd kosin og aðrar
þjóðarráðstefnunni s.l. vor, nefndir kosnar til þess að
tilnefna hvert einn mann i vinna að framgangi ákveðinna
fulltrúaráðið, ennfremur þau mála, sem ekki verða nánar
samtök og félög, sem gerast tilgreind að þessu sinrii. Full-
nú aðilar að andspyrnuhreyf- trúar, sem óska að hafa fram-
ingunni. . Framkvæmdaneínd- sögu í málum eða bera fram
in vill beina því fil félaganna tillögur, eru beðnir að til-
að senda sem fyrst bréflega kynna það fyrir 10. okt. til
tilkynningu um tilnefningu þess að hægt sé að setja það
fulltrúa sinna. á dagskrá fundarins.
iMörg mikilvæg mál verða
til umræðu á fulltrúafundin- F‘h' framkvæmdanefndar
um. Rætt verður um skipu- G. M. M.
lagningu framtíðarstarfsins, Pósthólf 1063
auðveldar reyndist að. jafna upp-
skerunni á markaði innan lands
árið um kring.
En til þess að svo mætti verða
er að sjálfsögðu óhjákvæmilegt
að hafa nægar ksrtöflugeymslur
á aðal kartöfluræktunarsvæðun-
um eða á markaðsstöðunum.
Grænmetisverzluninni og for-
ráðamönnum hennar bar því
skylda til að hafa forgöngu um
byggingu kai'töflugeymslna, en
það hefur verið vanrækt.
Hvað viðvikm' geymsluþörf
garðræktenda hér i Rej’kjavík, þá
er það'kunnara en frá þurfi að
segja, að Jarðhúsin við Elliðaár
voru fyrst og fremst byggð til
notkunar fyrir einstaklingsrækt-
un hér í höfuðstaðnum, og á sín-
um tíma, þegar hafin var bygging
Jarðhúsanna, var bærinn með x
undirbúningi byggingar félags-
geymslu en m. a. í samráði við Jó-
hannes G. Helgason, frumkvöðul
að byggingu Jarðhúsanna, var
það að samkomulagi að bærinn
færi ekki á stað með slika
geymslubyggingu að sinni, enda
þörfin það iítil þá og allt fram
að þessu hausti, að hin myndar-
lega geymsla við Elliðaárnar átti
að nægja bæjarbúum 'fyrst um
sinn og meira til.
Þáverandi borgarstjóri, Bjarni
Benediktsson og bæjarráð studdi
á ýmsan hátt að því, er bænum
við kom, að bygging Jarðhúsanna
kæmist á og þar með að leysa
geymsluvandamáiið fyrir rækt-
endur hér í Reykjavík á vel við-
unandi hátt.
Framhaid á 11. síðu
Baðgleoi — Hreinsun á sál og líkama — Ameríkan-
ar í sundhöllinni
er hætt við að blöðin í ból;
ÞVÍ MIÐUR eru ekki allir svo
lánsamir að eiga þess kost
að fara í heita kerlaug, þeg-
ar hjarta þeirra gir.nist. Það
sem sumu fólki þykir eins
eðlilegt og sjálfsagt og að
sofa og borða, er öðru fólki
erfitt vandamál, munaður
sem það getur ekki veitt sér.
En þeir sem eru svo heppsiir
að hafa aðgang að kerlaug,
vita hvað mátulega heitt bað
getur verið unaðslegt. Það er
ekki nóg með að það hreinsi
líkamann, lieldur hreinsar
það einnig sálina, skerpir
hugsunina, eykur sjálfstraust
og gefur auk þess gesti sín-
um hljómfagra söngrödd.
Sumir taka með sér bók í
baðið, lesa og fá sér síga-
rettu, aðrir liggja og hugsa
um velferð mannkynsins og
enn aðrir hugsa aðallega um
líkamsþvottinn. Eg hef reynt
þetta allt. Lestur í baðinu
hefur aðeins einn ókost: það
inni blotni, og hvað reykingar
snertir er stundum dálítið
__leiðinlegt að fá ösku.na í
vatnið. En hugsunin verður
með fádæmum skýr. Einu
tækifærisræðuna sem ég hef
flutt um dagana, samdi ég í
baðkerinu og þótt ég segi
sjálf frá, var hún býsría góð
m’ðað við fólksfjölda. Og þá
eru ótalin öll Ijóðin sem hafa
orðið til í huga mínum undir
þessum kringumstæðum, þótt
þau liggi oftast eflir í vatn-
inu með óhreinindunum. Og
ioks er ekkert eins undarlegt
og þetta með sönginn; því a’ð
í baðkerinu uppgötvar maður
að hacin hefur yndisfagra
rödd og hann syngur og syng
ur af hjartans lyst þangað til
vatnið er orðið kalt eða þá
að neýðaróp heyrast frá hinu
fólkinu í húsinu, því að það
getur alls ekki heyrt hvað
röddin er falleg og hljómfög-
ur. Hið eina s;em skygg;r á
baðgleðina er það, að til er
fjöldi fólks sem býr við slíkar
aðstæður að það á þess engan
kost að fara í bað af þessu
tagi. Það verður gaman að
lifa, þegar kerlaugin er ekki
lengur lúxus, heldur sjálfsögð
á hverju alþýðuheimili.
Og nú hefur Bæjarpóstin-
um borizt bréf frá einum
þeirra. sem ekki á kost á ker-
laug í heimahúsnm. — Sund-
hallargestur skrifar:
,,EG ER EINN hinna mörgu,
sem hafa ekki aðstöðu til að
baða sig anna.rs staðar on i
Sundhöll Reykjavíkur. Mér
hefur alltaf líkað það vel, en
nú er svo komið að ég kem
þar varla, án þess að þar vaði
allt út í Ameríkönum. Nú
langar mig til að spyrja,
hvort íslendingar hafi ekki
einhverntíma dagsins for-
gangsrétt að Sundhöllinni.
Er ekki hægt að fá upplýs-
ingar um, hvenær hægt sé að
komast í ba’ð þar, án þess að
þurfa að lenda í þvögu af
Ameríkanaskríl ? Eg leyfi mér
að fara þess á leit við stjórn
Sundhallarinnar, að hún aug-
lýsi þá tíma, sem Islending-
um einum eru ætlaðir, því*að
þeir hljóta að vera einhverj-
ir. 1 von um skjóta úrlausn,
Sundhallargestur," J