Þjóðviljinn - 09.10.1953, Page 4

4) — ÞJÓÐVILJINN — Ftmmtudagur ö. óktcber 1953 —
Kjör nánnsmanna í
Ætlar stjórn Sjómaima-
fólagsins að sofa áfram?
Einkemtileg þögn Alþýðnblaðsins um
höínðástæðnna fiil þess hve illa gengur
að fá menn á bátafilofiann
Svo hefur löngum verið, að
alþýðumenntun rúmensku þjóð-
arinnar stóð ekki á ýkjaháu
stigi. Og 1945 v.ar 25% þjóð-
arinnar enn ólæs og óskrifandi,
27% kunni rétt að klóra natn-
ið sitt. Slíkur var sá arfur, sem
hið gamla skipulag lét hinu
nýja eftir. Er stjórn ítadescu’s
hershöfðingja hafði verið sett
af árið 1945, tókír lýðræðis-
öflin undir forsæti bændaleið-
togans Petru Groza forystura.
Mörg verkefni hiðu hinnar
nýju stjórnar. Höfuðverkefni
hennar í menningarmálunum
var að gera þjóðina alla læsa
og skrifandi. Síðar hafa mál
þessi verið tekin fastari tökum.
Og ólæsinu verður útrýmt árið
1955.
Það .gefur auga leið, að ekki
gat æðri menntun verið eign al-
þýðunnar I hinu gamla skipu-
lagi, kapitalismanum. - Enda
voru háskólar heldur fáir. Elzti
háskóli Rúmeníu er háskólinn í
Jassy. Hann stofnaði Cuza
fursti árið 1860. Um 20 árum
•síðar var annar háskóli stofn-
<aður í höfuðborginni, Búkarest.
En þessir háskólar höfðu eng-
an fastan ríkisstyrk. Og 1938
var aðeins 41 háskóladeild í
Rúmeníu. Stúdentar voru 23000
taisins þá.
Eins og víðast hv;ar annars-
staðar í kapitaliskum löndum
reyndu yfirstéttir þjóðféiagsins
xúmenska að bægja börnum
alþýðustéttanna frá allri mennt
un 'Og þá einkum háskóla-
menntúh.'' Þetta tókst þeim.
Fyrir stríð voru aðeins 4—5%
stúdentar úr alþýðustétt.
Er iýðræðisöflin tóku völdin
í landinu, 6. marz 1945 varð
á þessu mikil breyting, Upp-
bygging Rúmeníu krafðist fleiri
menntamanna. fleiri manna,
sem færir voru til tæknilegra
starfa. Háskólar voru reistir.
og 1951 var tala háskóla-
deilda orðin 153. Þar námu
55000 stúdentar. I dag eru
rúmenskir stúdentar 60000 að
tölu.
Rúmenska alþýðulýðveldið
byggja mörg þjóðabrot. Eitt hið
stærsta er Ungverjar. Allar
þessar þjóðir hafa sjálfsstjórn
eigin mála og fulltrúa á al-
þingi Rúmeníu. í tveimur há-
skólum .fer kennsla 'fram á
ungversku. Hinn sívaxandi
fjöldi menntamanna er al-
þýðulýðveldinu fagnaðarefni.
Nú er fyrir því séð, að ungt
fólk geti gengið í þá skóla,
sem það gimist. Enda notar
það rétt sinn fullkomlega.
Þessi réttur er tryggður með
ýmiskonar rkisstyrkjum. Þessir
styrkir hafa tryggt alþýðu.æsk-
unni 90% rúmenskin háskóla-
stúdenta.
Hin nýja menntamannastétt
ber glögg merki félagsiegs upp-
runa síns. Hún einskorðar sig
ekki við bóklegt nám heidur
tekur virkan þátt í iðnvæðingu
landsins. Afburða verkmenn
ganga i skóla og læra verk-
fræði. Þannig haldast tengslin
milli þessara atvinnustétta.
Ég drap á það áðan, lítillega
þó, að rúmenskir stúdentar
hefðu langfiestir ríkisstyrk.
Hann mun vera nokkuð mis-
munandi. Auðvitað er öll
kennsla ókeypis svo og bækur.
Auk þess búa aliflestir stúdent-
anna á stúdentagörðum og fá
þar fæði og húsnæði ókeypis.
Þeir 'borga ekki þjónustu sér-
stakiega. Hún er innifaiin í
dvöl þeirra á stúdentaheimil-
unum. Stúdentunum er einnig
úthlutað fé svo ríflega að þeir
geta keypt sér ígangsklæði öll.
Skari stúdentar fram úr fá
þeir námsverðlaun. Níu mánuði
ársins dveljast stúdentamir við
bóklegt nám en hinn tíunda er
kennsla verkleg.
Sumarleyfi er tveir mánuðir.
Og flestir 'stúdentanna vinna
þá ekki. Þeir fara heim til sín
og hvíla sig. Þeir læra að
þekkja land s,itt. En vilji rú-
menskir stúdentar vinna fá
þeir atvinnu í samræmi við
menntun sína.
Það var mér sérstök ánægja
■að kynnast nokkrum þeirra,
sem nú stunda nám við þessi
skilyrði. Og er ég sagði þeim
frá námsskilyrðum íslenzkra
stúdenta og öryggisleysinu að
námi loknu hristu þeir aðeins
höfuðið og sögðu eitthvað á
þessa leið: „Þannig var hjá
okkur í gamla daga.“
Hallfreður Örn Eiríksson
MiaSfiausa gæzlunclndln
Framhald af 1. síðu
gæzlunefndarinnar og indverska
gæzluliðsins í Kóreu. Bláðið
sagði, að framferði Bandarikja-
stjómar hefði „vakið ugg í
brjóstum vina hennar en glatt
hjörtu fjandmanna hennar“. —
Bandaríska herstjórnin hefði í
fyrstu látið ögranir Syngmans
Rhee afskiptalausar, en nú
virtist sem hún standi beinlín-
is áð baki þeim.
Ekkert samkoma-
Sag m Sáez
Salisbury lávarður skýrði
þingi íhaldsflokk'sins í Margate
frá því í gær, að ekkert sam-
komulag hefðí orðið um grund-
vallaratriði í samningaumleitun-
um Breta og Egypta út af Súes-
eiði, og allar líkur á, að ekkert
yrði úr samningum.
Tjéial# WMi:C:ö
5 lKlfll|e Mo fc?o
Tjónið eftir skriðufallið við
Osió er metið á 5 milij., norskra
króna og er talið að taka muni
3—4 vikur að gera við þjóðveg-
inn og ijámbrautina. ÍÁkveðið
Alþýðublaðið birtir leiðara í
fyrradag um „flóttann frá
fram'eiðslustörfunum“ og er
tilefnið samþykkt títvegs-
mannafélags Reykjavíkur um
að unnið verði a5 því að flytja
inn útlendinga til að manna
fiskiflotann á komandi vertíð.
Það er athygiisvert vi'ð þetta
skrif Alþýðublaðsins að ekki
virðist hvarfla að blaðir.u að
nauðsynlegt sé að bæta kjör
bátasjómannanna til þess áð
tryggja flotanum nægan mann-
skap. Á þetta grundvallaraíriðí
minnist Alþýðublaðið ekki einu
orði.
Hver skyldi vera ástæðan til
þessarar þag.nar Alþýðubla ðs-
ins um það sem er raunveru-
lega höfuðorsökin til þess áð
sjómenn fást ekki út á bátana
en neyðast til að gefa sig að
annarri vinnu og það jafnvel
þeim störfum sem þeim, ekki
síður en öðrum heiðarlegum Is-
lendingum, eru hin mesta and-
styggð, hemaðarundirbúningn-
um á Keflav.íkurflugvelli ?
Er Alþýðublaðinu nú loksins
ljóst að stjórn Sjómannafélags
Reykjavíkur hefur vanrækt á
’iinn skammarlegasta hátt að
hefur verið að leggja nýja jám-
braut á þessum. §}óðum, til þess
þárf að grgfa 3'p.0 rn-'löng-'jayð^
göng og er talið að það muni
taka um 7 mánuði.
skipuleggja baráttu bátasjó-
manná fyrir hækkuðu kaupi og
bættum kjörum, mannanna er
búa við ein mestu smánarkjör
sem nokkrum vinnandi mönn-
um eru boðin, en vi.nna þó erf-
iðari og áhættusamari störf en
flestir aðrir.
Og ef Alþýðub’aðinu betta
Ijóst, hversvegna þá að þcgja?
Hversvegna notar bla'ðið fekki
tækifærið til að hvetja skjól-
stæðinga sína í stjórn Sjó-
mannafélags Reykjavíkur til
að vakna af' værum blundi
svefns og sinnuleysis í hags-
munamálum hinnar fjölmennu
bátasjómannastéttar.
Því það má Alþýðublaðið,
stjórn Sjómannafélagsins og
útgerðarmenn vita, áð eina ráð-
ið til þess að tryggja báta-
flotanum vinnuafl er að búa
betur að sjómönnunum en ver-
ið hefur hingað til og bæta
kjör þeirra á allan hátt.
ísienzkir sjómenn vilja vinna
við íslenzk framleiðslustörf og
það væri til háborinnar skamm-
•ar a'ð hefja innflutning erlends
vinnuafls til að manna báta-
flotann. meðan vinnuafl þjóðar-
innar sjálfrar er hrakið ,í hem-
aðarvinnu, aðei.ns til að snið-
ganga réttmætar kröfur báta-
sjómanna um bætt kjör, sem
stjórn' Vmannafelags .Reykgaf
víkur h 'nr árum sfrtnan svikizt
um a.5 hrinda í framkvæmd.
Þessvegna er nú mörgurn
spurn: Hvað gerir stjóm Sjó-
mannafélagsins ? Ætlar hún áð
sofa áfram á hagsmunakröfum
bátasjómanna og láta sér
nægja nöldrið eitt verði flotinn
mannaður út'endingum, eða
rumskar hún nú loks og bætir
fyrir fyrri vanrækslu í hags-
munabaráttu bátasjómanna?
Þess verður ekki langt að
biða að úr því fáist skorið
hvorn kostinn stjórn Sjómanna-
félagsins velur.
S.G.T.
S.G.T.
FÉLAGSVÍST OG DANS
í G.T.-húsimi í kvöild kl, 9 stundvísiega.
Sex þátttakendur fá verðlaun.
Dansinn liefst kl. 10.30. — Hljómsveit
Carls Billich.
Aðgöngumiðar á 15 kr. frá kl. 8. Sími 3355.
OG ÞÁ er maður búinn að sjá
þrívíða kvikmynd og aldrei
framar mun ég glæpast á það
að fara á slíka mynd fyrir það
eitt að hún er þrívíð. Þrí-
víddin ætti ekki að vera neia
afsökun fyrir ógeðslega kv.'k-
mynd, sem er að öllu leyti tai-
andi tákn þeirrar ómenningar
sem virðist einkenna bauda-
ríska ikvikmyndaframleiðslu.
En forvitnin er rík í okkur
mannfólkkiu og þess máttj sjá
raunalegt dæmi síðast liðinn
sunnudag, þegar múgur og
imargmenni þeið fyrir framan
aðgöngumiðasöluna í Austur-
hæjarbíó eftir miðum að þrí-
víðu myndinni meðan haldin
var minningarhátíð um Step-
han G. í sama húsi og hús’ð
aðeins hálfsetið, enda hafði
maður orð á því við mig að illt
væri orðið menn'ngarástand
Reyikvíkinga, þegar þeir tækju
ibandarískar sorpfiimur frara
yfir afburða kynningu á verk
um skáldjöfursins okkar.
HLUSTANDI skrifar : — „I til-
efni af aldarafmæli Stephans
, G. var Martius 'fiuttur i út-'
Siephan G. eða „Vaxmyndasafnið"? — Illa læsir
útvarpsmenn — Kvartanir yfir pósthúsinu - og
Bæjarpóstinum
varpið í búningi Sigúrsveins
Kristinssonar sunginn af söng-
kór verkalýðssamtakanna í
Reykjavík. Þulur frá útvarp-
inu kynnti verkið og las text-
ann á milli kaflanna. Þetta
hefði verið prýðilegt, ef þul-
urinn hefði verið læs, en iþað
var nú eitthvað annað. Ann-
aðhvort hefur hann aldrei séð
kvæðið fyrr eða þá að hann
hefur ekkert skilið í því. Og
ef hann er gjarn á að mismæla
sig, þá er hann ekki heppileg-
ur maður til að lesa upp kvæði
hvorki eftir Stephan néaðra.
Eg get svo sem talið upp eitt-
hvað af mismælunum eða hvað
það nú var, því að ég merkti
’þau hjá mér. í staðinn fyrir
vetrarlönd, sagði hann
„vestra lönd“, í staðinn fyr-
ir „hörkulögum skerpti vald-
ið“ sagði hann „hörkulegum
skerpti valdið,“ fyrir „sinu-
slæða“ sagði hann „sinnu-
slæða“ og svona gæti ég
haldið áfram. Hlustendur
ættu að mega kref jast þess af
útvarpinu að það byði þeim
ekki upp á svona ómynd. Það
á ekki að láta menn lesa
kvæði í útvarp nema þeir hafi
kynnt sér það áður og viti
nokkurn veginn hvað þeir eru
að lesa. Mín vegna mega þul-
irnir hixta á fréttaflutningi,
mismæla sig og leiðrétta sig,
en þegar um er að ræða kvæði
eftir stórskáldin okkar, kemur
það illa við mig þegar þau eri
illa og h’rðuleysislega fJutt
— Hlustandi."
OG ENN er kvartað yfir póst-
húsinu. Einn vinur Bæjar-
póstsins hefur þá sögu að
segja, að skipspóstur sem kom
til landsios síðast l’ðinn föstu-
dag haíi ekki verið kominn í
pósthólf fyrr en á þriðjudag.
Hann gáði dagléga í pósthólf-
ið að pósti sem hann vissi að
hafði komið með umræddu
skipi og greip í tómt þangað
til síðari hluta þriðjudags.
Þetta þótti honum óþolandi
seinlæti og er það að vonum.
(Bréfberarnir voru löngu búnir
að ikoma þósti úr sama skipi
til skila, en áðumefsid bréf
voru fjóra daga á leiðinni í
pósthólfið.
EN SVO get ég huggað kol-
lega mína á pósthúsinu með
þvi að það er kvartað yfir
fleiri póstum en þeirra pósti.
Bæjarpósturinn fékk allhvassa
áminningu í bréfi fyrir
skemmstu. Því iniður var bréf-
ið ekki undirskrifað, svo að
ek’.d er hægt að birta það í
heild en samt má ég til að
lofa ykkur að heyra á þvi
upphafið: „Ég tek nærri mér
að verða að byrja þessar ör-
fáu línur á því að hnýta. í þig,
en mér hefur fundizt þú þunn-
ur og þrautleiðinlegur nú um
langt skeið. Bréfin sem þú
hefur b’rt fjarska bragðlaus
og leiðinleg og þú hefur ekki
gert neitt að gagni sjálfur til
að „flikika upp á þig“. Þú
fyrirgefur aðfineislurnar, sá er
vinur er til vamms segir“.
JÁ, ÞAÐ er nú e’nmitt það,
þetta kemur við hjartað í
okkur, er það ekki ? Og ég
vona að þessi ummæli verði
til þess að vinir og velúnnar-
ar Bæjarpóstsins taki nú fjör-
kipp og geri sitt til þess að
„flikika upp á hann'' því að
Pósturinn stendur og fel’.ur
með þeim. Þ:ð eigið að scnda
honum linu um allt milli him-
ins og jarðar, gott sem illt og
ekkert mannlegt er ykkur óvið
'komandi. Munið aðeins að und-
irskrifa bréfin fullu nafni;
Fr&mhald á 11. siðu. j