Þjóðviljinn - 13.04.1955, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 13. apríl 1955 — ÞJÓÐVTLJINN — (7
TJm gervallan heim er nú verið að safna undirskriftum
undir hið nýja ávarp heimsfriöarhreyfingarinnar gegn
kjarnorkuvopnum. Hér sjást œðstu menn Tíbets, Dalai
Lama og Panchen Lama, undirrita ávarpið.
Gróusögur
Framverðir íslenzkrar alþýðu
á verkiallsverði um nóti
í strætisvögnum, á veit-
ingastöðum og víðar þar sem
fleiri koma saman snúast nú
umræður manna alloft um
verkfallið svo sem að líkum
lætur. Ég hlustaði i fyrradag
á deilu tveggja sessunauta
minna í strætisvagni allt neð-
an frá Lækjartorgi og inn hjá
Rauðarárstíg. Þegar þangað
var komið, kastaði fulltrúi at-
vinnurekenda fram þessari
spumingu: „Hverjir hafa eig-
inlega gagn af þessum and-
skotans verkföllum?" Og full-
trúi verkamanna svaraði á
stundinni: „Það ætti nú hver
maður að skilja. Auðvitað eru
það atvinnurekendur. Sam-
kvæmt þeirra eigin yfirlýsing-
um hefur atvinnureksturinn
aldrei staðið taplaust undir
kaupgreiðslunum. Þess vegna
þurfa þeir verkföll^af og til,
svo að þeir geti safnað í sjóði.
Annars myndu þeir verða
gjaldþirota. Nú eru þeir bráð-
um búnir að hafa verkfall í
mánuð, svo að senn geta þeir
byrjað aftur tvíefldir".
Ég varð því miður að fara
úr við Ás, svo að ég gat ekki
heyrt svar andstæðingsins, en
ég held honum hafi vafizt
tunga um tönn.
Mér virðist undantekningar-
lítið, að verkamenn hafi sam-
úð fólks óskipta. Allir viður-
kenna, að kaup verkamanna
sé of lágt — jafnvel hinir
afturhaldssömustu — af því
að þeir vita ósköp vel, að
ekki er hægt fyrir fjölskyldu-
mann að komast af með um
það bil 3 þúsund krónur á
mánuði, en það er það kaup,
sem verkamaður með Dags-
brúnarkaupi ber úr býtum, og
þó því aðeins að enginn vinnU'
dagur falli úr. í því sambandi
hjálpa engir hagfræðingaút-
reikningar.
En þeir sem út af lífinu
vilja halda vinnandi mönnum
áfram á þessum sultarlaunum
hafa fundið upp það herbragð
í baráttu sinni gegn kaup-
hækkunum að dreifa út um
bæinn lygasögum um eitthvert
óheyrilegt kaup, sem múrar-
ar og málarar eigi að hafa
haft að undanfömu, en þessir
iðnaðarmenn taka eins og
kunnugt er þátt í verkfallinu.
. .Nú er sveinakaup . iðnaðar-
manna — ég held mér sé ó-
hætt að fullyrða múrara og
málara einnig — eitthvað á
milli 18 og 19 kr. á. klst. Að
sjálfsögðu geta þessir menn,
þegar um ákvæðisvinnu er að
ræða, borið meira úr býtum
en tímakaup, sérstaklega ef í
hlut eiga duglegir menn.
Stundum kemur líka fyrir, að
út úr uppmælingu kemur
lægra kaup en tímakaup. En
ákvæðisvinnu er komið á með
það fyrir augum að gefa
dugnaðarmönnum og þeim,
sem vilja vinna af kappsemi,
tækifæri til að hafa meira
upp en sem svarar venjulegu
tímakaupi og er oft alveg eins
í hag vinnuveitanda og vinnu-
þiggjanda. En ég hef heyrt
heildsala, fjármálamenn (okr-
Framhald á 8. síðu.
Klukkan er tólf að nóttu,
það er dumbungsveður, austan
stormkaldi og gengur á með
snörpum krapaskúrum.
Ég ek með kunningja min-
um upp fyrir bæinn, ferðinni
er heitið í heimsókn til verk-
fallsvarðanna úti á vegunum.
Ég hef einsett mér að sjá
með eigin augum framkvæmd
þessarar verkfallsvörzlu sem
Morgunblaðið og Vísir hafa
sagt af hroðasögur undan-
farna daga.
Við staðnæmumst ekki fyrr en
við Geitháls. Rétt neðan við
Geitháls hafa verkfallsverðirn-
ir búið um sig. Þeir hafa sett
hlið á veginn og við það hlið
stöðva þeir bifreiðar á vestur-
leið til þess að ganga úr
skugga um hvort þær séu með
varning sem heyrir undir
verkfallsbrot að flytja til
bæjarins eins og á stendur.
Smáskúr hefur verið komið
fyrir á vegkantinum svo
verðirnir geti leitað sér skjóls
til skiptis. Við heilsum vörð-
unum og spyrjum þá tíðinda.
Ekkert að frétta, allt rólegt
ennþá, segja þeir.
Við stönzum, förum út úr bif-
reiðinni og litumst um. Það er
kalsa hryssings veður. Þarna
stendur álitlegur hópur ungra
vaskra manna og framkvæmir
skyldustörf á vegum stéttar-
félaganna sem í verkfallinu
eru. Við lítum inn í skúrinn
og hann er líka fullur af
mönnum.
Það var á þessum stað sem
Einar Magnússon yfirkennari
setti smánarblett á einn virðu-
legasta skóla landsins, Mennta
skólann í Reykjavík, með
dólgslegri dónaframkomu
sinni. Sagan er í stuttu máli
þessi. Menntaskólakennarinn
var fyrirliði fyrir stórum hópi
af skíðafólki sem fór vestur
veginn þennan dag. Þegar
þessir bílar komu að hliðinu
við Geitháls þá varð þar nokk-
ur töf vegna bifreiða er þar
voru fyrir og staðnar höfðu
verið að verkfallsbrotum og
öðrum er viðhöfðu dólgshátt
til að tefja fyrir verkfalls-
vörzlunni. Verkfallsverðir ætl-
uðu að greiða för skíðafólks-
ins eftir því sem þeim var
unnt en eftir því var ekki
beðið, heldur ráðizt með of-
beldi á verkfallsverðina, tálm-
unum af veginum rutt og
skúr varðanna kastað út fyrir
veg, þó hann hindraði á eng-
an hátt bílaumferð. Og mað-.
urinn sem hvatti til þessara
skrílsláta og stjórnaði þeim
hefur um langt árabil verið
yfirkennari við menntaskóla.
Hvernig má þetta ske? Er ís-
lenzk skólamenning orðin svo
gegnsýrð af ómenningu eins
og þetta tilfelli gefur nokkra
ástæðu til að álykta, eða er
þetta aðeins einstakt tilfelli
þar sem miður hæfum manni
hefur verið troðið í stÖðu upp-
alanda við eina virðulegustu
skólastofnun landsins ? Um
hitt þarf ekki að deila, ' að
maður sem gegnir stöðu
menntaskólakennara, honum
ber að koma prúðmannlega
fram í hvívetna og sýna still-
ingu í staðinn fyrir að æsa
til skrílsuppþots og stjórna
því.
Mér finnst að menntaskólinn
þurfi að biðja afsökunar á
þessari framkomu kennara
síns, ef hann gerir það ekki
sjálfur, sem ekkert virðist
benda til að hann ætli að
„Stórhugur" íhalds og Þjóðvarnar í húsnæðismálum:
Fella i bæjarráði að bærinn undirbui
byggingu 100 íbuða i stað herskálanna
Samþykkt að undirbúa byggingu 48 íbúða og bjóða loks
út íbúðirnar sem ákveðið var að byggja í fyrrasumar
. ............. ■
Bæjarráð samþykkti á fundi sínum 5. þ.m. að hefja undir-
búning að byggingu 48 íbúð|a, 2ja og 3ja herbergja, í samræmi
við ályktun bæjarstjórnar frá. 13. apríl 1954. Verða-íbúðir þessar
í fjölbýlishúsum og að öllum líkindum reistar á Hálogalands-
svæðinu sem verið er að skipuleggja til íbúðahúsabygginga.
Stórhugur íhaldsmanna og
Þjóðvarnarmannsins birtist í því
að fella tillögu Guðmundar Vig-
fússonar um að bærinn miðaði
undirbúning sinn við byggingu
100 íbúða.
Á bæjarráðsfundinum tók
Guðmundur Vigfússon það
skýrt fram að tillaga hans um
byggingu 100 íbúða miðaðist
við það að ná samkomulagi
um eitthvað sem bætti örlít-
ið meir úr vandræðum her-
skálabáanna en fyrirætlanir
íhaldsmeirihlutans um aðeins
48 íbúðir. Þá væri og augljóst
að það skapaði bænum sterk-
ari aðstöðu tU að krefjast
fyllsta framlags af áætiuðu
nýja húsnæðisfrumvarpi sem
fyrirætlanir hans væru stór-
tækari.
Samt sem áður sat íhaldið fast
við sinn keip, undirbúningur 48
íbúða var að dómi þess fullnægj-
andi og bænum sæmandi, og það
á sama tíma og 700 fjölskyldur
sem búa við húsnæðisskort eða
eru í herskálum og öðru heilsu-
spillandi húsnæði, sækja um 16
íbúðir sem nýlega var úthlutað
í Bústaðahverfinu. Gefur sú tala
umsækjenda hugmynd um á-
standið í húsnæðismálunum í
Reykjavík undir stjórn íhalds-
ins, og sótti þó tiltölulega fátt
■af öllum þeim fjölda sem hefst
við í herskálunum, vegna þess
hve kjörin voru óaðgengileg.
ríWsframla^i.samkv. hinHJvíiB4 ^práfcfuúdpu^^^lyrra-
dag hunzkaðist íhaldið loks til
að samþykkja að bjóða út bygg-
ingu 58 ibúðanna í raðhúsahverf-
inu við Réttarholtsveg, sem sam-
þykktar voru í bæjarstjórn 24.
júlí s. 1. eða fyrir nær níu mán-
uðum. Hafa sósíalistar í bæjar-
stjórn hvað eftir annað orðið
að reka á eftir þeun fram-
kvæmdum og Sanitök herskála-
búa knúið á með fundarsam-
þykktum en ihaldið þvælst fyrir
allan tímann, þar til það liefur
nú loks látið undan síga.
Herskálafólkið, og aðrir sem
hér eiga hagsmuna að gæta, þarf
að fylgjast með því, að ekki
verði látið sitja við samþykktir
einar og svikist um framkvœmd-
ir eða þær dregnar á langinn
eins og í fyrrasumar þegar íhald-
ið lét ekki byrja framkvæmdir
við 45 raðhúsaíbúðirnar við
Réttarholtsveg fyrr en komið
var haust og bezti byggingar-
tíminn að baki.
gera. Að öðrum kosti verður
þetta mikill smánarblettur á
skólanum.
Eitt er víst, sagan geymir
lengi slíkt atvik sém þetta.
og þegar saga íslenzkrar verk-
lýðsbaráttu verður skráð, þá
verður þessu ekki gleymt.
Ég stend þarna við hlið verk-
fallsvarðanna við Geitháls um
miðja nótt, sé og heyri þá af-
greiða vergfarendur með prúð-
mannlegri framkomu og festu.
Ég geng þess ekki dulinn að
þessir menn eru stétt sinni
til sóma. Þeir eru líka sigur-
glaðir þó þeir standi þarna
í rigningu um miðja nótt
vegna þess að þeir eru á-
kveðnir í því að móta fram-
tið íslenzkrar alþýðu og það
verður aðeins gert gegnum
þjálfun og baráttu stéttarinn-
ar allrar.
Við ökum aftur af stað vest-
ur veginn og stuttu síðar
beygjum við út af veginum til
hægri og höldum yfir hæð-
ina til verkfallsvarðanna í
Smálöndum. Þegar þangað
kemur þá er strax auðséð að
þar er einnig vel mannað, á
vaktina. Við lítum yfir hóp-
inn og köstum kveðju á verð-
ina sem auðsjáanlega eru í
góðu skapi þó veðrið sé frekar
þungbúið og liryssingslegt.
Þessa kaldranalegu nótt horfa
þeir augum sjáandans inn í
framtíðina og það skapar
bjartsýni og sigurvissu. Þegar
kemur niður í brekkuna upp
af Elliðaánum þá standa þar
tveir vöruflutningabílar mann-
lausir á vinstri kanti vegar-
ins og gegnum regnúðann sjá-
um við á öðrum bílnum stend-
ur „Pepsi-cola“. Neðst í brekk-
unni segir ökumaðurinn: „Eig-
um við ekki að skreppa aftur
upp að Geithálsi og sjá hvern-
ig umhorfs er þar“. Ég sam-
þykki það strax. Á vesturleið
höfðum við séð nokkrar fólks-
bifreiðar stutt vestur af Geit-
hálsi er höguðu sér dálítið
grunsamlega og ég vissi að
ökumann langaði til að sjá
þær betur. Þegar við komum
austur að steinullarverksmiðj-
unni rétt vestur af Geithálsí,
þá er búið að leggja þar átta,
bifreiðum á vinstri hönd ut-
an við veginn og meðal þeirra
eru tvær lögreglubif reiðir.
Þarna var talsverður liðssam-
dráttur saman kominn en
njósnaflokkar voru spígspor-
andi á veginum allt austur að
verkfallsvörzluhliði.
Við ökum austur gegnum hlið-
ið og staðnæmumst við Lög-
berg, þar snúum við aftur bif-
reiðinni í vestur á leið í bæ-
inn. Jeppabifreið kemur aust-
an að, fer fram úr okkar bíi
á vesturleið. Niður undir
Gunnarshólma koma tvær bif-
reiðir á móti okkur, þær
stanza og hafa tala af öku-
manni jeppans, halda svo á-
fram ferðinni austur. Þegar
þessar bifreiðir fara framhjá
þá sjáum við að þar era
komnar bifreiðir lögreglunnar
sem lágu við steinullarverk-
smiðjuna, jeppi á undan og
stór svartur bíll á eftir, mann-
aðir lögregluþjónum. Hjá
verkfallsvörzlunni nemum við
Framhald á 11. síðu.