Þjóðviljinn - 12.01.1960, Qupperneq 6

6) — ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 12. janúar 1960
IÓÐVIUINN
V.
Útgeíandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn. — Ritstjórar:
Magnús Kjartansson (áb.), Maenús Torfi Ólafsson, Sigurður Quðmunds-
son. — Fréttaritstjórar: ívar H. Jónsson, Jón Bjarnason. — Auglýsinga-
st.ióri: Guðgeir Magnússon. - Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prent-
8miÖJa: Skólavörðustíg 19. — Sími 17-500 (5 línur). — Áskriftarverð kr. 30
á mánuði. — Lausasöluverð kr. 2.00.
Prentsmlðja ÞjóðvilJans.
Árásin yfirvofandi
egar menn ræða sín á milli hvað afturhaldsstjórn
Sjálfstæðisflokksins og Alþýðuflokksins muni
gera nú um mánaðamótin, er flestum orðið ljóst
hvað það er sem stjórnarflokkarnir vildu gera.
Rúmt ár er liðið síðan Sjálfstæðisflokkurinn lýsti
yfir opinberlega eftir hvaða leiðum sá flokkur ætl-
aði að fara til „viðreisnar"1. Fyrsta skrefið í þeirri
áætlun var framkvæmt með kauplækkunarlögunum
l, febrúar 1959. Sjálfstæðisflokknum þótti þá henta
að beita fyrir sig ríkisstjórn Alþýðuflokksins enda
tvennar kosningar framundan. Nú þykist íhaldið
hins vegar hafa nægilegt tóm til hvers konar árása
á lífskjör fólksins, að kosningum loknum tókst að
ná naumum meirihluta á Alþingi til stjórnarmynd-
unar, heilt kjörtímabil framundan, og eftir því er
rekið að þessu færi verði ekki sleppt til að að efla
svo auðvaldsskipulagið á íslandi að um muni.
A nnað atriði í hinni yfirlýstu stefnu Sjálfstæðis-
flokksins, þeirri er birt var í Morgunblaðinu 19.
des. 1958, er þannig: „Stefnt verði að því að af-
nema uppbótarkerfið svo fljótt sem unnt er, með
því að skrá eitt gengi á erlendum gjaldeyri og
gera útflutningsatvinnuvegunum kleift að standa
á eigin fótum án styrkja“- Þar er boðuð stórkostleg
gengislækkun, og forystumenn Sjálfstæðisflokks-
ins hafa einnig lýst yfir opinberlega að gengis-
lækkun væri „tilgangslaus og jafnvel skaðleg ef
hún er jafnóðum gerð gagnslaus með samsvarandi
hækkun á kaupgjaldi og verðlagi“. Það er þannig
stefna Sjálfstæðisflokksins að leggja til stórfelldr-
ar gengislækkunar er hlyti að stórauka dýrtíð í
landinu og binda um leið -kaupgjald.
Yfirlýsingar Sjálfstæðisflokksins um þriðja skref-
ið er þannig: „Jafnframt verði lagður grund-
völlur að frelsi í atvinnurekstri og viðskiptum, svo
að hægt sé að afnema þau höft, sem nú eru á við-
skiptum og framkvæmdum“. Þarna er mótuð kraf-
an um „frjáls“ viðskipti með útflutning íslendinga
og innflutning, krafan sem blöð beggja stjórnar-
flokkanna hafa verið að ala á um eyðileggingu
austurviðskiptanna, eyðileggingu þeirra möguleika
sem stjórnarvöld íslands hafa haft á því undanfar-
in ár að haga utanríkisverzluninni með tilliti til
þess að mikil og vaxandi atvinna yrði við fram-
leiðslustörf íslendinga, meiri verðmæti framleidd.
Samhengi sívaxandi vinnu og framleiðslu og hinna
miklu markaða austurviðskiptanna er Íslendingum
ljós. Því atvinnuöryggi á nú að varpa fyrir borð
ef Sjálfstæðisflokkurinn og liðsauki hans Alþýðu-
flokkurinn fá að ráða.
f»að er þessi áætlun afturhaldsins í landinu sem
Einar Olgeirsson hefur með réttu nefnt „þrjú
spor ajtur á bak til kauplœkkunar,' atvinnuleysis
og fátœktar jyrir verkalýð íslands og alla aðra
launþega.“ Og þetta er það sem afturhaldið og rík-
isstjórn þess uitl að gert verði. Það er að verða
á allra vitorði, en hitt eru merin ekki eins vissir
um, hvort ríkisstjórn þeirra Ólafs Thórs og Emils
Jónssonar þorir að leggja til allsherjarárásar á lífs-
kjör fólksins. Eins og flestir sem hyggja á ill verk
er ríkisstjórnin kvíðin. Hún óttast að alþýða lands-
ins til sjávar og sveita snúist sem einn maður til
varnar, og hún veit að til átaka við það afl
er hverri ríkisstjórn afls vant. Það er þessi ótti
sem veldur drættinum á framkvæmd fyrirætlana
afturhaldsins, og ráðamenn stjórnarflokkanna vildu
m. a. reyna að treysta aðstöðu sína í kosningum
verkalýðsfélaganna áður en þeir sýndu lit. En það
er rekið eftir, af erlendum húsbændum íslenzka
afturhaldsins og innlendum auðburgeisum. Alþýð-
an verður án tafar að þétta raðir sínar og vera við
öllu búin. Meira að segja gæti eindiegin áminning
til stjórnarflokkanna nú í kosningunum næstu vik-
uh haft drjúg áhrif á það sem gerist eða gerist ekki
um mánaðamótin. — s.
ViSfal viö Vilhjálm frá Skáholfi um íifiS og
— Já, hann Villi á heima
hérna.
Drengnum er þetta mælir
hefur skotið upp einhverstað-
ar í ganginum. Hann fer á
undan mér eftir endilöngum
ganginum fram hjá ótal hurð-
um með stuttu millibili og
upp stiga í hinum endanum.
Á næstu hæð fyrir ofan tekur
við samskon-
ar gangur.
Hús skáldsins Hurð' eftir
h u r ð til
beggja handa. Þetta er þó
ekki Sing Sing. Þetta hús er í
Vesturbænum. Fínasta hverfi
Vesturbæjarins. Það á enginn
þetta hús. Því skolaði á land
með erlendum her í byrjun
heimsstyrjaldarinnar. Hér sátu
þá menn nætur sem daga með
málmgjarðir um höfuð við sí-
tifandi og ritandi vélar, hlust-
uðu, skrifuðu eða hömruðu á
takka undarlegra véla. Hér var
tekið við •miklurn tíðindum.
Héðan gengu boð er réðu
margra örlögum. Svo þegar
flóðalda stríðsins fjaraði út
varð húsið eftir eins og rekið
brak. Það gleymdist og átti
það enginn. Og húsnæðisleys-
ingjar komu og hreiðruðu um
sig á báðum hæðum þess; ör-
snautt fólk, bjargálna fólk,
hreinlíft fólk, gjálíft fólk, —
gleðikonur og lögregluþjónar
og allt þar á milli. Hér er
enn lifað og leikið, elskað og
hatað, notið og þjáðst. Barna-
fjöldinn í þessum tvílyfta
bragga er ótrúlegur.
— Hér á hann Villi heima!
segir drengurinn og bendir á
hurð.
En hurðin er lokuð, Villi er
ekki heima, svo ég rölti út og
lengra niður í hverfið og eftir
bréiðgötunni þar sem stein-
runnar milljónirnar rísa til
annarrar handar en hafið and-
varpar til hinnar. Held svo
aftur að húsinu sem gleymd-
ist. Enn er Villi ekki kominn.
Það er hundslappadrífa fyrir
utan svo ég staldra við inni.
Hópur drengja hefur iagt und-
ir sig ganginn. Þeir hafa tré-
sverð á lofti, mikil sverð og
breið, stutt sverð og veigalítil.
Hér skiptast menn í virðingar-
stiga eftir breidd sverðanna og
afli beitandans. Lítill drengur
og stúlka taka þó engan þátt
í leiknum heldur virða fyrir
sér hinn undarlega gest er sit-
ur á stigahandriðinu.
— Hvað heitir þú?
— Ómar, svarar drengurinn;
brosir ekki.
— En þú?
— Ólöf.
— Hvað ertu gömul?
— Níu ára.
— Þá ertu í skóla — Mela-
skólanum?
— Já.
— Er gaman þar eðá leiðin-
iegt?
— Það er gaman í skólanum,
segir hún og brosir, svipurinn
opinskár og hýr. Það hefur
orðið veinan í sverðsmanna-
hópnum og kona kemur og
hrifur drenginn og telpuna á
brott með sér, — en þau höfðu
raunar engum mein gert. Og
í því kemur Villi upp stigann.
Herbergið hans er ekki stórt,
en sérlega notalegt í að koma.
Það sér naumast vegg fyrir
málverkum og bókum. Það
eru myndir eftir Kjarval, Jó-
Málverk —
Bækur
hannes C-sir,
J ó n Engil-
berts. J ó n
Þorleiíssón,
Sigfús Hall-
dórsson. Inni við gafíinn skrif-
borð; auðséS að eigandinn hef-
ur frið með það, en á því eru
gul ný blóm í vasa. íslenzkur
valur þar til annarrar haniar,.
rskkja Villa til hinnar,- Við
fótagafl hennar hjartalaga við-
tæki þýzkt, frá því áður en
Þýzkarar hófu síðustu heims-
styrjöld, — enn í fullu ghdi..
Á borði þar er líka kaffikanna,
ásamt katli maka sínum. Af
bókahillu á gaflinum horfir út-
troðinn vizkufuglinn gulum'
augum á leyndustu athafnir
Villa.
— Hvar skaut þér annars
upp í heiminn, Villi, áður en
við hittumst hér á götunum i
sumarsólinni forðum tið, þesar
þjóðfélagið hafði ekki efni á að
þegnar þess ynnu fyrir kaupi?'
— Það var í Skáholti bak:
við Brekkuhús bak við Elaeyj-
ar-Hjalta sem ég sá dagsins.
Ijós 28. des. 1907.
— Var Guðmundur í Ská-
holti einhver mektarbubbi
%
þeirra tima?
— Nei. Við vorum 8 syst-
kinin; ég var yngstur.
Pabbi var einn áf stofnend-
um Dagsbrúnar. Hann var ekki
ríkisbubbi, en enginn veifi-
skati. Ég skal segja þér dæmi.
um það. Það var á þeim ár-
um s e m'
verkalýðs-
Úr því þú vilt hreyfingin á.
ekki mitt blað íslandi átti
erfitt upp-
dráttar, víst fyrsta árið sem
111111111111111111 m r. 11111 m 1111111 ■ 1111111111111111111111111111111 m 1111 i 1111 ? 111111111111111111 i 111111111 u 111111 m i 11! 111111 m u m i iv 11 f
Um öryggi við byggingar
Nú á síðustu tímum eru
að vísu hærri og meiri bygg-
ingar hér í Reykjavík en áður
hefur þe'kkzt. Eg hef orðið
þess var að nokkuð er rætt
um það meðal byggingamanna
hvort ekki eigi að'nota vinnu-
palla meira en gert er við
byggingar hárra húsa, meðan
þau eru í smíðum, enda ekki
ástæðulaust með öllu.
Eg hef séð smiði reisa
mót á mjög háum húsum án
nokkurra vinnupalla að utan.
Eg hef séð verkamenn rífa
mót hangandi á efstu brún
ihússins, út um glugga eða í
kláfum sem hanga í köðlum
og í öllum þessum tilfellum
sem hér eru nefnd geta
mennirnir ekki neytt sín sem
skyldi vegna aðstöðunnar. Oft
þegar borð losnar snögglega
og maðurinn heldur sér með
annari hendi í það sem hendi
er næst, er undir hælinn lagt
hvort hann heldur festu eða
jafnvægi.
Fyrir nokkru síðan var mér
sagt að smiðir við eina stór-
byggingu hér 'í bæ hefðu gert
ofur saklausa fýrirspurn um
þáð til Öryggiseftirlits rík-
isins hvort ekkj ættu að vera
vinnupallar við bygginguna.
Eftirlitið hafði síðan kynnt
sér aðstæður og sagt að svo
þyrfti að vera, en eitthvað
mun hafa tafið framkvæmd
þess að þeir yrðu settir upp
og höfðu forráðamenn bygg-
ingarinnar orðið ókvæða við,
reiðst smiðunum, brugðið þeim
um hræðslu og taugaveiklun
þeir þyrftu læknisskoðunar
við o.s.frv. Þeir væru tryggð-
ir, svo ef slys bæri að hönd-
um væri það tryggingin en
ekki fyrirtækið sem blæddi
fyrir það!- — Svo mörg eru
þau orð.
Eftir þessu að dæma skipt-
ir minnstu máli þó að menn
drepist af slysum. Það er sem
sagt hægt að baéta allt með
peningum.
Hvort vegur hér meira
heimska og illgirni, eða stund-
arreiði, nema allt sé jafnt,
v.
j ..................................