Þjóðviljinn - 20.02.1955, Page 7

Sunnudagur 20. febrúar 1955 — ÞJÓÐVILJINN — (7
íslendingar hafa jafnan gef-
ið stöðum nöfn eftir ein-
hverjum áherandi einkennum
í landslaginu. Er við heyrum
nafnið Höfðaströnd verðum
við þess fullviss um leið að
þar sé annaðhvort rismikill
eða sérkennilegur höfði á ein-
um stað, og gefi landinu um-
hverfis svip. Á sama hátt
hafa reykið stígið úr jörðu
á Reykjaströnd er hún hlaut
nafn sitt. Og það er mikið
um fögur örnefni á Islandi.
I Afríku skírðu menn
strendur eftir svipuðum meg-
inreglum og í Húnavatnssýslu
og Skagafirði: það voru viss
,,einkenni“ hlutaðeigandi staða
sem nafngiftum réðu. Þar er
Piparströnd, af því einmitt
þar óx piparjurtin; þar er
Karrýströnd, af því þar
fékkst efni í karrý; þar er Fíla-
beinsströndin, af því þar voru
svo margir fílar; þar er Gull-
ströndin, af því þar voru
gnægðir gulls; þar er Þræla-
ströndin, af því þar var hægt
um vik að veiða þræla. Það
er mikið um áhrifarík örnefni
í Afríku, ekki síður en á Norð-
urlandi.
Það voru portúgalskir sæ-
farar, síðar hollen,fekir,
franskir og enskir, er réðu
þessum nafngiftum. Svartir
menn höfðu raunar búið á
þessum ströndum um óratíð-
ir; þeir höfðu vafalaust gefið
löndum sínum smekkleg nöfn,
eins og íslenzku landnáms-
mennirnir og þeirra niðjar.
En þau höfðu ekki gildi fyrir
Evrópumenn þá sem hingað
voru komnir til að græða gull
og seim; það skyldu fyrst og
fremst vera hagnýt nöfn —
og enn í dag lýsa þau sjón-
armiðum höfunda sinna með
alveg sérstökum hætti. Hin-
ir evrópsku landnámsmenn
„svörtu álfunnar" voru ekki
þangað komnir til að una þar
í friði, heldur til að verða
ríkir. Það var fjárhagslegt
landnám. Og örnefnin tala
sínu máli: það er sagan um
kryddvöruverzlun fyrri tíma
tii þrælasölu síðari alda. Ár-
skógsströnd þykir fagurt
heiti. En Þrælaströnd er
miklu máttugra nafn.
Það eru tveir menn fram-
ar öðrum er malað hafa Evr-
ir stóðu þeir við kvömina, og
áttu ekki annars úrkosta.
Enn í dag er byssan hand-
hægast valdatæki Evrópu-
manna í löndum gulra manna
og svartra. En eitt er breytt:
sú ógn sem fylgdi henni forð-
um hefur orðið viðskila við
hana: þótt henni sé mifíað,
ganga þeir frá kvöminni einn
af öðrum. Að vísu em þeir
sumir skotnir í bakið er þeir
hverfa brott í dag, en þeim
fækkar ekki fyrir það er
Á morgnn, 21. febrúar,
er alþjóðlegur baráttu-
dagur gegn nýlendu-
kúguninni.
feta í fótspor þeirra á næsta
andartaki. Þjóðviljinn sagði
frá því í gær að tugir manna
hefur vafalaust sloppið við
að greíða þessar tvær krón-
ur síðastliðna viku; en það
verður önnur kröfuganga um
næstu helgi, í líkingu talað,
og þá munu þeir heimta fimm
króna hækkun. Smám saman
verður þeim ljóst að það er
aðeins ein kauphækkun sem
dugar: að reka hina útlendu
morðhunda og brennuvarga
brott úr landinu. Þeir sem
unna svertingjunum í Sierra
Leone réttar og lífs, hafa
valið morgundaginn, 21. febr.,
árlegan og alþjóðlegan bar-
áttudag gegn nýlendukúgun
— stund til að minna á jafn-
rétti allra manna, frelsiskröf-
ur hinna kúguðu, rétt þeirra
til að leita sér hamingju að
eigin vild. Á morgun fylgjum
við verkamönnunum föllnu í
Sierra Leone til grafar. Við
þá gröf stendur einnig vagga
þess frelsis sem þeir munu
vinna á næstu árum. Vegna
okkar sjálfra vildum við
gjarnan eiga ofurlítinn hlut
að þeim sigri. Þessi er hin
tvígilda merking morgundags-
ins.
I svonefndum hreinum ný-
Hollenzkir hermenn á Java 1950; þeir ruddu sér braut með
eldi, blóð flaut í spor þeirra.
leppa í hálfnýlendunum, sem
heldur fólkinu í böndum: það
mun rísa upp þann dag sem
það hefur máttinn til þess.
Atburðirnir í Sierra Leone
um fyrri helgi eru nýjasta
dæmið um hvert þróunin
stefnir. Eða skyldu Bretar
gera sér í hugarlund að verka-
menn í Freetown sætti sig
eitthvað fremur við níu krón-
ur á dag, eftir að þeim hefur
SIÐFERÐISRETTUR
OG
BYSSUSTINGUR
Jiefðu fallið í brezku nýlend-
unni Sierra Leone á vestur-
strönd Afríku um siðustu
helgi: lífverðir vestræns frels-
is, þeir sem „flagga með
móður parlamentanna“ eins
og Morgunblaðið komst svo
snilldarlega að orði um dag-
inn, skutu á kröfugöngu
verkamanna í hinni fagur-
Þannig kvaddi franska auðvaldið í Viet Nam
ópubúum gull og gert þá
mikla: svarti maðurinn í
Afríku, guli maðurinn í Asíu.
Varnarlausir og fákænir
gagnvart vélum hins hvíta
hafa þeir staðið við grótta-
kvörnina — malað gull, mal-
að vald. Slægju þeir slöku
við, var hnútasvipan á lofti.
Þeir þurrkuðu svitann af
enni sér — og byssan gein
þeim við hjartastað. Um ald-
nefndu borg Freetown. Þar
fá verkamenn níu krónur á
dag fyrir að snúa gróttakvörn
heimsveldisins, og þeir heimta
tvær í viðbót — annars tök-
um við upp önnur störf, hafa
þeir sjálfsagt hugsað. Eh
Bretinn hugsaði með sér að
hann skyldi kenna þessum
hundum að lifa — skaut síðan
nokkra tugi þeirra til að sjá
hvernig hinum yrði við. Hann
lendum, löndum sem lúta í
einu og öllu erlendri stjórn
og efnahagslegri yfirdrottn-
un, munu nú búa um 185
milljónir manna, nær helm-
ingur þeirra í brezkum ný-
lendum. En í svonefndum
hálfnýlendum, löndum er hafa
innlenda stjórn að nafninu til,
en lúta efnahagslegum yfir-
ráðum auðvaldsiðnaðarland-
anna, búa ennfremur um 1050
milljónir manna. Það verða
samtals um 45 prósent mann-
kynsins. í auðvaldsiðnaðar-
löndunum búa um 530 millj-
ónir manna, eða um 20 pró-
sent mannkynsins; þar af
hafa þau lönd þar sem yfir-
stéttin drottnar beinlínis yf-
ir efnahagslífi nýlendnanna
og hálfnýlendnanna samtals
um 300 milljónir íbúa. Lönd
undir sósíalískri alþýðustjórn
hafa samtals rúmlega 900
milljónir íbúa. Þetta eru at-
hyglisverðar tölur. Það eru
yfirstéttir með þjóðum, er
telja samtals um 300 milljónir
íbúa, sem sitja gjörsamlega
yfir hlut 185 milljóna manna
í öðrum heimsálfum og hafa
þar að auki sterk ítök eða
alger ráð á efnahagslífi meira
en milljarðs manna í viðbót.
Það fer ekki alltaf miörgum
sögum af kvöl nýlendubú-
anna, né heldur af kurr hinna
sem í hálfnýlendum búa. En
við vitum að það er ekkert
nema her og lögregla nýlendu-
stjórnanna og hinna keyptu
verið fækkað nokkra tugi?
Það virðist að vísu ójafn leik-
ur, enda mun hann verða dýr:
naktar hendur gegn byssu-
stingi, bæn gegn sprengju.
En það er lífsnauðsyn fólks-
ins, meðvituð eða dulvituð,
sem skiptir þó sköpum að lok-
um — það er hún sem einn
dag leiðir börn myrtra feðra
í Malakkaskógum til öndveg-
is í Kualalumpur. Hrynjándi
heimsveldi munu æpa: Komní-
únistar! Kommúnistar! En
það mun engan sannfæra um
réttmæti þess að þúsund-
áraríki nýlendukúgunarinnar
skuli lengur standa. Það eru
yfirstéttir nokkurra „vest-
rænna“ landa sem standa
brennimerktar og fordæmdar
gagnvart rísandi alþýðu um
víða veröld. Eins og stendur
er það ójafn leikur á mæli-
kvarða byssukjaftsins, en
hann er líka ójafn á mæli-
kvarða siðferðisins; og sið-
ferðið er sterkara en byssan.
„Kommúnistunum" skyldi
heldur ekki gleymt. Þeir eru
málsvarar nýlendubúa á al-
þjóðlegum vettvangi; á sama
hátt og það var engin tilvilj-
un að kommúnistar höfðu for-
ustu um að frelsa Kína úr
greipum heimsauðvaldsins,
þannig er það í samræmi við
lögmál þróunarinnar að marg-
ir helztu forvígismenn ný-
lendubúa eru kommúnistar:
þeir rísa upp úr þjóðahafinu
fyrir sósíalískan skilning á
eðli baráttunnar, þeim er blás-
in í brjóst hin mikilfenglega
hugsjón sósíalismans um ham-
ingjukost allra manna, kenn-
ing hans um jafna göfgi allra
kynþátta hlýtur að falla í
frjóan jarðveg á Þrælaströnd-
inni. Þegar kúgararnir hrópa
upp um kommúnista, hafa
þeir nokkuð til síns máls,
þótt með öðrum hætti sé em
þeir viðurkenna: kommúnist-
inn Hó Sjí Mín er ekki erind-
reki Moskvu, heldur framþró-
unarinnar.
I nýlendum Breta og Frakka
í Asíu og Afríku er nú á-
stundaður sá fasismi sem þeir
mikluðust af um skeið að
hafa lagt að velli í Evrópu.
Og afstaðan til nýlenduskipu-
lagsins sker úr um það, meðal
annarra efna, hvorumegin
menn standa: með heimsauð-
valdinu sem gat af sér fas-
ismann eða friðaröflunum sem
miða að hamingju alls lýðs.
Einnig hér á íslandi gefur
hún lærdómsríka innsýn í
hjartalag manna. Hér hafa
verið gefin út áratugum sam-
an blöð sem aldrei hafa séð
ástæðu til að láta í ljós sam-
úð með nýlendubúum, hið
lengsta sem þau hafa komizt
ef að birta „hlutlausar'* fregn-
ir af fjöldamorðum í Kenía.
Og það kemur heim að þetta
eru sömu blöðin og litu í von
til fasismans er hann var að
rísa á legg suður í álfu á
sínum tíma; og það kemur
líka heim að þetta eru sömu
blöðin og ævinlega hafa stað-
ið gegn hverri réttarbót al-
þýðu manna á íslandi, og
hælast einmitt yfir því þessa
dagana að skósveinum þeirra
hafi tekizt að hafa nokkrar
þúsundir króna af hverjum.
sjómanni í Vestmannaeyjum.
Heimsauðvaldið er eitt, hvort
sem flokkur þess heitir íhalds-
flokkurinn á Englandi eða
Sjálfstæðisflokkurinn á ís-
landi. Og alþýðan er líka
ein, hvort sem hún veiðir fisk
í Vestmannaeyjum eða mokar
sand á Þrælaströndinni. Morg-
undagurinn er sérstök áminn-
ing þess að við eigum öll
eina heill.
Við sendum kveðjur austur
í Malakkaskóga, suður til Ke-
níu, vestur til Gvatemala. Við
munum ykkur, bræður og
systur, þið sem hefjizt undir
hnútasvipunni, þið sem stand-
ið óhrædd andspænis byssunni.
Einn dag hittumst við öll
í friði. Og það skal verða
bjart er við tökumst í hendur.
B.B.