Þjóðviljinn - 02.09.1958, Qupperneq 7

Þriðjudagur 2. september 1958 — ÞJÓÐVILJINN — (7
Vilhiálmur Tómasson
Minningarorð
Þegar Bretar lentxi í landhelgisdeilu við Egypta, þá skutu þeir af þvíUkri snilld á
eina egypzka borg, Port Said, að þúsundir létu lífið, drjúgur hlutinn konur og börn
um ey$$uR
í dag verður borinn til moldar
Vilhjálmur Tómasson Bröttukinn
34 Hafnarfirði. Hann lézt þann
26. úgúst s.l. á sóttarsæng, og bar
dauða hans skjótar að en margan
varði.
Vilhjálmur var fæddur að
Steinsnesi í Mjóafirði. Voru for-
eldrar hans Tómas Tómasson
smiður ættaður úr Rangárvalla-
sýslu og Hólmfríður Árnadóttir
frá Hofi í Mjóafirði.
Barnungur hóí Viihjálmur sjó-
mennsku, sem varð helzta ævi-
Vilhjáhnur Tómasson
starf hans. Har.n var ekki aðeins
afbragðs verkmaður að hverju
sem hann gekk, hann var dáður
meðal vinnufélaga og kunningja
fyrir félagslund sina og glaðværð.
Það var eins og hvergi bæri
skugga á þar sem Villi Tomm var
með, en svo var hann nefndur í
hópi vina og félaga.
Alla stund frá því er verkalýðs-
samtök skutu rótum í Vestmanna-
eyjum, en þar bjó Vilhjálmur
lengst, var hann einlægur stuðn-
ingsmaður þeirra og unnandi.
Það var erfitt að vera smáútvegs-
maður í Vestmannaeyjum á
gömlu kreppuárunum kringum
1930 og eiga undir högg að sækja
gagnvart bankavaldinu og þeim
stóru, að ég ekki tali um að vera
í dag er Árni Ámason
Barmahlíð 11 95 ára.
Árni er fæddur í Breiðholti
í Seltjarnarneshreppi 2.
sept. 1863, en fluttist ungur
til bæjarins. Árið 1889 gift-
ist hann Kristinu Ólafsdóttur
frá Vatnsenda og eignuðust
þau 12 börn og eru 9 þeirra
á !fi. Strax og Árni fluttist
til Reykjavíkur stundaði
hann sjó á opnum bátum og
eyrarvinnu á milli en frá því
fyrir aldamót og fram á
seinni stríðsárin vann hann
nær samfellt á eyrinni.
Það má geta nærri að ekki
hafi alltaf verið sældarlíf hjá
þeim hjónum með 12 börn, og
eiga afkomu sína undir eyr-
arvinnu, en Árni var þrek-
maður með afbrigðum og þau
hjón samhent. Árni er einn
af stofnendum Dagsbrúnar
heiðursfélagi þar hin síðari
ár.
Þeir eru fáir eftir á lífi
verkamennirnir sem stofnuðu
Dagsbrún 1906, og til að
standa þár framarlega i
flokki þurfti bæði kjark og
þar á ofan róttækur sósíalisti,
því sá hinn sami átti engrar
vægðar að vænta hjá peninga-
valdinu. — Þau verða vissulega
ekki rakin í stuttu máli þau hin
þungu spor verkafólks og smá-
framleiðenda á gömlu kreppuár-
unum, En þau ár voru lærdóms-
rík á marga lund, þau leiddu í
ljós betur en nokkrir aðrir timar
hvað í einstaklingnum bjó, bar-
áttuhæfni hans og siðferðisþrek.
Og þá manngildisraun veit ég
engan hafa betur leyst af hendi
en Vilhjálm Tómasson. Hann var
ekki sá sem tók útskúfunarboð-
skap -bankavaldsins með auð-
mýkt og undirgefni. Hapn var
þess um komin að sjá einu leiðina
úr ógöngunum: samtökin. Og
hann var gæddur þeirri djöx-fung
að skipa sér í þann fámenna hóp
sem' hófst handa um stofnun
smáútvegsmannasamtaka og taka
höndum saman við samtök verka-
lýðsins í baráttu fyrir sameigin-
legum hagsmunum sjómanna og
smáútvegsmanna árin 1931—’32.
Það er vissulega vafamál, svo
ekki sé sterkar að orði komizt,
hvort þessi barátta gaf honum
sjálíum nokkuð í aðra hönd. Hitt
orkaði ekki tvímælis í leikslok
þá, að fyrir atbeina Vilhjálms og
samherja hans var miklu hags-
munatjóni afstýrt fyi'ir vinnandi
fólk og hrundið fi'am drjúgum
kjarabótum fyrir fjöldan._
Með Vilhjálmi er til moldar
genginn góður drengur og vask-
ur og sannur fulltrúi þeirrar kyn-
slóðai’, sem höi’ðum höndum og
ódeigum huga hóf þjóð sína úr
frumstæðustu lífsbjargarháttum
og fátækt til meiri hagsældar og
fylli’i lífsmöguleika en flesta
hafði órað fyrir að takast mætti
á svó skömmum tíma.
Vilhjálmur var giftur Guðrúnu
Sigmundsdóttur, sem feyndist
honum ætíð hinn bezti lífsfélagi
og lifir mann sinn. Börn eiga þau
tvö á lífi uppkomin, Rögnu, sem
búsett er í Hafnai-firði, og Tómas,
er býr í Hafnai'firði með móður
sinni.
þor — Árni stóð þar framar-
lega.
Árni missti konu sína 1946
eftir 57 ára sambúð, þau
hjón munu hafa búið alla
sína búskapartíð á Bakka-
Árni Árnason
stíg í Vesturbænum — en nú
er Árni hjá dóttur sinni og
tengdasyni í Barmahlíð 11.
Margir munu senda þessum
aldraða og sómakæra verka-
manni kveðjur I! dag. Þjóð-
viljinn tekur undir þær kveðj-
ur og óskar Árna allra heilla
og fagurs ævikvölds.
'Nýlega var þess einhvers-
staðar getið til marks um
umburðarlyndi okkar íslend-
inga gagnvart brezkum tog-
urum, að þrátt fyrir allt
þeirra ofríki á íslandsmið-
um hefðum við aldrei skotið
á þá nema varðskip okkar
örfáum sinnum sent saklaus
viðvörunai'skot fyrir fram-
an stefnið á veiðiþjófum sem
hefðu reynt að stíma burt
með þýfið. En þetta er ekki
allskostar rétt. Islendingar
liafa hvað eftir annað skotið
á brezka togara, ekki bara
fyrir framan 6tefnið, heldur
oft og tíðum beint á þá, já
einmitt beint á þá — upp á
líf og dauða. Hinsvegar hafa
Islendingar aldrei notað til
þessa fallbyssur af þeirn
gerð sem prýðir nú leiðang-
ur brezkra veiðiþjófa á mið
okkar — heldur línubyssur.
Þetta er sem sé ekki í
fyrsta sinn sem brezkir tog-
aramenn biðja um aðstoð við
íslandsstrendur. Við höfum
fvrr heyrt neyðarköll þeirra.
Hitt er nýtt að heyra þá
biðja um aðstoð herskipa
gegn okkur, fulltingi fall-
byssna til að hafa í frammi
við okkur hroka og ofríki.
Við erum vanari þeim neyð-
arköllum þeirra þar sem að-
stoðarinnar var einmitt
beiðzt af okkur. Eða (svo
tekið sé aðeins eitt dæmi)
hverskonar byssa var það
sem bjargaði þeim við
Látrabjarg? Var það fall-
byssa á brezku herskipi?
Var það ekki línubyssa sem
nokkrir íslenzkir sjómenn og
bændur fluttu um erfiðan
veg og ofan þverhnípt bjarg-
ið og lögðu líf sitt í hættu til
að geta skotið úr henni á
hinn brezka togara — og
hittu. Hvaða gagn hefði
orðið að brezkum heirns-
veldishroka í briminu undir
Látrabjargi nóttina þá?
Eg sá um daginn úrklippu
úr brezku blaði þar sem far-
ið var liéðulegum orðum xim
hina nýju landhelgi okkar
íslendinga, enda mundu
svona smákallar eins og við
aldrei geta varið hana, ætt-
um ekki nema 5—7 litla
koppa búna fallbyssum, og
kynnum sennilega ekki að
skjóta úr þeim fallbyssum,
þó við fegnir vildum.
Okkur dettur auðvitað
ekki í hug að bera á móti
því að Bretar séu meiri
skyttur en við. Enda skort-
ir ekki sannanirnar um skot-
fimi þeirra. Til dæmis fyrir
tveim árum þegar Bretar
lentu í landhelgisdeilu við
Egypta, þá skutu þeir af því
þvílíkri snilld á eina egypzka
borg, Poii; Said, að þúsundir
létu lífið, drjúgur hlutinn
konur og börn, og varia stóð
steinn yfir steini eftir hrið-
ina. Nei, okkur dettur ekki
í hug að keppa við Breta í
skotfimi.
Aðeins viljum við minna
Breta á það, að fallbyssur
duga ekki allstaðar. Það er
til dæmis tilgangslaust að
skjóta fallbyssukúlum á
brimið undir Látrabjargi.
Og þó við íslendingar séum
klaufar að skjóta úr fall-
byssum, þá eigum við nokk-
ra menn sem hafa sýnt að
þeir kunna að skjóta úr
línubyssum.
Við erum að vísu ekki
heimsveldi eins og Bretar.
En einmitt kannski þess
vegna eigum við bágt með
að bera virðingu fyrir fall-
byssum. Hinsvegar kunnum
við vel að meta línubyssur.
Og þó að brezkir togara-
menn hlæi kannski að byss-
um okkar í dag, þá hafa
þeir ekki alltaf gert það.—
og munu kannski ekki alltaf
gera það.
Og einmitt kannski líka
vegna þess að við erum
litil þjóð en ekki heimsveldi.
þá eigum við bágt með að
hata nokkra þjóð. Og þese-
vegna getum við sagt við
Breta í fullri einlægni, að
þó þeir séu reiðubúnir að
skjóta á okkar skip úr fall-
byssum sínum í dag, þá
munum við ekki síður verða
reiðubúnir að skjóta á
þeirra skip úr línubyssum
okkar, — ef þeir skyldu
einhverntíma aftur æskja
þess.
Jónas Árnason
J. R.
95 ára í dag