Þjóðviljinn - 02.09.1960, Blaðsíða 6

6) — ÞJÖÐVIUTNN — Pöstudagur 2. september 1960

ISIÓÐVIUINN
! Útgefandt: Samelningarílokkur albýBu — SóelaUetaflokkurtnn, —
' BltsO"ar: Masnus KJartansson (ab.). Magnús Torfi Ólafsson. Bl*-
. nrSur OuBmundsson. — PréttarltstJórar: ívar H. Jónsson, Jön
’ BJa»nasoi.. - Auglýslnirastjörl: QuSgetr Magnússon. - Rltsttörn.
' afgrelSsia auglýslngar, prentsmtSJa: SkótavörSustlg 10. — Slmt
] 17-600 (6 linur). - ÁskrlftarverS kr. 45 á min. - LausasOluv. kr. 3.00.
■ PrentsmtSJa WöSvilJans.
Morgunblaðið þagði
TVTokkra athygli vakti það á sínum tíma, að að-
alblað Sjálfstæðisflokksins gleymdi að
minnast aldarafmælis eins þess atburðar úr
sjálfstæðisbaráttu íslendinga, sem flestum
landsmönnum er hugleikinn, þjóðfundarjris 1851.
Á aldarafmælinu fannst enginn stafur í Morg-
unblaðinu um þjóðfundinn, en hins vegar ýtar-
legt sögulegt yfirlit um hinn alræmda spila-
banka í Monte Carlo. Var eskki laust við að ýms-
um þætti þetta táknræn umskipti, því Sjálí-
stæðisflokkurinn svonefndi hafði einmitt verið
mikilvirkur að gera sjálfstæðismálin að eins kon-
ar spilavíti hernámsgróða og hermangsspilling-
ar. Svo langt hafði Sjálfstæðisflokkurinn og
hjálparflokkar hans gengið fyrr á árinu að ekki
3$ var hikað við að brjóta stjórnarskrá landsins og
—í; heimila erlendum her afnot af íslenzku landi án
m þess að Alþingi væri kvatt saman, og látið nægja
ífe: að samþykkja innrás Bandaríkjahersins á klíku-
Jtjj fundum stjórnmálaflokkanna er að sjálfsögðu
íra höfðu engan snefil af stjórnarfarslegu umboði
Si til slíkra verka. Var talið líklegt að minningin
53 um þessar ljótu aðfarir árið 1951 hefði valdið
m því að ritstiýrum Morgunblaðsins þótti ráðlegra
cm að minna Islendinga ekki a framkomu eins og
rSF. þá sem frægust er frá -þjóðfundinum 1851.
cil!
~~i því er þetta rifjað upp nú, að í gær varð Morg-
es unblaðinu á sams konar gleymska. Sjálfsagt
2- hafa flestir íslendingar minnzt þess, að þann
■■>4 r ^
S dag, 1. sept. 1958, stækkaði landhelgi Islands í
£5 12 mílur og með því unnu íslendingar stærsta
sigur sinn 1 sjálfstæðisbaráttu þjóðarinnar frá
u:n því að lýðveldið var stofnað 1944. Önnur blöð
HHj minntust þessa merkisafmælis, Þjóðviljinn og
jjfjj Tíminn áberandi og myndarlega, Alþýðublaðið
að vísu einungis með eindálka klausu inni í
izzí blaðinu og Vísir í ritstjórnargi'ein 31. ágúst. En
m í Morgunblaðinu, aðalmálgagni Sjálfstæðis-
tÍu flokksins, finnst ekki þó leitað sé með logandi
ljósi nein minning þessa merka dags, og eins
ÍHi! og til að komast sem lengst frá málinu fjallar
»S! ritstjórnargrein blaðsins þennan dag aldrei þessu
itTn vant um landbúnaðarmál.
7X7t
ua
ut;
r.íí
51!
4l»»
5i|i
n**.
3iií
m\
uri;
sta
Al Mt
•*«** *
Í5P
h5*!
ÍÍZ
%
JUj
w
zzz:
cii
I
Ijessi þögn Morgunblaðsins um landhelgismálið
1. september mun vekja athygli ekki síður en
atvikið sem minnt var á. Flokkur Morgunblaðs-
ins og Alþýðuflokkurinn hafa komið þannig
fram í landhelgismálinu að sjálfsagt hefðu fáir
íslendingar trúað því að óreyndu að ráðaklikur
þessara flokka þyrðu að leika þann lei-k,
vitandi hve 12 mílna landhelgin er þjóðinni hug-
fólgin og um þungan hug íslendinga vegna árás-
ar brezkra herskipa á landhelgina. En ríkis-
stjórnin metur annað meira en íslenzk lands-
réttindi, og það er velþóknun stjórnenda Atlanz-
hafsbandalagsins og þá einnig árásarríkisins
Bretlands. Það er í beim þjónkunaranda, að ann-
að blað Sjálfstæðisflokksins hefur sem uppistöðu
afmælisgreinar siinnar upptugginn soraáróður
Breta í garð íslendinga og gefur það fyrirheit
að nú skuli það gert sem hefði átt að gera sum-
arið 1958, þegar núverandi stjórnarflokkar
reyndu að stefna landhelgisstækkuninni í óefni;
og eins hitt, að Morgunblaðið „gleymir“ að minn-
ast á sigur íslendinga í þessu mikla máli 1.
september. — s.
i
lllls&aísíKíæið
bregða- þótt: fartestir gerðfust" * •karmnn.' íórum á mie við :allar
frumstæðir, og. maelti á f jór-
ar af fimm tungum leiðang-
Garðar við Einarsfjörð
standa við allstóran vog, sem
gengur norður úr firðinum,
en um fjögurra km breiður
landtangi, Eiði, skilur vogs-
botn frá Eiríksfirði. Þangað
var ferðinni heitið þriðjá og
siðasta daginn, sem við
dvöldumst á Grænlandi. Við
vorum ferjuð í tveimur hóp-
um frá Stokkanesi að Eiði
en gengum þaðan að Görðiun.
Það var altmikið ísrek á firð-
inum; bráðnandi borgarís-
jakar tcku á sig alls konar
kynjamyndir; risaeðlur og
sjóskrímsli ráku trjónur og
kryppur upp úr hafinu,
sums staðar syntu sak'eysis-
legir kristakfuglar fram, hjá,
en í næstu andrá gnæfðu
ískastalar fyrir stafni.
lEftir rúmlega klukkustund-
ar sigiingu lentum við urd-
an Eiði og vorum ferjuð
í land, en þar beið hópurinn
sem hafði farið fyrr um
morguninn og nokkrir Græn-
lendingar.
I för með okkur .var ensk
rkona, dr. Susanne
Turek frá Newcastle on Tyne,
ursmanna. ,
Yfir Eiði er rúmlega hálf-
tímagangur að Görðum, og
liggur þangað ruddur vegur.
Garðabændur eru búhöldar
b’eztir á Græniandi, aka
skarni á hóla, rækta tún og
akra og eiga eér taðkerru.
Þórhallur leigði farartækið
til þess að flytja hina sein-
færu frú Súsönnu yfir Eiðið;
henni var búið hægindi úr
yfirhöfnum okkar á kerrunni,
en blei’kur hestur dró. Vagn-
inn setti dálítinn búferlasvip
á leiðangurinn, þar sem hann
silaðist yfir E:ðishálsinn, en
unglingar frá Görðum þevstu
berbakt á gæðingum kring-
um ckkur með hundastóð á
eftir sér, en þar á eftir fóru
Ijósmynöarar, sem æthiðu að
fótógrafera áflog seppanna,
þegar þeir ruku saman.
Vestan í hálsinum var all-
þroskavænlegur byggakur við
veginn, en annars bar ekkert
nýstárlegt fyrir augu, unz
komið var upp brekkuna. Á
méssugerðir.
Síðasti leiðangurimi
Grænlendingar nefna Garða
Igaliko, en það mun merkja :
yfirgefinn seyður eða ! hinn
yfirgefni matseldarstaður.
Hér speglaðist endur ' fyrir
löngu ein af traustustu
byggingum norska ríkisins í
sléttum íslausum firðinum.
Um 1200 var hér reist veg-
leg dómkirkja úr hög'gnum
sandsteini, 27,10x15,80 m að
utanmáli, eða einungis um
tveimur m styttrí en : dcm-
kirkjan í Niðarósi var á 12.
öld. Sérstakur klukkuturn eða
stöpu'l mun hafa st.aðið við
hana á svipaðan hátt og nú
getur að líta norður á. Hól-
um. Þá stóðu hér einnjg ým-
is önnur stórhýsi úr steini;
i þann tíð voru Garðar eitt
af höfðingjasetrum kaþólskr-
ar kr:stni, en urðu yfirgefinn
soðstaður heiðingja. Þegar
okkur ber að Görðum, eru
rétt 550 ár liðin frá því að
síðustu fregnir bárust til
Vesturlar.ila frá þessari út-
Björn Þorsteinsson:
„Hinn yfirgefni soðs
og síðasti leiðant
98 ára að aldri að eigin
sögn, en í þá tölu mun eiga
að deila með tveimur til þess
að finna aldur frúarinnar.
Hún er upprunnin í Þýzka-
landi, en flýði herra Hitler
og hefur einkum alið mann-
inn í Englandi síðan þaðvar.
Hún hafði ekki Grænlands-
ferð í huga, þegar hún lagði
leið sína til íslar.ds, og var
því einungis búin til þess að
ganga um götur Reykjavíkur
og gista á Borginni. Hún var
á hælaháum skóm, í silki-
sokkum með slörhatt, og
kjólar hennar og kápur voru
fremur sniðnar fyrir síðdeg-
isboð en Grænlandsferðir.
Hún var þar að auki dálít-
ið hölt og gekk við staf, því
að hún hafði fótbrotnað
nokkrum mánuðum áður.
Þetta var mikil ágæt'smann-
eskja, sem lét sér hvergi
hálsbrúninni er slakki, þegar
tekur að halla austur af og
Garðahverfið blasir við. Þeg-
ar fyrri hópurinn kom á
þann stað rnn morguninn,
hringdu kirkjuklukkur til
messu, og hlaut þá staðurinn
nafnið Tíðaskarð, ef hann
heitir ekki eitthvað áður. Nið-
ururdan lá allstór slétta,
þéttbyggð; þar eru 30 bæir
að sögn og dálítil kirkja.
Húsin standa dreift í grænum
túnum, og það er fólk að
raka og sæta. Slík vinnubrögð
sáum við ekki í Brattahlíð.
Framundan blasti við íslaus
Einarsf jörður, því * að ofan í
hann teygja jöklarnir ekki
hramma sína. Flestir *ferða-
langarnir í fyrri ferðinni
hlýddu messu og lofuðu að
henni lokinni mjög sönglist
Grænlendinga, mælsku og lít-
illæti klerks, en við sem síðar
varðstöð evrópskrar menn-
ingar.
Sumarið 1406 lagði skip
frá Noregi og ætlaði til ís-
lands en því fór sem ýmsum
öðrum íslandsförum á mið-
öldum og síðar; það hrákti af
leið og lenti áð lokum á
Grænlandi. Á skipi þessu var
margt stórmenni af íslandi,
karlar og konur, . sem verið
höfðu í mikilvægum erindum
í konungsgarði. Þetta fólk
sat um fjögur ár um- kyrrt
á Grænlandi; hvað var það
að gera allan þann tíma ?
Hugsanlegt er, að þurft hafi
að gera við skipið, en það
hefur varla verið eins árs
verk, hvað þá fjögurra.
Sanni nær virðist sú tilgáta,
sem fram hefur komið, að
le'ðangursmenn hafi snúið ís-
landsferðinni upp í kaupsigl-
ingu til Grænlands, úr því að
Á leið yfir Eiði til Garða, dr. Susanne Turek á vagninum,