Þjóðviljinn - 25.03.1958, Side 6

6) — ÞJÓÐYILJINN — Þriðjudagur 25. marz 1958
Dtgefandl: Sameiningarflokkut aipyöu - Sósialistaflokkurlnn. — Rlfcstjórar
Magnús Kjartansson, Sigurður Guðmundsson (áb.). - Fréfctaritstjóri: Jón
Bjarnason. - Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Guðmundur Vigfússon,
ívar H. Jónsson, Magnús Torfl Ólafsson, Sigurjón Jóhannsson. — Auglýs-
ingastjóri: Guðgeir Magnússon. ~ Rifcstjórn, afgreiðsla. auglýsingar, prent-
smiðja: Skólavörðustíg 19. - Síml: 17-500 (5 iínur). - Áskriftarverð kr. 25 &
mán. í Reykjavík og nágrenni: kr. 22 annarsst - Lausasöluverð kr. 1.50.
Prentsmiðja Þjóðviljans
Ujh að láta dansinn duna
— og um að brjóta gólfið
fT'íminn þvaðrar i síðasta
sunnudagsblaði um verð-
bólgudans og vonda menn,
„kommúnista", er séu að eyði-
leggja þjóðfélagið með kaup-
hækkunum. Ýmsum mönnum
sem ættu þó að skoða sig sem
ábyrga fýrir gerðum þjóðfé-
lagsins, virðist ganga allerfið-
lega að skilja undirstöðu þess.
t>að, sem ræður gengi íslenzku
krónunnar er framboð og eft-
irspurn eftir gjaldeyrinum, ef
hann , er hafður á frjálsum
markaði. En ef þjóðin kýs sjálf
að ráða gengi hans, — eins og
hún hefur viijað gera með lög-
um síðasta aldarfjórðung, —
þá þarf hún að hugsa fyrir því,
sem styrkir gengi krónunnar:
og það er fyrst og fremst að
framieiða sem mest af útflutn-
ingsvörum, er mestan gefa
gjaldeyrinn.
¥¥ægri menn Framsóknar
hafa löngum sýnt algert
skilningsleysi á þessum grund-
vallaratriðum þjóðarbúskaps-
ins. Á kreppuárunum voru þeir
á móti innflutningi fiskiskipa.
Á nýsköpunaráninum börðust
þeir á móti togarakaupunum
og töldu nýsköpunartogarana
„gums“, er þeir voru komnir.
Og skilningurinn virðist af
skorrium skammti enn, þrátt
íyrir í)au ákvæði stjórnarsamn-
ingsins að kaupa 15 togara, er
erfiðíega gengur að fá að fram-
kvæma. Tíminn virðist enn
ekki skilja að höfuðatriðið fyr-
ir þjóðfélag vort, ef það vill
vera í franiföri og bæta lífskjör
þjóðarimiar og draga úr
íátæktinni, er að auka fram-
boðið á erlendum gjaldeyri,
aaeð þvi að efla sjávarútveg-
iam, en ofhlaða ekki þjóðarbú-
ið með óhagrænum ráðstöfun-
um.
17’n aðferðin, sem Tíminn virð-
ist sjá eina til úrlausnar
er: að draga úr eftirspuminni
á erlendum gjaldeyri með því
að lækka kaupið á einn eða
annan hátt. — Þetta er hið ó-
skeikula ráð afturhaldsins til
afturfara á hverjum tíma. Og
það að minnast á kjarabætur
hjá þeim lægst Xaunuðu í þjóð-
félaginu, finnst Tímanum jafn-
gilda verðbólgudansi. Öll bar-
átta vinnandi stétta er fyrir
því að bæta sín kjör. Og sú
barátta heldur áfram í ýmsilm
myndum, hvað sern hún er
kölluð. Það má gjarnan kalla
hana dans, það er -þá lífsins
dans, sem engum nátttröllum
leyfíst að banna. Sá dans mun
duna meðan blóð rennur í æð-
um. — Enginn gerðardómur,
enginn auglýsingabönn munu
stöðva þann dans lífsins.
rn þegar dansað er á gólfi,
þarf gólfið að vera sterkt.
Það þarf að hafa styrkar stoð-
ir undir því og það dugar ekki
að hlaða slíkum björgum ofan
á það, að gólfið beri ekki hið
lifandi fólk, sem á því dansar.
Framsókn og íhald hafa í 8
ár vanrækt að styrkja stoð-
irnar undir gólfinu; vanrækt
að stórefla útflutningsatvinnu-
vegi íslendinga. En þau hafa
íþyngt þeim með óbærilegum
byrðum. Verkalýðurinn krafð-
ist þess 1956 að gólfið væri
styrkt, — eins og hann líka
krafðist þess 1944. — Aukn-
ing fiskiskipastólsins, ekki
sízt togarana, var og er enn
höfuðatriðið. — Framsókn virð-
ist enn eiga bágt með að skilja
hina óhjákvæmilegu nauðsyn
þessara aðgerða, sem er aðal-
atriði í allri varanlegri lausn
vandamálanna.
17'n hver er þá lausn Tímans?
Jú, Tíminn segir að gólf-
ið sé veikt, — talar ekki um
af hverju. Gólfið þoli því ekki
dansinn. — Og hvað vill Tim-
inn þá gera? Bara brjóta gólf-
ið. — Eyðileggja með gengis-
lækkun allt traust þjóðarinnar
á gjaldeyri hennar, á sparifé,
á öruggri afkomu, — og van-
rækja um leið áfram að efla
sjávarútveginn, — halda áfram
sömu vanrækslunni eins og
eftir gengislækkunina 1950. Er
ekki bezt fyrir þessa menn að
hætta að tala um sina
„lausnli?
á llt gengislækkunartalið er
ögrun við verkalýðshreyf-
ingu landsins, sem búin er að
neita þeirri árás á lífskjör sín
og þjóðfélagið í heild fyrir
löngu. En það mega þeir aftur-
haldsmenn í Framsókn vita,
sem nú reka þennan áróður,
að alþýða manna um allt land
jafnt í Framsókn sem i öðrum
flokkum, er andvíg slíkri
stefnu og mun araga þá menn
til ábyrgðar, sem með star-
blindu og skilningsleysi eyði-
leggja vinstra samstarf vinn-
andi stétta til að þjóna hags-
munum skuldakónga og fjár-
festingarbraskara.
Maðer og kona
sýncl í Olafsvík
Ólafsvík. Frá fréttaritara
Leikfélag Ólafsvikur hefur
sýnt leikritið Maður og kona-
eftir Jón Thoroddsen 5 sinnum,
undir leikstjórn Einars K.
Frej,,s og hafa um 600 manns
hér í Ólafsvík séð leikinn.
Síðar mun leikurinn verða
sýndur í nágrenninu, þegar um
hægist, því leikendurnir eru
bundnir við störf á sjó og landi
um vertiðina.
1Leikfélag Hveragerðis:
Draugalestin
eftir A. Ridley
Leikfélag Hveragerðis varð
að þessu sinni í síðbúnara
lagi með sýningu. En á
fimmtudaginn var frumsýndi
það leik þessa leikárs og var
það Draugalestinn eftir Arn-
old Ridlev. Leikfélag Revkia-
víkur sýndi þennan leik leik-
árið 1931—1932, skömmu síð-
ar var hann sýndur á Akur-
evri og nú fvrir stuttu í
Hafnarfirði. Leikurinn er efn-
islega í stíl Conan Dovle-sagn-
anna, uppljóstrun glæpastarf-
semi fyrir snilld levnilösreglu-
manna, magnaðar flækiur.
sem greiðast á síðustu stundu
mátulega óvænt, eins og í
glæparóman eftir Agötu
Kristí.
Leikurinn er af þeirri gerð,
að ekki virðist hann sem á-
kjósanlegastur til flutnings
fyrir þá leikkrafta, sem til
væri að dreifa í litlu þorpi. Það
þarf mikinn kraft til að halda
leiknum uppi, svo að spenna
hans mjóti sín. En Hvergerð-
ingum tókst það á prýðilegan
hátt. Það sést skýrar með ári
hverju og hverjum nýjum leik,
að Leikfélag Hveragerðis tek-
ur hlutverk sitt af mikilli al-
vöru. Það hefur látið sér annt
um að verða sér úti um góða
leikstjóra og leiðbeinendur, og
nú í vetur hefur það notið
forustu Klemenzar Jónssonar.
Nákvæm og örugg leikstjóm
leynir sér ekki. Hitt leynir
sér heldur ekki, að leikstjór-
inn hefur haft með að sýsla
miklu betri efnivið en gera
Frá vinstri: Aðalbjörg, Guðrún, Guðjón, Ragnar, Rögnvaldur,
Geirrún og Gestur.
og leýsir það svo af hendi, að
hann vekur hrifningu áhorf-
enda. En það leyfði Gestur
Eyjólfsson sér að gera í hlut-
verki leynil"greglumannsins
Teddies Deakins.
Ragnar Guðjónsson, Aðal-
björg Jóhannsdóttir, Geirrún
Ivarsdóttir, Guðjón Bjöms-
son og Gunnar Magnússon
hafa komið við sögu í leik-
starfi hér undanfarin ár. Að-
albjörg er þeirra yngst á sviði
og í örastri þróun. 1 fyrra
sagði maður að þetta hefði
hún leikið bezt, og maður
segir það enn með enn meiri
Framhald á ‘ 10. síðu.
Um drauga og svipi — „Draugur" í merkingunni
voía orðið urelt — Draumur um staíavíxl.
Ungu hjónin: Guðrún Magn-
úsdóttir og Rögnvaldur Guð-
jónsson.
mætti ráð fyrir að um væri
að ræða í 600 manna þorpi.
Það kemur engum á óvart,
þótt frú Magnea Jóhannes-
dóttir geri hin fullkomnustu
skil aðalkvenhlutverki leiks-
ins, hinu stórbrotna glæpa-
kvendi Juliu Price. Hún er
þekkt leikkona um tugi ára,
og með þessum leik sýndi hún
það, að enn væri það á valdi
liennar að fara með leik sinn
allt niður á æskuskeið.
Hitt kemur meir á óvart,
þegar hinn hversdagslegasti
garðyrkjubóndi hér í Hvera-
gerði fer í hlutverk, sem mað-
ur kannast fyrat og fremst
við í höndum Bjarna Bjöms-
sonar og Alfreðs Andréssonar,
SVTPALL skrifar: „Það var
gaman að heyra til þeirra
miklu meistara Þórbergs og
Sverris í útvarpinu um dag-
inn. En einhvemveginn fannst
mér að Sverri Kristjánssyni
léti ekki eins vel sú list að
fást við draugatrúna, sem
sumir svo kalla, eins og sagn-
fræðina. Og ekki kunni ég við
það, að Þórbergur skyldi
'kalla svipina drauga. — Mér
finnst orðið draugur, (fl.
draugar), í þeirri merkingu
vera orðið úrelt og heyra að-
allega fortíðinni til, drauga-
öldinni, þegar hjátrú og hind-
ui'vitni mótuðu hvað mest
hugsunarhátt manna. — Aft-
ur á móti virðist orðið: Svip-
ur (fl. svipir) vera orð nú-
tímans, sem fellur betur við
breytt viðhorf manna, til
þessara mála, frá því sem
áður var. Er ekki viðkunnan-
legra að segja: Eg sá svipinn
eftir þennan dána mann held-
ur en að segja: Eg sá draug-
inn eftir manninn sem var
jarðaður í gær. Orðið draugur
í þessari merkingu, virðist
vei"a orðið nokkurs konar —
draugur — í mælt.u máli.
Hinsvegar lifir orðið góðu
lífi í daglegu tali, í annarri
merkingu, það er að segja
sá sem er hægfara. — Þeir
draugast aldrei áfram. — er
oft sagt ura þá sem hægt fara
Og — þetta er mesti draugur.
„Hvern skrattann ertu að
draugast héma, Tuddi?“
(Jón Th.: Maður og kona).
Draugsháttur (seinlæti). Og
svo mætti lengi telja.“
Svipall.
Það hefur löngum verið góð
dægrastytting á Islandi að
glíma við að ráða ýmsar
þrautir og gátur, og til eru
þykkar bækur, sem hafa að
geyma íslenzkar gátur, þraut-
ir, orðaleiki ýmiskonar o. fl.
Þá má nefna öll draumaráðn-
ingakverin, mörgum þykir
gaman að glugga í þau, og
sagt er, að sumir séu ber-
dreymnir, en aðra dreymir
helzt aldrei neitt. Þedrra á
meðal er Pósturinn; liann er
lítill draumamaður og að
sama skani ófróður um ráðn-
ingar drauma. En aldrei þessu
vant drevmdi Póstinn um
daginn, að hann var að skrifa
bréf. Ekki man ég efni bréfs-
ins, en þegar ég fór að lesa
það yfir, tók ég eftir því,
að stafavíxl höfðu orðið á
p og k allsstaðar þar sem hægt,
var að koma þeim við. Sem
sé: Þar sem á að skrifa k
hafði ég skrifað p og þar sem
á að skrifa p hafði ég skrifað
k. Þótti mér þetta allillt og
hafði í svefninum miklar á-
hyggjur af því, að þetta
kýnni að bénda til einhverjar
meiriháttar „klikkunar", eink-
mn þar sem k og p eru
bæði óskyld og ólík hljóð.
Og nú þætti mér gaman að
vita, hvort einhver getur
frætt mig um,' hvað það muni
þýða, ef mann dreymir að
maður skrifi k fyrír p og
öfugt.