Þjóðviljinn - 01.03.1958, Blaðsíða 7

• vr...3ÉÉ£®U.oiL.
------------------- Laugardagur 1. marz 1958 —-■ ÞJÓÐVILJINN — (7
r~
Island á ekki að láta innlima sig í arðráns
svæði anðhringarisa Vestur-Evrópn
Nýr heimur allsnægta mun rísa sem skapar hverri þjóð skilyrði til sjáífstæSis
^ ísland á ekki að láta innlima sig í þær heildir sem auðhringadrottn-
ar Vestur-Evrópu eru að reyna að koma á.
Þessar efnahagsleiðir, „tollabandalög", ,,fríverzlunarsvæði'',verða ekki
varanleg fyrirbæri. Nýtt skipulag mun rísa, sem gefur hverri þjóð skilyrði til
efnahagslegs og stjórnarfarslegs sjálfstæðis.
Vísindamenn nútímans eru að beizla þá orku sem ótæmandi er — vetn-
isorkuna. Að 20—30—40 árum iiðnum verður orkuvandamálið leyst, tækni-
leg skilyrði sköpuð til allsnægta fyrir mannkynið allt. Það verður þá ein-
ungis þjóðfélagslegt vandamál, hvort mannkynið ber gæfu til að nota hina
nýfengnu orku til þess að öllum mönnum megi líða sem bezt.
^ Vandamál íslendinga er, að þjóðin veroi ekki trömpuð niður og hún rif-
in upp með rótum í átökum auðhringanna þessa næstu áratugi, svo hun geti
mætt framtíðinni með þjóðararf sinn og þjóðareinkenni óspillt, og flutt þau
komandi kynslóðum íslendinga.
Hér fer á efir útdráttur
úr kafla af síðari þingræðu
Einars Olgeirssonar um frí-
verzlunarmálið.
Ég veit að talað er um það
í alvcru, meiri alvöru en fram
kom í ræðu hv. þm. Gull-
bringu- og Kjósarsýslu, Ólafs
Thórs, að erfitt sé fyrir lítil
ríki að vera efnahagslega
sjálfstæð í heiminum. Þau geti
því aðeins lifað, efnahagslega
séð, að þau séu í stærri heild.
Álit mitt hef ég áður sagt
um þetta: Að við ættum þess
kost að liafa sambönd við öll
þau ríki veraldar sem við
sjálfir vildum, öll „svæði“
sem myndast kynnu, og varð-
veita þannig það sem sérstætt
er við þjóð okkar, jafnt hvað
snertir lífskjör hennar og
menningu, pólitískt og efna-
hagslegt sjálfstæði.
Ég held að sú hugmynd að
lítil ríki og litlar þjóðir geti
ekki lengur lifað sjálfstætt
eins og þær dreymdi um á 19.
öld, heldur þurfi að innlim-
ast í stóra ökonómiska heild,
sé afleiðing af því að frjáls
samkeppni nítjándu aldar er
vikin fyrir auðhringasam-
steypum tuttugustu aldarinn-
ar. Þær samsteypur taka ekki
tillit til þjóðatakmarka, en
reyna með hugmyndinni um
stórar pólitískar heildir að
skapa spr vettvang er sam-
svarar efnahagslegum hags-
munum þeirra.
Því getur svo farið, að
kenningarnar um nauðsyn
þessara stóru heilda séu ein-
ungis fyrirbrigði sem standi
meðan auðhringarnir eru
drottnandi í atvinnulífi þess-
ara landa, og hafi hagsmuni
af því að brjóta niður tolla-
takmarkanir milli ríkja til að
fá frjálst spil fyrir sitt vold-
uga auðmagn og yfirburði í
tækni og skipulagi.
Það ríki, sem ruddi
stóriðjunni braut, England,
hafði að sjálfsögðu áhuga
fyrir því að öll lönd
væru opin fyrir enskum vör-
um. Hins vegar reyndi hvert
það ríki, sem kom sér upp
iðnaði að útiloka sig frá hin-
um enska innflutningi. Slík
vernd hefur þess vegna allt-
af verið einkenni allra ungra
ríkja er hugðust verjast þeim
gömlu, voldugu og sterku.
Tollastefnan hjá iðnaðarlönd-
um eins og Þýzkalandi, sem
komu síðar til sögunnar en
England, var slík eðlileg vörn.
Yið verðum að athuga þetta
fyrirbæri, hvort auðhringa-
drottnun sem reynir að sam-
eina miörg lönd svo hægt sé
að ryðja vörum hringanna
til rúms á stóru svæði, sé
varanlegt eða einungis tíma-
bundið fyrribæri. Ég held, að
það sé einungis takmarkað og
tímabundið fyribrigði og upp
muni vaxa nýtt skipulag, sem
alveg ótvírætt gefur hverri
þjóð möguleika á efnahags-
legu sjálfstæði og þroska.
Sú þróun er framundan að
orkumál, orkuöflun, verður
ekki neitt vandamál fyrir
mannkynið. Vísindamenn nú-
tímans eru byrjaðir að beizla
þá orku, sem ótæmandi er,
vetnisorkuna. Við þurfum ekki
að hugsa nema 20—30 ár
fram í tímann til að sjá að
orkuvandamálið, um kraft til
framleiðslunnar er ekkilengur
tæknilegt vandamál. Það verð-
ur þá einungis þjóðfélagslegt
vandamál, hvort mannkynið
beri gæfu til þess að kunna
að hagnýta þá orku þannig,
að öllum mönnum líði sem
bezt .Etfir 20-30-40 ár ættu
mennirnir ekki að verða í
neinum vandræðum að skapa
allsnægtir á þessari jörð,
þannig að fátækt, neyð og
hungur verði jafnóþekkt fyr-
irbæri og t.d. mannát er orð-
ið í hinum siðmenntaða heimi.
Þegar allsnægtir eru skap-
aðar hjá mönnunum, ættu
þeir ekki að þurfa að
vera að slást um þær inn-
byrðis lengur og skiptast í
stéttir, sem berjast hver við
aðra um slíkt, heldur verði
sameign manna á allsnægt-
unum, og allir geti not-
ið þeirra. Og þessi 20—30 ár
þar til að þessu kemur, verða
eins og ljótur draumur, eins
og martröð. Ég býst við að
menn hugsi þá allundarlega
til okkar, til þessara ára,
þegar menn meira, að segja
hafa verið hræddir við að
þessi uppfinning mannanna,
sem ætti að geta gefið þeim
allsnægtir, yrði til þess að
eyða mannkyninu á jörðunni,
vegna þess að mennimir
kynnu ekki að nota hina ný-
fengnu orku til góðs.
Það er um leið alveg gef-
ið, að strax og tæknin er kom
in á þetta þróunarstig, þá er
ekkert vandamál lengur fyrir
neina þjóð, hve lítil sem hún
er, að tryggja sér algert efna-
hagslegt sjálfstæði. Vanda-
mál, sem við nú síðustu ára-
tugi höfum verið að brjóta
heilann um, eins og t.d. mark-
aði fyrir vörur, — öll slik
vandamál eru upphafin með
slíkri þróun. Og við skulum
alveg gera okkur ljóst, að
þeir menn, sem í dag láta
sig dreyma um að komast til
stjarnanna ættu sannarlega
ekki að verða í vandræðum að
finna þjóðfélagsleg ráð til
þess að notfæra sér þá ótak-
mörkuðu orku, sem þeir sjá
nú þegar fram á, að þeir geti
beizlað.
Island, ekki hvað sízt, sem
eyja mitt í einu úthafi heims-
ins, einu af heimshiöfunum,
með nægilegt af vetninu allt
í kringum okkur, þegar við
kunnum að hagnýta það, —
við ættum sannarlega ekki að
vera í neinum vandræðum.
Vandamál okkar nú er hins
vegar það, hvort við verðum
— þessi 20, 30, 40 ár sem
kunna að líða þar til þess-
ar skýjaborgir rætast tramp-
aðir niður sem þjóð og eyði-
lögð og rifin upp með rótum,
kastað út í hafrótið, þannig
að þegar að þessum tíma
kemur, þá verði ekki lengur
eftir nein íslenzk þjóð eins
og við skiljum hana í dag
með þeim sögulegum tengsl-
um við fortíð sína og við
land sitt, sem þjóðin ennþá
hefúr.
Spurningin er um það, að
við verðum ekki slitnir upp
með rótum af aðgerðum
þeirra auðjötna, sem takást á
þar úti í Evrópu, þannig að
þegar þeir tímar kæmu, sem
gerðu okkur auðvelt að leysa
þessi vandamál, þá lægjum
við eins og rótarslitinn, ó-
gæfusamur einstaklingur hér
og gætum ekki aftur skapað
tengslin við okkar fortíð.
Ég held þess vegna, að
við íslendingar ættum að fara
mjög liægt í þessum málum,
eins og ég lagði aðaláherzlu
á. Við eigum að sjá fótum
okkar forráð. Við eigum að
ráða sjálfir, hver þróunin
verður en ekki eiga neina
hættu á, að einhverjar til-
viljanir kunni að feykja okk-
Einn af stórbönkum Parísar; ákvarðanir hans og annarra
slíkra fjármálastofnana gætu ráðið úrslitum um afkomu Is-
lendinga, ef þjóðin yrði inniimuð í auðhringasamsteypur
Vestur-Evrópu. )
ur til, þannig að meira segja
þeir menn, sem hefðu haft
forgöngu um okkar þátttöku
í svona fríverzlunarsvæði,
segðu kannski eftir á, þegar
þeir sæju, hvað út úr því
kæmi: Þetta datt mér nú aldr-
ei í hug! Þá er það bara of
seint. Það kann að þykja í-
haldsemi hjá mér, en ég
held að það sé íhaldssemi,
sem við höfum gott af.
Það hefur einkennt auð-
valdsskipulagið þessar 3—4
aldir, sem það hefur lifað, að
umrót sögunnar hefur verið
meira heldur en nokkru sinni
fyrr í hinni löngu sögu mann-
kynsins, og margar þjóðir,
hafa ýmist dáið út í því um-
róti, verði útrýmt eða hafa
misst sín þjóðlegu einkenni,
verið slitnar úr tengslum við
sögu sína og þjóðarerfð. Og
ég held, fyrst við liöfum ver-
ið svo gæfusamir að lifa sem
þjóð með okkar þjóðarein-
kennum í eins ríkum mæli eins
og raun ber vitni, þá ættum
við að gæta okkar vel þann
tíma, sem auðvaldsskipulagið
á eftir að lifa ennþá, að láta
ekki rykkja okkur upp og
róta okkur burt. Og ég held,
að það sé skylda okkar, sem
þjóðin hefur kosið til þess að
stjóma sér, að sjá um að hún
lifi af í slíku umróti, að hún
haldi tengslunum við sína
þjóðarerfð og að hún spillist
hvorki né eyðileggist og að
þeim kostum, sem við stund-
um nefnum íslenzka eðlis-
kosti, verði ekki kastað á glæ
í því gífurlega efnahágslega
og þar með þjóðhags- og þjóð-
lífslega umróti, sem einkennir
þessa öld framar öllum öðr-
um.
Þetta vildi ég segja út af
því, sem hv. þm. G-K (ÓTh)
var að segja og því hve gá-
leysislega mér fannst hann
fara með hugtök eins og þau,
hvort Island ætti jafnvel að
innlimast í eitt ríki Vestur-
Evrópu, — í eitt „Þriðja ríki“
eins og hann orðaði það.
Hæstv. menntamálaráðherrá
Gylfi Þ. Gíslason ræddi hins
vegar málin af raunsæi og
flutti sín rök fyrir þvi. Mér
fannst hann fallast á, cbeint,
margt af því sem ég hafði
haldið fram, um möguleika
okkar á að bæta okkur upp
fiskmarkaði þó eitthvað
þrengdi að í Vetstur-Evrópu.
Hins vegar vildi hann
leggja höfuðáherzlu á, að við
værum háðir því að fá vörur
Vestur-Evrópu. Lífsvenjur
okkar liér væru svo mikið við
það miðaðar, heimilisliættir
okkar, klæðnaður okkar og
annað slíkt væri við það mið-
að, að við gætum fengið vör-
ur þaðan.
1 því er margt rétt, en þó
ýmislegt við það að athuga.
Það er rétt, að við höfum
yfirleitt flutt inn ákaflega
mikið frá Vestur-Evrópu, og
lífsvenjur okkar hafa markazt
mikið af þeim vörum.
En við skulum gá að einu.
Ég held, að það verði ekkert
ríki í veröldinni, sem hefur
jafnmikla hagsmuni af að
selja vörur sínar eins og
þetta Vestur-Evrópuríki, ef
það skyldi komast á. Það er
það iðnaðarlega þroskað ríki,
Framhald á 10. síðu