Þjóðviljinn - 01.03.1958, Blaðsíða 4

4) _ í>JÓÐVILJINN — Laugardagur 1. marz 1958
Húsnœðismál
Framhald af 3. síðu
atriði horgi sig ekki.
Þess vegna er lagt til, að
svohljóðandi málsgrein bætist í
12. grein laganna:
Ákveða má í reglugerð sér-
stakt gjald, er skattyfirvald á-
kveður á hendur þeim sem van-
rækir sparimerkjakaup, er
nema má allt að þrefaldrj þeirri
upphæð, sem vanrækt hefur
verið að kaupa sparimerki fyr-
ir. Sömuleiðis má með reglu-
gerð ákveða, að hverjum þeim,
sem háður er ákvæðum þess-
ara la.ga, um skyldusparnað,
skuli skylt að gera skattyfir-
valdi grein fvrir sparimerkja-
eign sinni með framvísun spari-
merkjahókar sinnar, að við-
lögðu 200 króna gjaldi. —
Gjöid hess? sknlu renna til
Byggingarsióðs ríkisins eða
Veð!áned''i’d'»r Búnaðarbanka
Islands ef+ir því sem við á.
Með þessum ákvæðum er að-
eins verið að stuðla að ör-
uggari framkvæmd og auðvelda
fullnægjandi eftirlit með fram-
kvæmd skyldusparnaðarins.
1 þessari gr. er einnig fram
tekið að kostnaður við spari-
merki, sparimerkjabækur og
framkvæmd skyldusparnaðar
skuli greiðast úr rikissjóði. Er
það hjiðstætt við framkvæmd
orlofslaganna, enda verður
framkvæmdin í höndum sama
aðila, nfl. póstmálstjórnarinn-
ar.
í 5. gr. frv. er ákvæði um
10.000 króna viðurlög gegn
brotum á lögunum á reglugerð-
um settum skv. þeim, og að
með brot skuli fara að hætti
opinberra, mála.
Hér er eins og menn sjá að-
eins um smámál að ræða,
minni háttar lagfæringar á
nokkrum framkvæmdaatriðum
þeirra nýmæla, sem fólust í
húsnæðismálalöggjöf þeirri, er
afgreidd var frá seinasta þingi.
Framkvæmd skyldu-
sparnaðarins
Auk, framsögumanna tóku til
máls Magnús JónsSon og Jón
Sigurðsson. Hafði Magnús allt
á homum sér um húsnæðislög-
gjöfina og skyldusparnaðinn,
sem er venja þeirra íhalds-
manna, og Jón taldi réttlátt að
undanþiggja skyldusparnaði þá
sveitaunglinga sem tækju laun
sín í öðru en peningum.
Félagsmálaráðherra Hannibal
Valdimarsson benti á, að þeg-
ar fram hefðu komið skýrar
upplýsingar um skyldusparnað-
inn hefðu þagnað óánægjuradd-
ir þær sem mikið hefði verið
gert úr í fyrstu. Þess væru
meira að segja allmörg dæmi
að ungmenni sem ættu rétt á
undanþágu kysu að taka fullan
í þátt í sparnaðinum, vegna þess
að þau teldu sér nauðsyn að
| eiga blut. að sjóðsmynduninni
og réttindum sem sparnaðinum
fylgja.
Varðandi auknar undanþágur
til unglinga í sveitum sagði
ráðherrann bað sína skoðun, að
ekki væu síður verðmæt þau
lann er ungmenni fengju í
skepnum og skepnufóðrun, og
ættu þau því einnig að taka
bátt í sparnaðinum.
Málinu var vísað til 2. um-
ræðu og heilbrigðis- og félags-
málanefndar með samhljóða at-
kvæðum.
í Þjóðviljanum
Skrifin um fjárreiður verklýðsfélaganna — „Þér
ferst, Flekkur, að gelta" — Hvers vegna kom
Mánudagsblaðið ekki út?
Morgunblaðinu og Alþýðublað-
inu verður nú tíðrætt um ó-
ráðvendni í umgengni við
sjóði verkalýðsfélaga, og á
slíkt að hafa skeð meðan fé-
lögin lutu „kommúnista-
stjórn.“ Eru það einkum Iðja
og Trésmiðafélagið, sem nefnd
eru í þessum skrifum, en
Dagsbrún hefur einnig verið
nefnd, og stjórn þess félags
horin á brýn óreiða á fjár-
reiðum félagsins. Hefði maður
þó haldið, að kratarnir a.m.
hefðu þá sómatilfinningu og
sjálfsvirðingu tii að bera að
gera ekki fjárreiður Dags-
brúnar að umræðuefni. En
máske eru þær dyggðir falar
líka í þeim herbúðum þegar
íhaldið kallar. Hér skal eng-
inn dómur á það lagður, hvað
hæft er í nefndum skrifum í-
haldsblaðanna um fjárreiður
verklýðsf élaganna; en hafa
ekki a.m.k. mörg verklýðsfé-
lögin tekið upp þann sjálf-
sagða hátt að fela löggiltum
endurskoðendum að endur-
skoða og samþykkja reikn-
inga sína ? Hitt vil ég fullyrða,
að Morgunblaðið og ekki síður
Alþýðublaðið standa eins illa
að vígi og hægt er að standa
til að efna til umræðna um
fjárreiður verklýðsfélaga, og
raunar fjárreiður yfirleitt. Al-
þýðubalðinu hefur til þessa
láðst að vanda um við suma
af sínum heimamönnum, sem
vitað er, að ekki hafa alltaf
hreinar fjárreiður í poka-
horninu; Morgunblaðið og Al-
þýðublaðið hafa til þessa lítið
gert af því að fræða verka-
lýðinn hér um það, hvað varð
af húseignum verklýðsfélag-
anna á sínum tíma. ,,Þér ferst
Flekkur, að gelta,“ stendur
þar; — Um næst síðustu helgi
(að mig minnir) kom Mánu-
dagsblaðið ekki út, og er
raunar bættur skaðinn. En
það er altalað í bænum, að
blaðið hafi verið keypt upp;
þ.e. að einn eða fleiri aðilar
hafi keypt upplagið, til þess
að koma í veg fyrir að
hneykslissaga kæmi fyrir al-
menningssjónir. Ef marka má
þann orðróm, sem um bæinn
gengur um efni þessarar sögu,
þá átti hún ^inmitt að koma
fyrir almenningssjónir. Það
er þarft verk að fletta ofan
af spillingunni, opinberlega.
En sé það gert éingöngu í því
skyni að reyna að seljá upp-
lag eins blaðs á einu bretti,
þá virðist mér hlutur þess,
sem að blaðinu stendur engu
betri en hins eða hinna, sem
hneykslunum valda. — Nokkr.
ir botnar bíða næsta pósts,
sumir langt að komnir.
ISLENZK TUNGA
Ritstjóri: Árni Böðvarsson.
1. þáttur
1. marz' 1958
Þætti þessum er ætlað tvö-
falt hlutverk: annars veg-
ar að veita lesendum nokk-
ura fræðslu og leiðbeiningar
um íslenzkt mál, hins vegar
að safna frá lesendum upp-
lýsingum sem að gagni mættu
koma íslenzkum málvísindum.
En það er hvort tveggja að
Islendingar hugsti um móður-
mál sitt meira en margar aðr-
ar þjóðir, og svo hitt að fjöldi
fólks — ólærðir ekki síður en
lærðir menn — býr yfir þekk-
ingu og kunnleika sem getur
orðið íslenzkum fræðimönnum
að miklum notum, þó þessu
fólki kunni að virðast'" sú
þekking sín fánýt.
Þáttur sem þessi er því fyr-
irfram dauðadæmdur, ef ekki
kemur til samvinnu við les-
endur sem verða þá að senda
honum línu um helztu áhuga-
mál á þessu sviði, spyrja um
ákveðin atriði og ekki sízt
veita upplýsingar sjálfir um
það sem spurt kann að verða
um.
Ætlunin er að einskorða sig
ekki við neinn einn þátt ís-
lenzkrar tungu, heldur taka
til meðferðar hvaðeina þess
kyns sem rúmið leyfir og®,
ætla má að lesendur láti sig
varða, gott og lélegt mál, ein-
stök orð og orðatiltæki (t.d.
sjaldgæf eða torkennileg),
merkingu þeirra og mismun-
andi notkun, framburð — eft-
ir því sem unnt er í rituðu
máli án sérstakra hljóðritun-
artákna —, allt eftir þwí sem
lesendur kunna sjálfir að
gefa tilefni til. — Bréf til
þáttarins má senda ritstjórn
Þjóðviljans og merkja þau
„Islenzk tunga“.
eðan ek'ki býðst annað betra
vérður tínt til í þáttinn
ýmislegt sem flutt hefur ver-
ið í útvarpsþáttunum um
daglegt mál í vetur.
Mannlegft mál er og hefur
alltaf verið að breytast, þó að
sú þróun sé að jafnaði svo
hægfara að fólk veiti henni
almennt ekki athygli. Og með
tímanum verða þessar breyt-
ingar svo gjörtækar að málið
skiptir algerlega um svip.
Þetta hefur m.a. gerzt í ná-
grannalöndum okkar síðan á
söguöld; norska tók að týna
miklu af fallendingum forn-
málsins á 13. öld og einkum
er líða tók á þá 14., misjafnt
þó eftir héruðum. Slíkar ger-
breytingar hefur íslenzk
tunga þó losnað að mestu við,
en miklar breytingar hafa
samt orðið á framburði sér-
hljóða frá söguöld til okkar
daga, og má segja að enginn
sérhljóði ‘ tákni nú sama hljcð
og þá nema í, ú, og a að
sumu leyti. Framburður sam-
hljóða hefur ekki breytzt eins
mikið. En orðafar og beyg-
ingar hafa haldizt betur en
í mörgum öðrum málum, þó
breyttir lifnaðarhættir hafi
vitanlega breytt verulega dag-
legu orðafari fólks. Samt er
það svo að góður stíll ís-
lenzkra fornrita heillar nú-
tímamenn jafnt og eldri kyn-
slóðir; íslenzkur klerkur á 20.
löld getur með góðum árangri
lagt út af vísunni sem Þórir
jökull kvað áður en hann
lagðist á höggstokkinn eftir
Örlygsstaðabardaga árið
1238:
Upp skaltu á kjöl klífa,
köld er sjávar drífa,
kostaðu hng hinn herða,
hér muntu lífíð verða
(=m,issa)
Skafl beygjaítu (=farðu ekki
að skæla), skalli,
þó að skúr á þig falli,
ást hafðir þú meyja.
Eitt sinn skal hver deyja.
egar andleg verðmæti er að
finna í fornum ritum, svo
'jrem er um íslenzkar forh-
bókmenntir, yrði það þjóðinni
meginháski, ef hún gæti ekki
lengur hotið þeirra andlegu
verðmæta. Þá væri orðið tjón,
ef íslenzkir unglingar þyrftu
orðabækur eoa isérstakan lær-
dóm tiJ að skilja t.d. orð
Bergþóru, er hún neitaði boði
um að yfirgefa Njál bónda
sinn í brennunni á Bergþórs-
hvoli, og bjarga svo lífi sínu:
„Eg var ung gefin Njáli, og
hefi eg því heitið honum að
eitt skyldi ganga yfir okkur
bæði“. Stíl Njáluhöfundar er
ekki hverjum einum lient að
ná og vafamál hversu árang-
ursríkar tilraunir til þess yrðu
nútímamanni. En þó ekki geti
allir orðið miklir stíluðir, er
hverri mannlegri veru í sam-
félagi við aðra nauðsyn að
kunna að tjá hug sinn í máli.
Ekki er það siður manna að„
berá hátíðaklæði dag hvern,
og ekki er heldur þörf að
menn klæði hugsanir sínar í
daglegu tali í sama búning
og þeir hafa á hátíðaræðum
og í "ðrum tilkomumiklum
stíl; á því færi illa. Vanöað
og eðlilegt mál er ekki sama.
og tilkomumikill stilí. Yfir-
bragð máls getur verið til-
komulítið og sléttfelt, lýta-
laust í einstökum atriðum,
eins og vel hrært kekkjalaust
skyr, en það er ekki svip-
mikill né sterkur stíll. Aðrir
skrifa þannig að finna má að
ótal smáatriðum í máli þeirra;
sumir mundu kalla það til-
gerð, stíllinn getur verið eins
og hraun eða skógarkjarr, þar
sem maður á á hættu að
reka sig á eða rífa sig í
hverju spori—eða að minnsta
kosti *tineykslaste Mér dettur
í hug í þeásu sambandi til
dsemis stíll Gunnars Gunnars-
sonar. En það«er ckkí á allra
færi að beita slíku; málfari,
og þá er manni betra að vera
hversdagslegur í máli sínu en
ráðast í stórvirki sem hann
er ekki fær um að leysa. Ann-
ars eru bæði stílfræði . og
ræðufræði sjálfstæðar grein-
ar málvísinda, og hefur ekki
verið ritað um þær að gagni
á íslenzku. Verða því fremur
teknar til meðferðar aðrar
hliðar málsins í þessum þátt-
um.
„Gula békizi"
„Gula bóldn“ komin út og
kostar 20 kr„ Hannes Pálsson
gerir sér skömm vinstri
stjórnarinnar að féþúfu."
Þannig hljóðar fyrirsögn í
Morgunblaðmu' þ. 27. febr. sl.
I fyrirsögn þessari speglast
hugsúnarháttur Morgunblaðs-
ins éins vel og helzt verður á
Ikosið.
Séréttindaklíka Sjálfstæðis-
flokksins sér aldrei neitt nema
það hvort hægf sé að hafa
peninga upp úr hlutunum.
Hugsjónir eða batnandi þjóð-
félagshættir skipta klíkuna
engu máli.
Morgunblaðinu dettur ekki
í hug að útgáfan á „meiri-
hluta áliti Húsnæðismála-
nefndar" geti verið gerð í
neinum öðram tilgangi en til
fjáröflunar.
Að útgáfa „Gulu bókarinn-
ar“ sé til þess að koma á
framfæri raunhæfum tillögum
til að gera húsnæðiskostnað
almennings lægri en hann er
nú, dettur Morgunblaðinu ekki
í hug.
Hitt er svo Skiljanlegt að
skriffinnar Morgunblaðsins
reki upp reiðiöskur þegar al-
menningi er gefinn kostur á
að sjá liversu miklu blekk-
ingarmoldyiðri þeim tókst að
þyrla upp fyrir síðustu bæj-
arstjórnar-kosningar, varöandj
tillögúr þær sem fram eru
settar í „Gulu bókinni".
Það er líka skiljanlegt að
þjórtum . braskai'aklíkunnár
bregði í brún, þegar almenn-
ingi er með álcveðnum dæm-
um sýnf fram á ófremdar-
. ástandið . í húsnæðismálum
Reykvíkinga.
Morgunblaðsliðið óttast líka.
að útgáfa „Gulu bókarinnar“
boði nýja sókn á hendur ökr-
urum og fjárplógsmönnum og
því reka þeir upp sitt reiði-
öskur.
Vonandi mega þeir vera
hræddir, því enginn þarf
að ímynda sér það, að ekki
verði reynt. til þrautar að
vernda almenning fyrir því
arðráni, sem hann hefur orð-
ið að sæta hin síðari ár, fyr-
ir tilstilli forystu Sjálfstæðis-
flokksins.
Vonandi verður útgáfa.
„Gulu- bókarinnar“ byrjun
nýrrar sóknar á hendur þeim
mönnum, sem gera sér ástand
húsnæðismálanna að féþúfu.
Hannes Pálsson.
Tilboð óskast i að breyta húsunum nr 49 og 51
við Laufásveg í sendiráðsskrifstofur og íbúð.
Teikningar ásamt útboðslýsingu verða afhentar á
skrifstofu brezka sendiráðsins í Þórshamri við
TempLarasund, frá mánudeginum 3. marz, gegn
kr. 500.00 skilatryggingu.
Tilboðin verða opnuð á sama stað
15. marz kl. 11 f.h.
Brezka sendiráðið.
laugardaginn