Þjóðviljinn - 23.04.1958, Síða 6

6) — ÞJto\T&JlXNr — SCð\-ikuáaiur 23.: apríl';ÍÖ5SV'^-—
ÞIÓÐVIUINH
ÚtReiauui. oamemingarfiofckur alþý6u - BóslallBtalioiíKurlnn. - Ritstjórai
Magnús Kjartansson. Sigurður Ouðmundsson (áb.) Fréttarltstjórl: Jón
Bjarnason Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson. Guðmundur Vlgfússon.
fvar H. Jónsson, Magnús Toríi Ólafsson, Sigurjón Jóhannsson. — Augiýs-
ingastjóri: Guðgeir Magnússon. - Ritstjórn. afgreið&ia augiysingar, prent-
amiðja: Skólavörðustíg 19. - Síml: 17-500 (5 linur) Áskrlftarverð kr. 25 á
mán i Reykjavik og nágrenni; kr. 22 annarsst. Lausasöluverð kr. 1.50.
Prentsmlðja Þjóðviljans
Nú er komið að athöfnum
f 7- T--------m "V
Fréttamenn telja ná horfur k
því að ráðstefnunni í Genf
muni ljúka án þess að endan-
leg niðurstaða fáist, en tvo
þriðju atkvæða þarf til að
nokkur tillaga nái formlegu
isamþykki. Engu að síður bera
fréttir með sér að meirihluti
ríkjanna á ráðstefnunni telur
12 mílna fiskveiðatakmörk það
lágmark sem strandríki eigi
rétt á. Innan þeirra rikja sem
aðhyllast þetta sjónarmið er
hins vegar ágreiningur um
það hvort hin eiginlega land-
helgi eigi einnig að vera 12
mílur; bera Sovétríkin fram
tillögur um 12 mílna almenna
landhelgi enda hafa þau
tryggt sér hana fyrir löngu,
en Kanada og fleiri ríki leggja
til að hin almenna landhelgi
sé aðeins 6 mílur en síðan
bætist við sex mílna fiskveiða-
belti, og fleiri tilbrigði eru á
þessum tillögum eins og kunn-
ugt er. Þessi ólíku sjónarmið
valda }:ví að ríki, sem öll fela
í tillrgxim sínum 12 mílna
fiskveiðatakmörk, greiða at-
kvæði hvert gegn annars til-
lögum, þannig að líkur eni á
að ekki fáist nægilegur meiri-
hluti með neinni þeirra. Engu
að síður er það niðurstaða,
sem siálfsagt er að hagnýta
til hlítar, að 12 mílna fisk-
veiðatakmörlc njóta svo al-
menns fylgis, jafnvel þótt
þau nái ekki formlegu sam-
þykki.
1
TT'yrir ísléndinga væru 12
* mílna fiskveiðatakmörk
mjög mikilvægur áfangi í
sókninni að bví marki, að Is-
lendingar öðlist einir allan
rétt yfir auðlindum land-
grunnsins og hafsins yfir því.
Þarf þegar að ráðstefnunni
lokinni að gera þær ráðstaf-
anir sem eins og nú standa
sakir trvggja bezt rétt okkar
og mesta samúð hafa á al-
þjóðnvet.tvangi. brátt fyrir of-
be'd’shótanír Breta. og lúaleg
svik hinna bandarísku „vernd-
pra“ okkar. Jafnframt munu
Is’endinaar I engu hvika frá
þe'rri afstöðu sinni að þeim
beri réttur vfir landgrunninu
ir’llu og hafinu fvrir ofan það.
í bví sambandi er það mjög
ámæl’svert. að íslenzku full-
tníarnir á ráðst.efnunni í Genf
skuli hafa fellt ákvæði um
gerðardóm inn í almenna til-
lögu um réttindi islendinga
utan 12 mílna. fiskveiðitak-
markana: sú tillaga hefur
ekki veríð samþvkkt af nein-
um bar til bærum aðil-
um; bvert á móti hlýtur það
að vera ófrávíkjanleg afstaða
ts’enfiinprR að engir erlendir
dómstóiar,. get.i. fiallað um ís-
lenzk landsréttindi.
Frir Islendinga hefur það
verið mjög lærdómsríkt
hver hefur verið afstaða
hlnna ýmsu ríkja á ráðstefn-
unni í Genf. 12 mílna fisk-
veíðalandhelgi sem lágmark
hefur verið studd af sósíalist-
ísku ríkjunum og flestum
þeim ríkjum sem nýverið hafa
losnað undan nýlenduáþján.
Þeir sem mest hamast gegn
auknum réttindum strandríkja
eru hins vegar nýlenduveldin,
þar á meðal Atlanzhafsbanda-
lagsríkin '— samherjar okkar
og samningsbundnar vinaþjóð-
ir!—Ósvífnust hefur afstaða
Breta verið, en þeir hafa sem
kunnugt er hótað okkur
vopnavaldi, og níðingslegust
hefur verið framkoma Banda-
ríkjanna sem hafa lagt allt
kapp á að tryggja Bretum á-
framhaldaridi gripdeildir á Is-
landsmiðum og jafnframt
lagt til að núverandi aðstaða
íslendinga verði skert. Ekki
þárf þessi skipting þó að
koma okkur neitt á óvart.
Bárátta okkar í landhelgis-
málinu er snar þáttur af
sjálfstæðisbaráttu okkar. Það
var nýlendustjórn Dana sem
sveik af okkur forn réttindi
og hleypti erlendum fiskiskip-
um upp að landsteinum okk-
ar. Þegar við berjumst fyrir
því að endurheimta landsrétt-
indin e’gum við að sjálfsögðu
samstöðu méð þeim þjóðum
sem hafa háð og heyja hlið-
stæða barátt'u, en andstæðirig-
ar okkar eru þær þjóðir serii
kúga ög arðræna áðrá. Aldréí
hefur það birzt ljósar en nú
hvílík fjárstæða það ér áð
Islendingar skuli hafa veríð
flæktir inn í hernaðarsamtök
nýlenduveldanna, þeirra ríkja
sem nú hafa enn einu sinni
sýnt okkur fullan fjandskap.
í verki. .. ........ ..
Þær raddir eru nú farnar að
heýrást á ráðstefnunni ; í
Genf, að rétt sé áð fréstá
málinu öllu, leita að nýjum
leiðum til samkomulags og
halda svo aðra ráðstefnu ein-
hvem tima seinna þegar lík-
ur eru taldar á að einhver nið-
urstaða fáist. Slík frestun
kemur að siálfs^gðu ekki til
greina af Islands hálfu, Við
hefum þegar dregið of lengi
að gera óhjákvæmilegar ráð-
stafanir í landhelgismálum,
og enginn getur borið okkur á
brýn að við höfum ekki teygt
okkur mjög langt til þess að
túlka mál okkar á alþjóða-
vettvangi. En nú verða at-
hafnir ekki dregnar lengur.
Það hefur hegar verið sam-
þykkt í rík'sstjóminni að
stækka landhelgina eftir Genf-
arráðstefnuna. Við vitum eft-
ir hótanir Breta og framkomu
Bandaríkiamanna að næsti
áfangi okkar í landhelgismál-
um muní valda átökum, sem
geta orðið alvarleg. En ís-
lendingar em staðráðnir í
því að hvika í engu frá rétti
sínum ov Hfsnauðsyn; í land-
helg’smálinu mun þjóðin
standa. saman sem eínn mað-
ur, og Genfarráðstefnan hef-
ur sannað okkur að barátta
okkar á samúð og stúðníng
mikils meirihluta þeirra þjóða
sem að ráðstefnunni standa.
Á sama tíma og stærsta útgerðarfélag landsins á ekkert físldðjuver, hefur bæjarútgerð
Hafnarfjarðar komið sér upp myndarlegu hraðfrystihúsi.
Steindór Ámason:
Stöðvum ílóttann
Fyrir tuttugu og fjói-um mán-
uðum ritaði ég grein sem bjrt
var í þessu blaði og ræddi þar
allýtarlega um þörf Bæjarút-
gerðar Reykjavíkur á því að
eignast sitt eigið fiskiðjuvei',
stáðsetningu þess og fieira.
Skal það ekki endurtekið hér.
En vegna þess að meiri hluti
útgei’ðarráðs höfuðborgarinnar
hefur alveg nýverið ráðlagt
bæjarútgerðinni að heykjast á
byggingu hraðfrystihúss, og
bæjarstjórnarmeirihlutinn (á-
samt „má ég vera með“ —
fulltrúa Alþýðuflokksins) hef-
ur sporðrennt hugmyndinni
gersamlega, þá get ég ekki lát-
ið þetta harkalega piláttlens
Sjálfstæðisfulltrúanna í máli
þessu afskiptalaust með öllu.
Bygging fiskiðjuvers af full-
komnustu gerð til afnota fyr-
ir Bæjai’útgerð Reykjavíkur er
eitt stærsta mál höfuðstaðar-
ins í dag. Aðalröksemd útgerð-
arráðs gegn því að hi-aðað
verði byggingu hraðfrystihúss
er sú, að nú sé gott verðlag á
saltfiski og afsetning í beztá
lagi. Þetta eru vægast sagt
haldlítil rök.
Engin fiskverkun hefur leik-
ið okkur íslendinga eins harka-
lega og saltfiskverkunin, fjár-
hagslega séð, Eitt dæmi af
mörgum skal hér tilfært: Sam-
fleytt í fimm ár (1926 til 1931)
féll verðlag á saltfiski stanz-
laust, eða úr“ kr. 216 hvert
skippund af verkuðum fiski
(1925) niður í kr. 48 hvert
skippund (1931). Á þessu
fimm ára tímabili var ekki um
neina stórfellda gengisbreyt-
ingu að ræða, sem vegið gæti
á móti verðfailiriu. Þetta dæmi
ætti formaður útgei-ðarráðs að
muna öðrum mönnum fremur.
Saltfiskverð getur verið og ei*
ekki síður óstöðugt en verðlag
annarra tegunda sjávarafurða.
Og sama er að segja um sol-
una, hún hefur verið miklum
duttlungum háð.
Hraðfrystihúsarekstur hefui-,
sem betur fer, verið ágætlega
ai-ðsamur undanfarin ár. Þess
vegna er seinágangur útgerð-
arráðs varðandi þetta rriál ó-
afsakanlegur. Þetta er orðin
þjóðarsmán, að stærsta útgerð-
arfélag íslands skuli ekki enn
í dag, eftir 10 ára starfsemi,
verka og nýta afla skipa sinna
að fullu og öllu á eigin reikn-
Það er betra hjá sjálfum sér
,að taka en sinn bróður að
biðja.
Fyrr en varir getur svo farið
að hlutur frystihúsanna i-ými,
en starfsgi-undvöllur útgerðar-
batni. Samstundis myndi áhugi
h raðf ry s(j)i úsaeigen da á fisk-
kaupum dvína, Þá gætÞsvo far-
ið, að enginn.fengist tjl þess að
. kaupa þæjartpgaranna.
Það. eiþeþki þpngt um di.ðið síð-
an en,gin fry;st.ihús vjð þaxaflóa
gátu tekið yið afia þeirra og
þéir yoru. sepdír út á land til
lpsunar. Það ex-;slæmt að lxux-fa
a ð sp a pg.} a n.d,a ni r f j a r ri : h ei rii a-
höfn, og hoijur er hpimafeng-
inn baggi, Eg býst ekki heldur
við því aðnokkur Reykvíking-
ur hafj áhuga á rekstri útgerð-
ar fyrir önnur bæjarfélög.
, Reykyíkingar verða að auka
útgerð sína að miklum mun í
mjög páinni framtíð. Strax og
„vex-ndararnir‘‘ hætta að ausa
fjármunum sínum yfir skag-
ann, sem væntanlega vei-ður
fljótlega, verða íbúar þessa
bæjarfélags að standa á eigin
fótum atvinnulega séð. Sam-
tímis stóraukinni útgerð gætu
svo kornið þeir tímar, að við
yrðum til neyddir að beina
verkun aflans nær eingöngu að
frystingu. Hvar værum við þá
á vegi staddir? Það er of seint
að fara að byggja þegar skipin
bíða fullhlaðin, tjóðruð land-
festum.
Ölí rök hníga í sömu átt.
Hraðfi-ystihúsbyggingu verður
að hrinda í framkvæmd nú
þegar. Allur dráttur getur haft
hinar alvarlegustu afleiðingar
fyrir bæjarfélagið. Engin lík-
indi eru til þéss að við getum
aflað okkur gjaldeyris með
biðskýlaútflutningi! Útflutn-
ings'ðnaður okkar hefur nær
eingöngu byggzt á sjófangi, og
svo mim enn verða um langa
framtíð.
Hér duga engin vettlingatök.
Framsóknarfulltrúinn í bæjar-
stjórri hefur samstöðu með Al-
þýðubandalaginu í frystihúss-
málinu, og er þáð mikill stj-rk-
rir, því ætla verður að hann
túlki viðhorf síns flokks. Aftur
á móti tel ég vafasamt að
prentarinn í bæjarstjóm hafi
borið gæfu til að greiða at-
kvæði í samræmi við vilja Al-
þýðuflokksins á síðasta bæjar-
stjórnarfundi, þegar tillaga út-
gerðarráðs var samþykkt illu
heilli. Það verður að hefja öf’-
ugan áróður til framdráttax’
fiskiðjuversmálinu i öllum
blöðum vinstri manna nú þeg-
ar. Flokksfélögin ættu einnig
að láta málið til sín taka.
Stöðvum flótta Sjálfstæðis-
flokksins áður eri í óefni er
komið. Tökum Hafnfirðinga
okkur til fyrirmyndar; Þeir
liafa lyft Grettistaki í saman-
burði við höfúðborgina' irieS
byggingu fiskiðjuvers síns.
Bæjarútgei-ð Reykjavíkur hef-
ur orðið af ábata sem nemur
tugum milljóna króna, einungis
sakir þess að henni hafa ekki
veiáð búin skilyrði til vinnslu
eigin afla, og mál er að linni.
Eftirlit með ríkis-
rekstri
Framhald af 12. síðu.
Varamann fyrir ráðuneytis-
stjórann í fjármálaráðuneytinu
tilnefnir fjármálaráðherra, en.
fjárveitinganefnd og ríkisstjóm-
in í heild, hvor fyrir sig, sinn
fulltrúa.
4. gr. Nú kemur fram ósk um
fjölgun starfsmanna við ríkis-
stofnun eða ráðningu í lausa
stöðu, og skal þá hlutaðeigandi
ráðuneyti senda beiðnina til
trúnaðarmanna þeirra, sem um
getur i 3. gi-. Er skipun, ráðning
eða setning í stöðuna ógild þar
til tillögur þeirra hafa borizt.
Tiilaga skal gerð eigi síðar erx
hálfum mánuði eftir að erindi
barst, nema hlutaðeigandi ráð-
herra samþykki lengri frest.
Telji ráðherra eigi fært. að fara
að tillögunum, er hann eigi við
þær bundinn, en skal þá senda
fjárveitinganefnd Alþingis rök-
studda greinargerð.
5. gr. Nú vill stofnun, er lög
þessi taka til, auka við húsnæði
sitt, kaupa bif-reið eða gera aðrar
ráðstafanir, sem auka verulega
reksturskostnað stofnunarinnar,
og skal þá með fara á saraa hátt
og segir i 4. gr. um fjölgun
i’tai-fsliðs.
6. gr. Skylt er hlutaðeigandi
ráðuneytum og stofnunum að
láta trúnaðarmönnum , þeim, er
um ræðir í 3. gr., í té allar nauð-
synlegar upplýsingar.