Þjóðviljinn - 14.10.1961, Qupperneq 4

LJOÐIÐ UM DUFUNA GRAU
Margar kvikmyndir hafa
verið gerðar um síðustu
heimsstyrjöld. — Þær lýsa
hetjudáðum og mannvonzku,
botnlausu djúpi sársaukans og
fagnaðarhátíð sigursins. Flest-
ar þeirra fordæma stríðið en
í sumum er reynt að réttlæta
það. Tveir slóvaskir rithöf-
undar, dr. Ivan Bubovcan, og
Albert Marencin og leikstjór-
inn Stanislav Barabás fara
nýjar leiðir: þeir sýna stríð-
ið eða réttara sagt andspyrnu-
hreyfingu Slóvaka gegn her-
námi nazista séða með sak-
lausnm augum barnsins sem
smátt og smátt skilur hvað
um er að vera.
Aðalhet.ian í myndinni er
R”.dko, smásnáði, fullur með-
aukvunar með vængbrotinni
dufu sem hann tekur að sér.
Fyrir honum eru hinir æs-
andi atburðir sem fara fram
í kringum hann í fyrstu ekk-
ert annað en hverjir aðrir
æsandi atburðir. Þegar þorpið
'hans er hernumið af nazist-
um eru Rudko og vinir hans
fyrst o.g fremst forvii'u börn.
Þau sk.ii’a ekki hvað koma
þýzk.u hermannan.na b'oðar.
Skær'diða, fasiska liðhlaupa,
unpreisnarmenn. nazistaher-
menn. bnrnin og borpsprest-
inn — pÞa líti'.r Rudko sínum
skæru b’áu aueum. en stund-
um tn.kur hann fram gömlu
stilabókina sína og skrifar í
hana nöfn með stórum klunna-
leeum stöfum. Nöfn á fólki
sem hann vill muna og lang-
ar til að hitta aftur.
Svo er bað Vinco, vinur
hanr. nokk.ru e.ldri og viti-
bornari. gengur með oddi og
e"K aö hlutunum en er dálít-
ill sérvitringur. Daginn sem
hann í laumi stelst til að
prófa rúlluskauta í þorpskirkj-
unni (eitt hlægilegasta atriði
myndarinnar) virðist ekkert
fleira merkilegt bíða hans. En
jú, þegar sama dag dregst
Vinco inn í hringiðu stórat-
burðanna.
Það eru sex svipmyndir úr
slóvcsku þorpi á stríðsárunum
sem skaparar þessarar mynd-
ar hafa tengt saman í eina
sögu sem er hrífandi í lát-
leysi sínu og einfaldleik. Full-
orðna fólkið er í stríði, brenn-
ir niður þorp, skýtur hvað á
annað. Börnin sjá allt og það
bitnar á þeim þótt þau skilji
alls ekki margt af því sem
fram fer í kringum þau. Börn-
in sem heita hvert öðru eilífri
vináttu, þekkja blómin. dýrin
og klettana út og inn og hoppa
glöö og ánægð um engjarnar
þangað til þorpið þeirra er
brennt niður.
Ljóðið um dúfuna gráu er
ein allra bezta mynd sem gerð
hefu.r verið á beim fimmtán
óru.m sem li.ðin eru síðan
kvikmvndagerð hófst fyrst í
Slóvakíu. Leikstjórinn Stanis-
lav Barabás o.g kvikmynda-
tökumaðurinn eru ungir og
róttækir listamenn en tengdir
hæði skáldskap og ,,sá)“ hinna
fögru. slóvösku heimkynna
sinna sterkum böndum. Það
eru engir frasar. enginn falsk-
ur tónn í verki þeirra þó að
leikararnir séu ekki allir
fyrsta flokks. þ. e. fullorðnu
leikararnir. Rudko, Vinco og
hin börnin leika sig sjálf. All-
ir sem nokkurn tíma hafa
klappað litlum dreng á kollinn
eða strokið vonqann á lítilli
telpu munu skilja það sem
þau segja.
Kudko (Pal’ko Polacek) gefur dúfunni sinni frelsi.

AthyglisverS kvikmynd frá Slóvakiu
Fyrstu tónleikarnir gefa
fyrirheit um vetrarstarfið
Opið bréí til Fíla-
delfmsafnaðarins
j Þjóðviljanum hefur borizt
eftiríarandi bréf til birtingar.
Telur blaðið rétt að það komi
fyrir sjónir lesenda nokkuð
stytt, enda hvílir engin leynd
. yfir bréfritara. Það skal jafn-
framt tekið fram að blaðið
hefur að sjálfsögðu engin tök á
að leggja dóm á þetta mál, en
rétt er að sjcnarmið beggja að-
. ila í málinu komi fram, sbr.
. bréf sem birt var í blaðinu í
. gær.
! ★
Samkvæmt bréfi dágs. 27/3
1961 er mér tjáð, að ég sé
. strikaður útaf safnaðarskrá eftir
8 daga að telja, hafi ég ekki
afturkallað kærumál á hendur
, söfnuðinum.
Ekki hefi ég kært söfnuðinn.
. Eða heldur Ásmundur Eiríks-
, son að hann sé söfnuðurinn?
Nei. En Ásmundur er safnað-
armeðiimur eins og ég og sem
, einn meðlimur bað ég dóms-
! og kirkjumálaráðuneytið að
! rannsaka fjórdrátt í sambandi
við Ásmund Eiríksson. Eins og
! allir vita náði Ásmundur Ei-
! ríksson söfnuðinúm undir sig
I með brögðum á meðan Eric
! Ericson var í Bandaríkjunum.
Þá var minnst á dollarana,
sem hvergi voru bókaðir.
Þeir voru sendir til kirkju-
byggingarinnar frá Brooklyn í
Bandaríkjunum sem gjöf. En
Kyvik er kostaður þaðan sem
trúboði. Þetta voru 1600 doll-
arar. Tengdasonu.r Ragnars Guð
mundssonar keypti 750 dollara
á 30.000.00 — þrjótíu þúsund
krónur 00/100 — og er það
hörmulegt að Ragnar Guð-
mundsson skyldi ekki geta
stoppað þetta okur hjá Ásmundi
vini sínum. Arinbjörn hirti' af-
ganginn 850- dollara og skrapp
til Englands að hitta son sinn.
Sagði hann, að sonur sinn hefði
beðið sig að koma, en það fylgdi
ekki sögunni, aö hann hefði
stolið 850 dollurum frá kirkju-
byggingunni eða 34.000.00 krón-
um, sem Ásmundur hafði selt
þessa dollara fyrir á svörtum
eins og hina.
Vissi Ragnar Guðmundsson
að tengdasonurinn væri í hættu,
þegar ég talaði við hann í vor?
Hann sagði: „Þetta skal aldrei
í mál“ og var þá mínum stór-
kaupmanni mikið niðri fyrir.
En þetta var trúnaðarmál
með dollarana og tengdasoninn,
svo að það er ekki furða, þótt
Ragnari Guðmundssyni sé heitt
í hamsi útí Ásmund og þetta
dollaramál. Hvernig gat Ragn-
ar G. hefnt sín á Ásmundi?
Jú, Ásmundur sagði Ragnari
G. trúnaðarmól, sem gift kona
í söfnuðinum trúði Ásmundi
fyrir og mun hafa verið skrifta-
mál.
Ragnar bað þessa konu ásamt
Ásmundi og einu. vitni að koma
niður í Sparisjóð og þar varð
Ásmundur að játa brot sitt. En
vitnið var Gísli Guðnason.
Byggingarnefndin fékk ekki
að kjósa gjaldkera fyrir ofríki
Asmundar Eiríkssonar. Það var
maður í söfr.uðinum, sem vildi
gefa 50 búsundir, ef kosinn yrði
nýr gjaldkeri fyrir bygginguna,
en Ásmundur E. sagði: NEI, þó
að byggingarnefndin vildi þiggja
þetta með þökkum. Nú sjá allir
hvílíka óst Ásmundur E. hefur
á vini sínum Arinbimi Árna-
syni. sem búinn var" að hirða
á þriðja hundrað þúsund krón-
ur úr Guðskistunni, sem við
vitum um, auk þess sem aldrei
kemst upp. Svona hefur Ásm.
drottnað yfir söfnuðinum. Og
slíkt er vandlæti hans vegna
Framhald á 10. síðu.
Verði framhald vetrarstarfs
Sinfóníuhljómsveitar íslands
eins og fyrstu hljómsveitartón-
leikarnir á nýbyrjuðu starfs-
ári í fyrrakvöld gáfu fyrirheit
um er væntanlegt tónleikahald
hennar tilhlökkunarefni; hljóm-
sveitin skilaði hlutverki sinu
með prýði undir stjórn hins
nýráðna tékkneska stjórnanda
Jindrich Rohans, sem ber-
sýnilega er mikill kunnáttu-
maður og góður listamaður.
Einleikarinn, Michael Rabin
frá Bandaríkjunum; leysti sitt
verkefni einnig ,af hendi með
sérstökum ágætum svo sem
vænta mátti; engan ferðlúa
var hægt að merkja á leik
fiðlusnillingsins og lenti þó
flugvél sú, sem flutti hann
hingað til landsins, á Reykja-
víkurflugvelli um svipað leyti
og tónleikarnir í Háskólabíói
hófust, tveimur stundum eftir
áður auglýstan tíma! Til þess
að gefa Rabin meiri tíma til
skipta á ferðafötunum og kjól-
klæðnaðinum var það ráð tek-
ið að breyta röð tónverkanna
á efnisskránni. Fyrst var leik-
in sinfónisk svíta, Sheherazade,
eftir Rimsky-Korsakoff, mikið
og margskipt verk, í senn
hressilegt og áheyrilegt. Ágæt-
lega leikið af hljómsveitinni
þótt ekki væru allir kaflar jafn
vel slípaðir. Hið sama er að
segja um hin verkin tvö á efn-
isskránni: Karneval eftir Ant-
onin Dvorák og fiðlukonsert-
inn í e-moll eftir Felix Mend-
elssohn, eitt kunnasta og vin-
sælasta verk sinpar tegundar.
Á þátt einleikarans. Michaéls
Rabin, í flutningi konsertsins
er áður minnzt, en hann, Rohan
hljómsveitarstjóri og hljóð-
færaleikararnir allir vo.ru
hylltir lengi í lok tónleikanna
,af áheyrendum sem fyllt höfðu
hinn stóra og glæsilega hljóm-
leikasal.
Góður tónlistarflutningur víar
ekki hið eina sem fögnuð vakti
í fyrrakvöld; það var ekki síð-
ur ánægjuefni að sjá sinfóníu-
sveitina nú í fyrsta skipti full-
skipaða í hljómleikasal sém
sómi er ,að, þar sem olnboga-
rými hljómsveitármanna er
nægilegt, hljómburður í bezta
lagi hvar sem setið er í saln-
um og áheyrendasvæði að öðru
leyti til fyrirmyndar. Munú
hljómsveitarmenn ekki síður 6P
áheyrendur hyggja gott til tóili-
leikahalds í framtíðinni í hitf-
um nýja samkomusal. At
reynslu hins fyrsta tónleiká-
kvölds mættu forráðamenn H;á-
skólabíós þó læra ýmislegt settt
betur gæti farið; t.d. þyrfti áð
fjölga stúlkum við afgreiðslu
í fatageymslu og taka fyrir 0
starfsstúlkur hússins vísi i'í
sæti eftir að tónleikar eríl
hafnir; kemur hið síðasttaldfe
þó ekki eins^að-sök^-HáskólÍr
bíói og öðrum samkomuhúsumt
vegna þess að svampkenndur
Framhald á 7. síðu.
'A) — ÞJOÐVILJINN Laugardagur 14. október 1961