Þjóðviljinn - 04.03.1960, Blaðsíða 6

ö) — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 4. marz 1960

• i« w mi ihUiM Mm
rtmrniurnwn:
frtifd
J3Í
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sösfalistaflokkurinn. —
Ritstjórar: Magnús Kjartansson (áb.), Magnús Torfi Ólafsson, Big-
urður Guðmundsson. — Fréttaritstjórar: ívar H. Jónsson. Jón
BJarnason. — Auglýsingastjóri: Guðgeir Magnússon. — Ritstjórn,
afgreiðsla auglýsín§:ar, prentsmiðja: Skólavörðustíg 19. — Simi
17-500 (5 línur). — Askriftarverð kr. 35 á mán. — Lausasöluv. kr. 2.
Prcntsmiðja Þjóðviljans.
r.tz

Meentunarhafor
|7in er sú afleiðing viðreinsnarinnar sem vak-
ið hefur sérstakan fögnuð Alþýðublaðsins;
það hælist um yfir því dag eftir dag að nú
verði fjöimargt námsfólk að hætta námi sínu
fyrir fátæktar sakir og fara að stunda eríiðis-
vinnu. j3irti blaðið fyrst mynd af tveimur
menntaskólastúlkum sem þannig var ástatt um
og sagðist sannarlega ekki „vorkenna“ þeim
það. Því næst birti blaðið mikla svivirðingar-
grein um verkfræðinga og sagði að þeir væru
hinir óbörfustu menn og auk þess illa innrætt-
ir og komst í smekkvísi sinni einhvernveginn
þannig að orði að þeir sleiktu upp fyrir sig og
hræktu niður fyrir sig. Og í gær nær þessi her-
ferð hámarki er blaðið birtir skrípateikningu af
námsfólki; er á myndinni sýnd námskona ak-
feit í ballkjól og með skinn um hálsinn og
námsmaður í'jafngóðum holdum í kjólfötum
með pípuhatt og heiðursmerki; báðir eru þessir
fulltrúar námsfólksins skreyttir hamri og sigð.
lyessi einkennilegi hatursáróðúr gegn námsfólki
hefur verið lítið rökstuddur í Alþýðublað-
inu, þó sagði það í fyrradag um afstöðu sína:
„Það telur enga stúlku íslenzka of „fína“ til að
vinna við framieiðsluna — undanskilur ekki eina
einustu, jafnvel þótt hún sé í menntaskóla“.
Þetta skringilega viðhorf, hvað sé „fínt“ og
hvað ekki, er raunar táknrænt fyrir þetta
ómerkilega snobbablað, sem telur það megin-
verkefni sitt að lepja upp slúðursögur um fína
iðjuleysingja erlendis, kóngadót og sjöunda
flokks leikkonur.
I»að er ekkert „fínt“ að mennta sig, og megin-
þorri íslenzkra námsmanna hefur ekkert slíkt
viðhorf (kannski að undanteknum einhverjum
afkvæmum ríkisbubbanna sem standa að nú-
verandi stiórn). Nám er nytsamlegt og alvar-
legt og erfitt starf, og ílestir íslenzkir náms-
menn hafa unnið verk sín af mikilli prýði. Rétt-
urinn til náms, mennta og þroska, er einhver
mikilvægasti réttur hvers þjóðfélags, og þeim
mun betra er þjóðfélagið sem fleiri geta hag-
nýtt sér bennan rétt, þannig að það verði hæfi-
lei'karnir sem beina námsfólki braut en ekki pen-
•ihgaráðin. Aldrei hefur þessi réttur verið mik-
ilvægari en einmitt nú, þegar þekkingu mann-
kynsins fleygir örar fram en nokkru sinni fyrr,
og hvert þjóðfélag verður að kappkosta að
fylgjast sem bezt með og hagnýta sér nýung-
ar. Augljóst er að í þjóðfélagi framtíðarinnar
mun hver einasti þegn menntast og verða sér-
fræðingur á sínu sviði.
jPngum er það nauðsynlegra en smáþjóð eins og
íslendingum að einstaklingarnir geti tryggt
sér sem mesta og bezta menntun. En á því sviði
tzv
txzz
p
xrz
Xttt
ua
JW

■3? höfum við verið að dragast afturúr á undan- s£
förnum árum; almenn skólaganga hér er nú t.d.
«•*
rzv. styttri og veitir mun lakari menntun, sérstak-
ítjjj lega í náttúruvísindum, en skólakerfið í sósíal-
.('2 istísku löndunum. Ekkert var okkur því brýnna
en að kepoa að því að auka almenna menntun
ru'j hér á landi og gefa æ fleiri tækifæri til sér-
3£ menntunar. En í staðinn höfum við fengið yfir Jjft:
okkur ríkisstjórn sem hælist um yfir því að m
hrekja ungt fólk frá námi og virðist telja mennt-
czz
i5I
un eitthvert iðjuleysisdund handa fínum pen-
ingamönnum. Sú stefna getur haft mjög alvar-
legar afleiðingar, ekki aðeins fyrir námsfólkið
sem nú verður fyrir henni, heldur fyrir alla
framtíð þjóðarinnar. — m.
wt[>i mm
Hér á landi er til nœgur leir til að
framleiða ekki aðeins allar leir- og
postulínsvörur sem landsmenn þurfa
sjáífír að nota heldur og til útflutn-
ings. Samt miðast leirbrennsla ís-
lendinga einungis við listiðnað, að-
allega minjagripi til sölu innanlands
og útlendinaum er hingað slæðast.
En síðan á dögum nýsköpunarstjórn-
arinnar hefur stofn að leirbrennsiu-
verksmiðju til stórframleiðslu verið
tugthúsaður í hermannabragga suður
í Fossvogi, og á þeim 13 árum er síð-
an eru liðin hefur aldrei fengizt leyíi j
til að fullgera verksmiðjuna!
Það skyldi þó aldrei vera að þeir sem
taka umboðslaun fyrir að.flytia. inn
og selja íslendingum erlend búsá-
höld, bvggingar- og aðrar iðnaoar-
vörur úr leir gætu gefið einhv.erja
skýringu á slíku?
I fyrri liluta þessa viðtals
við Guðmund Einarsson frá
Miðdal var frá þvi sagt
livernig leirbrennsla hófst
hér á landi, leit að leir og
rannsóknum til að ganga úr
skugga um hvort nægilegt
hráefni væri til í landinu.
Það var sagt frá þvi hvern:g
leirbrermslan margfaldaðist,
svo brennslutækin voru notuð
til hins ýtrasta og tækifæri
höfðu boðizt til útflutnings á
leirmunum — og að þá var
hafizt handa um innflutn'ng
véla t;l stórframleiðslu. Hér
segir nánar söguna af þvi.
■JT'
Fyrstu vélarnar í verksmiðju
— Hvernig gekk J>ér svo
Guðmundur, að flytja inn
verksmiðjuvélar ?
— Meirihluti Nýbyggingar-
ráðs tók þeirri málaleitun vel,
og við fengum fyrstu vélarn-
ar í leirbrenns’uverksmiðju
innfluttar, t.d. stórvirka ofna,
og vélar til að hreinsa leir og
búa til glerung og pressa
le:rmuni, og svo var ráð fyr-
ir gert að v:ð fengjum seinna
það sem við enn þörfnuðumst
mest til að reisa fullkomna
leirbrennsluverksmiðju.
Til þess að koma verk-
smiðju af stað þurfti að
byggja hús er nægði henni.
Við gátum þá feng’ð grunn
fyrir slíkt hús, en á Skóla-
vörðustíg 43 var hugsað að
hafa sölum’ðstöð til að bvrja
með.
Sex nei á fimm árum
■— En þið reistuð aldrei
verksmið juna ?
— Nei. Þegar búið var að
ganga frá undirbúningi og
þessum atriðum öllum var
viðhorfið breytt, í stað ný-
byggingarráðs var komið f jár-
hagsráð, — og nú þurfti að
sækja um fjárfestingarleyfi
til þess. Er þar skemmst frá
að segja að við sóttum um
leyfi til þess í 5 ár að fá að
byrja á þessum byggingum
og á þessum 5 árum fengnm
við 6 sinnum neitun!
Tugthúsuð í herbragga
— Þetta var því bagalegra
sem mér hafði þá tekizt að
fá fjársterka ménn til að
leggja fé í verksnvðjuna á
samvinnugrvmdvelli, en þeir
gátu vitanlega ekki beðið
leyfis endalaust — og lögðu
fé s:tt í annað. Og þá gafst
ég alveg upp a þeim grurjJ-
velli.
— En hvað um vélarnar?
— Eg hafði ekkert húsnæði
fyrir þær nema herbragga í
Fossvogi, sem átti að vera
bráðabirgðageymsla, þar eru
geýmdar vélar þær sem Ný-
byggingarráð leyfði okkur að
flytja inn. En þar sem ekki
var dvalið þar að staðaldri
var- stol'ð þar öllu lauslegu
— jafnvel flestum koparhlut-
um er tilheyrðu vélunurn!
Ihin á frumstigi
'— Á ■ þer-sum árum höfðu
nokkrir rrienn lært leir-
brenns’u og þegar þetta var
hafð' ég 11 manns í vinnu —
i von um að geta aukið fram-
leiðsluna. en þegár þetta fór
svona var ekkert að gera. ann-
að en að segja starfsfólkinu
un.þ vinnunni. Og þeir ungu
menn sem höfðu lært hjá mér
urðu að stofna sín eig'n leir-
brennsluverkstæði, og um
tíma voru starfandi 5 leir-
brennsluverkstæði í bænum,
sem öll urðu að starfa við
mjög ófullkcm n skilyrði. Enn
er það svo að þau verkstæði
sem starfa, en þau munu vera
3 talsins vinna á sama stigi
og var í upphafi þessa listiðn-
aðar, þ.e. framleiða aðeins
handunna muni.
Búsáhöld úr leir
og postulíni
— Við flytjum árlega inn
leirvörur fyrir töluvert fé —
te’ur þú hægt að framleiða
þær hér heima?
— Já, svarar Guðmundur
ákveðinn, það er liægt að
framleiða hér öll búsáhöld úr
stein’e'r og pcstulini, allan
slíkan varning til heimilis-
]>arfa —- og undirbúningi til
þess að slíkt sé . hægt er að
f-ullu lokið.
— Er hægt að framleiða
hér postulín?
-— Já, svarar Guðmundur,
og brosir að fáfræði m'nni.
Eg get sýnt þér úrvals postu-
lín — íslenzkt.
Vinnurðu mikið úr postu-
líni?
— Nei, ég hef gert nokkra
muni — ti’ að sanna að það
sé hægt, en geri annars ekk-
ert að því — það er ekki
hægt að byrja á postulíns-
framleiðslu í smáum stíl.
Byggingar- og
rafiuagnsiðnaður
— En það er fleira notað
úr leir en búsáhöld?
— Já, það er t.d. mikil
framleiðsla fyr'r • byggingar-
iðnaðinn, t.d. veggfiísar,
harðbrenndur leir til -að klæða
hús, svo- og þakskifur. Þá er
einnig mikið notað af le'rvyi-
um við rafmagnsiðnað og
garðyrkju. Það er svo mikið
magn notað af öllu þessu hér
að um stór'.ðju yrði að ræða.
— Hafið þið framleitt eitt-
livað af slíku?
— Já, rafmagnseft'rlit rík-
isins hefur rannsakað til-
raunaframleiðslu okkar fvrir
imimniimmiiiimiiiiiiHmmimnimin
= ' iiiiiinii ii iiiii i iii ii iii ii ii—
Þjóðviljanum hefur bor-
izt eftirfarandi athuga-
semd frá Bergsteini
Bergsteinssyni fiskmats,
= stjóra:
= Þann.17. febrúar sl. birtist
= í nokkrum dagblöðum Reykja-
E víkur greinargerð þeirra
2 Kristjáns Einarssonar og Jóns
= Axels Péturssonar, vegna
E ferðar er þeir fóru á vegum
E S.l.F. til þess að athuga
E 'kvartanir kaupenda á Jamaica
5 vegna gæða á íslenzkum salt-
= fiski er þangað hafði verið
2 seldur,
2 Aðal-niðurstaða þessarar
= greinargerðar virtist- vera að
= fiskur frá einum framleið-
= anda á . íslandj hefði • verið
= skemmdur og hann síðan
= skemmt útfrá sér annan fisk.
= Flest dagblöð, og-tvö viku-
Fiskski