Þjóðviljinn - 28.05.1961, Blaðsíða 4

ftiiiimmiiiimimiimimiiiiimiimimimimiiimimiimiumiimimiiiiiiiimiiii
14) •— ÞJÖÐVILJINN — Sunnudagur 28. maí 1961
meistari Bandaríkjanna í
fjórða sinn. í röð. Andstæð-
ing.ur han^' Lombardy varð
(Lambardy hefur tapað
skiptamun en á peð þar á
móti. Hann getur því ena
Á meðan hiniv gerzku stór-
meistarar keppast við að
vinna heimsmeistaratitilinn
hver af öðrum, þá hlýtur sú
spurning að vakna með skák-
áhugamönnum Vesturlar.da,
, hvort sú stund renni ekki
innan tíða'r upp, að meistarar
úr þeirra hópi laki að ger-
ast. nærgöngulli við hinn
virðulega tilil en þeir liafa
verið fram ' að þessu.
Það er ekki óeðiilegt, að
slíkar hugrenningar láti á
sér kræla.
Sovétrikin hafa ailt frá
striðslokum borið ægishjálm
yfir aðrar skáþjóðir heims
og það í svo ríkum mæli, að
sennilega hefðu þeir gelað
stillt upp sigurstranglegu
10—20 manna liði gegn öllum
öðrum löndum jarðkring’unn-
ar samanlögðum.
Siðan Botvinnik fyret varð
heimsmeistari 1948, hefur
enginn skákmaður utan Sov-
étríkjanna náð svo langt að
fá að tefla einvígi um h2ims-
meistaratignina. Þeir sem
hafa freistað gæfunnar hafa
allir verið slegnir út í kandí-
datamótunum, en þar hafa
Sovétríkin jafnan haft mörg-
um stórmeisturum á að
skipa og unnið með yfirburð-
um.
Einna næst markinu mun
Bandaríkájmaðurinn Resh-
evsky hafa komizt, er hann
hafnaði í 2—4 sæti á Kandí-
dalamótinu í Zúrich 1953.
Nú má segja, að það sé
ánægjulegt, að einstakt ríki
nái sem mestri fullkomnun í
skáklistinni, svo sem Sovét-
ríkin hafa gert, og vissulega
eru þau vel að sigrum sínum
komin, þar sem þeir eru
byggðir á traustum grunni
visindalegra rannsókna og
þjcðlegrar uppfræðslu. Þeir
eru ekki afleiðing neinna
tilviljana heldur grundvallast
á þeiV'ri staðreynd, að Sovét-
ríkin hafa lagt meiri rækt
við skákina og gert meira
fyrir skákmenn sína en nokk-
url annað ríki. Þau hafa sáð
rikulega og uppskorið eftir
því.
En h'ins-er ekki að dyljast,
að það gæti verið fengur að
því fyrir hinn óbreytta skák-
áhugamann, að önnur ríki
tækju ’ að stamia Sovétríkj-
unum meira á sporði i skák-
listinni en þau hafa gert til
þessa. Eins og1 stendur er t.
d. alltof éinsýnt um úrslit
á þeim skákmótum, sem Sov-
étríkin taka þáit í, skákmenn
þeirra sigra . nefnilega nær
undantekningarlaust i þeim
öllúm.
Þetta gerir spenninginn
Bobby Fischer
minni en æskilegt væri og
getur þegar til lengtíar lætur
dregið úr skákáhuga meðal
þjcða Vesturlanda. Skák-
meistarar vestrænu þjóð-
anna gætu tekið að llugsa
sem svo: „Til hvers er fyrir
okkur að vera að þjáifa okk-
ur, læra skákfræði og taka
þátt í skákmótum aðeins til
að vera fallbyssufóður fyrir
slík uppgjöf og áhugaleysi
tæki að grípa um sig þá væri
vegur skáklistarinnar i hættú.
Sem stendur virðast ekki
miklar líkur fyrir því, að
nokkurt ríki nái Sovétríkj-
unum á skáksviðinu næstu
árin miðað við keppni á t.d.
10—20 borðum. Hins vegar
láta ýmsir Vesturlandabúar
sig dreyma um það að fá inn-
l&ÚJýixi : Sotúw*
an skamms frambærilegan
fulltrúa lil keppni um heims-
meistaratitilinn. Það er 17
ára bandariskur piltungi, sem '
þessir menn byggja vonir
sínar á, og lesendum mun
nafn hans vel kunnugt. Hann
er í daglegu tali nefndur
Bobby Fischer.
Hér skal engu um það
spáð, hvernig Fisclier vegnar
í viðureign sinni til að ná
tanga'rhaldi á heimsmeistara-
titlinum í framtíðinni, en
hann hefur oftiega látið í
ljós, að það sé takmark sitt.
Svo ungur sem hann er, þá
á hann auðvitað mikla fram-
tíð fyrir sér í skákinni, og
ald'rei hefur nokkur skák-
maður náð þvílíkum styrk-
leika á hans aldri.
En hvernig sem honum
heppnast ofannefnt áform, þá
væri það — í samræmi við
það sem ég gat um áðan —
sennilega æskilegust þróun,
að Fischer, ásamt fleiri stór-
meisturum Vesturlanda, veitti
Rússum sem harðasta sam-
keppni í framtíðinni, bæði til
að hvetja þá síðartöldu til
enn meiri dáða og einnig til
að viðhalda áhuga og bar-
áttuþreki hinna vestrænu
meistara.
Hér kemur svo skák eftir
heimsmeislaraefni hinna vest-
rænu þjóða.
Hún er tefld á Skákþingi
Bandaríkjanna í vetur, en þá
vann Fischer titilinn skák-
annar á mctinu. barizt)
Sv:irl- Fijcher 20. — Ht8
nviít: I.onjbardy 21. Bc3 ;. v. f5
v^iKii i¥,: ÍARVÖRN. 22. e5 Hc5
1. e4 c5 23. Rb4 Ba5
2. RfJ d6 24- 20 Bxb4
r. (14 cxd4 25. axb4 Hd5
4. Rxdl Rf6 26. Ke2 Kf7
5. f3 27. li4 Kc6
(Þunglamaleg uppbygging, 28. Ke3 IIf-c8
sem gefur svörtum færi á að 29. Hgl Hc4
koma liði sínu skjótar á vett- 30. Hel?
vang en hvítur. Fischer not- (Betra var að bíða átekta og1
færir sér það síðar af mik- leika Hal, því nú getur svart-
illi fimi.) ur gsfið til baka skiptamun-
5. — Rc6 inn og farið út í endatafl í
6. e4 c6 skjóli - kennisetningarinnar:
7. Rc3 Bc7 Hið fja'rlæga frípeð vinnur).
8. Be3 0-0 30. — Hxc3!
9. Rc2? 31. bxc3 Hxe5?
32. Kd2 Hxel
Svart: Fischer 2,r. Kxel Kd5
34. Kd2 Kc4
liC
iiii -x*+h
1
/"wæ ""'■mzz
mk má 'mt'i vím-
I4i a vm a ni w
m ÍP: M&m
.Há Bf
Framhald á 10. síðu.
» c c n v a h
Hvítt: Lombardy
9. — d5!
(Með þessari peðfórn biæs
svartur til sóknar á hina
vanþróuðu stöðu hvíts.)
10. cxd5 exd5
11. Rxd5 Rxd5
12. Dxd5 Dc7
13. Db5
(Hvítur á í erfiðleikum með
að finna góða varnarfeiki
gegn hinni aðsteðjandi árás
svarts).
13. — Bd7
14. Hcl Rb4!
(Upphaf æðisgenginna mann-
drápa).
15. Rxb4
16. Bxcl
17. Rd5
18. g3
Dxclt
Bxb5
Bh4f
Bxfl
(Þetta var kjarninn í leik-
fléttu svarts).
19. Ilxfl Bd8 •
20. Bd2
vinncs ser
fið frœgðar
Hannes Pétursson hefur
mikla frægð fengið svo ungur
maður. Tvenn bókmenntaverð-
laun og ekki smá, á eir.u ári,
og veit ég slíks ekki dæmi.
Hann skarar fram úr, hann er
lárviðarskáldið meðal hinna
ungu. og enn hefur hann unn-
ið sér til frægðar. Hanr. hefur
upptendrast heilagri reiði
vegna (meintrar) afstöðu Jóns
Helgasonar til endurheímtar
íslendinga é handritum sínum.
og ort um betta ..kvæðiskorn",
sem birtist í Áiþýðublað'nu.
Það er nú spá mín að kvæð-
iskorn þetta. geti orðið lykilí
að langvinnari nafnírægð en
annars mundi — ef vei tekst
til. Að kveldi skal . dag Jofa
og' þó að frægð beri hátt, veit
enginn hve lengi hún endist.
— Það er raunar ekki iíklegt
að Jón Helgason svari kvæðis-
korni þessu svo sem neinu, ent
takist samt svo óh'klega til,
mun óhætt að lofa H.P. því að
nafn hans verði nefnt lengur
en efni standa annars til.
Skuld.
hina ósigrandi Rússa?“ Ef
11111: i e 1111111111111111111111111111111 ii 111! 111111111111111 (11 n 111 í m m 11111 ii 11 m 1111111111111 ii 11111111111 m 111111 m m 1111 e 1111111111111 m 1111111111111 m 11 ii m 111 m i í 111111111111 n 11111 ii 111111111111111111111 • í u 111111111 m 111111
hvöt einstaklingsips, í „auS-. ) ^andsþöðu yið.sjónarmið pen- myndunarafli og hömluðu
valdsþjóðfélagi og. h.afa þeir „iiigaya.ldsins eiga þeir líka
nú leikið lausum hala um á hættu kommúnistaheiti og
fjörutíu ára skeið og magn-
ast að áhrifum efti'r því
sem árin líða. Þegar á heild-
ina er litið er auðvitað til
ábyrgðartilfinning d vali
þessara mynda og virðist
mér þar eiga helzt í hlut
kvikmyndahús rekin af bæj-
arfélögum en alltof tíðar
Lítill kútur kúrir í kuldagjóstri hjá ömmu sinni
— ein íallegasta minning hins gamla bænda-
þjóSfélags — hlýðir á sögur, ævintýri og þulur
— en hver hefur tekið við hlutverbi ömmunnar
í nútímaþjóðfélagi.
Ein af fallegustu minn-
ingum hins gamia bænda-
þjóðfélags er lítill glókoilur
á fleti ömmu sinnar, sem
kúrir þar í kuldagjóstri
heimsins og hlustar á þulur,
sögur og ævintýri gömlu
konunnar með þessum
ferska huga.
Þegar gamla konan hefur
litið upp frá rokknum sín-
um í stund milli stríða og
hugleitt kannski framtíð
- litla kútsins, þá efast víst
enginn í dag um viðleitni
hennar til styrkjandi áhrifa
á uppeldi barnsins með
þeirri eðlisávisun elskulegr-
ar nærgætni, sem gömlum
konum er oft í blóð borið og
hefur þá mörgu gullko'rni
verið sáð, sem hafa komið
í hugann í sviptibyljum full-
orðinsáranna og drjúg not
orðið af í þessu mikla
heimsstríði.
En hverjir hafa tekið við
hlutverki ömmunnar í nú-
tíma þjóðfélagi?
Það eru íslenzkir kvik-
myndahússeiger.dur í dag.
Því miður ríkir nú ekki
eins náið samband við
yngstu kynslóðina og áður
fyrr og ýmis annarleg sjón-
armið hafa gert þetta hlut-
verk að kaldrifjaðri gróða-
lind eins og oft fylgir gróða-
liver vill una þeirri hræði-
legu nafngift, í dag.
Bandaríska áróðursbáknið
hér á landi sér fyrir því.
Fyrir nokkru fór fram at-
hyglisverð könnun á vegum
brezkrar stofnunar, sem
heilir Childrens Film Found-
ation og er henni ætlað það
brotalamir eru samt á heild- hlutverk að sjá um val og
armagninu, sem tekið er til
sýningar fy'rir börn. En eru
ekki barnaverndarnefndir
settar til eftirlits með þess-
um sýningum
Hér í höfuðstaðnum ríkir
því miður bágborið ástand
hjá þessari nefnd eftir ára-
tuga stjórn íhaldsmeirihluta
bæjarstjórnar og eru sumir
fulltrúarnir jafnvel íhalds-
menn og þar af íeiðandi
blindaðir af gróðahvöt pen-
ingavaldsins og ekki á því
þroskastigi, sem gera verður
kröfu til um hæfni í þessum
efnum.
gerð barnamynda til sýn-
inga í landinu.
Börnum var skipt í þrjá
aldursflokka og miðað við
fimm ára, níu ára og tólf
ára og ýmsir algengir eff-
ektar í myndum reyndir á
þessum þremur aldursstig-
um.
Niðurstöður af þessum
rannsóknum leiddu í ljcs, að
þessir effektar höfðu miklu
skaðvænlegri . áhrif á þroska-
líf barnsins en menn höfðu
áður gert sér grein fyrir.
Þeir vöktu skeifingu og
sljóvgun tilfinningalífsins og
Ef þeir lenda í of mikilli óheillavænlega þróun á í-
vöxt á viðkvæmu skeiði.
Svona effektar eru algengir
í myndum eins og kúreka-
myndum, Shamp, Larry og
Moe syrpunni. Jerry Lewis
syrpunni og Tarzan syrp-
unni svo að eitthvað sé
nefnt af algengum myndum,
sem hafa verið' til sýningar
hér fyrir börn á árinu.
Það er einnig athygiis-
vert, hve'rnig þessi stofnun
hefur samvinnu við skóla
landsins og eru kvikmyn^ir
að verða snar þáttur í
kennslu brezkra skóla og
miða að því að þroska list-
'rænan kvikmyndasmekk og
láta jafnframt. í té menntun
og fræðslu.
Þetta eru myndir eins og
ævintýramyndir, dýraiífs-
myndir og margháttaðar
fræðslumyndir frá ýmsum
þjóðum veraldar.
Kvikmyndin er að verða
svo snar þáttur í lífi fólks-
ins, að hún getur orðið þjóð-
arböl í höndum óvandaðra
gróðamanna.
_ tÍllllÍIIIÍÍÍÍÍlÍlllíllÍllÍÍIÍllÍIÍlÍÍlÍÍIIIÍIIIÍIliÍÍIIIIÍitgÍÍIIIÍiUMIllÍIÍÍÍIIÍIÍIÍIIIIIIIÍÍIIIIIlliÍIIIIIIIIIIIIIIIII