Þjóðviljinn - 06.01.1960, Blaðsíða 6

6) — ÞJÖÐVILJINN — Miðvikudagur 6. janúar 1960
þJÓÐyiLllNN
Utgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn. — Ritstjórar:
Magnús Kjartansson (éb.K Magnús Torfi Ólafsson, Sigurður Guðmunds-
'son. — Fréttaritstjórar: ívar H. Jónsson, Jón Bjarnason. — Auglýsinga-
stjóri: Guðgeir Magnússon. — Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prent-
smiðja: Skólavörðustíg 19. — Sími 17-500 (5 línur). — Áskriftarverð kr. 30
á mánuði. — Lausasöluverð kr. 2.00.
Prentsmiðja Þjóðviljans.
L--------------------------------------------------------------------------------------'
Vængjaþytur vesalmennskunnar
i árunum þegar villimennska þýzku nazistanna
var að komast í algleyming, ritaði einn áhrifa-
manna Sjálfstæðisflokksins á þessa leið: „í einu
landinu af öðru fæðist þjóðernisstefna, sem segir
eyðingaröflum þessara tíma heilagt stríð á hendur.
Eins og öldur bárust hingað til lands frá frelsis-
og þjóðernishreyfingum 19. aldarinnar og frjógv-
uðu anda Jóns Sigurðssonar, eins heyrir nú hin
unga kynslóð íslands vængjaþyt nýrrar aldar utan
úr heimi. S trú á giftu vors lands gengur hún fram
til baráttu gegn Marxismanum og fylgikvillum
hans.“
/\g ungir menn fylgdu kallinu. Sigurjón Sigurðs-
son, Birgir Kjaran og kumpánar létu „vængja-
þyt“ nazismans móta alla lífsskoðun sina og lífs-
viðhorf, og ekkert bendir til að þeir hafi breytt um
skoðun, þó þeir sigli nú undir merki Sjálfstæðis-
flokksins og láti hann lyfta sér til metorða og
valda. Þeir hafa lært að haga orðum sínum dálítið
varlegar, en innrætið er hið sama. Þeir prédika
ekki lengur opinberlega þýzku kynþáttakenning-
arnar, það er ekki lengur verið að flíka þeim skiln-
ingi að útburður barna, geldingar förumanna og
tálmanir á hjúskap fátæks fólks hafi verið mikil-
vægar ráðstafanir til viðhalds hreinleika íslenzka
kynstofnsins, né haldið á lofti hinum grátbroslegu
„kynþáttalíffræði“-skýringum á íslandssögu. En eft-
ir standa vígorð Göbbels og Hitlers um „baráttuna
gegn marxismanum," og undir því yfirskini er reynt
að svíkjast að verkalýðshreyfingunni og lama hana,
meðan verið er að ganga erinda innlendra og er-
lendra auðburgeisa.
fjví er á þetta minnt að þýzki nazisminn lyftir nú
opinberlega kollinum á ný. í lýðræðisríki Aden-
auers, Vestur-Þýzkalandi, blossar upp kynþáttahat-
ur og kynþáttaofsóknir, viðbjóðsleg skrílsyrði Júl-
íusar Streichers og annarra flokksbræðra hans eru
á ný máluð á hús saklauss fólks. Og út um heim
taka „flokksbræðurnir“ undir, hver af öðrum. Við-
brögð Adenauerstjórnarinnar eru fádæma vesal-
mannleg, og verður sjálfsagt ýmsum vonbrigði að
slíkri herferð endurvakinnar nazistahreyfingar skuli
mætt, af ábyrgri ríkisstjórn Vestur-Þýzkalands með
svo barnalegum afsökunum að herferðin muni eiga
upptök sín í Austur-Þýzkalandi! Um allan heim og
einnig í Þýzkalandi er hætt við að sú afsökun minni
óþyrmilega á ásökun Göbbels (og Morgunblaðsins!)
að þýzkir kommúnistar hafi forðum kveikt í Ríkis-
þinghöllinni í Berlín til að gefa merki um upp-
reisn í landinu.
í róðursherferð nazistanna hefur vakið heimsat-
^ hygli á þeirri staðreynd, hve valdakerfi Bonn-
stjórnarinnar er gegnsýrt af gömlum og nýjum
nazistum. Komið hefur fram, að þýzkir borgarar af
gyðingaættum telja sig eiga litla von leiðréttingar
mála sinna vegna þess hve mjög lögregla Vestur-
Þýzkalands og dómstólar séu undir áhrifum naz-
ista. Þannig verður áróðursherferðin til þess að
svipta af Bonnstjórninni grímu og yfirskini lýð-
ræðis sem hún hefur lagt allt kapp á að sýna
umheiminum, jafnframt því að viðhalda stefnu og
starfsaðferðum Hitlers á ýmsum sviðum, svo sem
með banni Kommúnistaflokks Þýzkalands, og með
því að raða nazistum í valdastöður og embætti þjóð-
félagsins. Þeir hafa ekkert lært og engu gleymt,
aðeins beðið síns tíma- Og mikið má vera ef
„flokksbræðurnir“ hér heima, Birgir Kjaian, Sigur-
jón Sigurðsson og kumpánar fara ekk* að '-finna
„vængjaþytinn“ sunnan úr aðalstöðvunum. — s.
Skemmtisaga um skilnaðarbörn
Ragnheiður Jónsdóttir: —
Kátla gerir uppreisn. —
Teikningar gerði Sigrún
Guðjónsdótt'r. —• Jsafold-
arprentsmiðja, Reykjavik
1959.
★
Bækur Ragnheiðar eru
margar og velþekktar, eink-
um eru unglingasögur henn-
ar vinsælar, má þar nefna
Dóru-bækurnar og Glaðheima-
bækurnar. Ragnheiði er vel-
lagið að segja skemmtilega
frá og ævinlega er eitthvað
að gerast i sögum hennar,
stundum verða þær jafnvel
full reyfaralegar.
I sögunni um uppreisn
Kötlu tekur Ragnheiður til
meðferðar mjög viðkyæmt
vandamál, hjónáskilnaðar-
börn. Þetta efni er ekki til
að taka á með léttúð og
skrifa um það skemmtisögu
fyrir börn, enda mun það
tæplega ásetningur höfundar,
hins vegar liggur ekki ljóst
við hvað vakir fyrir Ragn-
heiði með þessari sögu.
Aðalpersónur sögunnar eru
þrjú stálpuð börn Katla,
Svala og Bolli. Foreldrarnir
eru giftir á misvíxl og bezt
er að nota orð 11 ára sögu-
persónu um flækjuna: „Eg
veit, að pabbi þinn og mamma
eru skilin, og pabbi þinn er
giftur konu, sem var áður
gift manni, sem mamma mín
er gift núna“. Þetta er
nokkuð flókið og minnir
helzt á fyrst er spýta svo
er spýta og svo er spýta í
kross.
Það gefur auga'eið, að
þessi flækja leiðir af sér
aðrar flækjur, og enginn
liefur v't á að greiða úr
þeim annar en auðvitað böm-
in sjálf. Foreldrarnir eru vax
í höndum þeirra og fara börn-
in dyggilega á bak við ráða-
menn sína.
Móð'r Kötlu er sígrátandi,
enda cgæfukonan í sögunni.
Hún ster.dur uppi manniaus,
þótt sumar aðrar hafi svo
gott sem tvo menn, og hún
segir við 11 ára dóttur sína:
„Það er munur að eiga tvo
menn eða engan“ (bls* 102).
Hér sneiðir hún að mcður
Svölu, sem er eina vinstúika
Kötlu. Tæplega held ég að
mæðúr lali svona við litlar
dætur sínar. Móðir Kötlu er
heidur fátæklega gerð per-
sóna. Hún segir hvergi orð
af viti og grætur, ef fram úr
e'nhverju þarf að ráða. Faðir
Kötlu hefur yfirgefið hana og
fyrir aðra konu, sem er mikið
glansnúmer, listakona fögur
og indæl og góð, þótt hún
hafi komið af stað tveimur
hjónaskilnuðum er hún eina
geðþekka kvenpersónan í sög-
unni. Feðurna skortir allan
myndugleika, þeir hafa líka
heldur lítinn tíma til að sinna
börnum sínum, þar sem þeir
f’ækjast svona á milli kvenna.
Vissulega eru þeir ekki
sneyddir föðurlegum tilfinn-
ingum og reyna að kaupa
ást barna sinna og stjúp-
barna með peningagjöfum
bak við mæðurnar. Svala 11
ára segir: „Og pabbi gefur
mér oft peninga án þess, að
mamma v:ti.“ (bls. 43).
Boili 13 ára ' segir: „Það
eru svo margir sem gefa rnér
peninga, báðir pabbarnir cg
mamma og frændúmir og
frænkurnar“. (bls. 49).
Katla 11 ára fékk í laumi
jó’akort frá pabba sínum og
innan í var stór þeningaseð-
511, þau skilábóð fylgdu að
það væri gott fyrir liana' að
grípa til auranna.
Það eru fleiri en fore’dr-
arnir, sem hægt er að þlata.
Ba.rnakennarinn er ginhtur til
að veita Kötlu léýfi til ' að
taka barnapróf upp úr 11 ára
bekk, þótt móðir hennar sé
því mótfallin og' telji .dóttur
sina of unga til að fara í
framhaldsskóla. En góði
pabbi hjálpar til að p’.ata
kennarann og fara á bak við
mömmu. Próíinu ■ lýkur Katla
svo með svindli, sem Svala
hjálpar henni við. Þetta
finnst mér vafasöm siðfræði
í barnabók.
Meginkjarni sögunnar . er
um kröfu Kötlu til að fá. að
umgangast föður sinn. Katla
hefur sitt mál í gegn og sag-
an endar vel. . Mamma er
ste’nhætt að gráta og ætlar
að fara í hópferð til íta’íu,
en Katla (12 ára) á að fá
að vera að mestu sjálfri sér
ráðandi.
Þessi lausn málsins finnst
mér tæpast samboðin góðum
höfundi, eins og Ragnheiður
Jónsdóttir er.
Að útliti er bókin sér’ega
smekkleg og teikningar Sig-
rúnar Guðjónsdóttur eru ný-
tízkulegar og skemmtilegar.
Letur er he’dur smátt.
V. D.
NorSmenn einir EvrópuþjóSct flyfja út
meira af fiski en viS Islendingar
Frá því á árinu 1948 til ársins 1958 jókst fiskaflinn, í
heiminum um rúmlega þriðjung, en hafði hins vegar
staðiö í stað, áratuginn á undan. Aðeins ein Evrópuþjóð,
Norðmenn, flytja út meira af fiski en íslendingar.
Frá þessu er sagt í nýrri af heimsaflanum í fyrra og þar
skýrslu frá Matvælastofnun af voru Japanar hæstir með
SÞ, FAO, en þar eru birtar
tölur um fiskaflann á árunum
1953—1958.
Aukning um rúmlega þriðjung
Árið 1958 jókst fiskaflinn
um 3,5 mil’jónir lesta frá árinu
áður, og varð hann 33,7 millj.
lesta. Það er um 13 milljónum
lesta meira en árið 1948, og
hefur heildaraflinn því aukizt
um rúmlega þriðjung. Hann
var hins vegar svipaður á ár-
unum 1938 og 1948.
Sovétríkin settu enn nýtt
aflamet á s.l. ári með því að
draga úr sjó fiskafla, sem nam
2,6 milljón smálestum.
17,2%. Evrópumenn höfðu
22% og Norður-Ameríkumenn
10% af heildarafla heimsins.
Sovétrík'n veiddu um 5% af
heildaraf'a heimsins og er það
talsvert meira magn en árið
áður.
Japanir tveimur árum
á uudan áætlun
Átta þjóðir veiddu me'ra en
eina milljón lestir af fiski árið
sem leið og nemur samanlagð-
ur afli þessara átta þjóða 60%
af heildaraflanum.
Bandaríkin, Meginland-Kína
og Sovétríkin öfluðu 2-3 millj.
ust yfir eina milljón. lesta.
Kórea, sem var með fremstu
f’skveiðiþjóðum fyrir síðustu
heimsstyrjöld (aflaði 1,8 millj.
lesta 1938), aflaði í fyrra áð-
eins 500.000 lesta.
Síld og sardínur efstar á lista
Síld, sarilínur og fiskur : af
líkum stofni er efst á lista
fiskveiðiskýrslna hvað magn
snertir og nam samtals 20%
af heildaraflanum.
Vatnafiskur nemur um 16%
af heildaraflanum í he’minum
og er það helmingi meira magn
en veiddist í vötnum fýrir
stríð.
Þorskfiskur (þorskur, upsi,
ýsa langa og keila) nam 13%
af heildarafla heimsins i fyrra.
Það aflaðist meira af öllum
fisktegundum árið sem leið í
heiminum að laxi og silungi
undanskildum, segir í Fiskveiði-
Framhald á 11. síðu.
íuþjóðir aflahæstar
Asinbióðir fiskuðu um 50% ur
lesta 1958, en Kanada, Noreg-
■RrwHanrl nú TnHlar»H linm-