Þjóðviljinn - 15.11.1955, Blaðsíða 6

Þjóðviljinn - 15.11.1955, Blaðsíða 6
6) >— ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 15. nóvember 1955 • Útgefandi: Samelnlngarflokkur alþýðn — Sósíalistaflokkurinn — Sijórnmálaflokk- ar við prófborðið Forganga heildarsamtaka ís- lenzkrar alþýðu, Aiþýðusam- bands Islands, um að koma á vinstri samvinnu og vinstri rík- isstjórn 1 landinu hefur vakið almenna athygli og ánægju meðal alþýðu um allt land. Hvert eftir annað hafa verka- iýðsfélögin lýst eindregnu fylgi sínu við hugmyndina um vinstri samvinnu, tjáð sig samþykk málefnagrundvelli sambands- stjórnar og heitið þeirri stjórn- arstefnu fyllsta brautargengi sem miðuð væri við hagsmuni alþýðunnar til sjávar og sveita. Slíkar yfirlýsingar og áskor- anir hafa þegar borist frá verka- lýðsfélögnnum á Akureyri, í Hafnarfirði, á Siglufirði, í Reykjavik og nú síðast frr V erkalýðsfélagi Vestmanna- eyja. Vinstri samvinna er hi? mikla og brennandi dagSKrár mál á fundum verkalýðsfelag anna hvarvetna um land. Og rdðurstaða verkafólksins hefur allsstaðar orðið hin sama: að samvinna vinstri aflanna um nýja ríkisstjóm og gjörbreytta stjómarstefnu sé brý’iasta hagsmunamál a’bvðunnar ? K landi eins og nú standa sakir. Á því er enginn vafi, að hug- myndin um samvinnu vmstri aflanna um nýja ríkisstjórn og þjóðholla framfarastefnu á einnig miklu og vaxandi fyigi að fagna Iangt út fyrir raðir verkalýðsins. Bændur og milli- stétt verða ásamt verkalýðs- stéttinni þolendur þess limns og þeirrar ógæfu sem alræðis- vald braskaraklíkunnar í Sjálf- stæðisflokknum er að leiða yf- ir þjóðina með dyggilegri að- stoð afturhaldsins í Framsókn. Baráttan fyrir vinstri samvinnu ær því einnig hagsmunamál þessara fjölmennu þjóðfélags- stétta og nýtur vaxandi skiln- ings þeirra og stuðnings. Enda er það sannast mála að hvar sem stjómmál em nú rædd manna í milli er ein spurning efst í huga allra: tekst að hnekkja ofurvaldi einokunar- klíkunnar í Sjálfstæðisflokknum með myndun vinstri fylkingar sem setur hagsmuni fólksins ofar öllu? Yfirlýsingar verkalýðssam- takanna í landinu og síauknar kröfur alls almennings um at- hafnir í þessu skyni skipa í raun og vem þeim stjórn.'nála- flokkum, sem alþýðan hefur stofnað og stutt, upp að próf- borðinu. Enginn þeirra kemst hjá því að ganga undir þá próf- raun í einlægni og hollusíu við málstað og hagsmuni hins vinn andi fólks sem spurningin um möguleika á samfyllungu vinstri aflanna leggur nú fyr- ir stjómmálaflokkana. Og þar gagna engar refjar, undanfærsi- nr eða loddarabrögð úthrgsuð af „æfðum stjórnmálamönnum“ íslenzk alþýða veit að það er hægt að mynda vinstri rikis- stjórn þegar í stað, bregðist enginn vinstri flokkanna kalli hennar og hagsmunum. IÆWL MWÆ I TÚNI Gestur Guðfinnsson: Lék ég mér í túni. Ljóð. — 80 blaðsíður. — Reykjavík 1955. Má vera að Gestur Guð- finnsson sé lærður maður; ljóð hans bera það þó ekki utan á sér. Hitt er víst að hann er menntað skáld; það með æðina, það hefur verið falinn neisti undir hjartarót- um hans: nú er hann tekinn að yrkja listræn ljóð. Eftir útgáfu þessarar bókar heyrir hann skilyrðislaust til flokki íslenzkra góðskálda í dag. Gestur Guðfinnsson er upp- mnninn í fögm héraði, og honum er íslenzk náttúra hugstæð. Hann kveðst una ævinni vel uppi í Kerlingar- fjöllum; Sjö daga átti ég sæla, nefnir hann annað ör- æfakvæði. Og fögur þykir honum sumarnóttin á Kili, enda er Halla þar á næstu grösum. Öll eru þessi ljóð prýðileg að gerð. Önnur kvæði sem einnig bera íslendingnum í hjarta höfundar sérstakt vitni, em: Landvörn vor, í vörn, Heiður Islands -— inn- blásin pólitískum atburðum síðustu ára, og sóma sér á- gætlega með öðrum ættjarð- arkvæðum þessa tímabils. Fremst að lisigildi munu þó sennilega teljast nokkur ljóð sem ekki verður skipað í neinn sérstakan flokk; það væri þá flokkur tregans. Mætti ég nefna fyrsta kvæðið, sem bókin ber nafn af. Mætti ég einnig nefna Skipið siglir sinn sjó, Sælt er það blóm, Sýn, Septemberkvöld, Heim, Stúlkan við lindina — og að lokum síðasta kvæði bóiur- innar. Þetta þarf ekki að orð- lengjast framar. Það er mik- il gleði að lesa þessa bók, upp- götva nýtt góðskáld í sessi sem maður vissi ekki áður að neinn skipaði. Og kemur hér allra síðast ljóðið Heim, til sannindamerkis lofi mínu: Mip fýsir heim. Egr er frjáls. Og- ferðina ákveð ég skjcft. Eg flýg yfir fjöll og; dali. Eg fer í nótt. Þó aftrar niér eltthvað. Eg veit, ég er annar iieldur en fyr. I*ví sit ég og sé mér í hug og sjálfaai mig spyr. Eg veit, [tað er ekkert sem var. Eg veit, að allt er breytt. Mig fýsir heiin. Eg er frjáls. En ég fer ekki neitt. Höfundur þessa ljóðs hefur ekki aðeins séð framan í ver- öldina, heldur einnig að baki manninum og inn í sjálfan sig. — B. B. faurt fyrir sörrtu vinrtu Þeir Hannibal Valdimarsson og Eggert Þorsteinsson að síður. flytja á Alþingi frumvarp um sömu laun karla og kvenna. Og sömu reglur gilda um launamál afgreiðslufólksins. Frumvarpið hjóðar svo: án tillits til þess, hvort það er Þessu verður að breyta. ís- 1. gr. Við öll störf, embætti karl e^a kona’ sem vinnur þau. ienzk verkalýðshreyfing 'berst og sýslanir — svo hjá bæjar- En við þessi störf er alls ekki fyrir algeru launajafnrétti og sveitarfélögum sem hjá rík- gert ráð fyrir, að konur gegni kvenna og karla, enda hafa al- bera ljóð hans með sér, eitt ^nu skuiu konum greidd sömu störfum skrifstofustjóra og 1. þjóðasambönd verkalýðsins og öll: þau eru unnin af mik-!jaun körlum. flokks fulltrúa, ekki heldur tekið launajafnrétti kynjanna á illi vandvirkni, að baki þeimj gr. Við færslu milli launa- störfum aðalbókara, fulltrúa stefnuskrá sina og gert um það slær trútt hjarta, þau era! f]0kka skuiu gilda sömu reglur annars flokks, bréfritara fyrsta ályktanir á þingum sínum. vermd hlýju þeli — þetta er fyrjr konur sem karla. flokks, sölustjóra né aðalgjald- Verkföll voru háð hér á landi á 3. gr. Skrifstofustörf öll og kera. Þessi störf öll, sem falla s.l. sumri til þess að reyna að afgreiðslustörf í verzlunum undir hæstu launaflokkana, minnka muninn á kaupi kvenna skulu greidd sama kaupi, hvort skulu unnin af körlum einum. og karla, óg búast má við sem þau eru unnin af konum Það er ekki fyrr en komið er miklum átökum, út af þessu eða körlum. niður í B-lið 4. flokks, sem hróplega ranglæti, á næstu ár- 4. gr. Öil störf í hraðfrysti- fjallar um laun aðstoðarfólks í um, ef ekki verður að gert. Að húsum og við iðju og iðnað skrifstofum, að gert er ráð fyr- öllu leyti væri æskilegra, að Al- menning Ijóðs. Að auki er Gestur svo ágætlega hag- mæltur að rím og háttur verða hugsun hans og máli aidrei til trafala, enda þarf hann hvergi á bragvillum að halda. Og í fyrsta og síðasta lagi er hann ^ gott jkáM semj skulu ennfremur greidd sama ir b*ði konum og körlum í þingi leysti málið í friði og kaupi, hvort sem unnin eru af sama launaflokki. Þetta er snekt með lagasetningu, eins og konum eða körlum. — Skulu næstum ótrúlegt, en satt engu hér er lagt tM. sérákvæði öll í samningum^__________________________________________________________________ stéttarfélaga um lægri kaup- lyftir yrkisefnum sínum allt- af af jafnsléttu — og stund- um býsna hátt meira að segja. Þó samvizkusemi í vinnubrögðum og hjartahlýja leggi saman, endast þær ekki til að skapa góða list; þær þur a þann liðsauka sem heit- ir skáldskapargáfa, og verður víst því síður skýrgreind sem hún er ríkari og lætur meira til sín taka. Þar sem engin æð er til / ekki er von að blæði, sagði skáldið; og því aðeins brennur bálið að neisti hafi falizt á einum stað. Gest- ur Guðfinnsson er fæddur Ný ir vesir Ritgerðasaín eftir Jónas Jónsson frá Iriflu Þjóðviljanum hefur verið send ný bók eftir Jónas Jónsson frá Hriflu. Nefnist hún Nýir vegár, og er annað bindi í ritsafni liöf- undar: Komandi ár. En alls hafa þá koinið út eftir Jónas 5 bindi ritgerða. Nýjum vegum er skipt í 3 meginkafla, er svo heita: Heim- ili, kirkja, skóli: Barnaskólar, héraðsskólar, húsmæðraskólar, menntaskólar og háskóli; Alda- mót. Nöfn tveggja fyrri kafl- anna gefa efni þeirra til kynna: það eru greinar og ræður um skólamál. Síðasti kaflinn segir einkum frá ýmsum samtíðar- Frh. á 10. síðu gjaldsákvæði kvenna falla úr gildi við gildistöku laga þess- ara. 5. gr. Lög þessi öðlast þegar gildi. í greinargerð segir svo m.a.: Það samrýmist engan veginn réttlætishugmyndum maniLa á 20. öld að láta það eitt, hvort starf er unnið af karli eða konu, valda stórfelldum launamis- mun. Þó er það staðreynd, að í flestum tilfellum er konum ætlað 25—40% lægra kaup, án , skila sama vinnuverðmæti og | karlmaður mundi skila, ef § hann væri settur að sama starfi. Þetta er ranglæti, sem ■ allir verða að viðurkenna, en sterk þjóðfélagsöfl tregðast þó g vlð að leiðrétta. Við flest störf iðju- og iðn- fyrirtækja skila konur fyllilega sama vinnuverðmæti og karl- menn mundu skila í þeirra sporum. En vinna þeirra er þó yfirleitt greidd um 30% lægra verði. Hér í Reykjavík fá verkakon- ur 24% lægra kaup en karimenn við sömu vinnu. Þó virðist hlutur kvenna vera einna lakastur á verzlunar- og viðskiptasviðinu, einmitt þar, sem segja mætti, að auðveldast og eðlilegast væri að lioma við fullkomnum launajöfnuði með því að miða við ákveðin verk, Halidóra Sumarliðadóttir Kveðjuorð Halldóra Sumarliðadóttir and-^ aðist að kvöldi 6. nóv., hné nið- . ur á götu úti og var örend. Hún var fædd 13. ágúst 1892 að Breiðabólstað í Miðdölum í Dalasýslu. Foreldrar hennar voru Sumarliði Jónsson, bóndi þar, og Elísabet Baldvinsdóttir, kona hans. Ólst Dóra þar upp í Dölunum til 25 ára aldurs. Föður sinn hafði hún misst sex ára gömul og 1917 fluttist hún til Reykjavíkur. Hátt á fjórða áratug hefur hún unnið hér í borg, alltaf á sama stað, að mestu sama verkið, ein af þeim þúsundum, sem inna af hendi þjónustu- störfin, sem þjóðfélagið byggist á. Hún vann öðrum alla sína ævi allt hvað hún mátti. Trú- mennska hennar og samvizku- semi voru með afbrigðum. Hún fór margs á mis af því, sem líf- ið veitir þezt, en hún unni heitt þeim vinum, sem hún átti og batt við þá tryggðabönd, sem entust allt lífið. Við hjónin og börnin þökk- um þér, Dóra, fyrir átján ára samvistir. þú lifðir með okkur mestu gleðistundir lífs vors og þú stóðst við hlið okkar, þegar mestu hætturnar dundu yfir. Við munum öll, eins og vinir þinir og frændur, minnast tryggðar þinnar og vináttu til æviloka. Hreyfing alþýðunnar þakkar þér tryggð þína og festu. Þú varst ein af þeim þöglu þús- undum, sem ætíð lögðu sitt lið, er á lá. Einar Olgeirssou.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.