Þjóðviljinn - 17.07.1954, Side 11

Laugardagur 17. júlí 1954 — ÞJÓÐVILJINN — (11
Frændur okkar - mannaparnir
Framhald af 7. síðu.
hann var svo önnum kafinn
við að vinna sér fyrir fé, að
hann gaf sér ekki einu sinni
tíma til að safna peningun-
um hverjum fyrir sig, heldur
kastaði þeim á gólfið, þar
sem brátt myndaðist heil
hrúga.
Sumir aparnir voru eyðslu-
samir, aðrir sparsamir — al-
veg eins og menn.
Velt — gamall karlapi —
gat ekki átt peninga.
Þegar hann hafði stritað til
að komast yfir þá, þaut hann
þegar að sjálfsalanum og
eyddi hverjum eyri. Bimba
sparaði hinsvegar sína. Stund-
um var hún mjög áfjáð að
vinna sér inn peninga, en
þegar hún hafði safnað nógu,
hélt hún frí og hvíldi sig í
nokkra daga.
Þegar apamir voru komnir
þetta langt í „efnahagsþróun-
inni“ kom Wolfe með nýjar
tegundir peninga — bláa, sem
færðu tvær vínþrúgur í sjálf-
salanum og rauða, sem færðu
vatnssopa. Auk þess fengu
aparnir útreiðartúr á bakinu
á sálfræðingnum sínum ef
þeir settu gulan pening í rif-
una á hurð:nni á tilrauna-
búrinu.
Aparnir voru ekki lengi að
þekkja sundur hin mismun-
andi verðmæti. Senn vildu
þeir aðeins hvíta, ef engir
bláir fengust, en ef simpans-
arnir voru látnir verða þyrst-
i'r völdu þeir hiklaust þá
rauðu til að fá vatn.
Síðdegis einn daginn sýndi
Búla greinilega að henni var
fullkomlega ljóst til hvers
hægt var að nota gulu pen-
ingana. Þegar hún var önnum
kafin við að draga vínber í
sjálfsalanum laumaðist Wolfe
heim að henni og setti hvíta
rottu á gólf’ð. Nú eru simp-
ansakonur ekki síður hrædd-
ar við rottur en aðrar konur.
Búla stóð andartak stirðnuð
af hræðslu, þegar hún sá
rottuna, en allt í einu hljóp
hún að öskjunni með gulu
peningunum. Með leifturhraða
setti hún einn þeirra í rifuna
á hurðinni og þeyttist síðan
upp á bakið á sálfræðingnum,
og þannig fékk hún hann til
að flytja sig burt af þessum
skelfilega stað.
Ctundum hefur það lcomið
^ fyrir að sólfræðingar hafa
tekið simpansa í fóstur — til
þess að sjá hvernig þeir að-
löguðust siðmenningunni.
Frægasta apabarnið hét
Gúa.
Gúa fæddist í rannsóknar-
stöð og átti þar heima í 7y2
mánuð. Þá var hún flutt á
heimili bandarískra hjóna,
Kellogg, en þau ólu hana upp
ásamt syni sínum Dónaldi,
sem var 2Vi mánuði eldri.
Tilraunin stóð í 9 mánuði,
og þróun félaganna hefur síð-
an verið lýst bæði á kvik-
mynd og í bók.
Fýrstu dagana var Gúa agn-
dofa yfir öllum þeim undrum
sem fyrir henjii urðu í heimi
mannanna. Brátt fékk hún þó
traust á stjúpföður sínum og
lét hann leiða sig í rann-
sóknarferð um nýja heimilið.
Á hverjum mánuði voru þau
bæði látin ganga undir sam-
ræmd smábamapróf.
í fyrstu gekk þeim ámóta
vel — drengurinn leystl þrjár
þrautir sem apinn réði ekki
við; hinsvegar var apinn
langtum duglegri að klifra og
hann gat géngið ef h&nn var
studdur.
Hann klifraði eftir köku
eins léttilega og tveggja ára
barn — og hann hafði mikinn
áhuga á spegilmyndinni af
sér.
Þegar börnin voru orðin 10
og 121/2 mánaðar gátu þau
bæði leikið að „þau væru
týnd“ — en eftir það fór
apinn smátt og smátt að
dragast aftur úr.
Á sjöunda tilraunamánuði
gekk Dónaldi betur en apan-
um að „apa eftir“, en Gúa
gat opnað hurð með þvi að
taka í snerilinn, og hún hafði
miklu meiri áhuga á því að
athuga myndirnar í mynda-
bókinni sinni en drengurinn.
Um þær mundir sannaðiGúa
greind sína á svo furðu’egan
hátt, a3' stjúpforeldrarnir
telja það einstæðan vott um
heilbrigða skynsemi.
Kellogg hafði sett hana á
lítinn stól, og henni var sagt
að sitja kyrr meðan hann væri
að vinna v ð skrifborð:ð sitt
skammt frá. Af einhverjum
ástæðum vildi hún endilega
komast til hans einmitt þá,
og hún grét og veinaði af því
hún fékk ékki viija sínum
framgengt.
Margsinnis réýndi litla dýr-
ið að laumast niður af
stólnum, en hún sér strax að
sér, þegar hún er minnt á
að hún á að vera róieg. Eft-
ir hverja tilraun veinar hún
og æpir. Nokkrum sinnum
veltur hún aftur fyrir sig í
örvæntingu niður á gólf, en
er svo hlýðin að hún flýtir
sér að setjast aftur.
Að lokum datt Gúu ráð í
hug: Hún þýtur upp af stóln-
um, ýtir honum í snatri upp
að stól Kelloggs, hoppar aft-
ur upp á hann — og nú sit-
ur hún kyrr — ánægð og glöð
af því að hún getur snert
hinn elskaða stjúpföður sinn
með fingurgómunum.
I næstu tilraun er Dónald
171/2 mánaðar og Gúa 15.
Þótt hún geti ekki lengur
leyst sömu þrautir og Dón-
ald, er hun hlýðnari en hann,
hún býður „góðan dag“ með
því að kumra vingjarnlega.
Og hún er lengra komin í
hreinlæti.
Þegar Gúa er svöng, klifr-
ast hún upp á háa stólinn
sinn — þegar hún er södd
tekur hún af sér smekkinn.
Yfir 110 nanBs
Framhald af 5. síðu.
grjóti, kváðu við ógurlegar
drunur. Hver reyndi að forða
sér sem bezt hann gat. Allt
umhverfið huldist mekki og
þegar honum létti kom í ljÓ3
að stór klettur hafði sprungið
úr hömrum sem þama eru og
hrunið ofan á björgunarfólkið.
Sjö manna er saknað úr einni
fjölskyldu.
Þegar hún kastar sér á gólfið
og liggur kyrr nokkrar sek-
úndur, eins og í svefni, er
það merki þess að hún vill
komast í rúmið.
Stundum segir hún: „Úú-
úú“ eins og þegar umlar á-
nægjulega í barni. Hún notar
þetta hljóð, bæði þegar hún
verður fyrir ávítum, þegar
vinir hennar fara frá henni,
þegar hún hefur óhreinkað
góðu fötin sín, og þegar hún
heyrir annarleg hljóð sem
hún er hrædd við.
Hun skilur nokkur orð.
Þegar á öðrum mánuði,
sem hýn dvaldist í mann-
heimi, urðu viðbrögð hennar
rétt við sjö fyrirmælum — en
drengurnn áttaði sig aðeins
á tveimur — þótt hann væri
hálfum þriðja mánuði eldri.
Hún dró sig í hlé j egar sagt
var „nei, nei“ — setti totu á
munninn og kyssti þegar sagt
var „kysstu,“ hún kom ef
kailað var á hana, leit á þann
sem talaði þegar nafn henn-
ar var nefnt, sótti koppinn ef
henni var sagt það, rétti
fram hægri hönd ef henni var
sagt að heilsa— og þaut upp
á stólínn þegar henni var
sagt það.
Fimmtán mánaða; gömul gat
bún ;bent á mynd, þegar Kell-
ogg ‘ sagði: „sýndu pabba
hvuttann" og „sýndu mér
skóginn.“ I bílfercum leit hún
út, ef einhver hrópaði „sko
kúna“ eða „þarna er bíll.“
Ekki var frá því greint
hvers vegna tilraunin var að-
eins látin standa yfir í níu
mánuði. Það er aðeins sagt
að Gúa hafi verið flutt burt
af uppeldisheimilinu, eftir að
hún hafði verið vanin frá
því, og að henni hafi aftur
verið komið fyrir á rannsókn-'
arstofnuninni þar sem hún
var í upphafi.
Það er erfitt að skilja að
hjónin skyldu tíma því. Þeg-
ar maður les um það hversu
hænd Gúa var að stjúpföður
sínum og hversu miklir vinir
hún og barnið voru orðin, er
ljóst að skilnaðurinn hefur
valdið miklum sársauka og
sorg bæði fyrir litla dýrið
og húsbændur þess.
En auðvitað hefur ekki
verið auðvelt að hafa hana í
húsinu. Á einum stað í bók-
inni er skýrt frá því að hún
hafi þurft að nota koppinn
17-31 sinni á sólarhring. Hún
var mjög fljót að skelfast og
reiðast ofsalega og hún hefur
áreiðanlega ekki farið vel
húsgögnin — en samt!
Hvernig skyldi henni hafa
liðið, apastúlkunni litlu, þeg-
ar hún var loksin3 komin í
endanlegan samastað ? Sam-
lagaðist hún — eða skildi hún
hálfan hugann eftir hjá
mannlegri f jölskyldu sinni ?
Um það er ekki getið.
Sá er meginmunur á mann-
öpum og fólki að þeir fyrr
nefndu geta ekki talað — og
sumir segja að það sé sönnun
þess að menn séu miklu vitr-
ari en vitrustu dýr.
En -frumstæðar þjóðir eru
annarrar skoðunar.
Þeir innbornu á Borneó og
Súmötru hafa alltaf borið
mikla virðingli fyrir órangút-
anginum. Þeir kalla hanh
,„skógarmanninn,“ og . telja
hann mun vitrari en venju-
lega menn. Hann þykist ekki
geta talað' — segja þeir —
vegna þess að ef hann not-
aði mál mannanna myndi
ekki líða á löngu þar til þeir
neyddu hann til að vinna fyr-
ir sig og greiða skatt — og
„skógarmaðurinn" hefur ekki
minnstu löngun til þess!
^FMagstíf
Ferðafélag
Islands
fer gönguför á Esju, á sunnu-
dag. Lagt af stað kl. 9 frá
Austurvelli og ekið að Mógilsá
gengið þaðan á fjallið. Far-
miðar við bílinn.

Ö
c>>
\
UO101GCÚ0
si6URmoRrauðoa
Minningarkortin eru til
; sölu í skrifstofu Sósíalista-
fiokksins, Þórsgötu 1; af-
; greiðslu Þjóðriljans; Bóka-
' búð Kron,- Bókabúð Máls-
; og menningar, Skólavörðu-
I stíg 21; og í Bókaverzlun
; Þorvaidar Bjarnasonar i
Hafnarfirði.
tlk
usetib icibui
innmfyarápfo
qOTT NEgTl
ánægj 11 f erðalagsins
Hjá okkur iáið þér allft þafi bezfta. sem völ er á í
nes&ið, eins ®g S. d.:
Úrvals grænmeti — Jaffa appelsínur — Þurrkaðð'
og niðursoðna ávexti — Ávaxtasafa í dósum og
flöskum — Úrvals harðfisk — Margar tegundir af
kexi — Osta og reyktan rauðmaga ásamt ýmsu
öðru góðgæti ofan á brauð o. m. m. fl.
Leggið Imð ySar til okkar
Matvörubúðir
Öfrf.
rí