Þjóðviljinn - 09.11.1958, Blaðsíða 7

Blinda fólkið, vinir þess og- stuðningsmenn, þegar hafin var bygging hins nýja heim-
ilis í október 1957.
Skúii Guðfénsson:
Guð hjálpar þeim, sem
vill hjálpa sér sjálíur
I tileini úf merkjasölu SUindravinafélagsins
Mér er nær að halda að
spakmælið, sem ég hef valið
sem yfirtitil að neðanskráðu
greinarkorni, fyrirfinnist ekki
í biblíunni. í>ó þori ég reynd-
ar ekki að fortaka það, því
ég er ekki biblíufróður og í
biblíunni kennir margra og ó-
líkra grasa.
En svo mikið er víst, að boð-
skapur kristins dóms, færður
okkur í hversdagslegum urnbúð-
um af hversdagslegum mönn-
um er nokkuð á aðra lund en
sú nakta lífsvizka, sem okkur
er flutt í spakmælinu: Guð
hjálpar þeim, sem vill hjálpa
sér sjálfur.
Samkvæmt hinni fyrrgreindu
lifsskoðun er maðurinn um-
komulaus armingi, sem einkis
er megnugur án guðs náðar,
sem þó er jafnan óverðskuld-
uð. En samkvæmt hinni siðari
eru guð og maðurinn næstum
eins og tveir jafnréttháir samn-
ingsaðilar. Guð setur það sem
skilyrði fyrir hjálp sinni, að
maðurinn leggi sig allan fram.
og maðurinn gengur að þessu
skilyrði og vex að manndómi
og finnur ef til vill einhvern
skynsamlegan tilgang í til-
veru sinni hér í þessum tára-
dal.
Þau hin tvö ólíku lífsviðhorf,
sem skilgreind hafa verið hér
að framan endurspeglast mjög
greinilega í svokölluðum líkn-
ar- og mannúðarmálum sam-
tíðar okkar. Venjuleg líknar-
starfsemi tekur því miður allt
of oft á sig gervi hinnar óverð-
skulduðu náðar almættisins,
undirstrikandi umkomuleysi
hinna sem náðarinnar eiga
að njóta. Andstæða þessa
er sú tegund líknarstarfs
sem fyrst og fremst hjálp-
ar hinum hjálparþurfi til
þess að hjálpa sér sjálfir, gef-
ur þeim trú á sjálfa sig og
lijálpar þeim til að finna skyn-
samlegan tilgang í lífinu, þó
eitthvað hafi gengið öðruvísi
en bezt hefði verið á kosið.
Það er orðin mikil tízka
að stofna og starfrækja féiög
til hjálpar og viðréttingar því
fólki, sem vegna sjúkdóma eða
annarra annmarka, meðfæddra
eða áunninna, hefur orðið að
meira eða minna leyti viðskila
við borgaralegt samfélag og
athafnalíf.
Þetta er fögur tízka og
Skúli Guðjónsson
fegurri, sem hún beinist meir
að því að gera þetta fólk
að virkum þátttakendum í þeim
líknarstörfum sem líknarfélög-
in vinna í Þess þágu.
En þá fyrst komast þessi mál
í farsællegt horf, er hinir van-
heilu og fötluðu bindast sam-
tökum um að leysa sin vanda-
mál sjálfir, að svo miklu leyti
sem leyst verða, hafandi í huga
hið forna spakmæli: Guð hjálp-
ar þeim sem vill hjálpa sér
sjálfur.
Nokkur slík félög munu nú
vera starfandi hér á landi og
á þeim eflaust eftir að fjölga.
En það félagið, sem ég hefi
sérstaklega haft í huga við
samningu þessara hugleiðinga
er Blindrafélagið, enda einn
af félagsmönnum þess.
Félagið hefur um mörg und-
anfarin ár rekið vinnustofu að
Grundarstíg 11 með ágætum
árangri, þrátt fyrir allt of iít-
il og ófullnægjandi húsakynni
Nú hefur félagið ráðist í það
stórvirki að reisa blindraheim-
ili.
Hús þetta stendur við Hamra-
hlið í Reykjavík. Þegar ég kom
þar snemma í október var bú-
Hvaða skáld eru ung, hver
gömul? Þessu má svara með
ýmsu móti. Við getum sett
ákveðið aldursmark: einn dag-
inn verður skáldið fertugt eða
þrítugt — jafnvel fimmtugt,
og þann sama dag hættir það
að vera ungt. Eða við notum
gamlan afmælisgreinabrandara
um ungan öldung — sjötugan
strák. Svo getum við líka
notað okkur venjulegan gagn-
rýnendaskæting um gamla
unglinga.
Fæðingarvottorð segja lítið
um það hvort menn séu ung-
ir í hugsun eða ekki. Stund-
um er það líka bókmennta-
tízka að vera ungæðislegur í
skáldskap — kannski barna-
legur í annan tíma þykir
fínna að vera roskinmannleg-
ur í anda og orði.
Það er ekki nýtt hér á
landi að menn hljóti skálda-
frama ungir. Við getum far-
ið fljótt yfir þá sögu og rifj-
að upp sagnir um æskukveð-
linga Egils á Borg og Hall-
grims Péturssonar. Kristján
Fjallaskáld var um tvitugt
þjóðkunnur fyrir kvæði sin. Á
okkar dögum eru skáld á
ýmsum aldri kölluð ungu
skáldin og er stundum erfitt
að skilja hvað átt er við með
orðum þessum. Máski verður
vandinn leystur á sama hátt
og með biskupinn okkar: al-
urstakmörk þurrkuð út.
En hvað sem öllu þessu líð-
ur er ekki að efa æsku þeirra
sem standa að nýja blaðinu
sem heitir Forspil.
Ritstjórar eru Ari Jósefs-
Sunnudagur 9. nóvember 1958 — ÞJÓÐVILJINN —
ið að steypa upp kjallara húss-
ins og fyrstu hæðina og verið
að slá upp fyrir annarri. Von-
ir standa til, að unnt verði að
koma húsinu undir þak fyrir
áramót.
En til þess að ljúka þessu
mikla mannvirki vantar enn
fé.
Félagið hefur haft þann
hátt á mörg undanfarin ár að
efna til merkjasölu einn dag
á ári, svo sem nú er mikil
tizka á landi hér. Og mun svo
enn verða.
Og þegar ég nú minni fólk
ó merkjasölu Blindrafélagsins,
er ég alls ekki að biðja það að
gera neitt gustukaverk. Hins
vegar mega kaupendur merkj-
anna gjarnan iíta á sig sem
verkfæri í hendi drottins til
þess að hjálpa. í þeirri við-
leitni hans að hiálpa þeim,
sem vilja hjálpa sér sjálfir.
Svo er annað, sem ég vildi
minna á, enda þótt ég kunnj
að hafa minnt á það áður við
svipað tækifæri.
Þegar þeir, sem búa við ó-
venjulegar kringumstæður, eins
og til dæmis blindir menn
finna að viðleitni þeirra til
sjálfsbjargar er metin og við-
urkennd, þótt ekki sé með öðru
en því að kaupa merki þeirra,
þegar þau eru boðin til sölu,
verður það þeim til meiri upp-
örvunar og hvatningar en orð
fá lýst um að leggja sig fram
í starfi sínu.
Og enn vil ég minna á eitt —
Við, sem blindir erum, verð-
um þess þráfaldlega varir að
sjáandi menn ganga með þá
meinloku í höfðinu að eitt af
því voðalegasta, sem hent geti
hér á jörð, sé það .að vera
sleginn blindu. Það rignjr sí
og æ yfir okkur sem blindir
erum hinum furðulegustu
spurningum, eins og t.d.: Get-
ur þú nokkuð unnið, eða jafn-
vel: Geturðu borðað sjálfur.
Og þótt við svörum þessu eft-
ir beztu samvizku, finnst okk-
S
ur oft og tiðum sem því 'se
ékki almennilega trúað eða
menn haldi að sá sem spurð-
ur er sé einhver undantekn-
ing frá reglunni og alveg sér-
stakt fyrirbrigði.
Og hinir sjáandi halda á-
fram að standa felmtri loslnir
gagnvart því skelfilega fyrir-
brigði að sjá ekki dagsjns Ijós.
Nú er'gþað að vísu svo, að
enginn hefur bréf upp á það,
að hann fái haldið sjón að sínu
skapadægri.
Því er það að við blindir
menn vildum gjarnan í okkar
veikleika geta sýnt þeim er
síðar kæmu til með að hlíta
sömu örlögum og við, að sjón-
leysi er í raunþini ekki eins
voðalegt fyrirbrigði og hinir
sjáandi almennt ætla, — að
maðurinn getur matazt, unnið,
hugsað og ályktað, meira að
segja notið margra af iysti-
semdum lifsins, þótt hann sjái
ekki dagsins ljós.
Og því er það, að húsið sem
Blindrafélagið er að láta reisa
við Hamrahlið ætti að geta orð-
ið þeim sem eiga eftir að ganga
undir sama jarðai'men og við
nokkur sönnun þess að ekki
sé öllu lokið, þótt Ijós þrotni
og að höfundur Hávamála hafi
vitað hvað hann söng, þegar
hann kvað: Betri es blindur,
en brenndur sé, sem og hitt, að
enn ásannist hið fornkveðna:
Að guð hjálpar þeim, sem vill
hjálpa sér sjálfur.
Skúli Guðjónsson.
<-- -------—
Skáldaþáttur
_Ritsljóri: Sveinbjörn Beinteinsson_
son, Jóhann Hjálmarsson og
Þóra Elfa Björnsson, öll tæp-
lega tvítug. Aðrir aðstandend-
er eru Dagur Sigurðars., Atli
Heimir Sveinsson, Úlfur
Hjörvar og Þorsteinn Jónsson.
frá Hamri.
Blaðið er kvnnt sem: mál-
gagn yngstu kynslóðar lista-
manna og áhugamanna um
listir og á að flytja ritsmíð-
ar ungra manna, einnig gagn-
rýni um listir.
Tilgangur unglinga þessara
er góður og gott að ekki
skortir lengur kiark eða
möguleika til framkvæmdar.
En þá er að gera í stuttu máH
grein fyrir því hvernig þessi
fyrsta tilraun hefur tekizt —
frá mínu sjónarmiði. Dagur
Sigurðarson á þarna langa
sxgu, ekki fallega, en að stil
og máli fremri þvi sem tíðk-
ast í ritsmíðum ungra manna.
Og sagan er samkvæm sínum
skáldskap til enda.
Draumurinn liennar Þóru
Elfu er ekki ólíkur því að
hann væri úr Eyrbyggju eða
Sturlungu (sjá t.a.m. Evrb.
43. k. Sturl. íslendingasögu
136 k.) fullur af óhugnan.
En enginn skrifar ,,þátt svo
góðan“ nema skáld og það
vissu menn reyndar áður að
Þóra kunni með þann galdur
að fara.
Nokkrir ritdómar eru í
blaðinu; Ari Jósefsson skrif-
ar sannsýnilega um andstæð-
urnar í Ijóðagerð ungra
manna: Þorstein og Matthías.
Ég vil ekki rengja þá skoð-
un að Þorsteinn yrki mun
betur en Matthías, það er
augljóst. En mér finnst að
Matthías sé um of látinn gjalda
þess að hann hefur valið sér
örðugt hlutskipti í skáld-
skapnum og ekki náð tökum
á þeim efnum sem hann fæst
við. Ef Matthías kynni rök-
réttari meðferð í íslenzku máli
og afmarkaði stíl sinn við sitt
hæfi, þá gæti hann betur haft
not sinnar skáldgáfu sem er
alls ekki eins lítil og menn
halda. Jóhann Hjálmarsson
skrifar rétt þokkalega um Jón
Öskar. Jón frá Pálmholti skrif-
ar heldur elæma langloku um
Jóhann Hjálmarsson og eru
menn ekki miklu bættari eft-
ir þann lestur. Ég held samt
að Jón hafi skilið skáldskap
Jóhanns, en hefur ekki þau
orðaráð að koma skoðun sinni
vel á blað. Dagur Sigurðarson
Framhald é 11. síðu.