Þjóðviljinn - 02.12.1954, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 2. desember 1954 — ÞJÓÐVILJINN — (7

Finnbogi R. Valdimarsson
FORSÆTISRÁÐHERRA ræddi
þetta mál í nokkuð öðrum
tón heldur en hefur verið í
umræðum hingað til, en þetta,
er nú stundum hans vandi.
Hann kom hér með yfirlýs-
ingar, sem ganga miklu
lengra í því máli, sem hér er
til umræðu, heldur en mig
hefði órað fyrir að ríkisstjóm-
in væri tilbúin að gera, og ég
vil spyrja, hvort ríkisstjóm-
in stendur öll á bak við þær
yfirlýsingar, sem forsætis-
ráðherrann gaf, um engan
rétt íslendinga í þessu máli.
Forsætisráðherra kvaðst
ætla að leita skjóls hjá Al-
þjóðadómstólnum í Haag í
lífsnauðsynjamáli íslenzku
þjóðarinnar, landhelgismál-
inu. Hann hefur sjálfur sagt
í opinbemm ræðum að undir
úrslitum þessa máls eigi ís-
lenzka þjóðin líf sitt. Hann
ætlar með öðrum orðum að
leggja líf íslenzku þjóðarinn-
ar undir dóm þessa dómstóls,
og eiga það á hættu að hún
verði þá dæmd til dauða af
þessum dómstóli. Forsætis-
ráðherra sagði að þetta væri
sami dómstóllinn og sá, sem
hefði í anríl '1933 kveðið upp
dóm í deilumáli Norðmanna
og Dana um Grænland. Eg er
hissa á að forsætisráðherra
skuli ekki vita betur. Sá dóm-
stóll sem rrú situr, Alþjóða-
dómstóllinn í Haag, er ann-
ar dómstóll og allt öðru vísi
skipaður heldur en Alþjóða-
dómstóll Þjóðabandalagsins,
sem sat í Haag 1933, og
þetta ætti forsætisráðherra
landsins að vita. — En hann
hefur nú komizt áfram hing-
að til sá hái herra án þess að
kynna sér málin, sem hann
talar um.
Þetta mál var rætt hér á
Alþingi í dag fyrir luktum
dyrum, og það hefur áður ver-
ið rætt síðan ég kom á þing,
einnig fyrir luktum dyrum, en
í bæði skiptin án þess að
nokkur ákvörðun væri tekin.
Eg hef jafnan þegar lokaðir
fundir hafa verið haldnir í Al-
þingi, ef svo á að segja að það
séu fundir í Alþingi, lýst því
yfir og tekið þátt í umræðum
með þeim fyrirvara, að ég tel
að það geti að vísu verið full
nauðsjm á því að boðað sé til
lokaðra funda innan veggja
Alþingis, t.d. ef svo stendur á
að ríkisstjórnin vill kynna
þingheimi sérstök mál eða
málsatriði, t.d. í utanríkis-
málum, sem eru þannig vaxin
að ekki er tímabært að gera
þau heyrum kunnug með op-
inberum umræðum á Alþingi,
en ég tel ekki rétt, þrátt fyrir
ákvæði stjómarskrár og þing-
skapa um að það sé form-
lega leyfilegt, nema í ýtrustu
nauðsyn, að nokkurn tíma sé
tekin ákvörðun á Alþingi í
stórmálum fyrir luktum dyrr
um.
Eg byggi þetta fyrst og
fremst á því, að á slíkum
fundum eru engar skrifaðar
heimildir um afstöðu flokka
og manna til þeirra mála sem
ákvörðun er tekin um, en það
hefur sýnt sig að eftir á geta
risið deilur jafnvel um það
hver hafi verið afstaða flokka
og manna til þeirra stórmála,
sem rædd hafa verið og á-
kvörðun hefur verið tekin um
á lokuðum fundum Alþingis,
og hef ég nefnt dæmi ekki
mjög gamalt því til sönnunar.
Eg vil því fagna því að for-
seti sameinaðs þings ákvað í
dag á hinum lokaða fundi að
boða til opins fundar til þess
að taka ákvörðun í þessu
máli, og ég vil lýsa því yfir
að ég vona, að það verði
framvegis regla af Alþingi að
ákvarðanir í stórmálum
verði aldrei, helzt aldrei, tekn-
ar fyrir luktum dyrum.
Eg verð að láta í ljós undr-
un mína og fullkomna van-
þóknun á meðferð þessa máls,
sem hér er rætt. Utanríkis-
ráðherra upplýsti hér áðan
að utanríkisráðherrar Norð-
urlanda hefðu í ágúst í sumar
átt fund með sér hér í Rvík,
og á þeim fundi hefði utanrík-
isráðherra Danmerkur skýrt
svo frá að Danir, danska
stjórnin, ætlaði sér að leggja
fyrir allsherjarþing Samein-
uðu þjóðanna nú í haust, það
þing sem nú stendur yfir, ósk
eða kröfu um að réttarstöðu
Grænlands yrði breytt, þann-
ig að það yrði tekið af skrá
Sameinuðu þjóðanna um ný-
lendur, þær nýlendur, sem
gæzluverndarnefnd Samein-
uðu þjóðanna á að hafa eftir-
lit með hvernig stjórnað sé.
En slík ákvörðun af hálfu
Sameinuðu þjóðanna, að
strika Grænland út af skrá
um nýlendur, þýðir viður-
kenningu Sameinuðu þjóð-
anna á því sem Danir hafa á-
kveðið heima fyrir, að innlima
Grænland í Danmörku, gera
það að einu amti eða héraði í
Danmörku, þó að það sé
mörgum sinnum stærra en
Danmörk, og þó að það sé
raunar um leið ekki upplýst,
hvort það eigi þá eins og önn-
ur héruð Danmerkur að lúta
dönskum lögum, það hefur
ekki komið ' fram enn þá af
hálfu Dana. Utanríkisráð-
herra Islands vildi á fundi ut-
anríkisráðherranna hér í Rvík
í ágústmánuði ekki taka af-
stöðu í þessu máli. Hann hef-
ur vafalaust haft samráð við
rikisstjómina, sem hann á
sæti í, um þessa afstöðu.
Hvorki ég né neinn annar
þingmaður hefur veitzt að ut-
anríkisráðherra fyrir þetta,
fyrir það áð vera ekki reiðu-
búinn til þess að taka af-
stöðu í þessu máli, án sam-
ráðs við Alþingi. Eg tel að
utanríkisráðherra hafi gert
rétt í því, og ég tel að ríkis-
stjórnin, ef hún hefur átt
þar hlut að máli, hafi líka
gert rétt í því að heita engu
um fulltingi sitt í þessu máli
á þingi Sameinðu þjóðanna.
En ég spyr: Ef utanríkis-
ráðherra og rikisstjórnin var
ráðin í því, í ágúst í sumar að
vilja ekki taka afstöðu í þessu
máli, og hefur þá væntanlega
ætlað að leggja það fyrir Al-
þingi til ákvörðunar,. eins og
nú hefur verið gert í dag,
hvers vegna hefur það ekki
verið gert fyrr? Eg spyr ut-
anríkisráðherra: Ef það hef-
ur verið meining hans að
leggja þetta mál fyrir Al-
þingi, hvers vegna hefur hann
ekki gert það fyrr en í dag?
Um leið og hann upplýsir hér
að þetta mál verði tekið til
endanlegrar afgreiðslu á alls-
herjarþingi Sameinuðu þjóð-
anna á mánudaginn, en nú er
það föst venja hér á Alþingi
að á laugardögum og sunnu-
dögum eru ekki haldnir reglu-
legir þingfundir. Utanríkis-
ráðherra hefur ekki gert
neina grein fyrir því, hvérs
vegna Aiþingi fær ekki meira
ráðrúm til þess að hafa um-
ræðu og taka ákvörðun um
þetta mál. þó að það væri al-
veg augljóst þegar í ágúst í
sumar, að einhverja afstöðu
• hlyti fulltrúi eða sendinefnd
Islands hjá Sameinuðu þjóð-
unum að verða að taka í þessu
máli, þar sem Danir tilkynntu
þá að þeir mundu leggja það
fyrir.
Eg vil ekki gefa í skyn að
það hafi verið meining ríkis-
stjórnarinnar og utanríkisráð-
herra að leggja þetta mál alls
ekki fyrir Alþingi. Það er al-
kunnugt að málið hefur oftar
en einu sinni verið rætt á Al-
þingi, Alþingi hefur einu
sinni samþykkt ályktun í því,
og ríkisstjórn Islands hefur
samkvæmt þeirri ályktun til-
kynnt ríkisstjórn Danmerkur
og Noregs og fasta alþjóða-
dómstólnum í Haag 1931, að
Island hefði samkvæmt álykt-
im Alþingis hagsmuna að
g„ita í þessu máli, teldi sig
hafa hagsmuna að gæta. Eg
vil þess vegna ekki, eins og
ég sagði áðan, ætla ríkis-
stjórninni það að hún hefði
alls ekki viljað bera sig sam-
an við Alþingi í þessu máli,
en hitt veit ég að Danir hefðu
helzt kosið að koma þessu
máli í gegnum þing Samein-
uðu þjóðanna i sem mestri
kyrrþey. Og ef til vill hefur
það verið meiningin, að þetta
mál gæti farið gegnum .Al-
þingi hljóðalítið, hljóðalaust,
á lokuðum fundi, þar sem ef
til vill færi aðeins fram laus-
leg skoðanakönnun meðal
þingmanna, eins og til stóð
hér í dag.
Það er vitað af blaðafregn-
um, bæði sem birzt hafa í ís-
lenzkum blöðum og í erlend-
um blöðum sem hingað hafa
borizt, hvaða afgreiðslu þetta
mál hefur þegar hlotið hjá
fjórðu nefnd Sameinuðu þjóð-
anna, þar sem það hefur ver-
ið tekið til afgreiðslu og rætt.
Pg það er því miður svo, að
þær blaðafregnir eru miklu
ljósari og nákvæmari en sú
skýrsla, sem utanríkisráðherra
hefur getað gefið Alþingi um
þetta mál — um afgreiðslu
málsins. I fjórðu nefnd Alls-
herjarþingsins, svokallaðri
verndargæzlunefnd, komu,
þegar Danir fluttu sitt mál
þar, þegar fram raddir margra
og áhrifamikilla ríkja um það,
að það væri algerlega óvið-
eigandi að samþykkja ó-
breytta þá tillögu, sem Danir
lögðu fram og þá ósk sem
þeir báru fram, að málið yrði
aðeins afgreitt í þessari vernd-
argæzlunefnd. Málið væri þess
eðlis, svo þýðingarmikið mál,
að það ætti að koma fyrir
fullskipaðan fund á Allsherj-
arþinginu. Eins og nú háttar,
er það næsta óvenjulegt, að
nýlenda, að land, sem til þessa
dags hefur verið nýlenda,
hætti, allt í einu að vera ný-
lenda með þeim hætti, að húr.
sé gerð að héraði í móður-
landinu, sem kallað er. Hitt
er miklu algengara nú á dög-
um, að nýlendurnar fái sjálf-
stjóirn og jafnvel fullkomiá
sjálfpstæði. En það sem hér
liggur bak við og opinber rö.t;
Dana íyrir þessu eru þaii,
að nýlendustjórn Dana á
Grænlandi hafi verið til Slíkr-
ar fyrirmyndar öllu,m þjóð-
um, að þetta sé sjálfsagt mái
og þurfi ekki að ræða á þingi
Sameinuðu þjóðanna sjálfu,
heldur aðeins í nefnd. Og til
þess að sanna þetta mæta
Danir með tvo grænlenzka
þingmenn með dönsku r.afni,.
sem báðir heita sama nafni
og sei» bera þar vitni, að
Grænlendingum líði ágætlega
undir stjórn Dana, og þes3
vegna þurfi ekki að ræða það
mál meir.
En það voru mjög marg-
ir fulltrúar ríkja hjá
Sameinuðu þjóðunum sem
spurðu: Hefur grænlenzka
þjóðin verið spurð ? Hefur far-
ið fram þjóðaratkvæðagreiðsla
með grænlenzku þjóðinni urá.1
þetta mál? Sýnir sú þjóðar-
atkvæðagreiðsla, að græn-
lenzka þjóðin óski t.d. alls
ekki eftir auknu sjálfstæði eða
fullu sjálfstæði? Eru færðar
sönnur á það, að það ,géu,
engar óskir uppi með græn-
lenzku þjóðinni um það, a#>
losna undan stjórn Dana? Og
það er vegna þessara spurn-
inga, sem málið hlýtur að
koma fyrir fund Alls'herjar-’-
þingsins á mánudaginn. Um
hvað snýst svo þetta mál?
það snýst eins og ég sagði
áðan um það, hvort stjórn
Dana á Grænlandi, sem hefur
staðið í margar aldir, hafi
verið til slíkrar fyrirmynda'i,þ,
að það sé sjálfsagt mál, að"
gera landið nú að héraði í
Danmörku. Og þess vegna eé
það, að samþykkt þessarar
kröfu Dana þýðir alveg sér-
staka viðurkenningu á ný-
lendustjórn Dana.
Framhald á 11. siðu.
ÍSLENDINGAR
MÓTMÆLA
mnlimun Grænlands í Danmörku
Þegar Alþingi ræddi hverja afstöðu fulltrúar íslands
skyldu taka til tillögu Dana um samþykki Sameinuðu
þjóðanna við innlimun Grænlands, mótmæltu þingmenn
úr öllum flokkum þingsins því að Islendingar sætu hjá
við úrslitaatkvæðagreiðslu um það mál. Meðal þeirra
þingmanna sem hvassast mótmæltu voru Finnbogi R.
Valdimarsson og Einar Olgeirsson. Er hér birt ræða
Finnboga, sem hefst með svari til Ólafs Thors for-
sætisráðherra, en hann hafði flutt ræðu í málinu sem
skar sig úr vegna ábyrgðarleysis og þekkingarskorts.