Þjóðviljinn - 17.10.1957, Qupperneq 6

6) — WÓÐVILJINN — Fimmtudagur 17. október 1957
VIUINN
Gtíefandl: Samelningaríloklcur alþýðu — SósíallstafloklSniriim. — Ritstjóran
llagnue KJartansson tal». fíiguröur Guðmundsson. — Fréttarltstjórl: Jón
BJamason. -- Biaðamenn: Ásmundur Slgurjónsson. Guðmundur VlKfússon,
ívar H. Jónsson, Magnús Torfi Ólafsson. Sisurjón Jóbannsson. — Ausiýs-
IngastJóri: Guögeir 2dagnússon. — Ritstjórn, aígreiösia, auglýsingar, prent-
amlðJa: Skólavörðustíg 10. - Sími 17-500 (5 línur). - Askriftarverð kr. 25 4
m4u. 1 BeykJavlk og nAgrenni; kr. 22 annars.staðar. — Lauaastiiuvörð kr. 1,50.
PrentsmlðJa ÞjóðvLUana.
Tilefnislaus klögumál
\/|orgunblaðið birti á þriðju-
daginn frásögn af fundi í
féiagi íhaldskvenna hér í bæn-
itm undir yfirskriftinni: —-
..Fjárfestingarvfirvöld tefja
skólabyggingar í Reykjavík“.
Er síðar i greininni vikið að
því i sambandi við frásögn
af ræðu :em forseti bæjar-
stjórnar, frú Auður Auðuns
hélt á fundi þessum, að á yfir-
itandandi kjörtímabili hafi
verið skipuð í Reykjavík
skólabyggingarnefnd til þess
að gera áætianir um þau mál.
Hefur blaðið eftir frúnnl að
afgreiðsla á umsóknum um
fjárfestingirleyfi til skóla-
bygginga e.angi seinlega hjá
fjárfestingaryfirv'.'ldunum. —-
Er hér greinilega verið að
reyna að koma þeirri skoðun
inn hjá almenningi að það ó-
íremdarástand sem ríkjandi
er í skólabyggingarmálum R-
víkur eigi rót sína að rekja
til þess að- íhaldið fái ekki að
byggja þau skólahús sem það
iiafí áliuga á. Þar standi allt
á seinlæti og aðsjálni stjórn-
arvaldannu.
IVetta er ekki í fyrsta skipti
* sem íhrildið gerir tilraun
til að afsaka ásta.ndið í skóla-
málum bæjarins með skorti á
f járfestingarleyfum. Morgun-
blaðið liefur nokkrum sinnum
á þessu hausti iiaft þennan
áróður í frammi í greinum sín-
11 m urn skólamál. Þó er sann-
leikurinn ailur annar og það
vita Morgunblaðsmenn ofur
vel. Bæjarstjórnarmeirihluti
Sjálfstæðisflokksins hefur um
árabil verið áiiugalaus og
sinnulaus i þessum cfnum og
þangað er að leita orsalcanna
til þrengslanna í skólunum og
skortsins á nægu húsrými
til skólahalds. íhaldið sá svo
um að bæjarstjórnin héldi að
sér höndum í fimm ár og að-
hefðist ekkert í byggingamál-
urn skólanna. Frá því að
Langholtsskólanum var lokið
1951 lágu skólabyggingar í
aænum niðri allt til 1956 að
byrjað vav á skóla við Breiða-
gerði, sem þó er ekki enn
íullgerður. Þetta árabil var
bví alger stöðvun í skóla-
byggingamálum bæjarins.
¥7ln þótt íhaldið svæfi hélt
skólaskyldum börnum á-
fram að fjölga og vandræðin
í skólunum að aukast. ár frá
ári. Á þei.ta bentu fulltrúar
rninnihlutaflokkanna ár eftir
ár og kröfðust þess að bærinn
gegndi þeirri frumskyldu
sinni í uppfræðslu æskunnar
að sjá henni fyrir sómasam-
. iegu skóiahúsnæði. íhaldið
rumskaði eklci að ráði fyrr en
á þessu ári. Þá uppgötvaði
borgarstjcrinn og lið hans að
skortur væri á skólahúsnæði
í bænum, enda síðasta árið
fyrir bæjarstjórriarkosningar!
Átti nú að sýna og sanna að
ekki stæði á bæjarstjórninni
og skyldu framkvæmdir hafn-
ar við eina fjóra eða fimm
skóla á saina árinu. Þannig
þóttist íhaidið á einu ári ætla
að bæta upp langa vanrækslu
og sofandihátt í þessum efn-
um.
Vafalaust hefur íhaldið haft
litla t'rfl á því að fjárfest-
ingaryfirvöid landsins tækju
hinn nývaknaða áhuga þess
svo alvarlega. að bærinn fengi
nauðsynleg leyfi til þessara
skólabvgginga á einu ári. Sú
varð þó raunin á. Reykjavík-
urtoær hefur í ár fengið öll
þau ieyfi sem hann hefur
þurft á að haida til fyrirhug-
aðra skólabygginga. Engin töí'
liefur orðið á franikvæindum
aí' þeim sökiun. Baiiiiui fékk
einnig fuiia heiinild til þess
að haga í'ramkvæindum að
eigin vild, Hann gat notað
‘ ín f járfestingarlej’fi til að
fullgera færri skóla og hann
gat einnig notað þau til þess
að iieíja framkvæmdir við þá
alla. Alit var þetta á valdi
bæjarins. Þá fengu ráðamenn
bæjarins einnig vissu um það,
að ekki myndi standa á við-
bótarleyfum eftír því sem þörf
væri á og framlivæmduin mið-
aði áfram. Mun sjaldan eða
aldrei hafa verið búið jafn
vel að Reykjavikurbæ með
fjárfestingarleyfi til skóla-
bygginga og annarra fram-
kvæmda og eirunitt á þessu
ári, og í raun og veru allt
síðan vinsti'i stjórnin tók við
völdum. Hefur bærinn sízt
undan þessu að kvarta og
liægt er að birta um það
skýrar tölur ef frekari tilefni
gefast.
S?n hvað veldur þá þeim sí-
etidurteknu klögumáium í-
haldsins nð fjárfestingaryfir-
völd landruns eigi sök á því
sem aflaga fer í framkvæmd- j
um bæjarfélagsins? Skyldij
orsökin ekki vera f.yrst og |
fremst sú að sjáift er íhaldið |
farið að skilja að ógerlegt er|
að bæta á einu ári úr margra
ára loforðasyikum og van-
rækslu. Þetta skilja a. m. k.
flestir bæjarbúa.r án aðstoðar.
Og þá er gripið til þess að
reyna að ’wrna sökinni af eig-
in syndum yfir á þá sem
stjórna fjárfestingarmálunum.
En ‘íhaldið þyrfti að gera sér
ljóst að það eru röng vinnu-
brögð þess sjálfs sem eru or-
sökin. Það þarf að vinna
sleituiaust að lausn vanda-
mála þæjarfélagsins en ekki
aðeins eitt ár á hverju kjör-
tímabili, árið fyrir bæjar-
stjórnarkosningarnar. Meðan
það er ekki gert verður vand-
inn óleystur, bæði á sviði
skólamálanna og annarra
nauðsynlegra framkvæmda
bæjarins.
Eldflaugarnar og ísland
Embcettismenn NATO óttast oð langdrœgu
skeytin ,,svipti" A-bandalagiS flugstöSvum
‘jVTítjánda ffebrísar þessa árs
' komú 300 fx-emstu. eld-
flaugafræðingar og eldílauBji-
siniðir Bandaríkjan.n,a saman á
ráðstefnu í San Diego í Kali-
förníu, enni he’ztu miðstöð
bandaríska flugiðnaðarins. Þeir
höfðu þegið boð yfirstjórnar
bandaríska flugheráins og Con-
vair deildar f.vrirtækisins Geu-
eral Dynamics Corporation,
sem falin liefur verið smíði
Atlas, fyrsíu iangdrægu eld-
flaugar Bandaríkjamanna, að
sækja Fyrsta geimsiglingaþjóð-
mótið. Yfirmaður eldflauga-
deiidar bandaríska flughersins,
Bernard A. Schriever hershöfð-
ingi, flutti franisöguræðuna á
ráðstefnunni. Hann kvað
Bandaríkin hafa borjð ægis-
hjálm yfir önnur herveldi á
undanförnum árum, vegna þess
að ekkert hefði verið til sparað
að ná yfirburðum ,í lofti. Nú
væri það þó ekki lengur nóg.
Sá tími væri kominn, að
Bandaríkjamer.n yrðu að vinna
markvisst að því að afia sér
„yfirburð.a í geimnum“. „Vel
rná vera að málúm verði svo
komið eítir nokkra áratugi, að
úrslitaorusturnar verði livorki
sjóorustur né loftorustur held-
ur geimorustur“, sagði Sehriev-
er hershöfðingi. „Þegar til
lengdar lætur kann hernaðar-
legt öryggi þjóðar vorrar að
velta á því að oss íakist að
ná yfirburðum í geimnum“. Og
hershöfðinginn bætti við: „Auk
beinpar liemaðarþýðingar
geimsins kann áljt vort sem
forustuþjóðar heimsins að
krefjast þess að við efnum til
tunglleiðangra og jafnvel geim-
siglinga til ann.arra reiki-
stjarna, þegar tækninni hefur
miðað nógu langt álc-iðis og
fyliing tímans kemur“. Schriev-
er lýsti yfir, að smíði lang-
drægu eldflaugarnar Atias
væri „skref í áttina til að
leggja. und'r oss geimtoin“.
Síðan þessi orð voru töluð
hefur fyrsta tilraunin ver-
ið gerð til að koma Atlas á loft.
Sjónarvottar í Flórída skýra
svo frá að ferlíkið hafi komizt
í þriggja kíiómetra hæð, en þá
kviknaði í þ\ú og það hrapaði
í sjóinn, Schriever hershöfð-
ingi og samstarfsmenn hans
verjast allra frétta af þessari
---------------------------
E r 1 e n d
ííðindi
niisheppnuðu tiii'áun, en ýmsir
stjórnmálamenn, .hinkum full-
trúar stjómarandstæðmga í
hermálanefnd öldungadei'dar
þingsins, hafa lýst yfir hástöf-
um, að e'dfiaugasmíðar Banda-
ríkjamanna séu í megnasta ó-
lestri. Öldungadeildarmennim-
ir Stuart Syinington og Henrv
M. Jackson hafa verið þar
fremstir í flokki, en sá fyrr-
nefndi var lengi flugmáiaráð-
herra í stjórnartíð Trumans.
Þeir hafa liamriað á því árum
saman, að Bandaríkin væru að
dragast aftur úr Sovétríkjun-
um í eidílaugasmíði og afleið-
ingarnar hlytu að verða hinar
alvarlegustu fyrir hernaðarað-
stöðu Bandaríkjaima og banda-
manna þerra. Schriever og
aðrir flughérshöfðingjar hafa
verið ósparir á að boða Banda-
ríkjamönnum, að langdrægar
eldflaugar búnar vetnis-
sprengjuhleðslu væru „úrslita-
vopnið“, , sém ékkert stæðist
fyrir og erigum vörnum yrði
við komjð. Einnig hefúr því
verið lýsj, gaumgæíilega í ræöu
og riti, hvernig síðar meir yrði
hægt að beina þessum ægilegu
skeytum að sérhverjum bletti
á jörðinni frá eldflaugavirkj-
um úti í geimnum, sem gengju
í kringum hana. Boðað hefur
verið, að fyrsta skrefið tii að
koma geimvirkjunUm upp sé
að senda gervitungl á loft.
Forrestal, fyrsti landvamaráð-
herra Bandaríkjanna, varð
fyrstur bandarískra forustu-
manna tii að birta löndum sín-
um þessar framtíðarhorfur.
Siðustu vikuna hefur komið í
ijós, hversu ve! gsimhemaðar-
postulunum bandarísku hefur
orðið ágengt. Síðan sovézkir
vísindamenn sendu gervitungl
á loft fyrstir manna, hefur ríkt
skelfing í Bandaríkjunum. Verð
hlutabréfa ,á kauphöllinni í
Wall Slreet hrapaði svo að
meðalverðmæti varð lægna en.
nokkru sinni fyrr undanfarin
tvö ár. Biöðin spvrja hranalega,
hvað Eisenhower forséti ætli
að taka til bragðs, hvort hann
ætli að fijóta sofandi að feigð-
arósi og láta Rússa leggja und-
ir sig heimirm mótspyrnulaust.
Forsetinn befur brugðið við til
að reka af sér slyðruorðið og
haidið hvern fundinn eftir ann-
an með hermálaráðherrum sín-
um, eldflaugasmiðum og vís-
jndaráðunautum.
orri Bandaríkjamanna fæst
ekki til lað hlýða ,á þær
raddir, sem benda á að sjáift
gervitungl'ð hefur enga beina
hemaðarþýðingu, enguni dettr
ur í hug, að það fari að
demba úr . sér, flugskeytum á
Washington,. frekar en Moskva
stafar hætta . af bandaríska
gervitunglinu, sem ætlunin er
að senda á loft í marz í vetur.
Það sem skotið hefur banda-
rískum almenningi skelk í
bringu er að gerv.Uungiið hef?
ur sannað mál öidungadeildar-
mannanna Symingtons og
Jacksons og skoðairabræðra
þeirra um yfirburði Sovétríkj-
anna í eidflaugasmíði en af-
sannað róandi svör Eisenhow-
ers og ráðherra hans um að
allt sé i stakasta lagi, það sé
firra að halda að kúgaðir 0g
soitn'r þræiar í Rússaveidi
geti nokkru sinni skákað frjáls-
um og stríðöldum Bandaríkja-
mönnum í tækni og vísindum.
Eisenhoiver og félögum hans
hefnist nú fyrir það, hvernig
þeir brugðust við t lkynningu
sovétstjórnárinnar í ágúst um
að í Sovétrikjunum hefði verið
reynd langdræg eidflaug og tii-
raunin hefði sýnt að hægt
væri að senda kjamorku-
sprengihleðslur með eldflaug-
unj hvert á land ’sem væri og
koma þeim á fyrirframákvéðin
skotmörk, Eisenhower, Wilson
iandvarnaráðherra og aðrir
bandarískir forustumenn sögðu
að ekkert niark væri takandi
á þessari tilkynningu, þar værí
Framh. á 9. »íðu