Þjóðviljinn - 08.05.1955, Blaðsíða 5

Sunnudagur 8. maí 1955 — ÞJÓÐVILJINN — (5 ,l
Gifting og skilnaður breyti ekki
ríkisborgararétti kvenna
Hvað segja Is-
lendingar. Kan-
Kvenréttindanefnd SÞ leggur fram upp-
kast að alþjóðasamþykkt
adamenn og
Flestír taka lömunanreiki
án þess al vifa af þvs
Aðeiits örlítill Muti þeina s@m verða
fyrir sýkingu veikist alvarlega
Konur, sem nú eiga á hættu a'ð tapa ríkisborgararétti
sínum, ef þær giftast eöa skilja við borgara annars lands,
munu ná rétti sínum, ef uppkast að alþjóöasamþykkt
um þessi mál nær staöfestingu. Kvenréttindanefnd Sam-
einuöu þjóöanna hefur þegar samþykkt uppkasti'ö. í þess-
ari nefnd eiga sæti 18 konur, sem staöiö hafa framarlega
í kvenréttindamálum í heimalöndum sínum.
Eins og er getur það komið
fyrir í mörgum löndum, að kon-
Newcastle vann
bikarkeppnina
Newcastle United bar sigur
úr býtum í bikarkeppninni
brezku. Það sigraði Manchester
City í gær með 3 mörkum gegn
einu. Leikurinn fór fram á
Wembleyleikvangi í London og
voru áhorfendur yfir 100.000.
Bezt sfldveiði á
tueglansótims?
Þýzkur vísindamaður, G.
Jens í Hamborg, heldur því
fram að bezt sé að stunda síld-
veiði þegár tungl er fullt eða
nýU. Hann segist hafa komizt
að þessu við rannsóknir og
samanburð á 10.000 veiðitölum
frá síldveiðinni í Norðursjón-
um árið 1953. Hann vill þó
ekkert um það segja, hvort á-
hrif tunglsins á veiðina voru
bein, eða hvort hin mismunandi
veiði stafaði af áhrifum tungls-
ins á sjávarföllin.
Einn kunnasti leikari og
leikstjóri Dana, Holger Gabri-
eísen, lézt í gær í Kaupmanna-
höfn, 51 árs að aldri. Gabriel-
sen var um áratugi einna
fremstur í flokki danskra leik-
ara og mótaði mjög allt starf
Konunglega leikhússins í Kaup-
mannahöfn.
ur missi borgararéttindi í sínu
eigin landi, ef þær giftast út-
lendingi. Eins getur það komið
fyrir að þær öðlist borgararétt-
indi í tveim löndum, eða verði
landlausar með öllu. Með enn
öðrum þjóðum skapast þessir
erfiðleikar ef kona skilur við
mann sinn, ef hann er útlend-
ingur.
í uppkastinu að samþykktinni
er gert ráð fyrir, að konur missi
ekki borgararéttindi af sjálfu sér
er þær giftast erlendum borgur-
um. Það á hvorki að vera hægt
að neyða konu til að taka ríkis-
borgararétt manns síns né missa
sinn eigin borgararétt við gift-
ingu eða skilnað.
Kvenréttindanefndin hefur
haft þetta mál til umræðu á
þingum sínum undanfarin ár og
loks var uppkastið samþykkt
með 15 atkvæðum. Ein þjóð var
á móti (Bandaríkin), en tvær
þjóðir sátu hjá (Frakkland og
Indónesía). Tillagan um alþjóða-
samþykkt þessa var borin fram
af fulltrúa frá Kúba, en breyt-
ingartillögur voru samþykktar
frá fulltrúa Ástralíu og öðrum
fulltrúum.
Uppkastið fer nú til Efnahags
og félagsmálaráðs Sameinuðu
þjóðanna og ef ráðið samþykkir
það verður það lagt fyrir Alls-
herjarþingið til endanlegrar sam-
þykktar.
Fulltrúi Bandaríkjanna greiddi
atkvæði á móti uppkastinu á
þeim forsendum að það væri
verkefni alþjóða laganefndarinn-
ar að fást um mál sem þetta og
auk þess ættu ákvæði uppkasts-
ins að gilda jafnt um karla og
konur.
Stungið hefur verið upp á
því að Bandaríkjamenn komi
sér upp nokkrum risastórum,
kjarnorkuknúðum rellublásur-
um meðfram landamærum
Kanada, til þess að blása til
baka harðviðrum og köldu lofti
sem leita á áð norðan.
Charles Gárdner, fram-
kvæmdastjóri opinberrar veð-
urstjómarnefndár, greindi frá
þessari tillögu þegar hann var
beðinn að nefna dæmi um þau
viðfangsefni, sem nefndin hef-
ur fengið til að kljást við síð-
an Bandaríkjaþing setti hana
á stofn fyrir tveim ‘árum.
Nefndinni var þá falið að kanna
alla viðleitni til að stjórna
veðurfari í stórum stíl.
Önnur hugmynd, sem margir
Bandaríkjamenn hafa skotið að
nefrtdinni, er að breyta rás
Golfstraumsins, sem vermir ís-
land og Bretlandseyjar en ger-
ir Ámeríku lítið gagn þótt hann
eigi upptök sín við strendur
hennar. Enginn hefur þó treyst
sér til að skýra frá því, hvem-
ig fara eigi að því að breyta
stefnu Golfstraumsins.
Veitti sjálfum sér
sakaruppgjöf
Maður að nafni Clifton Eyton
var ekki alls fyrir löngu dæmd-
ur í fangelsi í Bretlandi fyrir
skjalafals. Honum var fengin
vinna í prentsmiðju fangelsis-
ins, en þar eru prentuð ýms
skjöl fyrir stjómarvöldin. Hon-
um tókst að lauma inn í eitt
þessara skjala, að búið væri að
náða hann og gefa honum upp
sakir. Hann var látinn laus úr
fangelsinu, en hefur nú nýlega
verið settur inn aftur; hann
vinnur þó ekki lengur í prent-
smiðju fangelsisins.
Miklum sigi’i læknavísindanna 1 baráttunni gegn löm-
unarveikinni hefur nýlega veriö fagnaö um víöa veröld.
Bandarískum lækni, Dr. Salk, hefur tekizt aö framleiöa
bóluefni, sem gerir flesta ónæma um tíma að minnsta
kosti fyrir þessum óttalega sjúkdómi, sem hefur lagt svo
marga að velli fyrir aldur fram, eöa leikiö þá svo grátt,
að þeir bera aldrei sitt barr framar á meðan þeir lifa.
Barátta læknavísindanna gegn
löihunarveikinni hefur verið
seinleg og ströng og ennþá er
ekki fullur sigur unninn. Senni-
lega- líta læknavísindin svo á,
að bóluefni Dr. Salks sé aðeins!
einn áfangi og að halda beri
áfram að lokatakmarkinu, að
útrýma þcssum sjúkdómi með
öllu.
Það vildi svo til, að skömmu
áður en fregnin um bóluefni
Dr. Salks var birt hafði Al-
þjóðaheilbrigðismálastofnunin
(\VHO) gefið út ítarlega bók
um lömunarveikina. Bókin, sem
er rituð af 17 sérfræðingum frá
7 löndum er 400 blaðsíður að
stærð og gefur yfirlit um allt
er læknavisindin vita um sjúk-
dóminn.
Tiltölulega nýr sjúkdómur
I bókinni er skýrt frá því, að
lömunarveikin sé tiltölulega nýr
sjúkdómur. Það eru ekki nema
um 200 ár síðan að læknar fóru
að gefa þessari veiki sérstak-
an gaum. I fyrstu lagðist veik-
in eingöngu á mjög ung böm
og frá því stafar hið gamla
nafn „barnalömun“ — infantile
paralysis — Auk þess virtist
svo sem veikin kæmi ekki upp
nema í einstökum löndum. Auk-
in þekking lækna á veikinni og
hæfni til að greina hana hefur
fært mönnum heim sanninn
um, að lömunarveiki kemur fyr-
ir svo að segja um allan heim.
Og ennfremur er nú svo komið
að lömunarveikin leggst á fólk
á öllum aldri, fyrst fór hennar
að vera vart í unglingum og
síðar í fullorðnu fólki og virð
ist sem að hár aldur sé engin
vörn lengur.
Þetta hefur verið skýrt á
þann hátt, að með auknum heil-
brigðisráðstöfunum og betri að-
búnaði minnki líkurnar fyrir
því, að ungt fólk taki veikina,
eða smitist, en af því leiðir, að
ungt fólk verður ekki ónæmt
fyrir sjúkdómnum með því að
fá hann á lágu stigi. Þetta þýð-
ir aftur, að eldra fólki er hætt.
ef það kemst í tæri við smit-
bera.
Lömunartilfelli fá
Tiltölulega mjög fáir sjúkling-
ar sem taka lömunarveiki lam-
ast eða deyja. Það má segja.
að það sé frekar undantekn-
ing en regla að lömun eigi sér
stað. Ennfremur má geta þess.
að læknavísindin telja, að meiri
hluti íbúa heimsins verði ónæm-
ir fyrir lömunarveiki á „eðli-
legan“ hátt, það er án þess að
nokkrar sérstakar ráðstafanir
Framhald á 11. síðu.
Nýtt alþjéðamál
Nýtt alþjóðamál hefur verið
búið til og nefnist það inter-
lingia. Það er hrærigrautur úr
frönsku, ensku, þýzku, spænsku,
portúgölsku, rússnesku og latínu.
Sá sem skilur þessi mál ætti því
að geta skilið þessa setningu á
nýja málinu: „Energia es necess-
uri pro toto que occure in le
mundo“ (Orka er nauðsynleg til
alls sem gerist í í heiminum),
Interlingiafélög hafa verið stofn-
uð í Sviss og víðar.
Cjráðugt ungvidi
Fisklrækt og klak fiskseiða verða sífellt umfangs-
meiri, einkum þó í löndum sem ekki liggja að sjó
svo sem Tékkóslóvakíu, þar sem þessar myndir voru
teknar. I»ær sýna vel þá erfiðleika sem eru á geddu-
klaki. Geddan er frá blautu bíu-nsbeini hiim versti
rárifiskur og ekki er gedduungviðinu fyrr sleppt í
fiskatjamir en systkinin taka að éta hvert annað.
Efst til vinstri nálgast ’tvær unggeddur hvor aðra
með gapandi gin, og endiriim er sá að sú sem
megnar að glenna meira upp skoltana sporðrennir
hinrii; Fiskiræktarmennirnir hafa tekið það til bragðs
að sleppa ekki gedduseiðunum nema fáuni í einu,
svo að þau vrerði að leita einhvers annars ætis en
systkina sinna.