Þjóðviljinn - 07.08.1960, Blaðsíða 3

Sunnudagur 7. ágúst 1960 —- ÞJÓÐVILJINN —- (3
Þernurnar á íslenzku íar-
þegaskipunum komast ekki oit
í blöðin, enda h'efur skipafélög-
unum láðst að hagnýta sér nú-
tímakyhningar.tœkni um starf-
serhi sína og starfsíólk. Þar
eru hinsvegar flugfélögin til
fyrirmyndar, og enginn mun sá,
er ekki hafi séð fleiri en eina
blaðamynd af stéttarsystrum
þernanna sem vinna uppi í
ioftinu, flugfrey.iunum. Kynn-
ingartæknin er meira að segja
í starísheitinu bar uppi.
En í suma.r brá svo við að
bernurnar komust í blöðin og
bað meira að segja oft. Ekki
voru samt birtar af beim mynd-
ir beim til loís og dýrðar. held-
ur sagt að baer ætluðu, hvorki
meira né minna að stöðva öll
skip Eimskipaíélagsiris.' Ég
frétti af samninganeíndaríundi
að þar hefði fulltrúa Vinnu-
veitendasambands íslands ver-
ið bent á, að það væru ekki
þernurnar sem stöðvuðu flot-
ann ef til verkfalls kæmi held-
ur þeir atvinnurekendur sem
létu miHjónaiélag sitt muna
um að verða við mjög hógvær-
um ög sanngjörnum kröfum
þernanna um kjarabætur. Og
erfitt mun að mótmæla jaín
sifýrri hugsun og í þessu svari
fólst. Þernurnar urðu að láta
sveríar til .stáls, koma til ver.k-
*
... "<%•
Pabbcsð við Huldu Helgadótt ur, formann kvennadeildar
Félags framreiðslumanría
svo'mikið, J^ótfi við Uggja að
vrðu ekki bætt.
— Fórst b-ú ekki á sjó heima
í Njarðvík?, var fyrsta spurn-
ingin.
— Jú, ég fór oft á sjó. íékk
áð skreppa með í róður og
róður og hai'ði gaman af. var
aldrei sjóveik.
—Hvenær byrjaðir þú svo
sjómennsku á fullorðinsárum?
— Það var sumarið 1947, ég
>
var þá síldarkokkur á mótor-
bátrtum Degi frá Reykjavík.
Báturinn hélt áiram veiðum um
, - «
haustið og f.ram í desember. og
ég hélt áfram að rnalla.
— Hvernig komstu svo á
stórskipin?
— Það á ég að þakka Jóni
Sigurðssyni skipstjóra og móð-
ur hans. Ég heimsótti gamla
konu sem átti heima í sama
húsi jfg móðir Jóns skipstjóra
og þær létu sér báðar annt um
mig, voru hræddar um mig á
litla mótorbátnum. Einhvern-
Iiulda Heigadóttir
til að við höfum meiri afskipti
af farþegum en starfið krefst,
en margt af þvi fóljti sgm fer
Oft með skiþunum, verður góð-
ir kuriningjar okkar og vill
halda þeim kunningsskap á-
fram þégar í land ex komið.
— Er það ma.rgt sama fólkið,
sem ferðast með Guijfossi?
— Ju, oít sama, fólkið ár
eftir ár, margir fljúga aðra
leiðina, til dæmis út yfir haf-
tíma voru þær að óska þess . ið, en koma heim með Gull-
að ég gæti komizt á stórt skip, fossi. *
Engum parr ao leioasi a sjonum -
nema beim sem líka leiðist í landi
íalls, 'er að vísu stóð ekki nema en þá var enginn hægðarleik-
hluta úr nótt, ti! þess að nokk-
uð fengist íram til kjarabpta
og lagðist þar á móti afl og
vald Vinnuveitendasambands
fslands, ríkisstjórn íslands. og
svo að -sjálfsögðu stjórn Eim-
skipafélags. íslands. En þetta
var inngangshugleiðing — ein-
göngú frá skrifaranum, en hitt
Ötti að vera aðalatriðið að þeg-
ar deilan var afstaðin átti ég
stutt viðtal við formann þern-
anna, Huldu Helgadóttur
írá Njarðvik við Borgaríjörð
eyst.rá, yfirþernu á Gulifossi,
til að fræðast nokkru nánar
um kjör þessara kvenna, sem
í dag er spáð vestan og norð-
ve:úan gohi, skýjað með köfl-
nm. Hiti 10—13 stig.
ur að k,omast að á skipunum,
— langir biðlistar af nöfnum. -
Jón kom þar að og þær fóru
'áð biðja fyrir mig, en hann
sagði að ekkert kostaði að
reyna.
Þetta va.r í skámmdeginu
1947 og daginn eftir fór ég í
skrifstofu Eimskips og; bar upp
erindið. Var því vel tekið, og
millr jóla og nýárs var ég beð-
inn að le.vsa af á Goðaíossi,
— og þakka ég það gömlu
konunni og Jóni Sigurðssyni.
Ég var svo í hópnum sem sótti
Gullfoss, já, það eru orðin tiu
, ár síðan.
— Hefurðu verið iengi á I.
far.rými?
— Ég var fyrst á 2. farrými
en heí verið á 1. farrými í átta .
ár, að ég held.
— Ilvert er svo starf þern-
anna?
— Þegar skipið er í höín höf-
um við vaktaskiptí til eftiriits,
en konur úr landi koma og
gera skipið hreint og búa um.
Svo þegar að brottför kemur
tökum við móti farþegum, og
vísum þeim á herbergin. Á
íerðum þr'fum við öll herberg-
in og færum þeim sem óska
kaffi og mat inn til þeirra,
hjálpum þeim sem sjóveikir
eru eftir megni. Ef slæmt er
í sjó halda margir kyrru fyrir
inni hjá sér.
— Eru farþegarnir ekki
kröfuharðir?
— Öðru nær. þeir eru Jang-
flestir nægjusamir og kurteis-
ir, og yíirleitt mjög gott að
umgangast þá. Það kemur
ntjög' sjaldan fyrir að nokkur
óþægindi verði. Ekki er ætlazt
— Ýmsir urðu hissa þegar
Þjóðviljinn sagði frá i sumar
hve iangan vinnudag þið hafið.
— Já. vinnudagurinn er ann-
an daginn frá kl. 7 að morgni
til 11.30 að kvöldi, með tveggja
tíma hvíld, en hinn daginn frá
kl. 7 að morgni til kl. 8 að
kvöldi með hálfs annars tíma
hvíld. En þegar slæmt er í sjó
og margir farþegar i klefum
sínum, getur vinnudagurinn
orðið ótakmarkaður.
En ekki er auðgert að
koma því öðru vísi íyrir
nema með því að fjölga verú-
lega þernunum, en þá vantar
þær piáss í skipunum, ekki
; gert ráð íyrir að þær séu
fleiri. En það-hlýtur að breyt-
ast.
— Hvað vinna margar þern-
ur á Guliíossi?
— Við erum sex á sumrin,
tvær á öðru og þriðja plássi<S>
og fjórar á fyrsta plássi.
—- En hvað vinna margar
sem -þernur á ísienzku far
þegaskipunum?
— Ég hef ekki nákvæma töiu
á þeim, en þær munu vera
25-'-30 alls.
armánuði. april tii september
að báðum meðtöldum lækkar
það í 1685 krónur. Auk þessa
fastakaups eigum við að fá 10%
af andvirði fastafæðis farþega.
— Það var sagt i sumar að
þetta samanlagt gæfi ykkur
40—50 þúsund króna árskaup.
Er það rétt?.
— Já, það mun nærri lagi.
. — Hverjar voru helztu kröf-
ur ykkar um breytingar?
— Við byrjuðum með því að
vilja hækka fastakaupið, svo
það yrði allt árið sama kaup
óg nú er vetrarmánuðin,a. Við
það var ekki komandij enda'
þótt við teljum að samfara
auknum tekjum af þjónustu-
gjaldi yfir sumarmánuðina
fylgi mikiu meiri vinna, og
ekki eðlilegt að kaupið lækki
þess vegna.- Og um þjónustu-
gjaldið er þgð að segja, að það
er bundið við að fæði sé selt
á föstu vefði, 67,50 dagsfæði,
en það ákvæði var tejcið í
samninga - íramreiðslufnanna
fj’rir nokkrum árum. og svarar
«•
hvergi nærri til raunverulegs
íæðisverðs eins og það er nú.
Þetta vildum við fá leiðrétt, og
fengum yfirjýsingu um- að það
sem um semdist í næstu samn-
ingum um þetta atriði, skyldi
gilda frá miðjum júlí i sumar,
— en það þurfti verkfall tii að
fá svo lítið fram. Annars get-
ur komið tii að muna talsvert
um þetta. því ég held engum
blandist hugur um að þessu
ákvæði verður breytt áður en
langt um líður tii verujegrar
hækkunar.
Margt fleira varðandi kjöríri
hjá þernunum þyrfti að lag-
færa, ekki sízt að stytta vinnii-
timann, en félagið er ungt ög
þarf að treystast betur. 'TVIióg
er erfitt um félagsstarf semi
vegna þess hve dreifðar við er-
um.
— Er krafizt sérstaks undir-
búnirygs eða menntunar í starfi
ykkar?
— Nei, mér liggur við að
• segja, því miður. En samt er
talsvert reynt að veija stúlk-
ur.'til þernustarfa á skipunum,
lögð áherzla á að þær kunni
alla aigenga vinnu, og starfið
er enn eftirsótt. lika að komast
i . afieysingar stuttan tíma.
Sjálfsagt væri betra að gera
kröfur um undirbúning, nám-
skeið sem skipafélögin héldu
t.d. líkt og flugfélögin fyrir
flugfreyjurnar. Það er t.d.
varla hægt að annast þernu-
störf á skipi eins og Gullfossi
án þess að geta eitthvað bjarg-
að sér i Norðurlandamálum
og ensku, svo margt er erlenda
ferðamanna með. En með því
móti að halda námskeið til und-
irbúnings ynnist tvennt. hæl'ari
starískraftar Jengjust og' þern-
ur ættu hægara með að rök-
styðja kröfu.r sínar um kjara-
bætur og fylgja þeim eítir.
★
— Verður starfið ekki til-
breytingarlítið þegar búið er
að vera nokkur ár á sjónum?
— Nei, þvi fýlgir alltaf tií-
breytni. Á skipi eins og' Gull-
íos$i ber fyrir augu sífelldan
straum af nýjum andlitum. Og
þetta er stór vinnustaður. á
• skipinu er 60—70 manna áhöfn
‘ á sumrin, en heldur færra að
vetrariagi, og í frístundum er
nógur félagsskapur, þá er
rabbað og spilað og hlustað
á útvarp og stundum horft á
bíómynd. Mér finnst engum
fxurfi að leiðast á sjónum, —
nema þeim sem iétu sér líka
leiðast í landi!
★
* ' *
, Og ,ég veit að Hulda Heiga-
dóttir segir það satt og hún
kann vel við sig á sjónum. Frá
þvi við sáumst íyrst á tíu ára
aldri í barnaskóla, hefur hún
skorið , sig úr flestum öðruni
sem ég hef kynnzt. Hún heí-
ur alltaí átt í sér kjark og
þrótt til að standa upþrétt og'
bjóða erfiðum lífskjörum b.vrg-
inn, fyrst sárri fátækt bernsku
og unglingsára, seinna langvar-
andi veikindum og mótlæti
margs konar. Hún hefur sigr-
azt á því öllu, en baráttan hef-
ur mótað aivörusvipinn, sem
ókunnugum sýnist stundum
hörkulegur. Fyrir kemur líka
að mönnum þykja tilsvör henn-
ar hvöss. En ekki þarf mikið
til þess að alvaran í svipnum
viki fyrir brosi, drengilegu og
l'ailegu, brosinu sem hann Sig-
urjón náði svo prýðilega á
mynd úti á þilíari á Gull-
fossi á dögunum og myndin
fvlair þessu rabbi, svo þið get-
ið sjálf séð. S.G.
Rafkerfi Kefiavékurflugvallar
fengt við Reykianesveituna
Sl. þviðjudag var rafmagnskerfi Keflavíkurflugvallar
tengt við Reykjanesveitu.
Var kerfið tengt veitunni kveðin vegna þess að flutn-
— Þið eruð nýlega farnar að um 5600 kw riðbreytistöð á ingsgeta gömlu 33000 volta
hafa sjálfstæða kjarasamninga? , flugvellinum, en sú stöð breyt- linunnar til Keflavikur hefði
— Já, við íylgdumst með ir rcforkunni úr 50 riðum í fyrirsjáaniega orðið of lítil um
þjónunum að nokkru leyti, en
í fyrra stoínuðum við féiag
sem er deild í Félagi fram-
reiðslumanna, og gerðum þá
fyrstu samningana.
— Og hvernig eru kjörin í að-
aldráttum?
— Mánaðarkaupið sex vetr-
60 rið á sekúndu. 11960.
Um þessa tengingu var sam-1 Samkvæmt upplýsingum frá
ið árið 1957 samkvæmt ósk skrifstofu Rafmagnsveitna rík-
rafmagnsveitna ríkisins um leið. isins er þannig frá þessum
og samið var í Bandaríkjun-1 samningum gengið, að banda-
um um lán til virkjunar Efra- ríska hernámsliðinu er heim-
Sogs, 66000 volta línu frá Ell- ilt að notfæra sér allt að 5600
iðaánum til Akraness og 66000, kw, þegar a.fl er fyrir hendi.
volta línu frá Elliðaánum til Ef þörf er á aflinu til ann-
armánuði er 2435 kr. en sum- Keflavíkur, en sú lína var á- arra nota minnka kaupin.