Þjóðviljinn - 24.07.1958, Blaðsíða 6

6) — ÞJÓÐVILJINN — Fimmtudagur 24. júlí 195S
IIJÓÐyiUIN
ÚtKefandl: Sameinlngarflokkur alþýöu — Sósfalistaflokkurinn. — Ritstjórar:
Magnús Kjartansson (áb.), Sigurður Guðmundsson. — Préttaritstjóri: Jón
Bjarnason. — T*laðamenn: Asmundur Sigurjónsson, Guðmundur Vigfásson,
Ivar H. Jónsson, Magnús Torfi Olafsson, Sigurjón Jóhannsson, Sigurður V.
Fviabjófsson. — Auglýsingastjóri: Guðgeir Magnússon. — Ritstjórn, af-
grexðsla, augl^singar, prentsmiðja: Skólavörðustíg 19. — Sími: 17-500 (5
línur). — Askriftarverð kr. 30^4 mán. í Reykjavík og nágrenni; kr. 27 ann-
arsstaðai. - Lausasöluverð kr. 2.00. — Prentsmiðja Þjóðviljans.
Hvað er eðlilegra?
¥ Tndanfarið hefur Tíminn bent
á það í sambandi við land-
helgismálið að við höfum hér
„varnarlið" frá einhverju mesta
herveldi heims og sagt að ís-
lendingum myndi þykja „vernd
in“ lítils virði, ef liðið héldí
að sér höndum á sama tíma
og erlend herskip hæfu hern-
aðaraðgerðir í von um að
skerða íslenzk landsréttindi.
Af einhverjum ástæðum hafa
þessi ummæii komið mjög illa
við Morgunblaðið; það kveink-
ar sér ógnarlega undan því að
rætt er um hernámsmálið og
vistina í Atlanzhafsbandalaginu
í sambandi við landhelgisdeil-
una og virðist telja það sérlega
móðgun við Bandaríkjamenn
að ræða um ,að nú séu togara-
útgerðarmenn í Vesturevrópu
að bjóða „verndurunum" upp
á verkefni. Tíminn í gær svar-
ar þessum viðkvæmnisskrifum
Morgunblaðsins á þessa leið:
,.\|orgimbIaðið telur að Tím-
inn sé með þessu að hóta
Bretum. f þessu er hins vegar
aðeins \'erið að skýra frá stað-
reyndiuu, sem vert er að allir
aðilar geri sér Ijósar. Það mun
áreiðanlega koma á daginn, að
íslendingum mun ekki þykja
vemd Bandaríkjanna mikils
virði, ef varnarlið þeirra held-
ur að sér höudum á sama tíma
og erlend lierskip halda uppi
hernaðaraðgerðum gegn ísiend-
ingum innan íslenzkrar fisk-
veiðilandhelgi. Þetta kom líka
glöggti fram í útvarpsemdi
Gísla Jónssonar, fyrrverandi
alþingismanns, er hann hélt 21.
þ. m. Það er ekki nema rétt
og nauðsynlegt öllum aðilum,
að þetta komi ljóst fram í tæka
tið.“ -
TlM'orgunblaðið ætti áður en
það heldur vandræðaskrif-
um sínum áfram að rifja upp
allt það sem það hefur sagt um
Atlanzhafsbandalagið og vist
bandaríska hernámsliðsins hér.
Morgunblaðið og leiðtogar Sjálf
stæðisflokksins hafa alltaf túlk-
að þá skoðun að íslendingar
væru í Atlanzhafsbandalaginu
til þess að vemda lífshagsmuni
sína, bandalagið væri vernd og
skjól fyrir smáþjóðirnar. Slíkt
hið sama hefur Sjálfstæðis-
flokkurinn sagt um hernámið,
einnig það átti að vera íslend-
ingum vörn og trygging gegn
aðsteðjandi hættum — og öll-
um þessum fögru orðum hefur
verið fundinn staður með því
að vitna í Atlanzhafsbandalags-
sáttmálann og hemámsyfirlýs-
inguna. Greinar Morgunblaðs-
ins um þetta efni myndu fylla
heilar bækur.
Hvað er þá eðlilegra en að
menn, sem fest hafa trúnað
á þennan málflutning, hugsi
sérstaklega til Atlanzhafsbanda
lagsins og hemámssamningsins
í sambandi við landhelgismál-
ið? Landhelgismálið er eitt-
hvert mesta öriagamál íslend-
inga, mál sem valdið getur úr-
slitum í sögu íslenzku þjóðar-
innar — og voru það ekki ein-
mitt slíkir grundvallarhags-
munir sem átti að tryggja með
verunni í Atlanzhafsbandalag-
inu og hinni bandarísku vernd?
Komi það hins vegar í ljós,
þegar mest er í húfi, að öll
fögru orðin um bandalagið og
verndina reynist fjarstæða og
öfugmæli, hvað er Þá eðlilegra
en að heiðarlegir og einlægir
menn endurskoði afstöðu sína?
Eru það ekki einmitt hagsmun-
ir íslendinga sem eiga að ráða
úrslitum? Eða eru það ein-
hverjir aðrir, annarlegir, er-
lendir hagsmunir sem skipa
meiri sess í brjóstum leiðtoga
Sj álf stæðisf lokksins?
Vilj i erlendra stjórnmálamanna
T»ess hefur oft orðið vart i
-*- vaxandi mæli að leiðtogar
Sjálfstæðisflokksins eiga erfitt
með að meta innlend og erlend
vandamál af íslenzkum sjónar-
hóli. Þannig segir Morgunblað-
ið í leiðara í gær: „Á síðustu
árum hefur orðið mikil breyt-
ing á þessu. Þegar núverandi
ríkisstjórn settist að völdum
með tilstyrk kommúnista, sem
voru og eru stærsti stuðnings-
flokkur ríkisstjórnarinnar. Það
var í fyrsta og eina sinn, hing-
að til, sem kommúnistar höfðu
náð fótfestu í landi, sem er
þátttakandi í vamarsamtökum
vestrænna þjóða. Þessar þjóðir
töldu að hér væri um ósigur
að ræða fyrir vestrænan mál-
stað og eiga erlendir stjóm-
málamenn og almenningur mjög
erfitt með að skilja hvemig
það megi vera, að þjóð, sem
ætíð hefur haidið tryggð við
lýðræðið og tók upp fyrsta
þinghald í heimi, geti fallið í
faðm kommúnista á mestu ör-
lagatímum lýðræðisins.“
¥»etta eru ákaflega lærdóms-
*■ rík ummæli og sýna djúpt
inn í hugskot leiðtoga Sjálf-
stæðisflokksins. Blaðið heldur<S>
því fram beram orðum að það
eigi að fara eftir vilja „er-
lendra stjórnmálamanna“,
hvemig íslendingar skipa inn-
anlandsmálum sínum, hvemig
þeir velja sér stjórn. Blaðið
segir að það séu „varnarsamtök
vestrænna þjóða“ sem eigi að
hafa úrskurðarvald um það,
hvort næststærsti flokkur þjóð-
arinnar, sá flokkur sem kjós-
endur veittu sigur í síðustu
kosningum, eigi iað fá að taka
þátt í ríkisstjórn íslands. Svo
Kort af löndunum fyrir
Miðjarðarhafsbotni. Olíu-
lindir, olíulireinsunar-
stöðvar og flutningaleið-
ir, bæði olíuieiðslur og
siglingaleiðir olíuskipa,
eru merkíar og einnig
eru leímð á kortið nöfn
olíufélaganna sem þarna
starfa.
Arabaríkin og olían
T öndin fyrir botni Miðjarð-
arhafs eru brú milli
þriggja heimsáifa, Afríku,
Asíu og Evrópu. Þar skerast
samgönguleiðir á sjó, landi
og í lofti, og frá fornu fari
hefur verið barizt heiftarlega
um j^firráðin yfir þessum
krossgötum. Ibúar landanna
frá Egyptalandi í vestri til
íraks í austri líta á sig sem
eina þjóð, sameiginleg tunga
og sameiginleg trúarbrögð
tengja þá traustum böndum.
Foringjar sameiningarbarátt-
unnar sem nú er háð gegn til-
raunum Vesturveldanna til að
deila og drottna á þessum
slóðum líta á sig sem arf-
taka Saladíns soldáns, sem
sameinaði araba í sigursælli
baráttu gegn krossförunum á
12. öld. Langfjölmennasta ríki
araba er sameiningarlýðveldi
Egyptalands og Sýrlands með
32 milljónir íbúa. Írak byggja
fimm milljónir manna, Jórdan
hálf önnur milljón, íbúar
Líbanon eru 1.4 milljónir og
á Arabíuskaganum, sem skipt-
ist í Saudi Arabíu, Jemen og
nokkur furstadæmi, búa um
tíu milijónir manna.
í austurhluta þessa svæðis,
í Saudi Arabíu, fursta-
dæmunum Kuwait, Bahrein og
Quatar, írak og nágrannarík-
djúpt eru leiðtogar stærsta
stjómmálaflokksins á íslandi
sokknir.
að er ekki að undra þótt
slíkir menn eigi erfitt með
að taka afstöðu i landhelgis-
málinu, þar sem einmitt rekast
á íslenzkir hagsmunir annars-
vegar og vilji „erlendra stjórn-
málamanna" og „varnarsam-
taka vestrænna þjóða“ hins-
vegar.
inu Iran eru í jörðu 64% af
þeim olíubirgðum sem menn
\nta um í heiminum. Undir
söndum Kuwait eins saman,
sem nær yfir 5000 ferkíló-
metra og hefur um. 200.000
íbúa, er talin .fólgin jafnmikil
olía og á öllum olíusvæðum
Bandaríkjanna til samans.
Eftir heimsstyrjöldina fyrri
tóku olíufélög Vestur-Evrópu
og Bandaríkjanna að vinna
olíu í stórum stíl í löndunum
umhverfis Persaflóa. Síðasta
áratuginn hefur framleiðslan
Erlend
tíðindi
V_________________s
aukizt mjög ört og nú kemur
um fjórðungur af olíufram-
leiðslu heimsins af þessu
svæði. Mest er olíuframleiðsl-
an í Kuwait, 56 milljónir lesta
á ári. Næst kemur Saudi Ara-
bía með 54 milljónir lesta, ír-
ak er þriðja í röðinni með 35
milljónir lesta, Iran 32 mill-
jónir lesta, Quatar sjö milljón-
ir lesta og Bahrein rekur lest-
ina með 1.5 milljónir. Af þess-
ari olíuframleiðslu fara 60%
til Vestur-Evrópu. Mestur
hluti þess magns rennur eftir
olíuleiðslum frá Arabíu og
írak til hafna í Sýrlandi og
Libanon, þar sem olíuskip
taka við.
Oamsteypur bandarískra og
^ evrópskra olíufélaga hafa
skipt olíuvinnslunni í löndun-
um við Persaflóa á milli sín.
í írak er næstum öll olíufram-
leiðslan í höndum Iraq Petro-
leupi Company. I því eiga
fjórir aðilar, brezkur, fransk-
ur, bandarískur og hollenzkur,.
hver um sig 23 3/4%. Brezki
aðilinn er British PetrcJeum,
sem að verulegu leyti er eign
brezka ríkisins, og sá franski
Compagnie Francais des Pet-
roles, er einnig að miklu leyti
ríkiseign. Þriðji eigandinn,
Royal Dutch Shell, er félag
skrásett í Hollandi en meiri-
bluti hlutabréfanna er í eigu
Breta. Bandaríska hlutann af
Irak Petroleum Co. eiga olíu-
félögin Standard Oil of New
Jersey og Mobile Oil i sam-
einingu. Loks eiga erfingjar
armenska olíubraskarans Gul-
benkian 5% af I. P. C. Til
skamms tíma var Anglo Iran-
ian, dótturfélag British Petr-
oleum, eitt um hituna í Iran,
en eftir að íranskeisara og
Bandaríkjastjórn tókst í sam-
einingu að ónýta þjóðnýtingu
stjórnar Mossadeghs á olíu-
lindunum var mynduð nýsam-
steypa sem B. P., Shell,,
bandarísk samsteypa og Irans-
stjórn standa að, Olíuvinnsl-
an í Kuwait er í liöndum.
Kuwait Oil Company, sem B.
P. og bandaríska félagið Gulf
Oil standa að. Bandaríska fé-
lagið Aramco hefur eitt rétt
til olíuvinnslu í Saudi Arabíu,
olíuvinnslan í Quatar er í
höndum samsteýpu brezkra,
franskra, bandariskra og hol-
lenzkra olíufélaga og í Bahr-
ein hefur brezkt félag einka-
rétt til olíuvinnslu.
/Vlíufélögin sem vinna olíu f
" löndunum umhverfis Persa-
flóa eru einhver mestu gróða-
fyrirtæki í heimi. Olíufélög
Bandarikjanna og Vestur-Ev-
rópu hafa búið svo um hnút-
ana áð olíuverðið á heims-
markaðnum er miðað við
framleiðslukostnáð á ólíusvæð-
inu í Texas, sem er langtum
Framhald á 11, síðu.