Þjóðviljinn - 29.01.1959, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 29. janúar 1959 — ÞJÓÐVILJINN — (7
íhaldio vUdi svipta pá pingsetu fyrir hálfu priöja ári, —
nú gerir pað pá að ráðherruni sínum!
Sjálí'stæðisflokkurinn virðist
nú leggja mesta áherzlu á að
vísa öllum vandamálum efna-
hagslifsins óleystum til þjóðar-
innar í nýjum kosningum.
Sjálfur sýnist flokkuiúnn þó
furðu varfærinn í því að láta
uppi hvað hann vill gera til
lausnar vandamálum er að
steðja. Væntanlega rætist úr
þessari varfærni og tillögufá-
tækt flokksins fyrir kosningar,
því að ella yrði vandséð hverra
erinda hann gengi til dóm-
þings kjósendanna. Þessi hlé-
clrægni hins stóra og fyrrver-
andi stjómarandstöðuflokks, nú
þeg'ar til nokkurs var af hon-
um ætlazt, verður trauðla með
öðru fremur skýrt,- en því að
foringja Sjáifstæðisflokksins
gruni, að bjargráðatillögur
þeirra muni ekki jafn líklegar
til lýðhylli og áróðursmál
þeirra voru meðan þeir lifði
í bardagavímu stjórnarandstöð-
unnar laust tengdir ábyrgðar-
tilfinningu og þjóðhollustu.
Mun þeim það því ríkast í huga
nú að láta ljóma hina róman-
tísku vináttu sína í garð allra
stétta frá stjórnarandstöðu-
árunum leika um sig í vænt-
anlegri kosningabaráttu. Enn
kann hér til að koma langdvöl
Sjáifstaíðisflokksins í veröld
óskhyggju og drauma ailfjarri
farvegum raunverulegs lífs.
Éðlilega tekur slíkan draum-
fara það nokkurn tíma að öðl-
'ást veruleikaskynjun í kald-
rifjaðri vgröld íslenzkra stjórn-
mála..
En hvað um kjósendur
Sjálfstæðisflokksins, sem
fyigdu flokknum í stjórnarand-
stöðunni um sóiarlönd ósk-
hyggjunnar? Sjálfsagt hafa
margir kjósendur Sjálfstæðis- *
flokksins trúað því að hin
fögru sólarlönd væru veruleiki;
og gang.an inn á þau byði þess
eins að vinstri stjórnin félli og
Sjálfstæðisflokkurinn tæki við
völdum og lét draumana ræt-
ast. Það vakti því mikla undr-
un almennings og þó helzt
þeirra sem trúðu á sólarlönd
Sjálfstæðisflokksins, að hinn
stóri flokkur sem í meira en
tvö og hálft ár var síhrópandi
um það að þjóðin ætti þá ósk
heitasta að vinstri stjórnin
félli svo að Sjálfstæðisflokkur-
inn kæmi að sínum bjargráð-
um, skyldi ekki hagnýta sér
tækifærið nú fyrir áramótin
og mynda rikisstjóm. En sú
varð ekki raunin. Hið mikla
tækifæri virtist helzt koma
íiokknum á óvart, viðbrögð
hans Hktust svefnrofum manns,
sem vaknar frá draumförum
tim fjarlægar stjörnur. Hann
gat engu orði upp komið í sam-
bandi við aðsteðjandi vandamál
þjóðarinnar, fyrr en fráfarandi
stjóm Hermanns Jónassonar
hafði sýnt honum forðabúr sitt
og veitt langt að komnum leið-
togum Sjálfstæðisflokksins
nokkra innsýn í veruleika
hinna íslenzku stjórnmála und-
ir ieiðsögn sérfræðinga í efna-
hagsmáhim
Þá hvarf Sjálfstæðisflokkn-
um skyndilega hin .búsáeldar-
lega áróðursveröld stjórnarand-
stöðunnar, þar sem fögrum íyr-
i rheitum og loforðúm var ríf-
lega miðlað í samræmi Við
óskhyggju allra stétta.
Nú fann hann til síns gamla
eðlis að nýju og lagði það fyrst
til mála, að grunnkaup verka-
fólks þyrfti að lækka a. m. k.
um 5%, auk þess sem niður-
greiðslúr vísitölunnar úr rík-
issjóði yrðu stórauknar. Þó
myndi þetta ekki duga til fullr-
ar björgunar. en hvað meira
þyi-fti til að koma var ekki lát-
ið uppi. Varfærni flokksins í
þeim efnum var talin hyggi-
legri með tilliti til komandi
kosninga. Blóðbíldur gengis-
lækkunar og allsherjar kjara-
skerðing eru ekki góðir föru-
nautar í kosningabaráttu. Því
-munu aðaltillögur Sjálfstæðis-
flokksins geymdar undir hul-
iðshjálmi um sinn í þeirri trú,
að þeim verði betur við komið
að kosningum afstöðnum.
Og til þess að ábyrg stjórn-
arstörf hrukkuðu ekki hið
HLÁLEG ÖHLÖG
brosmilda andlit stjórnarand-
stöðuiiokksins, sem gefið hafði
öllum stéttum þjóðfélagsins
fögur fyrirheit um nýjan
himin og nýja jörð ef
hann fengi völdin, þá skaut
hann sér fimlega að baki
minnsta þingflokksins og ýtti
honum að stjórnfærum þjóðar-
skútunnar svo að hún mætti
fijóta unz kosnipgar færu fram
í vor.
Svo lágt reyndist nú risið á
stærsta flokknum þegar á
hólminn kom, ,að hann skaut
sér þannig á mjög lágkúruleg-
an hátt á bak við, ekki aðeins
minnsta flokkinn heldur líka
þann flokk, sem Sjálfstæðis-
menn hafa með miklum orða-
forða og tilburðum talið, að
hafi komið a. m. k. helmingi
þingmanna sinna ef ekki öll-
um ólöglega inn á Alþingi í
síðustu kosningum.
Dýpra gat stærsti flokkur
þjóðarinnar naumast sokkið
eftir öll hreystiyrðin um for-
ustuhæfni sína í íslenzkum
stjórnmálum.
Alþýðúflokkinn mátti að
mörgú leyti telja litla fingur-
inn á hendi vinstri stjómarinn-
ar, og urh leið þann fingurjnn
sem Sjálfstæðismenn viidu
helzt sneiða af og varna þing-
setu í byrjun kjörtímabilsins.
Þennan litla fingur fráfarandi
ríkisstjórnar greip nú Sjálf-
stæðisflokkurinn dauðahaldi
í og gerði ,að ríkisstjórn á ís-
landj! Getum má að því leiða
hvað sterk öll hönd fyrrverandi
ríkisstjórnar hefur verið og
hve vantraust Sjálfstæðis-
manna á stjórn Hermanns
Jónassonar hefur verið óheilt,
þegar þeir nú treysta veikasta
hlekk þeirrar stjórnar einum
að haldá um stjómvöl þjóð-
arskútunnar í þúngum sjó og
næsta tvísýnu útliti svo að ekki
sé meira sagt. í þessú sam-
bandi má nú segja með ljós-
Sjálfstæðismenn
byggja sér hræðslu-
virki úr minnihluta
Hræðslubandalagsins
og fá ..ólölega“
þingmenn til að
mynda ríkisstjórn
fyrir sig
um rökum að það bafi ekki
orðið sízt til heilla Sjálfstæðis-
flokknum sjálfum að vilji hans
í byrjun kjörtímabilsins um að
varna þingmönnum Alþýðu-
flokksins þingsetu náði ekki
fram að ganga. Þetta minnir
raunar á það, sem margir vita,
að það komi jafnan bezt Sjálf-
stæðisfólki eins og þjóðinni
allri, að vilji foringja Sjálf-
stæðisflokksins nái sem sjaldn-
ast fram ,að ganga, svo oft
stefnir hann til ógiftusamlegra
leiða.
Meðan Sjálfstæðisflokkurinn
var í stjórnarandstöðu gerði
hann ýtrustu sérkröfur allra
stétta að sínum óskamálum. Út-
sendarar flokksins innan verka-
lýðsfélaganna gerðu kröfur um
hærri laun. Útgerðarmenn og
bændur voru hvattir til að
krefjast hærri opinberra
styrkja; samtímis reyndi flokk-
urinn að spilla áliti landsins
erlendis, iað því er virðist til
þess m.a. að gera ríkisstjórn-
inni örðugra fyrir um erlendar
lántökur til mikilvægustu
framkvæmda svo sem sements-
verksmiðjunnar og raforkuvcra
er stöðvazt höfðu þegar vinstri
stjórnin tók við. vegna lánleys-
is pg ódugnaðar fyrri ríkis-
sjórnar, sem Sjálfsæðismenn
veittu forstöðu. Svo mætti lengi
telja.
Til allrar hamingju eru áhrif
Sjálfstæðisflokksins næsta veik
í verkalýðsfélögunum og eru
fyrir því eðlilegar forsendur.
En þó voru til launþegasamtök,
sem Sjálfstæðismenn ráða
miklu í. Það voru samtök
þeirra, sem höfðu mikið á
annað hundrað þúsund krónur
í árslaun. Meðal þeirra voru
flugmenn. Sjálfstæðismenn
fengu þá til þess að gera verk-
fall til framgangs kröfum um
hækkað kaup og stórauknar
greiðslur af því í erlendum
gjaldeyri. Yfirmenn á siglinga-
flótanum gerðu einnig: verkfall.
Slík verkfö’l höfðu áður ekki
þekkzt á íslandi. Samtímis
gerðist það í fyrsta sinn, að
Morgunblaðið léði verkföllum
ful’an stuðning. Þessi verkföll,
sem leiddu af sér launahækkan-
ir og gjaldeyrisfríðindi til vel-
stæðr,a starfshópa verkuðu ögi’-
andi á lág’aunastéttirnar og til
þess var leikurinn gerður.
í fyrsta sinn í sögu sinni
stóð Sjálfstéeðisflokkurinn nú
með öllum kröfum sem gerðar
voru til þjóðfé’agsins af hálfu
stétta og einstaklinga og örfaði
þær eftir rnegni. Nú vissi
Sjálfstæðisflokkurinn, að allar
þessar launahækkanir til stétta,
er sátu við sæmilegan kost
voru ekki gerðar til almenn-
ingsheil’a heldUr þvert á móti.
Sök Sjálfstæðisflokksins í
þessu efni er stærst fyrir það,
að hann vissi vel hvað hann
var að gera.. Hann skaut sér
undan ö’Ium þjóðlegum skyld-
jm vegna þess eina verkefhis
er hann hafði valið sér, að
korna vinstri stjórninni frá
völdum. Þjóðarhag'smunir voru
látnir víkja fyrir sjúkri og ó-
fyrirleitinni valdabaráttu
flokksforingjanna.
Stjórnaranclstaða Sjálfsíæðis-
flokksins mótaðist af nejkvæðu
lýðskrumi, sem hlakkaði yfir
því, þegar verk hennar gá.tu
leitt til ófarnaðar eða valdið
stjórn ríkisins erfiðleikum.
. Enga nýtilega tillögu er haegt
að finna írá Sjálfstæðisflokkn-
um á þessu tímabili. Loks nú
eftir stjórnarskiptin kemur
hann frarn með þá aðaltillögu
sína til úrbóta í svip að lækka
grunnkaup verkafólks um 5—
6% eða sem svarar þeim kaup-
hækkunum er náðust í haust
og Morgunblaðið taldi þá að
verkamenn hefðu bæði rétt á og
þörf fyrir. Raunar vissu allir
að barátta Sjálfstæðisflokksins
fyrir kauphækkunum var fölsk,
háð í blekkingaskyni af- blindu
ofstæki og hatri á fyrrver-
andi ríkisstjórn.
Getur það verið, að .Sjálf-
stæðisflokkurinn haldi að al-
menningur sé svo grunnfær \
skjlningi á félagsmálum, að
f’okkurinn bil'st við auknu
kjörfylgi fyrir frammistöðu
sína í stjórnmálunum? Sé svo
vil ég vona að flokkurinn hafi
blekkt sjálfan sig meira í þeim
efnum en kjósendur a’metint;
Og svo þegar tækifæri stóra
flokksins kemur, scm gerði í
stjórnarandstöðunni óskir allra
að óskum sínum, bregzt hann
á lyddulegri hátt við því en
flesta hefði mátt gruna. Nú
hvorki þorir hann né getur
vegna lýðskrums síns úr stjórn-
arandstöðunni myndað ríkis-
stjórn, heldur felur hann and-
lit 19 þingmanna sinna að baki
8 Alþýðuflokksþingmönnum
sem hann í upphafi kjör’íma-
bitsjns taldi ólöglega ti’ þings
kjörn.a og lætur þá mynda rík-
isstjórn fyrir sig fram að
kosningum, er fram skuli fara
á komandi vori Og um leið
réttir hann ríkisstjórn litla
flokksins þá tillögu sína að
hún skuli lækka grúnnkaup
verkafólks um 5% og hagræða
vísitölunni svo með auknum
niðurgreiðslum úr ríkissjóði að
til enn verulegrar kauplækkun-
ar komi. F.vrir slíkar aðgerðir
kveðst Sjálfstæðisflokkurinn
fús að verja stjórnina fyrir
vantrausti. . .
Var það þetta ssm kjósendur
Sjálfstæðisflokksins ætluðust
til af flokki sínum eftir alla
kokhreysti foringjanna í stjórn-
arandstöðunni? Sé svo hafa
þeir ekki teng'í háar ný glæsi-
legar vonir við Sjá’fstæðis-
flokkinn, þótt honum .banrist
tækifæri til forustu
Við þetta bætist það, að þótt
flestum þyki nú ærin verkefni,
sem krefjast samstilltrá átaka
í efnahagsmálunum, þá; er boð-
að af Sjálfstæðisflokknúm, að
nú sé heppilegasti tími til að
gjörbreyta kjördæmaskipan
landsins með tvennum póli-
tískum kosningum á þessú ári.
Þótt rétt sé að breyta þurfi
skipan kjördæma á þann veg
að meira jafnréttis kjósenda
gæti á skipan Alþingis, er þó
ckki auðvelt að sjá að bað flýti
fyrir öruggri og giftusamlegri
lausn höfuðvandamáls líðandl
stundar að hrinda þjóðinni út
í tvennar pólitískar kosningar
á þessu ári, þar sem aðaláíök-
in hlyíu að verða um viðkvæm
mál og stjórnarskrárbreytingu
en efnahagsmálin færast í
skugga þeirra átaka.
En vera má að Sjálfstæðis-
flokkurinn ætli kjördæmamál-
inu líka annan hlut en þann
að fu’lnægja réttlætinu. Hafa
mun hann þær gjafir eihar til-
tækar handa alþýðu manna i
sambandi við lausn efnahags-
málanna, ,sem honum væri þæg-
ast að lægju í umbúðum sinum
Framhald á 11. síðu.