Þjóðviljinn - 26.09.1958, Side 4

4) — ÞJÓÐVILJINN — Föstudagur 26. september 1938
V
ÁBNI ÁGÚSTSSON:
Landhelgismálið helur varpað Ijósi
inn í áróðursmyr kur stórveldanna
Hin nýja 12 mílna fiskveiði-
lögsaga er undirstaða efna-
hagslegs sjálfstæðis íslend-
inga. Hún er lífsnauðsyn þjóð-
arinnar, sem ekki mátti draga
lengur að framkvæma. Þessi
iifenauðsyn sjálfstæðrar til-
veru þjóðar vorrar er for-
senda þeirrar sterku samstöðu
Islendinga um þá ákvörðun
i’íkisstjórnarinnar að helga
oss 12 mílna fiskveiðilögsögu.
Og enn hefur samstaða le-
iendinga eflzt við þau ein-
stæðu ofbeldisviðbrögð Breta í
þessu máli, er þeir halda tog-
urum sínum að veiðum, undir
herskipavernd innan nýju
landhelgislínunnar. Væntan-
3ega verður gifta íslenzku
þjóðarinnar, réttur hennar og
nauðsyn hinu brezka ofbeldi
og yfirgangi sterkari og sam-
staða fslendinga um hið mikla
mál sitt endingarbetri en sam-
staða Breta um hervernduð
rán á fslandsmiðum og fá-
heyrða valdníðslu á vopn-
lausri smáþjóð.
Valdníðsla af hálfu Breta
í garð vanmáttugra þjóða er
að vísu ekki ný af nálinni, en
vegna óraunsæis margra ís-
lenzkra stjórnmálaleiðtoga
hefur allstór hluti íslenzku
þjóðarinnar leiðzt í barnslegri
einfeldni til trúar á hollustu
þess að vera í hernaðarlegu
bandalagi við það ríki m.a.
eem nú sýnir minnstu þjóð
A'tlanzhafsbandalagsins ógn
og ofbeldi og undirstrikar enn
með því gamla og nýja yfir-
gangsstefnu gagnvart smá-
þjóðum sem fslendingum hefði
verið vorkunnarlaust að muna.
En svo mjög hefur verið
haldið uppi í íslenzkum blöð-
um hinum vestræna áróðri
um verndartilfinningu Breta
fyrir smáþjóðum, að alltof
stór hluti íslenzkra manna
hafa fram að þessu naumast
mját.t vatni iiaSda af vandlæí-
ingu 'ha.fi á 'faS verm rnfnnzt
að íslendingum væri hollast
að rígbinda sig ekki í hern-
aðarbandalag stónælda, þótt
þau væru staðsett á vestur-
hveli jarðar.
Það var því ekki undarlegt
þótt fslendingar væru margir
seinir til þess að frúa því að
Bretar myndu framkvæma
þær hótanir um hernaðarað-
gerðir í landhelgismálinu, sem
snemma kom fram af hálfu
brezka útgerðarmanna. Þeir.
sem höfðu trúað áróðri blað-
anna um skjólblíðu smáþjóða
i skauti Atlanzhafsbandalags-
ins höfðu tapað því raunsæi
sem þurfti til þess að búast
við því versta af hendi Breta
í landhelgismálinu, enda
snerti útfænsla landhelginnar
hagsrnuni þeirra hverfandi
lítið í samanburði við lífs-
nauðsyn íslendinga í þessu
efni. Margir íslendingar áttu
ekki lengur það raunsæi.
fítephans G. Stephanssonar,
sem sá trú Breta og skinhelgi
5 réttu l.iósi atburða og sögu
og gat þvi lýst siðmenningu
þeirra og eðli m.a. á þenna
isígilda hátt:
„.... Þín trú er sú, að sölsa
upp grund.
Þín siðmenning er sterlings-
pund.
„Þeim er mein, sem í
myrkur raía"
Það er mikil þolraun hverri
þjóð á dögum hins kalda
stríðs að halda raunsæi sínu,
vöku og dómgreind, öllu ó-
skertu í hverju máli; hafa
skarpa sjón á rás atburð-
Árni Ágústsson
anna og varast villu í áróð-
ursmyrkrinu. Þar sem leit-
azt er við að villa um öll rök,
hagræða staðreyndum með
blekkjandi orðskrúði til hags
hinum sterka i hverri deilu.
Og að verjast áföllum af
hamförum hins ógnþrungna
áróðurs, sem tröllríður mann-
kjmi vorra tíma, er engum
nauðsynlegra en smáþjóðun-
um. 1 stríði áróðurs við. mill-
jónaþjóðir mega þær sín lít-
ils. Hve oft hefur ekki mál-
staður smáþjóðar verið svik-
inn af bræðraþjóðum hennar
af því þær fengu aldrei séð
rök hennar öðruvísi en af-
ekræmd í ljósi stórveldaáróð-
urs? f þessu efni mættu ís-
lendingar halda nokkurt próf
yfir sjálfum sér. Vér vitum
hvernig hið mikla skáld í
Vesturheimi Stephan G.
Stephansson stóð í Búastríð-
inu, þegar Bretar voru að
koma eér fyrir í Afríku og
brjóta með ógn og ofbeldi
undir vald sitt og arðrán
frumstæða þjóð.
Þá var nýlendu- og kúg-
unarstefna Breta í blóma og
uppsiglingu. Nú eru ný-
lenduveldin komin að fót-
um fram og skammt þess að
bíða að þau líði fullkomlega
undir lok í þeirri mynd er áð-
ur var. Hvernig höfum vér
Islendingar brugðizt við á al-
þjóðavettvangi, þegar þar
hefur verið rætt um mál smá-
þjóða, sem eftir langa hörm-
unganótt þrældóms og kúgun-
ar hafa lyft veikum armi og
krafizt frelsis og sjálfstæðis
og leitað samúðar og stuðn-
ings meðal þjóða heimsins og
þá ekki sizt þeirra, sem
þekkja erlenda áþján og eru
nýsloppnar undan henni eins
og íslenzka þjóðin? Líklega
verðum vér að játa það með
sárri blygðun, að rödd vor
hjá Sameinuðu þjóðunum hafi
verið næsta veik til stuðnings
þeim þjóðum, sem um langa
hríð hafa átt um sárt að
binda í viðskiptum við vest-
ræn stórveldi.
Og rödd vor hefur verið veik
í þessu efni af ótta við það
að hinum stóru bræðrum í
Atlanzhafsbandalaginu myndi
lítt um það gefið, að íslend-
ingar flíkuðu viðkvæmum til-
finningum með kúguðum smá-
þjóðum á yfirráðasvæði vest-
rænna stórvelda. Og svo tala
menn um óttaleysi í stjórn-
málum Vestur-Evrópu. En
samúð íslenzks fólks hefur
jafnan verið rík með öllum
olnbogabörnum, jafnvel sek-
um mönnum, hafi þeir átt i
vök að verjast gegn valdi og
mekt. Og.nú er vestrænt áróð-
ursmyrkur hefur skilið oss
frá olnbogabörnum vestrænna
stórvelda, þá hefur þessum
góðu tilfinningum vorum ver-
ið gefinn laus taumur í sam-
úð vorri með öllu þvi, sem
lífsanda dregur í austanverðri
Evrópu. Jafnvel hundsmorð í
Rússlandi verður forsíðufrétt
í blöðum í Reykjavík, meðan
enginn tekur eftir því að
svertingi er dæmdur til dauða
fyrir að stela nokkrum sent-
um frá hvítri konu vestur i
Bandaríkjunum. Svona er villt
um fyrir oss í heimsmálum.
Svona er búið að raunsæi og
dómgreind þjóðarinnar í al-
þjóðamálum.
Af þessum sökum vakna Is-
lendingar eins og áf draumi
einn góðan veðurdag í sept-
embermánuði 1958 við það, að
brezk herskip ösla með opn-
um fallbyssukjöftum meðfram
íslenzku flæðarmáli og vernda
ránsveiðar enskra togara i ís-
lenzkri landhelgi fyrir lögleg-
um aðgerðum islenzkrar lög-
gæzlu.
Hvað vissi Morgun-
blaðið meira um inn-
ræii Breta en áróður
þess vísaði til?
í þessu sambandi er það
athyglisvert að Morgunblaðið
hrósar sér nú af því raunsæi í
lardhelgisrnálinu að sjá hafi
mátt það fyrir, að Bretar
myndu ekki láta sitja við orð-
in ein um ofbeldisathafnir í
íslenzkri landhelgi eftir að
fiskveiðilögsagan var færð
út í 12 sjómílur. Þetta raun-
sæi, sem Mbl. hrósar sér af
er athyglisvert fyrir það ekki
sizt, að einmitt 'þetta blað
hefur átt mjög drjúgan þátt
í því, að telja íslendingum trú
um, að hvergi væri hollrar
vináttu að leita í garð ís-
lands nema hjá vestrænum
stórvtldum, enda væru þau
eina haldreipi smáþjóða,
vemdarar þeirra og líkn í
vondum heimi. Svo trygg
voru þessi stórveldi lýðræð-
inu, frelsinu og vernd sinni
fyrir vanmáttug ríki, að aldrei
gæti slíkum lýðræðisþjóðum
komið til hugar að gera árás
á annað land. En hafi Mbl.
þrátt fyrir þennan áróðui'fyrir
miskunn og vernd vestrænna
stórvelda ekki trúað honum
sjálft og fyrir það haldið
raunsæi sínu á væntanleg við-
brögð Breta i landhelgismál-
inu, þá er það líka uppvíst
að því að hafa dregið vís-
vitandi lokur frá hurðum
þeirrar ósanninda verksmiðju,
sem vinnur dag og nótt til
þess að færa staðreyndirnar í
þann búning, sem hverju sinni
hæfir bezt valdi og hagsmun-
um stórveldanna og sem lík-
legastur er til að blekkja svo
augu fólksins, að .það’ sjái,
mýnd frelsis, þar Sem ánauð
er, mynd réttar,- þar sem
máttur er og valdbeiting, að
það sjái í gegnum gleraugu
blekkinganna einhvern fagran
lit svo að augu þess nemi
ekki staðreyndir illra verka,
sem verið er að fremja, og
því aðeins er hægt að fremja,
að fólkið sé fyrst slegið
blindu í tálgryfjum ósannind->
anna..
Og sé þetta rétt hefur
Mbl. farið með áróðursknör
vestrænna stórvelda inn í
landhelgi sannleikans og sagt
oss visvitandi rangt til um
eiginleika og stefnu brezkra
heimsvaldasinna.
Getur svo Morgunblaðið
undrazt, þótt sumir lesendur
þess ættu erfitt með að trúa
því að Bretar sjálfir verndar-
ar smáþjóðanna kæmu á
vopnuðum herskipum upp að
strf.nd íslands til þess að
brjóta niður lífsnauðsynlegan
rétt vorn með ofbeldi og fá-
heyrðri valdbeitingu.
Að öðru leyti er gott um
raunsæi Mrgunblaðsins að
segja í þessu efni um leið
og það er áminning til þeirra,
sem i það rita að segja. les-
endum sínum framvegis aldr-
ei vísvitandi ósatt, því að ó-
raunsæj, óg rarigar ályktanir
dregna.r af fölskum forsend-
um getur komið hverri þjóð í
koll á örlagastund.
Vér skulum vænta að átök-
in í landhelgismálinu, átökin
milli réttar og valds, verði ís-
lendingum gifturík. Strax hef-
ur gustur þessa máls hreins-
að loftið. Dægurþras um smá-
muni hefur þagnað um stund
eða a.m.k. átt örðugra upp-
drátta^r en venjulega. íslend-
ingar hafa litið upp úr smá-
sálarskap og ýfingum um
einsevringa og verðlítinn
stundarliag. Þeir hafa samein-
azt um landhelgismálið í vit-
uni þess, að líf og örlög
þeirra eru við það bundin um
alla framtíð.
Vér höfum einnig vaknað við
mikil vonbrigði. Ein banda-
lagsþjóð vor úr „guðs-út-
valdri" frelsisveit smáþjóð-
anna hefur sótt oss heim raeð
ofbeldi, truflað löggæzlu vora
i strandhelgi vorri, framið
mannrán, og haldið brezkum
togurum að sýndarveiðum
undir heraga í íslenzkri land-
helgi.
Þessi ótíðindi hafa hvergi
bugað oss heldur örfað sam-
heldni vora. Útverðir voiir á
litlu íslenzku varðskipunum
hafa í návist hins erlendá of-
ureflis varið sæmd íslands
með því að beita fyrir sig
beztu eiginleikum frjálsrar
smáþjóðar, gætni, festu ásamt
fullri einurð til að standa’á
rétti sínum og óttaleysi and-
spænis ofbeldi máttugs ræn-
ingja.
Það er betra skyggni á ís-
landi en áður í alþjóðamálum.
Kannske höfum vér færzt nær
skilningi á málstað Kýpur og
Alsír, samtímis því sem trúin.
á smáþjóða vernd Jóns Bola
hefur tekið ofan á Islandi;
Islendingar hafa a.m.k. fund-
ið það eíðustu ’daga, að þeir
þurfa á öllu sínu bezta að
halda í viðskiptum við erlent
vald er stjórnast af tillits-
lausri drottnunarhvöt.
Landhelgismálið hefur kennt
oss það að vér megum aldrei
gerast viljug verkfæri er-
lendra stórvelda. Vér verðum
að stjórnast af raunsæi en
ekki óskhyggju og fylgja
jafnan málstað þjóðar vorrar
á grundvelli þess réttar sem
allar þjóðir eiga kröfu til. I
þessu efni megum vér ekki
láta hina „stóru bræður“ inn-
an Sameinuðu þjóðanna villa
um fyrir oss, né hræða oss tit
tengsla við vald máttarins,
sem ekki á alltaf samleið með
réttinum eins og gleggst má
sjá. í landhelgi Islands þessa
dagana.
íslendingar eiaa að
viðurkenna Peking-
stjórnina
Nú blasa við stórmál á
þ'.ngi Sameinuðu þjóðanna,
sem mikla þýðingu geta haft
fyrir Island. Meðal þeirra er
viðurkenning Kína, hins rís-
andi stórveldis austurálfu,
Hingað til hafa Islendingar
gert Bandaríkjunum það-tit
þægðar að neita að viður-
kenna þá staðreynd, að stjóm
Kína situr í Peking en ekki
á Formósu. Eðlileg1 viðskipti
milli íslands og Kina gætu
skapað Islendingum aðstöðu
til markaðsöflunar fyrir nið-
ursoðnar fiskafurðir í mill-
jóna landi. Slíkt myndi efla
stórum grundvöU , íslenzka
fiskiðnaðarins, Réttur Kína til
inngöngu í Sainéiriuðu þjóð-
irnar er líka óvefengjanlegur.
Islendingum ber því bæði
sjálfs sín og réttarins vegna
skylda til að viðurkenna Pe-
kingstjórnina í stað lepp-
stjórnar Bandaríkjanna á
kínversku útskéri. íslendingar
eiga að hætta að taka undir
með stórveldum, sem kunna
að leita sér stundarfróunar í
því að neita staðreyndum,
sem þeim kunna að vera ó-
geðfelldar og trufla valda-
drauma þeirra.
I annan stað eigum vér
undantekningarlaust að styðja
smáríkin i viðskiptum þeirra
við heimsvaldasinnuð stór-
veldi. Vér eigum að styrkja
rödd þeirra þjóða á þingum
Sameinuðu þjóðanna, eem
krefjast frelsis undan ný-
lenduþrældómi, minnugir sögu
vorrar, að vér stóðum ekki
fyrir löngu í svipuðum spor-
um og þœr.
En til þess að geta þetta,
að láta réttinn en ekki vald
hins máttuga ráða atkvæði
voru á alþjpðavettvangi,
Framhald á il. síðu.