Þjóðviljinn - 17.07.1954, Blaðsíða 4

4) — I>JÖÐVILJINN — Laugardagur 17. júli 1954
Ábyrgðarleysi „áhyrgu flokkanna

★ Verst launuðu menn
á íslandi
-Auðvitað er hin yfirlýsta
steína ríkisstjórnarinnar að
styðja og efla atvinnuvegi
landsins og skapa öllum lands-
mönnum næga atvinnu við
þjóðar-nauðsynleg störf.
í framkvæmd er stefna
stjórnarinnar algjör andstæða
við þessa yfirlýsingu.
í stað þess að styðja atvinnu-
vegina, styður hún þá, sem
okra á atvinnuvegunum, og í
stað þess að efla atvinnuveg-
ina, hrekur hún vinnuaflið frá
þeim og í þjóðhættulega vinnu
suður í Miðnesheiði.
Árlegt verðmæti útfluttrar
vöru íslendinga er um 700
milljónir króna. Langmestur
hluti þessa útflutnings eru sjáv-
arafurðir.
Það er alkunna, að íslenzk-
ir sjómenn eru fengsælli en
sjómenn nokkurrar annarrar
þjóðar. Norskir sjómenn koma
næst íslenzkum í afköstum, en
þó veiða okkar sjómenn 7-falt
meira fiskmagn hver maður en
þeir norsku.
Hvernig býr svo ríkisstjórnin
að aðalatvinnuvegi landsins,
þeim sem leggur til gjaldeyr-
inn, — sjávarútveginum?
í hverju birtist stuðningurinn
og hvernig er búið að afkasta-
mestu fiskimönnum heimsins?
Er afkoma þeirra fiskiskipa,
sem veiða þrefaldan og fjór-
faldan afla í hverri veiðiför á
við önnur skip, ekki góð? Og
eru ekki kjör þeirra afreks-
manna, sem draga 7 fiska að
landi á móti 1, — eru þau
ekki góð?
Nei, — afkoma íslenzkra
fiskiskipa er ekki góð, og kjör
íslenzkra sjómanna eru heldur
ekki góð. Það er algengt fyrir-
bæri að fiskiskipin séu seld á
nauðungaruppboði, eða liggi
mánuðum saman í reiðileysi
vegna fjárskorts. Og sjómenn-
irnir flýja fiskiskipin svo að
til vandræða horfir, enda eru
þeir verst launuðu menn í
okkar landi.
★ Hvað verður um
gróðann?
Hvernig getur þetta átt sér
stað, einmitt hjá okkur, þar
sem veiðin er svona stórkost-
leg?
Hvað getur verið að?
Ekki skortir þó væntanlega
rétta fjármálastjórn?
Og ekki skortir þó rétta for-
ystu fyrir sjávarútvegsmálun-
um?
En hvað er þá að?
Óþarfi er að efast um, að
íslenzka þjóðin græðir vel á
sj ávarútveginum.
Engin störf skila í þjóðarbú-
ið jafn miklum hagnaði og
fiskveiðarnar. Á útgerð okkar
er því stórkostlegur gróði.
En hvað verður um gróðann?
★ Okurgróði olíu-
. íélaganna
Ðagana fyrir Alþingiskosn-
ingarnar í sumar slettist nokk-
uð upp á vinskapinn hjá stjórn-
arflokkunum. Þá gleymdu þeir
um stund samábyrgðinni og
sögðu hvor frá skömmum hins.
Meðal þess, sem þá varð
uppvíst, var gífurlegur okur-
gróði olíufélaganna.
Morgunblaðið upplýsti þá,
að olíufélag þeirra Framsókn-
armanna hefði stolið 700 þús-
und krónum af íslenzku út-
gerðinni, á einum olíufarmi, á
þann hátt að segja fragtina
sem þessu nam hærri en hún i
rauninni var. Olíufélag Fram-
Auk þess er svo dreiiing tog-
araolíu og benzíns. .
Til sönnunar því hverskonar
okurstarfsemi þarna er rekin
á sjávarútveginum má nefna
að þau olíusámlög útvegs-
manna, sem beztum samningum
hafa náð við olíufélögin, hafas'
fengið um 100 krónur í afslátt
af hverju tonni, en þá taka
samlögin á sig alla áhættu og
allan smásöludreifingarkost lað.
Þessi olíusamlög sýra hag-
<*>-
-4>
Það er athyglisverð staðreynd að Sósíalista-
flokkurinn einn hefur rakið fyrir þjóðinni hvernig
högum togaraútgerðarinnar er komið og borið
fram raunhæfar tillögur um hvernig eigi að leysa
úr þeim vandkvæðum. „Ábyrgu flokkarnir“ hafa
hins vegar fjallað um málið af fullkomnu ábyrgð-
arleysi, horft á togarana stöðvast einn af öðrum,
látið allar aðvaranir sem vind um eyru þjóta og
hunzað allar tillögur.
Þjóðviljanum þykir rétt að rifja upp það sem
Lúðvík Jósepsson sagði um vandamál togaraút-
gerðarinnar í eldhúsdagsumræðunum s.l. haust.
Varnaðarorð hans hafa öðlazt margfalt gildi af
þeim staðreyndum sem nú blasa við öllum — og
enn er allt við þaö sama!
é-
-4>
sóknar var neytt til þess að
skila þessari fjárhæð að mestu
aftur vegna kosninganna, sem
þá fóru í hönd. En blað þeirra
Framsóknarmanna, Tíminn,
kom þá strax á eftir með heila
upptalningu á olíuskipum, sem
íhaldsolíufélögin hefðu leigt,
og reiknaði blaðið út hvað þau
hefðu stolið miklu af olíukaup-
endum með of háum frögtum
af þeim skipum. Tíminn sann-
aði að uppgefnar fragtir þess-
ara skipa hefðu verið miklu
hærri en meðalfragtir voru um
þetta leyti.
Þessi þjófnaður hefur numið
milljónum króna.
Fyrir skemmstu var gerður
viðskiptasamningur við Sovét-
ríkin, þar sem samið var um
kaup þaðan á ársnotkun ís-
lendinga af olíum. Verðið á
olíunni var lægsta heimsmark-
aðsverð.
En hvernig hefur ríkisstjórn-
in hagað. framkvæmd þessa
samnings? Gerði hún ráðstaf-
anir til þess að tryggja lands-
mönnum eins hagstæðan flutn-
ing á öllu þessu mikla magni
af olíum og hægt var?
Nei, — þvert á móti. Hún
afhenti gömlu olíufélögunum
samninginn — olíufélögum
stjórnarflokkanna, — þeim
hinum sömu og sannað var
fyrir síðustu kosningar, að
hefðu stórsvindlað á olíuflutn-
ingunum til landsins.
Og hvernig er svo háttað
dreifingarkostnaði olíufélag-
anna?
Nú er opinberlega upplýst,
að hráolía — olía sú sem báta-
flotinn notar, — kostar hingað
komin til landsins 490 krónur
tonnið. Útsöluverð er svo 840
krónur tonnið. Eða með öðrum
orðum: 350 krónur taka olíu-
félögin af hverju tonni í dreif-
ingarkostnað.
Alls munu olíufélögin taka
35—40 milljónir króna á ári
fyrir dreifingu þessacar oliu.
stæðan rekstur og sanna þar
með, að allur dreifing&rkcstn-
aðurinn er langt unilir 100
krónum á tonn, en o.'íuféiögin
fá alls 350 kr. fyrir tonnið.
Það er því augljóst, að clíu-.
félögin græða ekki aðeins stór-
fúigur á flutningi olíunr ar til
landsins, heldur 20—30 roillj-
ónir á dreifingunni innan
lands á þessu ári.
Ríkisstjórnin sem þykist
styðja sjávarútveginn og er
alltaf að bauka við einhver
fríðindi fyrir bátaflotann, gef-
ur því miður ekki hreyft við
þessu olíuokri, það verður að
vera eins og það hefur vetið,
því þó að hún elski ýmsa út-
gerðarmenn nokkuð, þá elsuar
hún olíufélögin sín enuþá
melra.
★ Okurgróði skipa-
íélaganna
Olíufélögin eru ekki þau
einu, sem draga sér gróða út-
gerðarinnar. Samkvæmt nýút-
kominni skýrslu frá Sölusam-
bandi ísl. fiskframleiðenda, þá
lækkuðu fragtir stórkostlega
frá árinu 1951 til 1951. í skýrsl-
unni segir, að fragtir á salt-
fiski frá íslandi til Miðjarðar-
hafslanda hafi lækkað um 100
sh. á tonn á þessum tíma. Sú
lækkun nemur um 230 krónum
á tonn, eða 23 aurum á hvert
saltfiskkíló.
Lækkunin nemur því miðað
við allan útflutninginn á saJt-
fiski árið 1951 um 7 milljónum
króna.
Enginn þarf að efast um, að
enn er góður hagnaður á rekstri
vöruflutningaskipa, en þá er
lika augljóst hvað gerzt hefur
árið 1951. Að minnsta kosti 7
milljónir króna hafa verið
teknar í hreinan gróða skipafé-
laganna aðeins af útflutrt'ingi
á saltfiski árið 1951.
Það sama hefur gerzt með
frosna fiskinn og aðrar útflutt-
ar vörur.
Og við þetta allt bætist svo
gróðinn af innflutningi vara til
landsins.
Það þarf engan að undra þó
Hvert er íegursta húsið í bænum — Sýning á kven-
íólki, hestum og húsum — Að stunda fegurðina
HÉR ER EITT íhugunarefni fyr-
ir bæjarbúa: hvaða hús er feg-
urst i borginni? Það er ekki
fráleitt að ýmsir mundu nefna
Háskólann. Hann er stílhrein
bygging og björt yfirlitum.
Mörgum finnst eitthvað stór-
brötið við Þjóðleikhúsið, en
annars er torvelt að meta það
hús sökum þess hve það er
innilokað. Landsbókasafnið,
sem stendur þar einmitt við
hliðina, fengi áreiðanlega mörg
atkvæði í kosningum um feg-
ursta hús bæjarins — Arnar-
hvoll fengi að sama skapi fá.
Húsið hans Sveins Egilssonar
við Hlemmtorg er mikilfeng-
legt álitum, en á því er sá
mikli galli að það stendur
þarna alltaf ópússað og því ó-
málað. í rauninni er það enn
í smíðum, og ekki gott að segja
hvenær því verður lokið. Bæjar-
pósturinn er fyrir sína persónu
ekki í neinum vafa um það
hvert sé fegursta hús bæjarins.
Það er barnaskólinn í Lang-
holtinu — séður frá Suður-
landsbraut.
HÉR AÐ FRAMAN er sem sé
aðallega miðað við opinberar
stórbyggingar, enda er enginn
í standi að dæma um íbúðar-
húsin, af þeirri einföldu ástæðu
að enginnchefur nokkru sinni
séð þau öll. Hins vegar er vart
um að ræða fleiri íbúðarhús,
er sameini fegurð og þægindi,
en svo að vel mætti koma því
við að meta það — ekki síður
en til dæmis garðana í bænum.
Undanfarin ár hefur verið
haldin hér hver fegurðarsýn-
ingin af amiarri á kvenfólki,
um fyrri helgi var samskonar
sýning á hestum í Eyjafirði,
margir leggja mikið á sig til að
sigra í samkeppni um ágætasta
garðinn í borginni. Náttúrlega
eru góðir hestar mikils virði,
fegurð kvenna er eitt ánægju-
legasta fyrirbæri „mann“lífsins,
og um garðana gildir Ijóðlína
Keats að fagur hlutur er æ til
yndis. En ætli hún gildi þá
ekki einnig um húsin sem við
búum í? Sannleikurinn er líka
sá að kvenleg fegurð fölnar ein-
kennilega fljótt í vondum húsa-
að upp rísi á örfáum árum
heill skipastóll hjá Sambandi
íslenzkra samvinnufélaga með
mörgum skipum og þó að Eim-
skip græði álitlega á hverju ári.
Tugir milljóna króna hafa af
gróða íslenzkrar útgerðar runn-
ið á ári hverju til þeirra skipa-
félaga sem ríkisstjórnin hefur
haft velþóknun á, og ekki séð
ástæðu til að draga úr gróðan-
um hjá.
★ Okurgróði bankanna
Bankar landsins hafa ekki
farið varhluta af þeim gróða,
sem íslenzk útgerð hefur skap-
að á .undanförnum árum.
Landsbankinn sýndi í reikn-
ingum sínum fyrir árið 1951
28 milljón króna gróða.
Það sama ár var vélbátafloti
landsmanna tekinn til al-
mennra skuldaskila.
★ Okurgróði vátrygg-
ingaiélaganna
Vátryggingarfélög taka
drjúgan hluta af gróða útgerð-
arinnar á ári hverju.
Samkvæmt skýrslum Hag-
stofunnar greiddu íslendingar
árið 1951 21 milljón króna
meir út úr landinu i vátrygg-
ingargjöld en greitt var til
landsmanna það ár í bótum.
Árið á undan voru trygging-
arnar íslendingum óhagstæðar
um 13 millj. Þannig græða er-
lend vátryggingarfélög stórfé,
en auk þess er svo gróði inn-
lendra umboðsfélaga þeirra.
★ Okurgróði ríkissjóðs
Enn er einn aðili, sem rétt
er að nefna, þegar ræt er um
þá, sem draga sér gróða ís-
lenzkra atvinnuvega, en það
er rikissjóðurinn sjálfur. Rík-
isstjómin, sem heldur vemd-
arhendi sinni yfir þeim, sem
ég hef hér gert að umtalsefni,
Framhald á 8. síðu.
kynnum, og sýnist af þeirri á-
stæðu einni ekki alveg út í blá-
inn að fara að leggja opinbert
mat á fegurð og þægindi í í-
búðarhúsum; og gæti það einn-
ig orðið til að skapa smám
saman betri smekk í þessari
grein en ríkt hefur hér í þessu
landi fornra torfbæja.
ÞESSAR hugleiðingar spruttu í
rauninni út af því að Pósturinn
sat í fyrrakvöld frá kl. 9—11 á
einu kafíihúsi bæjarins og
ræddi við vin sinn um pólitík
og heimspeki og skáldskap og
önnur víðáttumikil og stórbrot-
in viðfangsefni. Er andgift-
in var þrotin og kaffikann-
an tæmd í annað sinn héldum
við út í borgina, lögðum leið
okkar bráðlega suður með
Tjörn og settumst á bekk í
Hljómskálagarðinum. Það var
mikið fallegt veður, og þar sem
við horfðum út yfir Tjörnina,
og höfðu skógivaxna Sóleyjar-
götuna á hægri hönd, þá urð-
um við sammála um það að
þessi höfuðborg okkar væri
á ýmsa lund vingjarnlegt þorp
og byggi jafnvel yfir ýmsum til-
hneigingum til fegurðar. En
öll fegurð krefst þess, af sjálfu
eðli sínu, að rækt sé við hana
lögð; hún móðgast og felst
fljótlega ef henni er ekki sýnd
umönnun er byggist á virðingu
fyrir eiginleikum hennar. Þess-
vegna ættum við að hugsa dá-
lítið um húsin 'hérna í þorpinu.