Þjóðviljinn - 15.05.1959, Blaðsíða 6

'&)
ÞJÓÐVTLJINN
Föstudagnr 15. *aaí 1059
þlÓÐVILJINN
Úfcgefandi: Samelnlngarflokkur alþýðu — 86síalistaflokkurinn. — Ritstjörar:
Magnús KJartansson (áb.), Sigurður Guðmundsson. — PréttaritstJóii: Jón
BJarnason. — Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Eysteinn Þorvalcsson.
Guðmundur Vigfússon,, ívar H. Jónsson, Magnús Torfi Ólafsson. Sigurður
V. FriðbJófsson. — Auglýsingastjóri: Guðgeir Magnússon. — Ritstjórn, af-
greiðsla, auglýsingar, prentsmlðjá: Skólavörðustíg 19. — Simi 17-600 (5
línur). — Askriftarverö kr. 30 á mánuði. — Lausasöluverð kr. 2.
Í___________________ _____ . ..:T
Hvaðan kom gjöfin?
r-rir nokkrum dögum átti
Haraldur Böðvarsson at-
I /innurekandi á Akranesi sjö-
, tíu ára afmæli. Haraldur er
'< sem kunnugt er einn stærsti
■ og umsvifamesti atvinnurek-
• andi á íslandi, starfsemi fyr-
> irtækis hans öll með miklum
• mjTidarbrag, sem ýmsir aðr >
;r atvi.inurelcendur gætu af
■ ! ært. Einnig hefur Haraldur
sýnt bæ sínum ræktarsemi
.neð stórum fjárframlögum,
og ber vissulega að virða það
og meta; hann gæti látið ó-
gert ■—- eins og flestir stétt-
arbræður hans — að verja
fé á þann hátt. 1 tilefni af
sjötugsafmæli sínu bætti
:iam enn við nýjum framlög-
tim, lagði fram 100.000 kr. í
heiðursverðlaunasjóð og skal
■ vÖKtum varið til þess að verð-
launa starfsfólk sem lengi
hefur unnið hjá fyrirtæki
iians; ennfremur lagði hann
150.000 kr. til húsbyggingar ■
sjóðs dagheimilis barna á
Akraiesi. Haráldur Böðvars-
son gaf þannig í tilefni af-
mæi’s slns 250.000 kr.
Iviðtali við Morgunblaðið
segir Haraldur Böðvarsson
frá því að hjá fyrirtaéki sínu
vinni að staðaldri allt að 500
manns. Sé gert ráð fyrir því
að hver maður hcfi að jafn-
aði 4.000 kr. á mánuði —
sem eflaust er mjög varlega
áætlað — nema mánaðartekj
ur starfsfólksins tveimur
milljónum króna. I janúar-
mánuði gerðust sem kunnugt
>er þau tíðindi að Alþýðu-
flokkurinn og Sjálfstæðis-
flokkurinn ákváðu að ræna
verulegum hluta. af kaupi alls
vinnandi fólks, og nam kaup-
skerðingin í febrúar — miðað
við kjarasamninga — hvorki
meira né minna en 13,4%.
Kaup þeirra 500 mannh sem
vinna hjá Haraldi Böðvars-
syni lækkaði þannig í febrúar-
mánuði einum sama-n um
268.000 kr. Það má orða það
svo að þá upphæð hafi ríkis-
stjórnin og stuðningsflokkar
hemtir gefið Haraldi Böðvars-
syni atvinnurekanda í febrúar-
mánuði á kostnað verkafólks-
ins sem vinnur hjá honuin.
|kað var myndarlegt af Har-
" aldi Böðvarssyni að gefa
aftur gjöf þá sem honum á-
skotnaðist í febrúarmánuði að
frád’jpgnum smávægilegum
umboðslaunum; flestir aðrir
atvinnurekendur hefðu látið
það vera og hafa látið það
vera. Þó hafa allir atvinnu-
rekendur á íslandi fengið
hliðstæðar gjafir frá ríkis-
stjórninni og stuðningsflokk-
um hennar á kostnað laun-
þega. Og gjafirnar fengu
þeir ekki aðeins í febrúar,
þær halda á.fram að hlaðast
upp mánuð eftir mánuð, þar
til verkafólk réttír hlut sinn
á nýjan leik.
'téCÆU-:. B áF A R N I EINARSSON :

Landshöfn í Keflavík og Njarðvík
Mótmælaráðstöfun - eða hvað?
í útvarpsumræðunum á dög-
ununi komst Guðmundur .í.
Guðmundsson utanríkisráð-
herra svo að orði um land-
helgjsmálið: „Þeir sem ræða
um að slíta stjórnmálasam-
bandi við Breta viðurkenna að
slíkt stuðli ekki að iausn
málsins. Aðgerðin er hugsuð til
að vekja lathygij á framkomu
Breta og málinij í heiid. Eg
hygg, að undanfarnar vikur
hafi þessum tilgangi verið náð
me3 því að heimköllun sendi-
herra íslands í London hefur
vakið nýja athygli á málinu.“
Tlyfeð þessum ummælum gefur
Guðmundur í skyn að með
þvj að kalla dr. Kristin Guð-
mundsson heim hafi hann að
nokkru látið undan hjnni al-
menrru og sjálfsögðu kröfu um
si't ;• stjórnmálasambands við
ofbeldisríkið, og heimköllunin
hafi verið hugsuð sem aðgerð
; landhelgismálinu. Ekki eru þó
,iema nokkrar vikur síðan ut-
-anríkisráðherra hélt hinu
gagnstæða fram. Þá sögðu er-
ænd blöð að heimkváðning
sendiherranna frá Lundúmim
og Aflanzhafsbandalaginu væri
-rótmælaráðstöfun frá ísiands
hálfu, en í viðfali við Morgun-
blaðið bar utanríkisráðherra
þá frétt algerlega til baka,
„hér væri um að ræða venju-
lega heimkvaffningu sendiherr-
anna til viðræðna um ýms
mikilvæg mál“, sagði hann.
Hafa brezkir aðilar að sjálf-
sögðu veitt þeirri athugasemd
ráðherrans athyglj. Því er ær-
in ástæða til að utanríkisráð-
herrann skýri þetta mál nánar
og láti þess opinberlega getið,
hvaffa skýring brezkum stjórn-
arvöldum liafi verið gefin á
heimkvaðningu ráðherrans. Það
er sú skýring sem málj skiptir
í samskiptum þjóðanna en ekki
getgátur einstakra blaða. Einn-
ið ber ráðherranum þá .að láta
þess getið, hvort og þá hvern-
ig hann hugsi .sér að sendi-
herrann hverfj aftur til Lund-
úna.
Sé þessi óljósa heimkvaðning
hugsuð sem mótmælaráð-
stöfun. hefur hún óneitanlega^
veikzt við það að Bretar voru
búnir að kalla sendiherra sinn
i Keykjavík, mr. Gilchrist,
heim aður en Guðmundur kall-
aði á dr. Kristin — og var
þess getið að hann myndi ekki
kóma til íslánds aftur ’næstu
Fyrir um það bil 13 árum
voru samþykkt lög á Alþingi,
um Landshöfn í Keflavík og
Njarðvík.
Forsendur fyrir landshafnar-
lögunum voru í stuttu máli
þessar. Á vetrarvertíðum komu
bátar víðsvegar að, úr öðrum
landsfjórðungum, til fiskveiða
á sunnlenzk fiskimið. Á suður-
nesjum hamlaði hafnleysi allri
aukningu útgerðar á þessum
tíma.
Það þótti því eðlileg fyrir-
greiðsla af hinu opinbera, að
hlaupa undir bagga með bætt
hafnarskilyrði, eða með nútíma
orðalagi: „Ráðstöfun til að
auka jafnvægi í byggð lands-
ins.“
Þetta var því sjálfsagðari
ráðstöfun, sem nýsköpunar-
stefnan gerði ráð fyrir alhliða
uppbyggingu bátaflotans og
fiskvinnslustöðva, og fyrirsjá-
anlegt að sunnlenzk fiskimið
yrðu hagnýtt í vaxandi mæli á
komandi árum. Þegar litið er
yfir þetta 13 ára tímabií og at-
hugað hvernig þessi mál hafa
þróazt með hliðsjón af annarri
-atvinnulegri uppbyggingu í
landinu, kemur það mjög skýrt
í ljós hve bygging hafnarmann-
virkja hefur dregizt langt aft-
ur úr.
Veðráttan á nýliðnum vetri,
hefur vakið almennar umræð-
ur á suðurnesjum um hafnar-
málið, enda kemur aldrei skýr-
ar í ljós, en einmjtt í illviðra-
tíð hversu ástandið í hafnar-
málunum er í raun og veru al-
varlegt.
Bátunum hefur fjölgað ár frá
ári, jafnframt því sem þeir
hafa stækk-að til mikilla muna.
Þetta hvorttveggja kallar á
betri og meiri afgreiðsluskil-
yrði, jafnframt því, sem höfn-
in verður að vera trygSur
geyms’.ustaður fyrir flotann.
Þegar þess er gætt. að hygg-
ingarverð á einum fiskibát er
komið hátt, á 3. millj. króna,
ætti hverjum manni að vera
ljóst, að mj.kil verðmæti eru í
hættu, þegar hundrað slíkir eru
staddir í iélegri höfn í illviðr-
um. Forsendur fyrir byggingu
landshafnarinnar eru enn þær
sömu og áður, og þeim mun
meir knýjandi -nauðsyn á að
hraða byggingu hafnarinnar,
sem bátum hefúr fjölgað hlut-
fallslega mest á Norður- og
Austurtandi,- og koma því í
vaxandi mæli á, vetrarvertið
sunnanlands.
Hafnargerðjn i Njarðvík er
svo skammt á veg komin, að
hún kemur ekki að neinum
notum til geymslu á bátum í
misjöfnú' veðri. Hinsvegar eru
þar nokkur afgreiðsluskilyrði í
góðu veðri.
TiT þessara fr.amkvæmda er
búið að verja um 7,6 millj. kr.
mánuðina. Bretar geta þvi ó-
sköp vel haldið því fram að
þeir hafi átt upptökin .að þess-
um „mótmælum",; en Guð-
mundur í. aðeins svarað. Og
hefur þá sannarlega ekki s auk-
izt risið á þeim beygða manni.
á 13 ára tímabili. Fyrstu 7
árin miðaði framkvæmdum
verulega áfram, en síðan hefur
verið næstum algjör kyrrstaða,
þó iað undanskyldu því, að á
árunum 1953-1955 hafði banda-
ríski herinn talsverð umsvif í
Njarðvíkinni, við botnmælingar
f sambandi við hugmynd um
byggingu herskipahafnar.
Hvort samband er á milli
þessarar hugmyndar um her-
skipahöfn í Njarðvík og þeirr-
ar kyrrstöðu sem komin er á
byggingu landshafnarinnar
skal ekki gert hér að umtals-
efni. Hinsvegar mundi það ekki
skaða, að suðurnesjabúar hug-
leiddu rólegum huga, þessar
tvær andstæður. Annarsvegar
her og hermang og hinsvegar
þjóðleg uppbygging íslenzkra
atvinnuvega.
Keflavíkurhöfn er þannig
staðsett, >að hún hefur litía
stækkunarmöguleika, og er
mjög þröng til allra umsvifa
og afgreiðslu. Afgreiðslupláss
við bryggju innan hafnar eru
talin vera fyrir 8 báta sam-
tímis. Hafnargarðurinn er hins-
vegar notaður tH afgreiðslu
flutningaskipa og geymslu bát-
anna. í þessum litla hafnar-
krók hefur bátafjöldinn komizt
upp í 110 talsins, bundnir hver
utan á annan í margföldum
röðum. Það má því lítið út af
bera í slæmu veðri, að ekki
hljótist af stórtjón. Það er því
mjög brýn nauðsyn, að nú þeg-
ar verði byggt bólverk fram
með fjörunni gegnt hafnargarð-
inum til að skapa meira öryggi
fyrir flotann og auka jafnframf
afgreiðsluskilyrði innan hafnar-
innar.
Stækkumarmöguleikar lands-
hafnarinnar eru hinsvegar
miklir í Njarðvík. Þar er nú
þegar, eins og áður er sagt,
búið að fjárfesta 7,6 millj. kr.
í hafnargerðum, sem énnþá
koma að litíum eða engum not-
um.
Það verður að teljast furðu-
lee skammsýni valdhafanna,. að
stöðva byggingu hafnar, sem .
frá upphafi er ætlað bað hlut-
verk, að skapa jafnréttísað-
stöðu 'annara landshluta til að
hagnýta sunnlenzk fiskimið.
Jafnframt því sem landshöfnin
er eina útflutningshöfnin á suð-
umesjum.
Þrátt fyrir þrengslin í Kefla-
víkurhöfn eru afgreidd þar á
f.iórða hundrað flutningaskip á
árj.
Sjávarafurðir frá Grjndavik,
Höfnum, Sandgerði, Garði og
Keflavík eru settar í skip í
Keflavíkurhöfn. Þessar afurðir
útvegsins er umtalsverður hluti
af gjaldeyristekjum þjóðarinn-
ar eins og eftirfárandi tölur
sýna.
Verð á smál. í millj. í millj. í millj.
kr. kr. kr.
Hraðfr. flök 4- síld . . . . 5.700,00 43 58 71
Saltfiskur . . 4.200,00 35 36 33
Skreið . 9.400,00 8 5 4
Saltsíld .. 3.700,00 14 17 9
Fiskimjöl . . . 2.500,00 11 13 15
Lýsi • . . 3.000.00 1 0 2
Salthrogn . . 3.200,00 4 4 3
116 133 137
Krafan um fjármagn til
framkvæmda í landshöfn
Keflavíkur og Njarðyíkur er
um ■ um
12,7% 14,2%
af 'heild af heild
. / 4
byggð á fullri sanngirni og
mikilli nauðsyn.
KJÖRS'KRÁ
til alþiiigiskosnmga í Reykjavík
er gildir íra 1. maí 1959 til 30. apríl 1960,
liggur írammi almenningi til sýnis í skrií-
stofu borgarstjóra, Austurstræti 16, frá 16.
maí til 6. júní að báðum dögum meðtöld-
um, alla virka daga klukkan 9 f. hád. til
klukkan 6 e. hád.
Kærur yfir kjörskránni skulu komnar til
borgarstjóra eigi síðar en 6. júní næst-
komandi.
Borgarstjóriiin í Reykjavík 15. maí
GUNNAR TH0R0DDSEN.