Þjóðviljinn - 07.08.1960, Blaðsíða 12

gHðDVIUINN
Sunnudagur 7. ágúst 1960 — 25. árgangur — 173. tölublað.
Pearson vill að Kanada
semji aftur við USA
iÞetta er nýja stöðvarhúsið við Efra Sog og sjást háspennutækin greinilega á jialú þess.
Myndin er tekin, er fulltrúar á þingi Norðurlandaráðs skoðuðu virkjunarframkvæmdirnar í
tooði Keykjavíkurbæjar.
Eira Sogs virkjunizi vígð og
tekin til fullrar notkunar
Afl orkuveranna v/’ð Sog er nú orð/ð 73
þúsund kw en getur orð/ð 96 þús. kw
Lester B. Pearson fyrrum
utanríkisráðherra Kanada, nú
leiðtogi stjórnarandstöðunnar
á þinginu í Ottawa, sagði
;í fyrradag að Kanadamenn
ættu að segja upp varnarsamn-
ingi sínum við Bandaríkin.
I Pearson lagði sérstaka á-
herzlu á að nauðsynlegt væri
að Kanadamenn losnuðu við
þær flugskeytastöðvar sem
Bandarikjamenn hafa sett upp
á landi þeirra.
Ennfremur sagði Pearson að
Kanadamenn ættu, svo fremi
sem landvarnasamvinna þeirra
og Bandaríkjamanna héldi á-
fram, að hafa hönd í bagga
með stjórn þeirra atómstöðva
sem Bandaríkjamenn kæmu
upp í Kanada.
Lester B. Pearson er leið-
tngi Frjálslynda flokksins í
Kanada og var utanríkisráð-
Eftir hádegi í gær fór fram vígsla Efra Sogs stöövar-
ínnar og framkvæmdi forseti íslands, herra Ásgeir Ás-
geirsson hana. Var virkjunin þar með tekin endanlega
il notkun, en eins og kunnugt er var fyrri vélasamstæða
stöðvarinnar tekin í notkun 19. desember í vetur.
Hinni nýju stöð var gefið nafnið Steingrímsstöð, kennd
við rafmagnsstjóra.
Við vígsluathöfnina töluðu
íiuk forsetans, Gunnar Thór-
oddsen fjármálaráðherra, for-
maður stjórnar Sogsvirkjunar-
innar, og Steingrímur Jóns-
son rafmagnsstjóri.
Að lokinni vígsluathöfninni,
sem fram fór í nýja stöðvar-
húsinu við Efra Sog, var gest-
um tooðið til hádegisverðar í
samkomusal írafossstöðvarinn-
ar og fluttu þar ræður meðal
annarra Geir Hallgrímsson
borgarstjóri, o. fl. — Verður
nánar sagt frá vígsluathöfn-
ínni í blaðinu á þriðjudaginn,
þar eð tolaðið fór svo snemma
í prentun í gærdag að henni
var þá eigi lokið.
Bygging stöðvarinnar
Undirtoúningur að virkjun
Efra Sogs hófst árið 1951 með
borrannsóknum, en samning-
ar um framkvæmdir og véla-
kaup voru gerðir árið 1957
og þá hófst jafnframt vinna
við bygginguna, — Stöðvarhús-
til stöðvarinnar, þ. e. vatns-
hverfiar og rafalar hafa
kostað samtals 17 millj. og 800
þúsund og rafúttoúnaður við
Efra Sog 8 millj. króna.
Með fullri nýtingu vatns-
orkunnar í Soginu gefur
Efra Sogsstöðin 27 þús. kw.
afl eða 137 millj. kwstumla
en allar stöðvarnar þrjár
iið Sog til samans geta nú
73 þús. kw, Þegar liins veg-
ar hefur verið bætt véla-
samstæðum í Ljósafossstöð-
ina og Irafossstöðina eins
og ráð er gert fyrir gefur
vatnsorka Sogsins fullnýtt
96 þús. lov. eða 480 millj.
kwstunda.
Lýsing virkjunarinnar
Fallhæð vatnsins til stöðvar-
• nnar er 19.42—22.60 metrar
eftir hæsta og lægsta vatns-
borði Úlfljótsvatns. Er fall-
hæðin fengin með því að stífla
Sogið við útrennslið úr Þing-
vallavatni og leiða vatnið í
ið var komið undir þak, jarðgöngum gegnum Dráttar-
hlíð í jöfnunarþró að baki
stöðvarhússins.
haustið 1958 en í desember
fyrra var lokið niðursetningu
véla, þannig að hægt var að
taka í notkun fyrri vélasam-
stæðu virkjunarinnar. Siðan
hefur verið unnið að því að
fullgera etífluna í Þingvalla-
vatni og ljúka öðrum fram-
kvæmdum við virkjunina.
Efra Sogs-virkjunin er fram-
kvæmd fyrir erlent og innlent
lánsfé og var stofnkostnaður
thennar orðinn 1. júní s.I. sam-
ftals 169 millj. og 900 þús. kr.
ÍÞar af nam erlendur kostnað-
ur 62 millj. 760 þús. kr. og
linnlendur kostnaður 107 milij.
140 þús. krónum. Hæstu kostn-
aðarliðirnir eru: Bygging 70
millj. og tollar og skattar 25
paillj. og 500 þús. kr. Velar
Stíflan í vatninu er 95 m
!öng úr járnbentri steinsteypu
og eru á herini 2 tootnrásir.
Jarðgöngin eru 345,2 metrar
að lengd, gerð fyrir mesta
rennsli 150 rúmm. á sekúr.du. 25 þús. KVA spenni.
Göngin liggja í inntaksþróna,
sem er 45 m löng og 15 m
há. Úr þrónni liggja tvær
þrýstivatnsæðar undir stöðv-
arhúsið.
Vatnshverflar eru tveir af
Kaplangerð, 19 þús. hestöfl
hvor og snúast 187,5 snúninga
á minútu. Rafalarnir eru í
efri kjallarahæð stöðvarhúss-
ins. Þeir hafa sama snúings-
hraða og hverflarnir, eru gerð-
ir fyrir 50 riða straum, þrí-
herra þess lands frá 1948—
57 en hefur s'iðan verið for-
ingi flokksins. Hann var sæmd-
ur friðarverðlaunum Nóbels
1957.
ingur við Frakka
framlengdur
Samkvæmt upplýsingum frá
utanríkisráðuneytinu, liefur
viðskiptasamningur íslands og
Frakklands frá 6. desember
1951, sem falla átti úr gildi
hinn 31. marz sl., verið fram-
lengdur óbreyttur til ársloka
1960. Var þetta gert með er-
indaskiptum milli franska ut-
anríkisráðuneytisins og sendi-
ráðs íslands 1 París 7. júlí sl.
láglendið á að nýta feefur
en gert hefur verið
— segir nýsjálenzkur búvísindamaður, sem
dvalizt heíur hér á landi undanfama daga
Nýsjálenzkur búvísindamaður, C. P. Mc Meekan, hefur
dvalizt hér á landi aö undanförnu í boði búnaðardeild-
ar atvinnudeildar Háskóla íslands.
Dr. Me Meekan er stjórnandi, gömlum starfsvenjum og hefð-
fasa. Hvor um sig er 13.500 , tilraunastöðvar einnar í heima- um. Afköst hvers einstaks,
kw. Frá stöðvarliúsinu rennur
vatnið í skurði út í Úlfljóts-
yatn.
Á efri hæð stöðvarhússins
eru stjórntæki stöðvarinnar en
þau eru sjálfvirk og tengd við
gömlu stöðvarnar tvær við
Ljcsafoss og írafoss og má
stýra allri stöðinni frá Ira-
fossi. Háspennutæki eru á
þaki liússins og liggja há-
spennulínur frá þeim að Ljósa-
foissi og jírafosíjfi, er flytja
orkuna með 132 kw spennu.
Tveim spennum, hvorum 16.000
KVA, er komið fyrir á brú
framan við stöðvarhúsið.
Útvirki eru sett við Irafoss,
er taka við orkunni frá Efra
Sogi en frá Irafossi er orkan
flutt til neytenda með fram-
leiðslu hinna stöðvanna um há-
spennulínun|a, er byggð Var
1953 jafnframt Jrafossstöðinni.
Liggur línan í aðalspennistöð-
ina við Elliðaár en orkan til
héraðanna ausianfjalls er tek-
in frá Ljósafössstöðiririi. —
Spennistöðin við Elliðaár hef-
ur verið aukin áð afli um einn
landi sínu, en hefur ferðazt ^ sem við landbúnaðarstörf
víða um lönd. Dvöl sína hér. ynnu, þyrftu að aukast og þar
á landi hefur hann notað til með afraksturinn. Taldi Ný-
ferða um landið; hefur hann
m.a. farið austur um sveitir
sunnan lands, til Hvanneyrar
og norður um, allt til Laxa-
mýrar.
Dugmiklir og djarfir
bændur
I viðtali við fréttamenn í
fvrradag kvað Mc. Meekan að-
dáunarvert hve mikinn dugn-
að og dirfs'ku íslenzkir bænd-
ur sýndu við óhagstæð skilyrði.
Undraverð væru afurðagæði
íslerzka sruðfjárins og sand-
græðslustörfin athyglisverð.
Dr. Mc Meekan kvað það
i skoðun sína að íslenzkur land-
búnaður væri enn of bundinn
Yfir 3009 tunnur
í NeskaupstaO
Neskaupstað, 5. ágúst. Frá
fréttaritara.
Hér í Neskaupstað hefur nú
verið saltað í samtals á fjórða
þúsund tunnur í sumar.
Teikning þessi er af Efra Sogs virk.juninni og sýnir
þverskurð af stiflunni. jarðgöngunum, jöfnunarþrónni
og stöðvarhúsinu.
Sjálendingurinn eðlilegast að
ná því marki með því að nýta
graslendi láglendisins mun bet-
ur en nú er gert og stækka
búin.
Hvergi um ofbeit
að ræða
Dr. Mc Meekan hrósaði mjög
heyverkun islenzkra bænda.
Kvað hann það 'í rauninni
furðulegt -hversu bændum á
íslandi tækist að verka gott
hey við jafn erfiðar aðstæður
og þeir ættu við að búa.
Hvergi kvaðst hinn nýsjá-
lenzki gestur hafa orðið, á
ferðum sínum um landið, var
við uppblástur af völdum of-
toeitar búfénaðar. Kvaðst hann
ekki telja að um ofbeit væri
að, ræða neinsstaðar þar sem
hann hefði farið um. Hinsveg-
ar yrði að fylgjast með öllu
vel í því efni og t.d. athug-
andi livort ekki ætti að hvíla
einstök landsvæði af búfjár-
beit einhvern tíma. Einnig
kæmi áburðardreifing mjög til
greina.
Feljibylur og flóð
Fellibylur gekk yfir Formósu
í byrjun vikunnar og fylgdu
honum mikil flóð um norðan-
verða eyna. Herlið hefúr unriið
•að björgun fólks alla '.vikuna, en
tjón hefur orðið mikið bæði á
fólki og eignum. Á fimmtudag
höfðu þegar fundizt 30 lík, en
mjög margra er saknað.