Þjóðviljinn - 01.11.1953, Síða 7

Sunnudagur 1. nóvember 1953 — ÞJÖÐVILJINN — (7
Sigurður Þórarinsson:
Ólafisr Ljósvíkingur og h@r>
toginn af Marlhorough
Enn einu sinni hafa hinir
æruverðugu átján í Akademí-
unni sænsku setið á rökstól-
um og úthlutað Nóbelsverð-
launum, að þessu sinni til for-
sætisráðherra Breta. Elkki
mun þessi ráðstöfun hafa kom-
ið mjög á óvart þeim er eitt
hvað þekktu til. Það hafði
fyrir löngu kvisazt, að Chur-
chill stæði nærri því að fá
verðlaunin í ár, og var talið, að
eini verulega hættulegi keppi-
nauturinn að þessu sinni væri
Halldór Kiljan. Þetta var
raunar ekki í fyrsta skiptið.
■sem þeir Churchill og Kiljan
hafa verið nefndir í sömu
andránni. Fyrir fjórum árum
var einnig talið, að stríð hefði
staðið um þessa tvo og lauk
því þá með bræðrabyltu, því
ekkert samkomulag náðist og
verð’aununum var ekki út-
hlutað það árið.
Framan af þessu ári munu
mjög margir hafa talið að
Kiljan myndi bera sigurinn úr
býtum í ár, en eins og eitt af
blöðum sænska frjálslynda
flokksins komst að orði hafði
Churchill eitt tromp á hendi
gagnvart Halldóri, sumsé sinn
háa aldur. Og þegar hann
veiktist í sumar munu fylgj-
endur hans innan Akademi-
unnar hafa bent á að .hann
kynni að hrökkva upp af áður
en hann hlyti verðlaunin, ec.1
þeir er héldu með Halldóri
munu hinsvegar ekki hafa
getað bent á neinar líkur fyr-
ir því, að Halldór væri að
komast á heljarþiröm, hann
er sæ’.Iegri .með hverri mynd
sem birtist af honum í sænsku
blöðunum. Ekki voru menn þó
öruggir lun úrslitin fyrren
á síðustu stundu. Blaðamaður
Svenska Dagbladet getur þess
að þ. 15. október, daglnn sem
verðlaununum var úthlutað
hafi samtalsefnið í bókaverzl-
ununum verið: verður það
Daxness eða Churchill. Einn
af þeim Átján hefði komið
inn í eina bókabúðina og
keypt bók eftir Halldór. Hánn
var ekki fyrr farinn út en
bóksalinn rauk til og sank-
aði að sér bókum Hahdórs,
þeim er til náð:st. svo og ljós-
myndum af Halldóri og ís-
lenzkum flöggum til að út-
stilla í gluggann sinn.
Eins og að veniu hefur val
Akademíunnar hlotið ærið
misjafna dóma í sænsku
blöðunum. Segja má; að blöð
hægri flokksins séu yfir’eitt
mjög ánægð, þótt einstaka
blað gagnrýni valið; blöð
frjálslynda flokksins hafa
mjög skiptar skoðanir, en
málgögn sósíaldemókrata eru
yfirleitt mjög h.neyksluð á
valinu. Sú gagnrýtii, sem
mest ber á í blöðum frjá’s-
lyndra, er sú, að verðlaunin
bafi að þessu sinni ekki ver-
ið veitt rithöfundi fyrst og
fremst heldur liafi verið tek-
ið helzti mikið tillit til hluta
sem eru óviðkomandi bók-
menntamati sem slíku, það
hafi fyrst og fremst verið
stjómmálamaðurinn, hinn sig-
ursæli hershöfðingi og á-
hrifamikli ræðumaður Chur-
chill sem fékk verðlaunin og
engum myndi hafa til hugar
komið að veita honum þau
ef hami hefði verið prófes-
sor í sögu eða ofursti á
eftirlaunum. James Russel
skrifar í Morgoatid.ningen, að
nú væri alveg rökrétt að veita
þeim mikia stjórnmá'amanni
og viðurkennda ljóðskáldi Mao
Tse Tung verðlaunin að ári.
Artur Lundkvist skrifar í
sama blað að Akademían geti
ekki afsakað sig með því að
ekki hafi verið völ á nógu
stóru skáldi þar eð völ hafi
verið á stórskáldum eins og
Laxaess og Hemingway. Yf-
irleitt gagnrýna flest yngri
skáldanna verðlaunaveiting-
una, en sumir benda á, að
ekki sé nauðsyn’egt að binda
verð’auain við fagurfræðileg-
ar bókmenntir og aðrir halda
því fram, sem vafalítiö er
rétt, að Churchill sé mun betri
rithöfundur en sumir þeir,
sem fengið hafa bókmennta-
verð’aunin. I ýmsum blöðum
eru Kiljan og Churchill born-
ir saman. Ritstjóri Expressen
(kvöldbl. frjálslynda flokks-
ins) Dr. Ivar Harrie, sem er
einn af mest metnu bók-
menntagagnrýnendum Svía,
skrifar langa grein í blað sitt
og seglr þar m.a.: „Enda þótt
Churchill sé áreiðanlega rit-
höfundur á borð við Theodor
Mommsen, er samdi Róm-
verjasögu og heimspekingana
Rudolf Euchen og Bertrand
Russel, þá eru það ekki slík-
ir menti, sem að réttu lagi
eiga að fá Nóbelsverðlaunin.
T. d. er nú uppi í veröldinni
maður, sem skrifar á tungu
lítillar þjóðar, en er sem
epískt skáld sambærilegur við
Homeros, sá maður er Hall-
dór Lax.ness. Með því að
ganga fram hjá Laxness og
veita Sir Winston Churchill
bókmenntaverðlaun cr tekið
tillit til aðstæðna, sem í sjálfu
sér geta verið skiljanleg, en
eru þó alveg óviðkomandi í
þessu sambandi“.
Já, margt fer öðruvísi en
ætlað er. Hvern hefði grun-
að, er hann fyrst kynntist
Framhald á 11. síðu
Jóhann J. E. Kúld:
Innslgiingln fii Gríndavíkur
Grindavík er eitt af þe'm
sjóþorpum hér sunnanlands,
sem vaxið hefur mikið á síðari
árum. Gestir sem þangað koma
veita því athygli að þarna er
að vaxa upp útvegsbær með
fallegum, glæsilegum húsum, í
hinu gam’a Járngerðastaða-
hverfi. Þama hafa verið
byggð hafnarmannvirki sem
veita bátaflotanum öryggl þeg-
ar að landi er komið. Frá
Grindavik munu nú gerðir út
mil-li tiu og tuttugu heimabát-
ar áuk fjölda annarra báta sem
þar hafa bsekistöð sína á ýms-
um tímum. Þarna er myndar-
legt hraðfrystihús, auk aðgerð-
,ar- og saltfiskverkúnarhúsa.
Auk þeás cr svo annað hrað-
frystihús í Þorkötlustaðahverfi
og er fiskurinn fluttur á bílum
þangað frá höfninni. Vatns-
skortur hefur verið mikið
vandamál Grindvíkinga, þar til
nú, að verið er að léysa það
mál, með vatnsveitu sem lögð
er ofan frá fjallinuÞorbirni.
Grindavík liggur _vel við
auðugum fiskimiðum, og þar
hafa frá öndverðu búið hraust-
ir og. dugandi sjómenn, þeir
■sóttu fast sjóinn á dögum átt-
æringanna, þrátt fýrir langan
brimróður í gegnum vanda-
saman skerjagarð c-g oft brim-
Lygilegt hve íslendingar virðast enn
berskjaldaðir fyrir ágangi hinna
máttugu í veröldintii
Ný Ijóðabók eftir Sigurð Einarsson kemur út á morgun
Á morgun kemur út þriðja
ljóðabók SigurSar Einarsson-
ar, Undir stjörnum og sól.
Fyrsta kvæðabók hans, Ham-
ar og sigð, er út kom haustið
1930, á visan stað í hugum
þeirra manna sem þar fundu
hljóma rödd vaknandi verka-
lýðsátéttar og sósíalisma, og
sá hljómur endist þeirri bók,
þó margt sé breytt. Önnur
ljóðabók Sigurðar, Yndi un-
aðsstunda, kom út í fyrra.
Á titilb’aði nýju bókarinnar
stendur að útgefandi hennar
sé Rangæingaútgáfan og spyr
ég Sigurð hvað það tákni;
við hittumst á dögunum.
■— Það eru nokkrir piltar á
Rangárvöllum sem boðizt hafa
til að gefa út þessi ljóð mín,
og losað mig með því við
margs konar stapp.
— Þú ert alveg búinn að
yfirgefa Reykjavík?
— Já, ég er öllum stund-
um sem ég get heima að Holti
undir Eyjafjöllum. Dvel að-
eins í Reykjavík nokkra daga
í senn og verð feginn þegar
ég kemst heim. Þó getur verið
gott að ver;a gestur í Reykja-
vík nokkra daga. Annars er
það orðin venja hjá mér að
kóma til Reykjavíkur einu
sinni eða tvisvar á vetri til
að huga að heimiklum í söfn-
um sem ég get ekki haft við
höndina heima, í sambandi við
ritstörf mín.
— Hváð viltu segja mér um
nýju ljóðabókina?
— Ekkert, nema hvað þess
mætti geta að sumum hefur
fundizt hún eða einstök kvæði
í henni, minna fremur á tón-
inm úr Hamri og sigð en síð-
asta bók mín.
— Ertu með fleira í smíð-
um?
— Leikrit, ég hef haft það„
í smiðum í tvö ár. Það á að
heita „Fyrir kóngsins mekt“
og nær hámarki í rétti.ndaaf-
salinu í Kópavogi 1682. Ég
hef kosið mér einmitt þennan
vettvang til að tala við sam-
tíðina, enda þótt það skapi
vissa örðugleika. En þeim
mun betur sem ég hef leitazt
við að setja mig inn í þetta
tímabil, 17. öldina, hefur mér
fundizt það lygilegra, næstum
eins og martröð, hve líkir
við erum enn þeim sem þá
lifðu, að Islendingar virðast
enn nærri því eins berskjald-
aðir fyrir ágangi hinna mátt-
ugu í veröldinni.
— Snertir þetta nokkuð
Ijóðabókina ?
-— Já, það er einmitt glím-
an við viðfangsefnið í leik-
ritinu „Fyrir kóngsins mekt“
sem hefur komið mér til að
gefa nánari gaum mönnum og
málefnum úr aldarfari minn-
ar tíðar og minnar reytis’u en
annars hefði orðið, og í leið-
inni hefur þessi ljóðabók orð-
ið til.
— Ætlarðu að skrifa meira
um bænduma ?
— Eg hef vi’ðað að xnér
miklu efni til þess, en óvíst .
er um framhald á þeirri út-
gáfu, síðan útgefandinn Pálmi
H. Jcnsson, lézt. Og ég býst
ekki vlð að taka á því að
ráði fyrr en komið er sköpu-
lag á leikritið.
— Það á að ganga fyrir
öllu? ' ;íé;te
1—- Já, ég hef sett mér fyr-
ir að Ijúka því í vetur og tek
ekki af a’.vöru á öörum rit-
störfum fyrr en því er loklð.
Hér fer á eftir kvæði úr
hinni nýju Ijóðabók Sigurðar,
sýnisliorh tekið án leyfis:
lendingu þegar í vör var komið.
Ennþá sækja Grindvík’ngar
sióinn íast, og flytja oft mikinn
auð áð landi sem sóttur hefur
verið með harðfylgi o-g karl-
mennsku í greipar Ægi konungi.
Innsiglingin til Grindavíkur ér
vandasöm, þar verður að fara
nákvæmlega eftir innsiglinga-
merkjum. Sums staðar er állinn
sem sigla verður eftir rúmlega
bátsbreiddin, og brot til
beggja handa. Maður skyldi nú
halda að reynt væri eftir föng-
um að .auka öryggið við inn-
siglinguna þarna, og því hiýtur
maður að verða undrandi, þeg-
ar athugaðar eru staðreyndim-
ar. Það kemur sem sé í Ijós að
innsiglingaljósin eru á línu raf-
veitunnar. Bili rafveitukerfið,
sem oft getur komið fyrir, og
kemur oft fyrir, þá eru éngin.
innsiglingaljós í Grindavík. Hið
sama skeður ef straumurinn er
tekinn af, vegna anna'rra or-
saka, eins og oft hefur verið
á undanförnum árum.
Við skulum draga upp skýra
mynd af þessari innsiglingu.
Bátur kemur að landi í stormi
og brimi eins og þarna er al-
gengt á vetrarvertíð. Formað-
urinn rýnir út í sortann gegn-
um opinn stýr.'shúsglugga.
Rennan^sem hann verður að
þræða ér mió, og opin brot á
bæði borð, er þýða í flestum
tilfellum dauða, sé rangt farið.
Allt í einu biia svo rafljósin
í landi og innsigiingin verður
jsvört og myrk, innsiglinga-
Ijósin eru horfin. I þessu til-
felli ræður hending ein hvort
skipshöfnin nær liíandi landi
á heilu'skipi. Það verður: ekki
snúið til baka í þessu tilfélli,
því ekki er minni vandi út að
komast, þegar allt er myrkt.
Það sjá ahir, að svon.a ör-
yggisleysi á fjölfarinni inn-
siglingu til einnar af stærri'
verstöðvum landsins, er vægast
sagt stór’ega vííavert, og má
ekki þolast lengur. Þarna
verður nú þegar að setja upp
innsiglingavita sem eru óháð-
ir rafkerfinu. Málið þolir enga
bið; vetrarvertíð fer brátt í
hönd, en fyrir þann tíma verð-
ur þetta að ske, allt annað er
óforsvaranlegt. Það tfná ekki .
ske að núværandi innsiglnga-
Ijós í.Grindavík bjcði hættunni
VefjElait
sat ég veizlu lijá gjörningameisturum heimsins,
gJeiðmynntur fögnuður háværra, vínhreyfra gesta
ska'l í rokum sem hafbrim um hái'eista sali
— því hér skyldi notið liins bezta.
t
Ot þarna kunni sérhver að skapa og skera I
skammt sinn við Hfsins borð.^og var ekki felminn
— með höndum, sem bæði án þakkar og auðmýktar þáðu — f
og þetta fólk átti helminn.
En glóandi vín úr gulls og kristalls skáium
í glitrandi straumum hneig milli þyrstra vara
og tendraði vinroðans villtu ástríðublossa
á vöngum lrins gíaðværa skara.
Og sönguriiin dunaði, augmi skutu örvu"i
elds og tælandi. Ijóss yfir svignandl borðum.
Svo druliku menn betur, og öllum fannst lifið indælt
— þvi alít var gott, eins og forðum.
.En þrátt fyrir allt geklc angisf.in liljóðum skrefum
um alla sali. svo þögn sló á glaðværð og hlátur.
Menn kipptust 'við, etns og sæiu þelr vofur vafra
— og var ekki þetta liljóð grátur?
. i
' ! !
!4
"1
I’að beit á þ& alla: Bráðum er stund vor komln,
• og beltt ér sigðih og hvöss er sláttumanns eggin,
jþví voldugri arniur en mannleg hönd hefur málað
sltt JIENE TEKEL á vegginn.
•: .!■ ■!
: - -n
, i! 1
:T'
úfey/'U