Þjóðviljinn - 04.03.1958, Blaðsíða 6

K *:J11 .}
6)
r/iLiivaö
ÞJÓÐVILJINN
Kr fl r
■ í II li. í
Þriðjudagur 4. marz 1958
•ÓÐVIUINN
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósialistaflokkurinn. — Hitstjórar
Magnús Kjartansson <áb.), Sigurður Guðmundsson. — Fréttaritstjóri: Jón
Bjarnason. — Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Guðmundur Vigfússon,
ívar H. Jónsson, Magnús Torfi Ólafsson, Sigurjón Jóhannsson. — Auglýs-
ingastjóri: Guðgeir Magnússon. — Rltstjórn, afgreiðsla. auglýsingar, prent-
smiðja: Skólavörðustíg 19. — Sími: 17-500 (5 línur). — Áskriftarverð kr. 25 á
mán. í Reykjavík og nágrenni; kr. 22 annarsst. - Lausasöluverð kr. 1Æ0.
Prentsmiðja ÞJóðviUans.
---------------------------------------------------------------------------------------✓
Til hamingju
íjað hlýtur að hafa verið mik-
■* ill hátíðisdagur á ritstjórn
Alþýðublaðsins í gær. Ritstjór-
inn og húskariar hans hafa
rætt ýtarlega um það hvernig
hægt væri á stórfenglegastan
hátt að lýsa síðustu sigur-
vinn'ngum Alþýðuflokksins í
verklýðshreyfingunni, og Áki
Jakobsson, Þorsteinn Péturs-
son, Jón Sigurðsson og annað
stórmenni hafa verið kallaðir
t’il ráðuneytis. Myndamót hafa
verið tínd fram og fáguð, fyr-
irsagnir orðaðar af stakri ná-
kvæmni og valin letur við
hæfi. Er þess að vænta að ár-
angurinn b rtist á stórbrotinn
hátt í Aipýð'>blaðinu í dag svo
að engum ic?anda dyljist
hversu ánægjulegt það er að
íhaldið skuli halda völdum í
tveimur mikilvægum verklýðs-
félögum í Reykjavík.
¥7003 þótt sáralitlu munaði að
samfylking ihalds og hægrj
krata biði algeran ósigur í
Trésmiðafélaginu, hljóta úr-
slitin þar að hafa yljað Al-
þýðublaðsmönnum sérstaklega.
Munurinn var aðejns 8 at-
kvæði, og það hljóta Þó að
vera til 8 hægrisinnaðir Al-
þýðuflokksmenn í hópi tré-
smiða í Reykjavík. Þar er það
sem sé Alþýðuflokkurjnn sem
afhendir íhaldinu völdin, og
það er óvéfengjanleg sönnun
þess að Alþýðuflokkurinn er
engan veginn dauður úr öll-
um æðum, hann á sér enn sitt
mikilvæga hlutverk í íslenzk-
lim stjórnmálum og verkalýðs-
jwálum.
170 það eru úrslitin í Iðju
" sem e'nkum sýna Alþýðu-
ílokknum hvert samstarfið við
íhaldið leiðir. í fyrra ultu úr-
ulitin á stuðningj Alþýðuflokks-
i*s við Heimdallarfígúruna
Guðjón Sigurðsson. En árið sem
síðan er liðjð hefur verið notað
vel. Sópað hefur verið nýj-
um meðlimum inn í félagið og
ekkert skeytt um almennar fé-
íagsreglur í því sambandi.
Stjórn félagsins hefur starfað
í nánasta samráði við samtök
atvinnurekenda, sem hafa haft
hagsmuni Guðjóns í huga er
þeir réðu sér nýtt starfsfólk
eða sögðu upp. Öll ráð voru
notuð til þess að hafa áhrif
á ófélagsvant fólk, ekki sízt
þau sem óheiðarlegust mega
teljast. Og kosningadagana
glumdu endalausar auglýsingar
i útvarpinu þar sem skorað var
á alla meðlimi Fulltrúaráðs
Sjálfstæðisfélaganna í Reykja-
vík, heildsalana, iðnrekenduma,
braskarana, okrarana og h;n-
ar pelsklæddu frúr þejrra að
taka þátt í Iðjukosningunum,
;óna bíla, smala, lofa, hóta.
Vinnuveitendasamband íslands
lagði fram rekstrarfé úr vinnu-
deilusjóði sínum, ein« pg í
Dagsbrúnarkosnjngunum, og
það er fé sem á að fást endur-
greitt á sínum tíma með rent-
um og renturentum. Og árang-
urinn var mikill. Heimdallar-
fígúran getur gefið Alþýðu-
flokknum langt nef og sannað
að hann sé ekki upp á neina
aðstoð komjnn; hann hefur sýnt
svart á hvítu hvernig nazista-
deild Sjálfstæðisflokksins fer
að þegar hún fær innangengt
í félag eins og Iðju, þar sem
starfsmannahópurinn er ákaf-
lega hvjkull og hægt að beita
áróðurs- og skipulagskerfi
Sjálfstæðisflokksins til hins
ýtrasta.
¥jað er ekki að undra þó'tt Al-
*■ þýðuflokkurinn sé hreyk-
inn. Hafj starfsmenn Alþýðu-
blaðsins haft nokkurn tíma til
umhugsunar í gser, hafa þeir
eflaust hugsað til brautryðj-
endanna sem ruddu veginn,
mannanna sem stofnuðu Al-
þýðusamband íslands og Al-
þýðuflokkinn fyrir rúmum 40
árum til þess að efla sósíalism-
ann á íslandi. Þeir hafa hugs-
að til þeirra leiðtoga sinna sem
lengst börðust 1 verklýðshreyf-
ingunni, Jóns Baldvjnssonar,
Héðins Valdimarssonar, Sigur-
jóns Á. Ólafssonar o.fl. o.fl. Nú
er lesendum Alþýðublaðsins
tjáð að arftakar þessara
manna séu Guðjón Sigurðsson
og Guðni Árnason, sendlar
Birgis Kjarans. En skyldi þá
ekki hafa hvarflað að þeim, að
kunnustu leiðtogar Alþýðu-
flokksins hafi barizt af furðu-
mikillj skammsýni í 40 ár. Ef
þeim hefðu þegar í upphafi
vitrazt þau sannindi sem nú
eru leiðarljós Alþýðuflokksins,
þá hefði Alþýðusamband ís-
lands strax verið skipulagt sem
deild í Vinnuveitendasambandi
íslands, þá hefði íhaldsflokkn-
um þegar í upphafi verið af-
hent forusta í verkalýðshreyf-
jngunni, þá hefði Bjarni Bene-
diktsson verið gerður forseti
Alþýðusamband íslands og
Birgir Kjaran framkvæmda-
stjóri þess. Ef slík sannindi
hefðu verið í fyrjrrúmi í upp-
hafi hefði verið hægt að spara
rnikla baráttu og miklar fómir,
þá hefðu menn ekki verið
sv'ptir atvinnu og ofsóttir fyr-
ir að standa uppi í hárinu á
atvinnurekendum, þá hefðu
menn ekki verið fluttir nauð-
ungarflutningi fyrjr að stofna
verklýðsfélög; þá hefði stefn-
an verið sú að leggjast sem
fastast ofan í svaðið fyrir fót-
ura þeirra atvinnurekenda-
þjóna, sem sigri er fagnað fyrir
í Alþýðublaðinu x dag.
¥ eiðin til sannleikans er
" stundum krókótt, en Al-
þýðublaðið er loksins komið í
höfn. Aðstandendur þess hljóta
að vera hreyknir.
Skáldapáttur
____Riisljóri: Sveiribjöm Beinteinsson._
16 árafugir liðnir síðan
Sigurður Breiðfförð fœddist
Móðurjörð, hvar maður fæðist
mun hún eigi flestum kær;
þar sem ljósið lífi glæðist
og lítil slcöpun þroska nær.
1 fleiri lönd þó fengi drengir
forlaganna vaðið sjó,
hugurinn þangað þrengist
lengi
sem þeirra fögur æskan bjó.
Mundi ég eigi minnast þinna
móðurjarðar tinda há,
og kærra heim til kynna
minna
komast hugarflugi á.
Svo kvað Sigurður Breið-
fjörð vestur í Grænlandi. Þar
orti hann Númarímur og í
þeim eru þessar vísur sem
íslendingum eru svo kærar.
Sigurður Breiðfjörð fæddist
4. marz 1798 í Rifgirðingum á
Breiðafirði. Hér verður ekki
rakinn æviþráður skáldsins,
enda eru öllum tiltækar heim-
ildir um þau efni. Sigurður
var mikill gleðimaður, en
samt hinn . mesti raunsæis-
maður; heilsuveill löngum,
enda óreglusamur og vann
erfiða vinnu meðan kraftar
entust.
Sigurður var síyrkjandi allt
frá bamæsku, orti nær þrjá-
tíu rímnaflokka lengri eða
skemmri, mikið af Ijóðum og
ógrynni lausavísna, auk alls-
konar tækifæriskveðskapar.
Rímur Sigurðar munu lengst
halda uppi minningu hans, og
þær eru mestar að vöxtum
og gildi. Þar er að finna bæði
góðan skáldskap og vondan;
en það bezta í rímum Sigurð-
ar er hlutgengt meðal þess
bezta í ljóðlist nítjándu aldar.
Helzta einkenni á rímum Sig-
urðar er léttur stíll og brag-
leikni, þar er fátt sem heitið
getur hnoð og ekkert klúður.
Rímnalist Sigurðar hefur haft
mikil og góð áhrif á alþýðleg-
an kveðskap síðan. Að sönnu
var fátt ort af rímum á seinni
helmingi nítjándu aldar sem
til stórvirkja teljist, en auð-
séð eru áhrifin frá Sigurði
Breiðfjörð á því bezta í þess-
ari grein. List Sigurðar end-
umýjast og fágast í marg-
háttuðum kveðskap með
rímnaháttum t.a.m. hjá Þor-
steini Erlingssyni og þó
kannski hvergi betur en hjá
Páli Ólafssyni. Sigurður Breið-
fjörð dó úr hungri og vesöld
í Reykjavík árið 1846, þreytt-
ur og vonsvikinn. Skáldskapur
þessa breiðfirzka snillings er
enn í gildi og lifir með þjóð-
inni, enda þótt nú vilji ýmsir
smávitrir menn svelta list
þessa í hel.
Það er til marks um vin-
sældir Sigurðar og ítök hans
með þjóðinni að um hann
hefur verið meira ort en önn-
ur skáld á íslandi, og mundi
sú Ijóðagerð fylla stóra bók.
Nú fyrir fáum dögum leit ég
á próförk af ljóðabók tvítugs |
skálds og sá að þar var Sig-
urðar Breiðfjörð fagurlega
minnzt í ljóði. Af eldri kveð-
skap um Sigurð vil ég minna
á kvæði Steingríms: Á ferð
hjá Grímsstöðum og kvæði
Sigurður Breiðfjörð
Þorsteins Erlingssonar, þar
sem hann minnist skáldsins
m. a. á þessa leið:
Mörg sú neyð sem örgust er
og oft ég kveið í hljóði
síðast leið við söng hjá þér
Sigurður Breiðf jörð góði.
En ég mun samt ganga hér
framhjá Ijóðum hinna þekkt-
ari skálda ett setja í þéss stað
vísur sem Guðrún Gísladóttir
ljósmóðir á Akranesi orti við
leiði Sigurðar. Guðrún varfrá
Stóra-Botni í Hvalfirði; hún
er fyrir stuttu látin í hárri
elli. Vísur hennar eru þannig:
'Nú þótt rímna fækki fundir
finn ég glöggt hvað var og er.
Þakka allar yndisstundir
er þú Breiðfjörð veittir mér.
Því að hvílu þinni vendi
þegar færi gefast má;
klökk í anda konu hendi
kaldan steininn legg ég á.
Þegar Breiðfjörð þér að víkur
þetta smáa ljóðið mitt
hjartanlega höndin strýkur
hörpuna og nafnið þitt.
Þessar einföldu, látlausu
vísur lýsa vel þeim hug sem
fólk bar til skálds síns. Slíkur
kveðskapur segir einatt meiri
sannindi en þau ljóð sem
skáldin yrkja til að sýna list-
ir sínar. Sigurði Breiðfjörð
auðnaðist ekki að fága ljóð-
list sina sem skyldi, en hann
náði þeim tónum sem . hrifu
þjóðina. Það var raunalegt að
þeir skyldu eiga í illdeilum
S’gurður Breiðfjörð og Jónas
Hallgrímsson. Þeir voru ólíkir
menn að skaplyndi og skoðun-
um og fóru sína leiðina hvor
í skáldskap. List þeirra verð-
ur ekki tekin til dóms í þess-
um þætti, en margt er nú ljós-
ara en áður var um ágreining
þeirra. Núna, meira en öld
eftir dauða þessara óljku af-
burðamanna, eru þeir okkur
hugstæðari en önnur skáld
þeirrar aldar sem leið.
Eg vildi aðeins minna ;á að
nú eru liðnir sextán áratugir
síðan Sigurður Breiðfjörð
fæddist.
Söngur MeFerrins
Baritónsöngvarinn Robert
McFerrin hefur haldið hér
tvenna tónle. ka á vegum
Tónl'starfélagsins, og fóru þeir
fram í Austurbæjarbíói á
fjmmtudag og föstudag í sl.
viku. McFerrin hefur um skeið
starfað við Metropolitanóper-
una í New York, og er það
eitt út af fyrir sig vísbending
um, að hér muni vera á ferð-
jnni merkur songvari, enda
mun hann nú taiinn með
helztu baritónsöngvurum vest-
an hafs.
Efnisskráin var mjög fjöl-
breytileg: Fyrst lög eftir
fyrri tíma tónskáldin Hiindel,
Purcell og Stradella, þá
fjögur Schubertslög, þar næst
óperuaría eftir Verdi, síðan 7
lög éftir Schumann, og loks
fjörir negrasálmar og fjórir
aðrir söngvar í svipuðum stíl,
en veraidlegs efnis.
í öiiu þessu sýndi McFeran
á föstudagstónleikunum að
hann er mikill söngvari,
nokkurn veg'.'nn jafnvígur á
ljóðsöng og flutning óperuvið-
fangsefna. Og ekki lætur
honum sízt að fara með
negrasálmana, þannig að þeir
verði áheyrilegir, en þar ræð-
ur flutningurinn jafnan
miklu, því að mörg þessara
laga erU í sjálfum sér ekki
mikil tónlist.
McFerrin til aðstoðar var
landi hans, Norman Johnson,
auðheyrilega vel menntaður
tónlistarmaður, og var sam-
vinna þeirr.a hin bezta.
i j :
Robert McFerrin
Áheyrendur fögnuðu söngv-
aranum með dynjandi lófa-
taki og létu sér ekki lynda
annað en að hann syngi fyrir
þá þrjú aukalög.
B. F.