Þjóðviljinn - 06.01.1955, Qupperneq 3

Fimmtudagur 6. janúar 1955 — ÞJÓÐVILJINN —• (3
Samþykktir Bandalags kvenna í Reykjavík
ÞjóÖviljinn birti skömmu eftir aöalfund Bandalags
kvenna 1 vetur nokkrar samþykktir kvennanna, þar á
meöal kröfu þeirra um launajafnrétti karla og kvenna,
eftirlit með útgáfu glæpa- og æsingarita, svo og sam-
þykkt fundarins í skattamálum. Hefur birting annarra
samþykkta kvennanna því miður dregizt lengur en til
stóð, en þær voru þessaor:
Um Áfengismál.
1. Fundurinn skorar á alla þá,
sem skilja hættu þá, er þjóðinni
og þá einkum æskulýðnum stafar
af hinni sívaxandi áfengisneyzlu,
að gera allt, sem í þeirra valdi
stendur, til þess að hinni nýju
áfengislöggjöf verði framfylgt
sem bezt, að því, er áfengis-
varnir snertir.
2. Fundurinn skorar á fræðslu-
málastjórnina að ganga ríkt eftir
því við skólastjóra unglingaskól-
anna, að framfylgt sé banni
menntamálaráðuneytisins um
notkun áfengis í skóium þeirra.
3. Fundurinn skorar á rikis-
stjórnina að koma upp heimili
fyrir drykkfeldar stúlkur, hlið-
stæðu heimilinu í Gunnarsholti.
4. Fundurinn fagnar því, að
fengizt hefur sú bót á meðferð
kvenfanga, að kona er nú látin
annast þær. Væntir fundurinn
þess fastlega, að því verði haldið
áfram.
Fundurinn mælir eindregið
með því, að samþykkt verði
frumvarp það, sem fram er komið
á Alþingi, um breytingu á fram-
færslulögum nr. 80, 5. júní 1947,
þar sem sveitastjórnum og lög-
reglustjórnum er heimilt að tak-
marka f járráðarétt þeirra manna,
sem vegna óreglu og hirðuleysis
sjá ekki um framfærslu heimilis
síns.
Fundurinn beinir þeirri áskor-
un til allra meistara, sem iðn-
nema hafa í námi, að sjá um
að áfengi sé ekki haft um hönd
á vinnustöðum þeirra. Fundurinn
lítur svo á, að nemandinn sé á
ábyrgð meistarans á vinnustaðn-
um á meðan að nám stendur yfir.
stað og er stór liður í auk-
inni dýrtíð.
6! "'A'ð Alþíngi bréýti "2. káflá'
laga um framfærsluráð frá
1947, 5. gr. á þann veg, að
bætt verði við nefnd þá, sem
finna á grundvöllinn fyrir
verðlagningu á landbúnaðar-
vörum, fulltrúa frá húsmæðr-
um í Reykjavík. Telur fund-
urinn eðlilegt, að Bandalag
kvenna í Reykjavík ráði til-
nefningu þessa fulltrúa.
Fundurinn skorar á Alþingi og
ríkisstjórn að standa við þá yfir-
lýstu stefnu sína, að halda niðri
dýrtíðinni og afnema nú þegar
þær hækkanir, sem orðið hafa síð-
Við afgreiðslu fjárliags-
áætlunar Reykjavikur fyrir
árið 1955, hinn 16. f. m.,
flutti Petrína Jakobsson svo-
hljóðandi tíllögu:
„í samræmi \ið óskir
kvennasamtakanna í Reykja
vík, eins og þær koma fram
í tillögum fundar bandalags
kvenna 15.—17. nóv. 1954,
lýsir bæjarstjórn yfir því, að
hún vill beita sér fjTÍr
framki æmd þeirra mála, sem
til hennar er beint i tíllög-
um þessum, og styðja að
öðru leyti tillögur kvenn-
anna \ið Alþingi og rílds-
stjórn.“
í framsöguræðu sinni las
Petrína samþykktir fundar-
ins, svo bæjarfulltrúum væri
leggjast eða skemmast, fremur en
að lækka verð þeirra. Fundurinn
lítur svo á, að aukin sala myndi
bæta upp lækkað verð og skorar
því á Framleiðsluráð landbúnað-
arins og neytendasamtökin í land-
inu að koma sér saman um skyn-
samlegar leiðir til úrbóta í þess-
um efnum“.
Aðalfundur Bandalags kvenna í
Réykjavík þakkar áðurnéfndum
kvennasamtökum fyrir að hafa
tekið mál þetta upp og styður
tillöguna af alhug.
Um samvinnu skóla og
heimila.
Fundurinn felur þar til kjör-
inni nefnd kvenna að vinna að
því til næsta aðalfundar, í sam-
ráði við skólastjóra barna- og
gagnfræðaskóla Reykjavíkur,
skólalækna, hjúkrunarkonur og
aðra aðila, er stjórna heilzugæzlu
í skólum þessum:
1. Að eigi verði settar á stofn
öllum ljóst hver vilji kvenna
samtakanna væri, og mælti
enginn gegn ræðu hennar,
en þegar til atkvæðagreiðsl-
unnar kom lyftust allar
hendur íhaldsins í bæjar-
stjóminni til að vísa tillögu
Petrínu frá.
Þessir bæjarfulltrúar
Sjálfstæðisflokksins greiddu
atkvæði gegn því að styðja
mál kvennasamtakanna;
Auður Auðuns,
Gróa Pétursdóttir,
Gunnar Thoroddsen,
Gísli Halldórsson,
Geir Hallgrímsson,
Guðm. H. Guðmundsson,
Björgvin Frederiksen,
Þorbjörn Jóhannesson.
að hægt sé að hrinda þessu þegar
í framkvæmd, vill fundurinn
leggja til, að meðan að ekki er
annað húsnæði fyrir hendi,
þá athugi bæjarstjórnin hvort
skólarnir geti ekki hver um sig
lagt fram eitthvað af húsnæði
til afnota í þessu augnamiði.
Tómstundaheimili þessi séu
rekin undir eftirliti kennara eða
ánnarra leiðbeinenda.
Naínskírteini.
Fundurinn lýsir ánægju sinni
yfir því, að hafizt er handa um
úthlutun nafnskírteina meðal
barna og unglinga. Þegar því
er lokið verður að gera samkomu-
húsin ábyrg fyrir að hleypa ekki
unglingum á þessum aldri á þær
skemmtanir, sem bannað er með
lögum eða reglugerðum, að ung-
lingarnir sæki.
Fundurinn leggur til, að samin
verði sem fyrst ákveðin starfs-
skrá fyrir kvenlögregluna, og
hafi lögreglustjóri um það sam-
vinnu við barnaverndarnefnd,
Vistheimili fyrir ungar
stúlkur.
a. Fundurinn beinir þeirri á-
skorun til hins háa Alþingis, að
það samþykki nú þegar á þessu
þingi fjárveitingu fyrir uppeldis-
og vistheimili fyrir ungar stúlk-
ur.
Vegna þess vandræðaástands,
sem ríkir í þessum málum, telur
fundurinn brýna nauðsyn á, að
þetta heimili taki til starfa sem
allra fyrst.
b. Fundurinn vill leggja á-
herzlu á, að þetta heimili verði
rekið sem skóli og vinnuheimili,
þar sem kenndar verði svlpaðar
eða sömu námsgreinar og í hús-
mæðraskólunum, en garðrækt og
önnur búsýsla á sumrin.
c. Stúlkurnar dvelji á skólan-
um eigi skemur en 2 ár. Að þeim
tíma liðnum skeri forráðamenn
skólans úr um brottfarartímann.
d. Æskilegt er að stúlkunum
sé gefinn kostur á að fullnuma
sig í einhverri starfsgrein, sem
hugur þeirra stendur til, má þar
til nefna þessar starfsgreinar:
matreiðsla, línstrok, saumaskap-
ur, vefnaður, vélritun, barnameð-
ferð, hjúkrun, garðyrkja og önn-
ur bústörf. Slíkt framhaldsnám
myndi stuðla að auknu sjálfs-
trausti og bættum afkomumögu-
leikum síðar í lífinu.
Fræðslumálastjórnin setji skóla
þessum reglugerð.
Um útvarpsmál.
Fundurinn lýsir óánægju sinní
yfir því, að útvarpsráð hefur lagt
niður útvarpsþáttinn „Vettvang-
ur kvenna“ án þess að ræða það
mál við Kvenréttlndafélag ís-
lands, sem staðið hefur. að efn-
isöflun þessa þáttar undanfarin
ár.
Eins og hin almenna dagskrá
útvarpsins ber með sér, er hlutur
kvenna þar tiltölulega lítill. Fyrir
því skorar fundurinn á útvarps-
ráð að gera nú þegar ráðstafanir
til meira jafnvægis í þessu efni
t. d. með því að ráða hæfa konu,
er hefði það á hendi að auka
þátttöku kvenna í flutningi ýmis
konar útvarpsefnis, eða vinna að
slíku með öðrum ráðum, er út-
varpsráð kynni að telja vænlegri
til árangurs.
Færeyskt blað kynnir
íslenzkar bókmenntir
Hvetur frændþjóðirnar til gagnkvæmrar
bókmenntakynningar
Bæjarstjérnaríhaldið neitaði að
styðja mál kvennanna
Um tryggingamál.
Fundurinn vísar til tillagna
þeirra, sem Kvenfélagasamband
íslands hefur sent nefnd þeirri,
sem nú vinnur að endurskoðun
tryggingarlaganna og skorar á
nefndina að leggja til, að þær
breytingar verði gerðar á lögun-
um um almannatryggingar, sem í
fyrrgreindum tillögum felast.
Um dýrtíðarmál.
Fundurinn vill árétta sam-
þykktir undanfarinna aðalfunda
í dýrtíðarmálum, þar eð þær hafa
ekki enn náð fram að ganga.
Þær eru þessar:
1. Að afnema beri söluskatt með
öllu.
2. Að Alþingi lögbjóði, að greidd
sé full framfærsluvísitala á
allt kaupgjald mánaðarlega.
3. Að grundvöllur vísitölunnar
verði endurskoðaður og leið-
réttur með öflun nýrra bú-
reikninga allra stétta.
4. Komið sé í veg fyrir innflutn-
ing á óþarfa varningi og iðn-
aðarvöru, sem hægt ér að
framleiða í landinu sjálfu og
samkeppnisfærar eru við er-
lendar vörur.
5. Haft sé strangt eftirlit með ó-
hófs álagningu, sem nú á sér
an 1952, að samningar voru gerð-
ir milli verkalýðssamtakanna og
ríkisstjórnarinnar.
Fundurinn lýsir sig andvígan
þeirri stefnu Alþingis og ríkis-
stjórnar, að færa tekjuöflunar-
leiðir ríkissjóðs æ meir í farveg
neyzlutolla og skatta, sem sýni-
lega koma þar harðast niður, sem
sízt skyldi, á efnalitlu alþýðu-
fólki.
Fundurinn telur brýna nauðsyn
á því, að Alþingi og rikisstjórn
beiti sér fyrir skipulögðum að-
gerðum til þess að draga úr hinni
gífurlega háu húsaleigu, sem nú
er að verða almenn í kaupstöðum
landsins.
Fundurinn telur, að sérstaka
áherzlu beri að leggja á hagstæð
lán til íbúðabygginga, og að sett-
ar verði strangar skorður við ó-
hóflega hárri húsaleigu.
Á fundi Sambands norðlenzkra
kvenna á sl. sumri var samþykkt
svo hljóðandi tillaga, sem var síð-
ar tekin upp af Sambandi vest-
firzkra kvenna:
„Fundurinn mótmælir þeirri
stefnu, sem allmikið hefur borið
á hérlendis síðastliðin ár, að
láta matvæli safnast fyrir, eyði-
nýjar sælgætisverzlanir í
grennd við skóla.
2. Að hafa áhrif á yfirvöld bæj-
arins svo að bönnuð verði öll
sala sælgætis og gosdrykkja
nema í hæfilegri fjarlægð frá
skólunum.
3. Að sem allra fyrst verði haf-
izt handa um að girða skóla-
lóðir þær, sem enn eru ógirt-
ar.
4. Að stuðla að aukinni heilzu-
gæzlu í skólum.
5. Að reyna að ná sambandi við
heimilin og hvetja foreldra til
að nesta böm sín í skólana,
en fá þeim ekki fé i hendur,
til þess að kaupa skólamat.
Fundurinn skorar á Alþingi að
breyta lögum um ríkisútgáfu
námsbóka á þann veg, að rikis-
útgáfan sjái unglingum á skyldu-
námsstigi í gagnfræðaskólum
fyrir kennslubókum, eins og nú
tíðkast í barnaskólum landsins.
i
T ómstundaheimili.
Fundurinn skorar á bæjar-
stjórn Reykjavíkur að hefja þeg-
ar starfrækslu tómstundaheimila,
sem víðast í bænum, þar sem
unglingar geti í frístundum sínum
unað við leiki og störf. Til þess
Blað Erlendar Paturssonar „14. september“ birti nýlega
myndarleg sýnishorn af íslenzkum bókmenntum, þýð'ing-
ar á kvæðum eftir Tómas Guðmundsson og sögu eftir
Halldór Kiljan Laxness.
Hinn 25. nóv. birti blaðið
þrjú kvæði eftir Tómas „í þýð-
ing J. N. Djurhuusar,“ og fylg-
ir stutt grein um Tómas. Og
27. nóv. hefst í blaðinu sagan
af Napóleon Bónaparte í þýð-
ingu Per Mohrs, og heldur hún
áfram í næstu blöðum.
Sama dag er ritstjórnargrein
í blaðinu er nefnist „íslenzkur
og færeyskur skáldskapur.“
Telur ritstjórinn þar að Færey-
ingar þekki of lítið til íslerizkra
bókmennta og þurfi að eflast
gagnkvæm kynni frændþjóð-
anna á því sviði. Hann telur
málin of lík til þess að ráð-
legt væri að hafa kennslu á
þeim í barnaskólum, en þeir
sem áhuga hefðu á bókmennt-
um þyrftu að eiga greiðan
gang að námi í íslenzku og
færeysku í kvöldskólum eða
öðnim skólum. Minnist hann á
gildi þess ef íslenzkir höfundar
eignuðust tryggan lesendahóp í
Færeyjum og færeyskir höfund-
ar á Islandi. Æskilegt væri,
að ritdómar um íslenzkar bæk-
ur birtust í færeyskum blöð-
um og gagnkvæmt.
Ástæða er til að fagna þess-
um ummælum hins færeyska
blaðs og taka undir þau. Is-
lendingar eru alltof tómlátir
um færeyskar bókmenntir, þær
ættu að fást að staðaldri í ís-
lenzkum bókaverzlunum og
vera til útlána á íslenzkum
söfnum, en svo hefur verið
hér á Bæjarbókasafninu a. m.
k. Það gæti ýtt undir sölu og
kynningu á færeyskum bókum
á íslandi ef útgefendur hefðu
þá reglu að senda þær íslenzk-
um blöðum og hafa samband
við íslenzka bóksala. Islending-
um er vorkunnarlaust að lesa
færeysku viðstöðulaust eftir
dálitla æfingu, mesta meinið er
vöntunin á færeyskri orðabók.
Stutt námskeið í færeysku
ætti að hafa hér í Reykjavík
á hverjum vetri, t. d. í Náms-
flokkunum, svo þeir sem vildu
kynna sér málið ættu þess
kost. Stór íslenzkur lesenda-
hópur að færeyskum bókum
gæti orðið útgáfustarfsemi
Færeyinga mikil lyftistöng og
Islendingar yrðu líka ósviknir
af því sem þeir fengju í sinn
hlut. Færeyingar eiga áræta
rithöfunda, sem líklegir eru til
að njóta vaxandi vinsælda á
íslandi með auknum kynnum.