Þjóðviljinn - 07.11.1959, Blaðsíða 7

Þjóðviljinn - 07.11.1959, Blaðsíða 7
Laugardagur 7. nóvember 1959 •— ÞJÖÐVILJINN — (7 ' ,.í þessu skipulagða þjóðfé- lagi“, segja hinir bandarisku . nefndarmenn í skýrslu sinni, ,.er uppfræðslan talin vera meg- inskilyrði þess að hægt sé að ná þeim félagslegu, efnahags- legu. menningarlegu og vís- indalegu markmiðum sem að er keppt. . . Hvert sem við komum heyrðum við þetta kjör- orð: að ná Bandaríkjunum og komast fram úr þeim. Og hvar- vetna virtust menn sannfærð- ir um að uppíræðslan, ásamt þrotlausu starfi og afneitun margra lífsgæða um stundar- sakir. sé bezta leiðin til að tryggja Sovétríkjimum yfirburði yíir ÖIl • önnur ríki heims“. Þessi sannfæring leiðir ekki einungis af sér „fróðleiksfýsn'1 alls almennings í Sovétríkjun- um. heldur hefur hún einnig í för með sér að hvergi á vestur- Iöndum er gert jafn mikið fyr- ir skóla og kennara þeirra og þar. Sovétríkin verja 10 til 15% af þjóðartekjunum til skólamála. í Bandaríkjunum er hlutfallstalan undir 5%. „Við landamæri Kína þar sem heita mátti að hver maður væri ólæs fyrir fimmtíu árum, komum við í marga skóla, stór- athyglisverða vísindaakademíu og aðrar stofnanir sem hafa útrýmt ólæsinu. Frá ströndum Svarta hafs langtí inn í Síberíu ,iSvo virðist sem algert jafnrétti ríki milli pilta og stúlkna, og samband kynjanna virðist ein- kennast af gagnkvæmri virðiiigu Yfirleitt sitja piltur og stúlka saman við borð.“ Myndin tekin í kennslustofu í Moskvaháskóla. heldur. Þá fá þeir fullt kaup auk eftirlaunanna. Kennarastarfið er því mjög eftirsótt og fimm sinnum fleiri vilja gerast kennarar en kbm- ast að. Kennarar og prófessor- ar una sér vel í starfi sínu. „Prófessorarnir sem við kynnt- Skólakerfi og nómstilhögun í Sovétrikjunum Bandarískir skólamenn segja trá urðum við varir við þetta sama og þessu viðhorfi verður bezt lýst með orðum sovézks skóla- manns; „Börn kunna að fæðast heil heilsu, en þau fæðast ekki uppfrædd". KENNURUM EU VEL LAUNAÐ í Sovétrikjunum eru um 1,800,000 kennarar og próiessor- ar. „Þeir eru hafðir í miklum metum og þeim er vel launað'*. Háskólakennari fær í upphafi starfstíma síns hærra kaup en læknir (670 rúblur á móti 600). Mpnntaskólastjóri í Sverdlovsk sem Bandaríkjamennirnir hittu hafði 3.000 rúblur í laun á mán- uði, eða jafn mikið og for- stjóri meiriháttar verksmiðju. Kennarar vinna 24 stundir á viku. prófessorar 18 klukku- stundir og geta aukið tekjur sínar með því að kenna fleiri stundir. Þeir fá tveggja mán- aða sumarfrí, en verða að verja hálfum mánuði í ágúst til að búa sig undir næsta skólaár. Þeir eiga rétt á eftirlaunum eft- ir 25 ára starfstíma, en þeir geta :hins vegar haldið áfram að vinna ef þeir kjósa- það Eitt megineinkenni fræðslu- kerfisins í Sovétríkjunum er sú mikla áherzla sem lögð er á að gera hvern nemanda að nýt- um þjóðfélagsboigara og því er reynt eftir mætti að sam- hæfa kennslu og starf. Frá því veita nemendum sérhæfða þekk- ingu, heldur þvert á móti al- hliða undirstöðurnenntun, sem er hin sama hver sem á i hlut, og hverjir sem hæfileikar hvers og eins eru. Annað einkenni sovézka í dag er þess minnzt um gervallan heim að liðin eru 42 ár írá októberbyltingunni. Um þessar mundir beinist athygli manna einkum að hinum miklu vísindaafrekum Sov- étríkjanna, en þau hafa vakið sérstakan áhuga manna á Vesturlöndum á skólakerfi Sovétrikj- anna og námstilhögun. Þannig sendi Banda- ríkjastjórn 12 manna nefnd skólamanna til Sovétríkjanna á síðasta ári til þess að kynna. sér fyrirkomulag menntamála þar, og hefur hún nýlega skilað skýrslu um athuganir sín- ar. Skýrslan er kennd við formann nefndar- innar, Derthick fræðslumálastjóra Bandaríkj- anna. Hér er sagt frá helztu niðurstöðum hinna bandarísku skólamanna og er stuðzt við frá- sögn franska vikublaðsins L'EXPRESS af henni. umst voru þýðir í viðmóti, gest- risnir og þeir svöruðu fúslega öllum spurningum okkar . . Okkur þótti mikið til hæfileika þeirra koma, áhuga þeirra og löngunar til að ruka við þekk- ingu sína, og þá ekki síður greinilegrar umhyggju þeirra fyrir nemendum sinúm og þeiir- ar virðingar sem nemendur bera fyrir þeim“ SKÓLAKERFIÐ ENDURBÆTT Hinir bandarísku skólamenn fóru til Sovétríkjanna í fyrra- sumar. Eftir að þeir komu heim, 24. desember 1958, var samþykktur hinn merki laga- bálkur sem ætlað er að endur- bæta allt skólakerfið, en hann bar nafnið „lög um að treysta tengslin milli skóla og lífs og um framþróun hins almenna skólakerfis í Sovétríkjunum“. Þessi lög munu ekki hafa kom- izt til framkvæmda að fullu fyrr en árið 1963: Þeim er ætl- að að auka enn „hina miklu fróðleiksfýsn“. I Derthiekskýrslunni er ekki gerður samanburður á hinum mjög ólíku skólakerfum Sovét- ríkjanna og Bandaríkjanna. sjónarmiði mætti segja að skólakerfi Sovétrikjanna miði að því að láta sem flesta verða aðnjótandi sem mestrar mennt- unar, segir í skýrslunni. Dæmi þessu til stuðnings er hvernig prófum er háttað þar, en fátt vakti undrun hinna bandarísku gesta meira en það. ALHLIÐA UNDIRSTÖÐU- MENNTUN „Prófin í sovézkum skólum vöktu furðu okkai Bandaríkja- manna, jáfnvel þeirra sem þekktu vel kennslutilhögun í Frakklandi og Bretlandi. Próf í sovézkum skólum eru yfir- leitt munnleg, og enda þótt þar sé einnig nokkuð stuðzt við skrifleg próf, eru þau með mjög öðrum hætti en „stiiar" eða lit- gerðir sem tíðkast í Banda- ríkjunum. . . . Almenn gófna- próf þekkjast ekki. Prófin eru nær emgöngu mið- uð við' það að sannreyna hver árangur hafi orðið af kennsl- unni. . Þau gefa til kynna hvort nemandinn hafi aflað sér lágmarksþekkingar í helztu námsgreinum. Markmið kennsl- , unnar í barnaskólum og fram- haldsskólum er ekki það að skólakeifisins sem Bandaríkja- mönnum kemur spánskt fyrir sjónir er að svo til allir nem- endur sem gangast undir próf standast þau. í skólum þeim sem við komum í hittum við fáa sem setið höfðu eftir“. Þess er getið í skýrslunni að í Sovétríkjunum hneigist menn til þess að kenna skólunum og kennurunum um slæman árangur, en ekki nemandanum, og kennararnir leggja sig því í líma til að koma nemendum sínum upp, t.d. með því að taka þá í aukatíma. Það sé meira að segja mjog aigengt að þeim sem reynist erfitt að fylgjast með sé hjálpað af skólasyst- kinum ,sem betur gengur. HÁSKÓLAR ÖLLUM OPNIR Þessi viðleitni að opna sem allra flestum dyr menntastofn- ana kemur einnig fram í há- skólunum. Þeir eru opnir öll- um sem standast inntökupróf í þá. Hver háskóli hefur sitti inntökupróf, en þau eru öll í sömu námsgreinuir, og eru mjög áþekk. Það er sérstaklega at- hyglisvert hve margir þeirra sem þreyta prófin standast þau, 85% af 800.000 árið 1958. Vara- menntamálaráðherra Sovétríkj- anna sagði um þessa tölu í við- tali við Bandaríkjamennina: „Allt ungt fólk á að reyna að afla sér æðri menntunar. Sá sem ekki hefur reynt að þroská bæfileika sína til hins ýtrasta verður aldrei ánægður“. Hóð- herrann nefndi scm dæmi um betta að margii verkamenrt legðu stund á háskólanám, t.d. í lögfræði, til þess að geta orð-< ið dómcrar þegai þeir komast á eftirlaun. AD LÆRA ALLT LÍFIÐ Þarna kemur enn fram . sú fróðleiksfýsn sem er svo ein- kennandi fyrir fólk í Sovét- ríkjunum, og hún dofnar ekki þegar það er komið af skóla- skyldualdri. „Uppfræðslan heldur áfram Iöngu eftir að skólaskyldu lýk- ur. Hundruð þúsunda verka- manna sem vinna fullan vinnu- tíma stunda jafnframt fullkom- ið skólanám. Hundruð þúsunda annarra stunda nám í bréfa- skólum. Mikill fjöldi nemenda í bréfaskólum gerir sér vonir um að geta síðar meir tekið inntökupróf í háskóla“. í Sovétríkjunum kemsti barri- ið i umsjá þjóðfélagsins þegar það er tveggja og hálfs árs. Þegar börnin ná þeim aldri geta foreldrarnir komið þeim fyrir í vöggustofum. Þá þegar koma tvö höfuðeinkenni uppfræðsl- unnar í Sovétríkjunum til greina; stúlkur og piltar njóta sömu menntunar og eru saman á skólabekk og rkólagangan er algerlega ókeypis. í hinni bandarísku skýrslu er komizt svo að orði: JAFNRÉTTI KYNJANNA „Svo virðist sem algert jafn- Framhald á 10. siðu Þjóðir sem voru ólæsar fyrir mannsaldri státa nú af mennta- stofnunum sem þessari, læknaskólanum í Alma Ata.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.