Þjóðviljinn - 07.03.1956, Blaðsíða 9

Miðvikudagur 7. marz 1956 — ÞJÓÐVILJINN — (9
RlTSTJÓRi: FRÍMANN HELGASON
Hvað segðu íþróHamenn. ef vlð blaðamenn
myndum ekki vega afrek þeirra ó sömu voq
Það er ekki ný kenning, að
]það sé vandlifað í heimi þess-
um. Á sínum tíma var sovét-
itússum legið mjög á hálsi fyrir
að koma ekki til samstarfs um
íþróttir, þeir loltnðu sig inni á
því sviði sem% öðru, var við-
kvæðið. Enginn dómur skal á
það lagður af livaða ástæðu
það var, en tekið undir það að
Austur-Evrónulöndin áttu og
eiga að hafa samvinnu við
önnur ríki um þessa hlutlausu
grein. —
í ár eru 10' ár síðan Stefnu-
'breytingin vaið. Það var á EM
i Osló sem segja má að sam-
vinnan hafi hyrjað, og siðan
he.fur hún verið. óslitin og í vax-
andi mæli frá árí til árs.
. Afrek íþróttamannanna þar
taka að batna stöðugt. Þeir
verða eftirsóttir af félögum og
löndum hinna vestrænu þjóða.
Þeir verða eins og frjálsí-
þróttamenn okkar í Oslo og
knattspyrnumennirnir í Reýkja-
vík, daginn sem við unnum
íöndín þrjú ágæt auglýsing fyr-
ir land þeirra og þjóð. Hlut-
3aus íþróttablöð og íþróttasíður
blaða lofa afrek þeirra, og það
að vérðleikum. Þó skýtur þeirri
skoðun af og til upp að hér sé
um að ræða „ríkisrekna“ í-
þróttamenn, þ.e. menn sem geta
dvalið tima og tíma í æfinga-
stöðvum sem byggðar hafa ver
ið þar í landi. Stöðvum sem era
með svipuðu sniði og í öðram
löndum t.d. Svíþjóð, Finnlandi,
svo og við maxga háskóla
Bandaríkjanna, og okkur ís-
lendinga dreymir um að eign-
ast og allir miða .í þá átt að
feæta afreksgetu mannlegs lik-
ama að setja. met. Um
það verður aldrei deilt að það
er jafnvönt' eða .gott hvort seni
það er gert austan eða vestan
járntjalds. Staðreyndin er sú
að þetta hefur vei-ið gert um
tugi ára og löndin hafa miklast
af því að hafa sem fullkomnast-
ár stöðvar af þessu tagi.
Það verður því heldur hæpin
kenning sem fram kemur í
grein í íslenzku blaði og þýdd
er og endursögð af góðum vini
mínum, „að það séu eiginlega
Rússar sem hafa byrjað á þess-
ari takmarkalausu keppni eftir
metum, sem sprengir raimnann
um hina gömlu hugsjón Ol-
ympíuleikana“. í sömu grein
segir: „Það era Rússar sem
fyrstir athuga íþróttimar svona
vísindalega.“
Þetta er hreinasta oflof um
Rússa, því að til eru víða um
heim mildu eldi’i vísíndastofn-
ainir um líkamsmeimt en Sovét-
Rússar eiga í dag, svo að ekki
verður séð að hvaða leytí svona
stofnanir eru óbæfar fyrir
austan tjald en góðar og gild-
ar fyrir vestan, ef við eigum að
vera sjálfum okkur samkvæm-
ir.
Sem dæmi um þessa. ná-
kvæmni í vísindam en nslui
Rússa eru tekin hraðhlaupin á
skautum sem séu ekkert nema
kapphlaup við tímann, sá lak-
asti og bezti geta ient saman.
Engin keppni. En timi ræður
röðinni eins og það er orðað.
Þetta fyrirkomulag mun liafa
verið teldð upp nær tveiin ára-
tugum áður en byltingin varð í
Rússlandi og notuð siðan um
alla Evrópu nær úhdaritekninga-
laust
Það hlýtur því að vera í
lagi, það er því engin vísirida-
leg uppgötvun af Sovét-Rúss-
um að hraðhlauþ sé' keppni við
tíma, það má segja að öll hlaup
séu að vissu ieytí keppni við
tíma, Hljóp Nurmí efeki með úr
í hendinni þegar hann vantaði
keppni?
Á það má líka minna að liinn
frægi norski skautakapþi Ball-
angrad sagði á OLi í Gartnisch
Partenk. 1936, eftir að vera bú-
inn að skoða ísinn, athuga hita-
stig í lofti o.fl. að haiin ætti að
Maupa 10 km á 17.24.1. Tími
hans varð 17.24.3. Hann hafði
undirbúið sig undir þetta með
vísindalegri nákvæmni. Þetta.
þótti bera vott um góðan í-
þróttamann. Hafi það verið gott
þá lilýtur sama náJkvæmni að
vera góð líka. í dag ef litið er á
það með sömii augum.
Við sem skrifum um iþróttir
ýrðum settir í rrtikmn vanda ef
við ættum að vega og meta
gildi afreka eftir þvi hvort. mað-
ur sá er það vinnur hefur not-
ið meira eða minna aðstoðar
ríkisins eða annarra opinberra
sjátfum okkur samlívæmir. Ef
það er miliilsvirði og réttmætt
fyrir íslenzka áþróttamenn að
fá öll íþróttamannvirki byggð.
af því opinbera Mýtur það að
vera jafn réttiátt fyrir austan.
Sé það mikils virði í vestrænum
heimi að eiga íþróttavísinda-
stofnanir og æfíngastöðvar
hlýtur það að hafa sama gildi
í alþýðuríkjum Austur-Evrópu.
Sé mánaðardvöl á æfinga-
stöðvum í V-Evrópu og Ame-
ríku réttlætanleg hlýtur sarna
að gilda í A-Evrópu.
Sé það eðlilegt að almenn í
þróttakennsla sé framkvæmd
og kostuð af því opinbera á ís-
landi, hvað er þá óeðlilegt við
að framkvæma það í Austur-
Ewópu.
Þess skal að lokum getið hér
að árið 1954 bauð sovézka ol-
ympíunefndin formanni alþjóða-
olympíunefndarinnar, Avery
Brandage, austur til Sovétríkj- <
amia tii að kynna sér uppbygg-
ingu íþróttamálanna þar og
livort þau samrýmdust settum
reglum. Á morgun tekur
Brundage, sem er Bandaríkja-
maður, til máls hér á íþrótta-
síðunni um för sína austur.
Enska deildakeppnin
t tteilö:
Manch.Utd. 33 *20
Blackpoöl 32 17
W. B. A.
Wolves
Surtðérl.
Manch. C.
Newcastle
Boíton
Portsm.
Éverton
Birmingh.
Cardiff
Burnley
Chelsea
Charlton
Luton
Arsenal
Preston
Getrannaspá
Birmingham—Wolves 1
Burnley—Chelsea lx
Charlton—Arsenal 12
Everton—Sunderlan d 1x2
Luton—Bolton 2
Mansh. Utd.—Cardiff 1
Newcastle—-Aston Villa 1
Preston—Blackpool 1 2
Sheff. Utd.—Hudderf. 1
Tottenham—Portsmouth 1 2
W. B. A.—Manch. City 1
Hotherham. Sheff. Wedn. 2
Tottenh.
aðila til iþróttaiðkana; Það yrði Sheff utd 30
erfitt að draga þá l’ínu. Meðan Huddersf.
alþjóðasamtökin sjálf, viður-
kenna að allt sé samkvæmt
settum reglum væri riæpíð fyr-
ir hlutíausa iþróttablaðamenn
að slá öðra föstu og ekki til
þess fallið að vinna, þemi hug-
sjón gagn sem feQst 'i' vinsám-
legu starfi þjóða í milli fyiir
atbeina iþróttarma..
Á meðan íþróttabreyfingin
og alþjóðasambönd íþróttá-
manna starfa á þeim grand-
velli að íþróttir séu hlutíaus al-
þjóðleg bfeýfmg, ef óihugsandi
fyrir blaðamena sem viður-
kenna það sjónarmið, og telja
sig starfa eftir því að vega
ekki á sömu vog afrek i íþrótt-
um hvort sem þau era tmnin í
Austur- eða Vestur-Evrópu. Sá
sem eklti fylgír þeirri raglu
hefur gerzt brotlegur við hlut-
leysi íþróttarina, Hann lætur
önnur fjarskyid málefni ráða
ályktuniun sínum. Umfram
allt verðum við að vera
30 14
30 14
30 13
30 12
31 15
31 14
31 14
32 12
31 13
31 14
32 12
32 12
33 13
31 12
31 10
32 11
30 11
9
31
Aston Villa 32
II. cleild:
Sheff. W.
Leicester
Bristol R.
Bristol C.
Swansea
Leeds Utd.
Port Vale
Liverpool
6 7 68-44 46
6 9 72-48 40
4 13 48-50 34
5 11 68-53 33
7 10 62-68 33
9 55-49 33
13 69-48 33
12 57-42 33
12 64-69 33
11 46-48 33
12 53-45 32
4 13 45-54 32
8 12 44-43 32
8 12 51-59 32
5 15 66-67 31
5 14 52-49 29
9 12 42-53 29
5 16 49-56 27
4 15 40-45 26
5 16 42-54 23
5 17 38-67 23
11 16 34-59 21
Blackburn
Fulham
Stoke City
Lincoln
Middlesbro
Bury
Barnsley
Rotherham
West Ham
Doncastér
Nótts. Co.
Plymouth
Hull City
33 15 11 7 74-46 41
33 17 5 11 79-58 39
32 16 5 11 71-57 37
32 16 5 11 70-52 37
32 16 5 11 63-58 37
30 15 6 9 51-46 36
32 12 11 9 45-40 35
30 14 6 10 71-50 34
30 15 4 11 51-48 34
31 14 5 12 62-51 33
32 14 4 14 64-61 32
29 14 3 12 52-47 31
29 12 7 10 52-41 31
30 12 6 12 54-58 30
31 10 8 13 59-71 28
33 9 10 14 36-60 28
27 9 8 12 40-50 26
29 9 8 12 54-47 26
29 8 9 12 53-70 25
33 9 7 17 47-65 25
33 8 6 19 42-65 22
31 6 3 21 34-73 15
32. dagur
víð’skipti koma til með að verða þeim mjög hagstæð,
og ggra þeim kleift að létta nokkuð á skuldum og á-
hyggjum. Væri hann að sjálfsögðu fús til þess að semja
við téöa bændur um lífstíðarábúð á jörðunum uppá mjög
hagkvæm kjör fyrir búandmenn. Vænti hann þess að
vinur hans og flokksbróöir oddvitinn í Vegleysusveit
heföi nokkra milligaungu um aö téð viöskipti gætu tek-
ist, og mundi öll fyrirgreiösla launuð vel og dreingilega.
Þyrfti ekki annaö en snúa sér til kaupfélagsstjórans i
Fjarðakaupstaö, er þegar hefði lofað að annast téð við- •
skipti fyrir hönd þíngmannsíns. Vora það sérílagi fáein- -
ar nafngreindar jarðir er þíngmaðurimi hafði augastað
á, þarámeðal Bráðagerði. Efnin leyfðu því miður ekkí
meira í bráö, en með hjálp guðs og góðra manna gæti
orðið framhald á viðskiptum af þessu tagi.
Þíngmaðurimi tók það sérstaklega fram að farið yrði
með allri varkárni að Jóni í Bráðagerði, því hann væri
þekktur að því að vilja ekki kannast við hvaö honum
væri fyrir bestu. Hann muhdi hafa Ient í slæmum félags-
skap í Reykjavík í haust án þess áð þíngmaðurinn feingi
aö gert, en vonandi væri hann búinn að taka sönsum
Lagði þíngmaöurinn áherslu á, aö af vissum ástæðum
léki sér mikill hugur á því aö ná eignarhaldi á Bráða-
gerði, en aö sjálfsögöu bæri að fara með svo persónuleg- .
ar upplýsíngar sem algjört tránaðarmál.
í lokin voru svo persónulegar og flokkslegar heilla-
óskir og fyrirbænir, og látiö þar skína í að Vegleysu-
sveit mundi bráðlega verða öfundsverð meðal íslenskra
sveita. Gátu forspár í þá átt ekki talist til ólíkinda þeg-
ar litiö var á kostaboð þíngmannsins.
Hu, sagði oddvitinn að loknum lestri. Það er ekki að
spyrja að rausninni og göfuglyndinu í blessuðum þíng-'
manninum. Á þessu stigi málsins meinti oddvitirin það
sem hann sagði, því þó hann heföi ekki enhþá gert sér
Ijósar í einstökum atriðum peníngalegar hagsbætur
bænda í sveit sinni við það að geraSt leiguliðar, rýrði það
á eingan hátt rausn og hjálpsemi þíngmannsins.
Sex jaröir! Það var ekki svo lítiö. Tvær að vísu komnar
í eyði. Og þegar litið var á staðsetníngu þeirra frá land-'
fræðilegu sjónarmiði kom á daginn aö lönd þeirra lágu
saman allt utanfrá sjó og framí sveit. Var Bráðagerði
fremst öðrumegin en hinumegin ár jaðraði við Iandar-
eign oddvitans.
ÞaÖ er sjálfsagt að gera það fyrir hann að tala við
kallana, tautaði oddvitinn við sjálfan sig. Næstu daga
var hann á stjái á milli bæja. Kom á daginn að bændur
vildu óðfúsir eiga viöskipti við þíngmanninn og gerðu
sér háar vonir um vænkandi hag í því sambandi. Vom
jarðir flestra margveðsettar og auk þess uggvænlegar
skuldir í kaupfélaginu. Voru menn yfirleitt á einu m .íli
um aö tilboö þíngmannsins bæri vott um sjaldgæfa
göfugmennsku og fórnarlund. Með téðum viöskiptiim.
gætu menn ekki aðeins létt af sér skuidabýröuhúm m &
tilheyrandi búksorgum, heldur stækkað búin ef mör n-
um biði svo við áð horfa, og jafnvel tekiö upp aðra 1 ú-
skaparhætti í öðrum byggðalögum ef mönnum sýnd st
svo, og án þess aö eiga neitt á hættu þó þeir tækju ig
uppaf jörðuin sínum. Áð vera leiguliði uppá þessar sp;>t-
ur var að vera frjáls maöur. Og eigendur téðra jaiðá
flýttu sér að selja þíngmanninum óðul sín áðuren hcn-
um k5mni að snúast hugur. Varö það metnaðármál að
komast fyrstvu’ útí Fjarðakaupstað og undirskrifa alla
) pappíra þarað lútandi í skrifstofu kaupfélagsins, og
^ gánga svo þáðan út frjálsir og hamingjusamir mern.
Sumir meira að segja með smávegis inneign í reikníugi.
Híngaðtil höfðu þessir sömu menn ekki átt nein fagnc ð-
ai’erindi á skrifstofu kaupfélagsins, svo hér var visru-
lega um örlagarík kapítulaskipti að ræða í lífi þessrra
manna, sem af sveitúngum sínum voru kallaðir: hinír
útvöldu, og einsog á stóð var sú nafngift ekki útí bláirn.
Þegar fréttin um örlæti þíngmannsins barst um svt it-
ina vora menn á einu máli um aö merkari fréttir hefðu
ekki borist þar á bæi, jafnvel fréttir um heimsstrtð
höfðu ekki valdiÖ þvílíku umtali á sínum tíma. Þeir scm
áttu þess ekki kost að selja þíngmanninum undan sér
þóttust að vísu ílla afskiptir, og gátu ekki skilið hvcrs