Þjóðviljinn - 28.01.1955, Side 6

6) — ÞJÓÐVILJINN — Föstudagur 288. janúar 1955
Iuóoviuinn
Útgefandl: Samelnlngarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurlnn.
Rltstjórar: Magnús Kjartansson, Sigurður Guðmundsson (áb.)
Fréttastjórl: Jón Bjarnason.
Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Bjarni Benediktsson, Guð-
mundur Vigfússon, ívar H. Jónsson, Magnús Torfi Ólafsson.
AUglýslngastjóri: Jónstelnn Haraldsson.
Hitstjóm, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustig
19. — Sími 7500 (3 línur).
Áakriftarverð kr. 20 á mánuði í Reykjavík og nágrennl; kr. 17
annars staðar á landinu. — Lausasöluverð 1 kr. eintakið.
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f.
' Þarf að haldast í hendur
Allt fram að þessu hefur það verið algengt að verka-
fólk og launþegar sem taka heilbrigðan og eðlilegan
þátt í kjarabaráttu félags síns og stéttar telji ekkert at-,
hugavert við það að veita flokkum auðstéttar og aftur-
halds brautaxgengi við almennar kosningar.
Hugsunarhátturinn hefur í stuttu máli verið þessi:
Ég get verið góður stéttarfélagsmaður og treyst jafnvel
engum betur en þeim róttæku til þess að hafa á hendi
forustu míns stéttarfélags og leiða baráttu þess fyrir
fcættum kjörum til farsælla lykta — þótt ég kjósi Sjálf-
stæðisflokkinn eða Framsókn í kosningum til alþingis
eða bæjarstjórnar .
Að vísu eru augu margra að opnast fyrir þeim regin-
misskilningi sem í þessu felst en eigi að síður hefur hann
vaidið og veldur enn alþýöu manna þungum búsifjum. í
skjóli þessa hugsunarháttar hefur auðstétt landsins tek-
izt að ræna verkalýðinn mörgum þeim árangri í hags-
munabaráttunni sem náöst hefur í hörðum átökum við
atvinnurekendur og ríkisvald. Þetta hefur auðstéttinni
tekizt af þeirri einföldu ástæðu að flokkur hennar, Sjálf-
stæöisflokkurinn og aðstoðarflokkur hans, Framsóknar-
flokkurinn hafa haft nægilegan styrk á þingi þjóðarinnar
til þess að íþyngja almenningi með óbærilegum tollum
og sköttum, framkvæma gengislækkanir o. s. frv.
Með þessu hefur mörg kjarabaráttan verið aö engu
gerð. Þess vegna þarf hagsmunabarátta verkalýðsfélag-
anna og styrkleiki alþýðunnar á stjómmálasviðinu að
haldast í hendur eigi ekki illa að fara. Og einmitt af
þeim sökum getur enginn verkamaður eða launþegi sem
vill reynast sjálfum sér og stétt sinni heill lagt Sjálfstæö-
isflokknum eða Framsókn lið í stjórnmálabaráttunni.
Meö því er verið að sóa með annarri hendi því sem
aflað er með hinni, en það hefur aldrei þótt hygginna
ffipynna háttur.
Eins og alþýðan hefur byggt.verkalýðshreyfinguna upp
og gert hana sterka til sóknar og varnar á sviði kjaramál-
anna á sama hátt er hefmi nauðsyn að ráða stefnu lög-
gjafarvaldsins. Skilningur á þessu fer nú sem betur fer
vaxandi. Þess vegna munu sífellt fleiri verkamenn og
]aunþegar yfirgefa afturhaldsflokkana en efla í þess
stað sín eigin stjórnmálasamtök.
Menningarstarf á vegsim verkalýðs-
samtakanna
Söngfélag verkalýðssamtakanna og Lúðrasveit verka-
lýðsins mega teljast merkur og ánægjulegur gróður í ís-
lenzkri verkalýðshreyfingu. Á mörgum hátíðastundum
verkalýðshreyfingarinnar undanfarin ár hafa þessi sam-
tök aukið á hátíðabraginn. Og þau hafa líka skapað
mönnum hátíðastundir með söng sínum og leik, sem þeir
annars hefðu farið á mis við. Nægir að minna á flutning
Söngfélagsins á mótettunni Martíus, eftir stjórnanda
kórsins Sigursvein D. Kristinsson, við kvæði Stephans G.
Stephanssonar og á kvöldvökur þær, sem það hefur hald-
ið ásamt lúðrasveitinni í samvinnu við verkalýðsfélög. i-
Við sköpun og þjálfun kórsins og lúðrasveitarinnar
hefur verið lagt fram mikið og gott starf að langmestu
leyti án endurgjalds. Eftir er okkar hluti, aö sýna aö vif
pmniim rn°tn bescsi st.pvfserni í'>m: oo- vert ev Vprka-
lýðssamtökin þurfa að veita samtökunum aimennri og’
meiri styrk en hingað til og hver sem metur söng og
leik getur lagt sitt lið til að Söngfélag verkalýðssamtak-
anna og Lúðrasveit verkalýðsins megi eflast og dafna
sem einn þáttur sívaxandi menningarstarfsemi alþýðu-
samtakanna í landinu.
önnur Færeyjagrein Mogens Korsts
Geysilegur útflutningur - og
stöðug efnahogskreppa
Sala á 160.000 tunnum af saltsild til Sovét-
rikjanna bjargaSi útgerS Fœreyinga —
en samt gengur hún illa
Danskir blaðalesendur þekkja Færeyjar sem land
hinna miklu gjaldþrota. Málaferlin gegn Þorsteini Pet-
ersen & Co. út af Sjóvinnubanka-málinu eru enn óút-
kljáð í hæstarétti! — En ef dýpra er skyggnzt í vanda-
málin vekur það fyrst og fremst furðu að efnahags-
kreppur skuli hafa valið að setjast að einmitt á þessum
eyjum, þar sem nægjusöm þjóð framleiðir geysilegt
magn af úrvalsvörum — á sama tíma og afuröasalan
gengur betur en verið hefm’ um langt skeið.
Útgerðinni hnignar á
uppgangstímum.
Afleiðingar efnahagskrepp-
unnar blasa hvarvetna við.
í Þórshöfn og Klakksvík —
næststærsta bæ Færeyja —
eru hálfbyggð hús frá valda-
skeiði Sjóvinnubankans. Fiski-
bátamir, jafnt stórir sem
smáir, eru illa á sig komnir,
og í Þverá — þriðja stærsta
bænum á eyjunum — liggja
einir þrír fjórir togarar um
kyrrt og ryðga í höfninni. í-
búðabyggingar hafa stöðvazt,
og húsin þurfa mjög á máln-
ingu og viðgerðum að halda.
En það eru uppgangstímar
fyrir fære>*ska útgerð! Leið-
togi Þjóðveldisflokksins, Er-
lendur Patursson, segir berum
orðum að samningurinn mikli
um sölu á 160.00 tunnum af
saltsíld til Sovétríkjanna fyr-
ir um 50 milljónir (íslenzkra)
króna hafi bjargað sjávarút-
vegi eyjanna. Og Richard
Long, sem hefur átt sæti í
landsstjórninni undanfarin 4
ár gefur mér upp fróðlegar
tölur:
Fyrir síðustu styrjöld nam
útflutningur Færeyja að verð-
mæti um 16,5 millj. kr. á ári,
en það samsvarar um 45
milljónum miðað við núver-
andi verðlag. Árið 1952 nam
heildarútflutningurinn 162,5
kreppa í landinu, engu að
síður eru lífskjörin hörmu-
lega léleg hjá mjög miklum
hluta íbúanna.
Hvemig getur þetta komið
saman og heim ? Er það nægi-
leg skýring sem fulltrúar
landsstjórnarinnar grípa til:
að kostnaðarliðimir séu allt
of háir (þá er eins og venju-
lega átt við laun og mat),
að fiskveiðarnar séu ekki arð-
bærar, að flestir togarar og
landsmanna, sjávarútveginum.
Milljónir á milljónir ofan —
það er óvíst hversu margar,
en margar eru þær, segir Er-
lendur Patursson — hafna t.
d. í Danmörku, ef til vill
vegna þess að færeyskir auð-
menn telja ömggara að koma
fé sinu fyrir þar. Margir eru
uggandi um framtíð sjávar-
útvegsins; þeir óttast erfið-
leika við veiðar og sölu og
telja að útgerðin standi ekki
föstum fótum eins og nú er
ástatt.
Þetta er eflaust ein af á-
stæðunum til þess að auð-
mennimir á Færeyjum kyn-
oka sér við að leggja fé í
að koma upp nýjum skipa-
flota og auka hann. Og það
kemur vel heim við þá stefnu
atvinnurekenda, í Færeyjum
sem annarsstaðar að ekki
Fiskibátarnir frá Vogi á Suðurey koma að landi á pess-
um stað á vesturströnd eyjarinnar. Oft er par aftaka-
brim og parf að setja bátana eins og löngum var gert
hér á landi.
milljónum, og árið eftir var
hann heldur lægri, 152 millj-
ónir, en það stafaði af
því að útflutningurinn á salt-
fiski minnkaði um 30%. En
frá 1952 til 1953 jókst út-
flutningurinn á saltsild úr
rúmum 7 milljónum króna í
40 milljónir, vegna viðskipt-
axma við Sovétríkin, og í ár
nemur þessi útflutningur 56,5
milljónum kr. Saltsíldarút-
flutningurinn hefur aftur
hækkað útflutningstekjur
Færeyja, upp í ca. 172 millj-
ónir króna (allt umrelknað í
íslenzkar krónur).
Hlutfallslega miklu
meiri útflutningur en
hjá Dönum.
Útflutningur Færeyja nemur
þannig um 5.200 kr. á íbúa.
Það er rúmiega hálfu öðru
sinnum meira en útflutningur
meðalstór fiskiskip séu rekin
með tapi þótt að vísu sé ját-
að að vinnslan í landi og út-
flutningurinn á fiskinum færi
mikinn_ gróða.
Þeir sem græða leggja
féð í annað.
En þetta er vist full útfarið
bókhald. Því er sem sé þannig
háttað að yfirleitt eru það
sömu mennirnir sem stjóma
þremur meginþáttum fær-
eyskrar útgerðar: fiskveiðun-
um, vinnslunni og útflutn-
ingnum. Og það er öruggt og
víst, að þessir menn — eða
réttara sagt: nokkrar fjöl-
skyldur — hafa grætt og
græða mikið fé. Þeir ríkja
eins og smákóngar í bæjum
sínum; t. d. drottnar útgerð-
arfjölskyldan Kjölbro full-
komlega yfir bænum Klakks-
vík, en þar eru mestar at-
verði of góðir atvinnumögu-
leikar og of góð kjör. Hæfi-
legt atvinnuleysi og hæfilega
slæm kjör á fiskiskipaflotan-
um er hið ákjósanlegasta á-
stand út frá þeirra sjónar-
miði. Það hefur alltaf verið
góð latína meðal auðmanna
að prédika nægjusemi fyrir
öðrum.
En hversu lengi er hægt að
fylgja þessari stefnu? Fær-
eyskir sjómenn og verkamenn
eru nú að fá aukinn áhuga á
þjóðfélagsmálum: þeir láta
meira til sín taka á sviði
verklýðsmála og þjóðmála —
meðvituð stéttarbarátta er að
hefjast hér á eyjunum.
Þetta er mjög greinilegt
innan verkalýðshreyfingarinn-
ar, en þar fær nú einingin
byr undir báða vængi, og vor-
ið 1954 var í fyrsta skipti
gripið til verkfallsvopnsins.
Og þessi þróun birtist einnig
landbúnað og iðnað.
1 heimi, þar sem kjörorðið
er útflutningur, eru Færeying-
ar þannig síður en svo eftir-
bátar annarra.
Engu að síður er efnahags-
stendur.
Og milljónafúlgur þær, sem
vissir aðilar hirða af hinum
miklu útflutningstekjum Fær-
eyja, eru aðeins að litlu leyti
hagnýttar í aðalatvinnuvegi
félagsmálin hafa komizt
mjög á dagskrá eftir hinn
mikla sigur Þjóðveldisflokks-
ins i lögþingskosningum, en í
stefnuskrá hans eru bæði
Framhald á 8. síðu.