Þjóðviljinn - 19.10.1958, Blaðsíða 5

Þjóðviljinn - 19.10.1958, Blaðsíða 5
Sunnudagur 19. október 1958 — ÞJÓÐVILJINN — (5 \ sasnsæn uHáttsettir menn" óttúSust frambur'ð harss og hjálpuSu honum til aS flýja úr landi í París hafa verið kveðnir upp fangelsisdómar vfir „Háttsettir menn“ ur að háttsettir menn vildu að álits í hernum sem m.a. kennir framið yrði banatilræði í Al- honum ófarirnar i Indókína. sír til að ýta við mönnum , | Þag yar ejn ásjægan tii þess r.ögðu þeir, en enginn •'.ema ráða átti hann af dögum. Kovacs vissi hverj" j ess'.r j^-fuöástæðan var önnur: „háttsettu menn voru. ^ Þe.r j-)augj hans átti að verða upp- hefðu ekkert séð cr e líert haf uppreisnar gegn stjórnar- heyrt. Þeir væru aðeins „föö- ygiáum lýðveldisins. Þetta mis- fimm mönnum sem ákærðir voru fyrir að hafa setlað að myrða Salan yfirhershöfðingja Frakka í Alsír. Það hefur hins vegar vakið mikla athygli að einn höfuðpaur- inn í samsærinu sem var í umsjá lögreglunnar komst undan og flýði til Spánar. Það var 16. janúar 1957 að Hinir raunverulegu h"fundar samsærisins voru ekki meðal sakborninga. Þessir fimm þótt- ust ekkert vita um þátt Cogny hershöfðingja og „sexmenning- urlandsvinir sem er umhugað um að bjarga fx-önsku Alsír“. tókst og samsærismenn töldu i’áð’egast að hafa hægt um sig og undirbúa næstu tilraun í kyrrþey. Hún heppnaðist 13. maí í vor. Launmorðingjarnir Fyrsta tilraun Þannig lauk þessum réttar- höldum, en endanlegur dóm- tóku völdin í Alsír og ruddu ur hefur enn ekki verið kveðinn! de Gaulle brautina til valda; upp. Banatilræðið við Salan Tveir þeirra, Soustelle og De- var fyrsta tilraun frönsku for- j bré, hafa teliið við blóðpening- feprengju var. skotið inn um' eðlilegt að reynt yrði að eyða glugga í aðalbækistöðvum málinu. Það var þó erfitt, ingjanna, landnemanna og í- unum. Þeir sitja báðir í ríkis-r anna“ í því. Kovacs hefði einn' haldsleiðtoganna í París að stjórn de Gaulle. Og Kovacs er Þegar svo var komið var| vitað hverjir hefðu staðið á hrifsa til sín vöidin. Hann óhultur suður á Spáni. bak við það. „Hann sagði okk- naut — og nýtur enn — lítils Framhald á 10. síðu. franska hereins í Algeirsborg. Salan yfirhershöfðingi var ný- enda þótt Salan hefði komizt lífs af, þá hafði aðstoðarfor- genginn út úr herberginu þegar ingi hans beðið bana. Gripið var til annarra ráða. Tixier- Vignancour lögmaður, leiðtogi svartasta afturhaldsins á franska þinginu, tók að sér að verja Kovacs, en hann var ein- mitt einn þeirra stjórnmála- manna sem skjólstæðingur, hans hafði bendlað við samsærið. sprengjan sprakk, en tveir að- stoðarmenn hans voru enn í jþví. Annar þeirra, Rodier hers- höfðingi, beið bana, en lxinn, Bas'set ofursti, særðist. Iíovacs handtekinn Fyrst var látið í veðri vaka að serkpeskir uppreisnarmenn hefðu verið þarna að verki, en athuganir lögreglunnar leiddu brátt í ljós að svo var ekki. Böndin bárust að foringja í hernum, René Kovacs. Ilknn var handtekinn og játaði þátt sinn í samsærinu. Lengi vel Kovacs veikist Það fréttist að Kovacs ætl- aði nú að taka aftur það sem hann hafði sagt við rannsókn málsins. En ákæruvaldið hafði fengið ýms gögn í hendur sem staðfestu framburð hans. Samt dróst málið á langinn, Fjmst hálfu öðru ári eftir banatilræð- ið, 25. júlí í sumar, áttu rétt- arhöld að hefjast. En þeim var frestað. Verjar.di Kovács mætti í réttinum og lagði fram iækn- isvottorð um að skjólstæðing- ur hans hefði fengið húðsjúk- dóm og gæti því ekki mætt 1 réttinum fyrst um sinn. Það var tekið til greina, og réttar- höldunum frestað þar til 18. ágúst. Enn mætti verjandinn réttinum með læknisvottorð. Nú hafði Kovacs fengið botn- langabólgu og hafði oi’ðið að Verið er að giýifa göng undir Kílarskurð. Göngin verða 14 mctra undir botni skurðarins og eiga þau að vera tilbúin árið 1961. IJm þau á hinn svonefndi Evrópuyegur 3 að liggja. Þegar göngin eru tilbúin mun stórum auðveldara að aka frá Norðurlöndum suður í álfuna. Raoul Salaix hersliöfðingi fréttist þó ekkert af framburði hans, en þá barst út orðrómur um að hann hefði skýrt lög- reglunni frá því að háttsettir foringjar í hernum og ýmsir forystumenn íhaldsflokka í Frakklandi hefðu verið í vit- orði með samsærismönnum og reyndar lagt á ráðin um bana- tilræðið. Ætlaði að sotjast í stól Salans Blöð vinstrimanna í Paris komust yfir vitnisburð Kovacs og var orði’ómurinn staðfestur. Cogny hershöfðingi, yfirmaður franska hersins í Marokkó, hafði að sögn Kovacs vitað um samsærið og ætlun hans var að fljúga til Algeirsborgar þegar og Salan hefði verið ráð- inn af d"gum og setjast i emb ætti hans. Víst þótti að Cogny myndi ekki hafa haft slíkar fyrirætlanir í huga nema lxann hefði talið sér vísan stuðning hjá öðrum foringjum í hernum og hjá leiðtogum frönsku land- nemanna í Alsir. Ilialdsleiðtogar nefndjr En Kovacs nefndi fleiri en Cogny henshöfðingja. Hann nefndi einnig nokkra foringja í- haldsmanna í París, „sex manna nefndina“. Meðal þeirra var Soustelle, núverandi ráð- herra í stjórn de Gaulle. gangast undir botnlangaskurð. Réttarhöldunum var aftur frestað. Kovacs flúinn Mánudaginn 6. október var réttur settur enn á ný. Nú var verjandi Kovacs ekki mættur, — og skjólstæðingur hans ekki heldur. Dómforseti las upp bréf sem réttinum hafði borizt frá | Kovacs þar sem hann skýrði frá því að hann „hefði ákveðið að mæta ekki fyrir rétti“. Hann teldi óheppilegt að gera grein fyrir orðum sínum og gerð- um að svo stöddu. Það yrði „auðveldara“ síðar. Lögreglan hafði haft Kovacs í sinni umsjá, en 26. september, tveim dögum áður en atkvæða- greiðslan um stjórnarskrá de Gaulle fór fram, hafði sak- borningurinn komizt undan og vitað er að hann flýði land til Spánar. Enn er ekki vitað með hvaða hætti hann slapp, en augljóst þykir að hann hafi til þess notið aðstoðar hátt- cettra manna. Fimm aðrar undirtyllur sem játað höfðu þátt sinn í sam- særinu voru hins vegar leidd- ar fyrir rétt og dómur kveðinn upp í málum þeirra. Philippe Castille, sem játað hafði að hafa skotið sprengjunni, var dæmdur í 10 ára hegningar- vinnu, hinir fengu 6 og 4 ára dóma. Brezkur visind Það er mikið skrifað um ísland í erlend, og þá sér- j staklega brezk, blöð um þessar mundir og þótt mikið af þeim skrifum sé miður vinsamlegt í okkar garð j og samiö af lítilli þekkingu, hafa þó margar greinar verið ritaðar af skilningi á hinum íslenzka málstað. Ein slík grein birtist í enska blaðinu Western Moming News, sem gefið er út í Plymouth. Hún er eftir Anthony Hellen, sem stjórnaði leiðangri brezkra vísindamanna frá Oxfond til Snæfellsness í sumar. Hann leitast við að skýra fyrir lönd- úm sínum hvernig á því standi að íslendingar lialdi svo fast fram kröfu sinni um stækkun fiskveiðilögsögunnar: „Enskt skáld lýsti íslandi einu sinni svo að það væri „grjót, meira grjót og ekkert nema grjót“. Það var varla of mælt. Trjágróður er þar lítill og saga landsins greinir frú búsifjum af völdum elds og ísa. Eldfjöll hafa valdið skjótum dauða; ísar hafa borið með sér hungur og horfelli. En tímarnir hafa breytzt þar eins og hér. Málið er einfalt í aug- um Islendingsins. Hann býrj við furðulega góð lífskjör; hann gerir sér vel ljóst að fisk- urinn er undirstaðan; hann mun ganga langt til að á þvi verði ekki breyting“. Höfundur lýsir nokkuð þeim framförum sem hér hafa átt sér stað. Hann er hrifinn af nýbyggingum í bæjum og sveit- um, af húsbúnaði og heímilis- menningu. Bókmenning íslend- inga hefur einnig komið honum á óvart. Hann segir að Islend- ingar kaupi tiltölulega fleiri bækur en nokkur önnur þjóð. „Á allmörgum heimilum sáj ég fleiri enskar bækur en fyr- irfinnast oft á heimilum heima. Samkvæmt nýlégum l"gum eiga öll börn að læra ensku ein- hvern hluta skólagöngu sinnar. Og það sem meira er: Óbreytt- ir alþýðumenn una sér jafn vel við lestur bóka á dönsku, þýzku og frönsku. Þeir virðast vilja lesa það bezta sem til er á mörgum tungumálum“. Hann er einnig hrifinn af vinnusemi Islendinga. Þeir taki sér að vísu hvíld frá störfum yfir háveturinn, en „sumarið er geysilegur athafnatími fvr- ir hvern og einn ......... Það er ekki verið að hugsa um svefn þegar scl er á lofti aha 24 tíma sólarhringsins. Fisk- veiðar eru stundaðar látlaust, bærdur slá og hirða fram á nætur, byggingum, sem þrjár vaktir verkamanna vinna stanz- laust við, skýtur upp“. Hellen ræðir nokkuð fjár- málaástandið hér á landi og þótt nokkurs misskilnings gæti í fx'ásögn hans er hún þó rituð af vinsemd í okkar garð. I lok greinarinnar kemst hann evo að orði: „Ég fór frá landimi fullur aðdáunar og virðingar fyrir þjóðinni. Engin þjóð í Evrópu er vinalegri en hún .... Ekk- ert land í Evrópu á jafn fáar auðsuppsprettur; ekkert land er jafn háð duttlungum náttúr- unnar; þó hefur ekkert land sótt fram svo fljótt og þó far- ið sínar eigin leiðir eins og ísland.”

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.