Þjóðviljinn - 12.12.1961, Blaðsíða 6

1
tUÓÐVIUINN
Óttfetandl: SaraeininKarflokkur alt»ýðu — Sðsíalistaílokkurlnn. — Hltstjórar:
Magnús Kjartansson (áb.), Magnús Toríi Ólaísson, 8igurður Ouðmundsson -
PréttaritstJórar: ívar H. Jónsson, Jón Bjarnason. — Auglýsingastjóri: Ouðgelr
Magnússon. — Ritstjórn, afgreiðsla. auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðust. 19
8íml 17-500 (5 linur). Áskriftarverð kr. 50,00 á mán. — Lausasöluverð kr. 3.00.
PrentsmiðJa Þjóðviljans h.í.
Misrétti og gerðardómur
tlíkisstjórnin hefur verið vöruð við því að ekki sé væn-
í*- legt til lausnar á flóknum málum og- viðkvæmum,
s^m varða kjaramál sjómannastéttarinnar, að be’rja þau
í gegn á Alþingi án þess að hlustað sé á, breytingar-
tillögur og ábendingar fulltrúa Alþýðusambands ís-
lands og alþingismanna, sem kunnugastir eru þeim mál-
um. Þær aðvaranir hafa komið s'kýrt fram í umræð-
unum á Alþingi um verðlagsráð sjávarútvegsins, -ríkis-
stjórnin hefur verið vöruð við að afgreiða löggjöf um
þau efni að illa athuguðu máli, en þar er tvimæla-
laust um mikið hagsmunamál sjómanna að ræða. Mál-
inu hefur verið flýtt óeðlilega í þinginu síðustu dag-
ana og engin tilraun gerð að ná ■ samkomulagi um
aðalágreiningsmálin. Þingmenn Alþýðubandalagsins og
e'innig þingmenn úr Framsóknarflo'kknum hafa varað
við þsirri tilhneigingu að halla á hlut sjómanna með
þessari lagasetningu og reynt að fá frám breytingar
ai augljósustu göllum frumvarpsins, án þess' að stjórn-
ajrliðið hafi látið sér segjast/
Kau atriði sem mestum ágréiningi hafá valdið eru
v| einkum tvö: Annað það. augljósa misrétti að ætla
dimtcikum sjómanna FÆRRI fulltrúa í verðlagsrað en
útgeríarmönnum, enda þótt vitað sé að sjómennirnir
glgi um helming >alls þess afla, sem á land kemur. Þetta
iiaisrétti var átalið þegar við 1. umræðu af þingmönn-
úm úr Alþýðubandalaginu og Framsókn, og meira að
Jégia líka af einum iTaaldsþingmanni, enda þótt það
,Jsjálfstæði“ entist ekki nema til anmarrar umræðu
ihálsins í gær, og þingmaðurinn (Pétur Sigurðsson)
liagði þá til ásamt öðrum þingmönhum Sjáífstæðis-
ÍÍokksins og Alþýðuflokksins áð þetta misrétti væri í
lög leitt. Hitt aðalágreiningsatriðið er það sama og full-
tjrúi Alþýðubandalagsins í undirbúnihgsnefndinni lagði
áherzlu á, að allt yrði eert til að ná náunvsrulegu sám-
komulagi í sjálfu verðlagsráðinu, en hinum bindandi
gerðardómi hafnað, sem stjórnarflokkarnir, vilja lög-
leiða. En stjórnarliðið mátti heldur ekki heyra nefnd-
ar breytingarlillögur um það.
F'ulltrúi Alþýðubandalagsins í sjávarútvegsnefnd
1 neðri deildar, Geir Gunnarsson, lagði áherzlu á
þetta í lok framsöguræðu sinnar við 2. umræðu málsins
í gær og sagði m.a.: „Ef ekki fást fram breytingar, a.
m.k. varðandi fulltrúatölu sjómanna í verðlagsráði og
svo varðandi gerðardóminn tel ég að frumvarpið verði
svo gallað að ekki sé unnt að samþykkja það. A því
gr hin brýnasta þörf að tryggj.a sjómönnum aðild að
fiskverðssamningnum, en sú ráðstöfun verður að byggj-
ast á jafnrétti þeirra við aðra fisksaljer.dur. Og á því
er brýn nauðsvn, að aflaverð sé ákvéðið'áður en vertið
hefst, og hvorki þurfi róðrar að fallá; niður vegna þess
iáð ósamið sé um fiskverðið né heldur að róið sé án
þess að samkomulag um verð hafi náðst, þv> að erfitt
mun siómönnum reynast að fá sann'gjarnt verð fyrir
þann afla sem þegar hefur verið dreginn á land, án
þess að vera verðlagður fvrirfram. Lög um verðlags-
ráð sjávarútvegsins gætu því vérið til bóta ef þau stuðl-
uðu að skilningi og sáttum milli þeirra aðiia sem verið
ér að forðast að deili, en til þess að slík lög nái til-
gangi sínum, má á hvóragan aðilann halla. Eins og
frumvarpið er úr garði gertv tel ég að það riái ekki
ýfirlýstum tUyangi. Misrétti sjómanna og útgerðar-
manna um fulltrúatölu í verðlagsráð stuðlar ekki. að
því að komizt verði hiá ágreiningi og gérðardómur
dregur heldur ekkí úrágreinirigi og stuðlar ekki að því
áð lögin nái tilgangi sínum. Gerðardómur er valdboð,
en ekki lausn á ágreiningi“. Sjómenn, munu fylgjast
ýel með afgreiðslu þessa máls og ekki láta sér lynda
að hlutur þeirra verði enn fvrir borð borinn af ríkis-
stjóm, sem alltaf dregur taum gróðabrallárá og afætna,
á kostnað vinnandi mianna. -— s.,
upp
andann
Þjóðsögur okkar Islendinga
herma svo írá, að það hafi
jafnan þótt vera guðlast af
verstu tegund, er galdramenn
leyfðu sér að nota hina heii-
ögu bæn, Faðirvorið, til stuðn-
ings myrkraverkum sínum, þ.e.
notuðu það til að ákalla sjálf-
an myrkrahöfðingjann. lsienzk
alþýða bjó til um þennan
verknað ta'shátt þann, sem ér
íyrirsögn þessarar greinar, og
hann mun ekki gieymást :með-
an íslenzk tunga er töluð.
1. desember — fullveld-
isdagur íslendinga
Liðin eru nú fjörutíu og þrjú
ar síðan ísiendingar fengu við-
urk'énnt 'fúilveidi sitt. Haíði
baráttan fyrir því staðið marga
áratugi undir óeigingjarnri for-
ustu beztu manna þjóðarinnar.
Óg til þess að halda minning-
unni sem bezt á iofti, var dag-
urinn gerður að þjóðhátíðar-
degi og aimennum hótiðisdegi.
Eítir 1944 féil hann að vísu í
skugga fyrir 17. júní, sem þá
var gerður að hinu.m eiginlega
þjóðhátíðardegi, en er þó enn
í huga þjððarinnar tíagurinn,
sem táknar hinn mikla sigur.
Það sem gerðist 1044, var
áframhald, sem enga sérstaka
baráttu þurfti til að fram-
kvaema. Svo vel hafði verið
haidið á þeim málum fyrir árið
1918.
Þessi þýðing 1. desember nei-
ur iika íullkomiega verið við-
urkennd fram að þessu. Marg-
ir helztu forustumanna í sjálf-
stæðisbaráttunni voru student-
ar. Þess vegna mun það vera,
að stúdentar háfa fengið nokk-
urskonar einkarétt til þess að
gera dáginn sérstakiega að sín-
um hátíðisdegi með því að
° ski'þu.ieggjá og stjó'rna- þeim há-
tíðahcldum, er opinberlega hafá
farið fram í naíni alþjóðar, og
þar með vera tákn um hugar-
far hinnar íslenzku þjöðarsálar
á þessum degi.
Að vonum hefur undirbún-
ingur og framkvæmd hinna
opinberu hátíðahalda tekizt
misjafnlega, og þá fyrst og
fremst eftir því, hve heils hug-
ar sá hópur hefur verið, er að
þeim stóð í hvert skipti. Þeg-
'sr'beet hefur tekizt hafa ýms-
ir færustu menntamenn þjóðar-
innar fengið þar tækifæri til
að sýna henni inh i heigidóm
sögu sinnar, auka skilning á
baráttu þeirra kynsióðá, sem
við eigum það að þakká áð
þjóðin leið ekki undir iok á
ýmsum undangengnurri hörm-
ungartímum, og beina hvatn-
jneurri til okkar, að glata ekki
okkar þjóðlega menningararfi,
sem hjá ölium þjóðum er
sterkasti þátturinn í viðhaldi
þjóðlegs sjálfstæðis.
Hver gaf heimild til
að breyta merkingu
dagsins?
Þótt ekki hafi áiltaf v'erið svo
ve’ á haidið m'eð að .halida í
heiðri þýðingu þessa dags og
þegar bezt tckst,- þá „hafði þó
enginri maður vogað sér í 42
ár að stinga ■ upþ á því að
breyta merkingu hans. Erigurn
virtist , hafa kornið tjl hugar,
að til ‘mála kæmi ;að afriema
hann sem iuiiveidisdag okkar.
Srm siíkur heíur hann verið
ha’dinn á hverju ári, þar til nú
fvrjr- minria en nránuði a'ð -»ú
frétt barst út,. í'rá. ..höfuðstöðv-
i'tn stúdentasamtakanna í Há-
slcóla fslarids, að " nú »skuli
breytt til, Þeím htuta. ísleqzkra
h'ukciastúdenta, serri * hátíða-
höltí.unum ráða á. 'því herrans
ári 1961, þykir pú -hin gamia
veniá úrelt og ákveður þ.ví að
’egg’á • hana . niOur: Þéssum
stúdentameirihiuta' þykir: nú
koTnið til scgunriar anriað við-
fangsefni, þjóðinni • nau.ðsyn-
legra til' umhugsúnar en fuil-
veldi og sjálfstæði íslands, og
skuJi það nú látið víkja úr
huga þjóðaririnar þennan fjöru-
líu ára gamia hátíðisdag. Þetta
nýja viðíangsefni er hin svo-
kallaða „Vestræna samvinna“
og þátttaka okkar í henni sem
nú virðist eiga að ieysa af
hólrni hið fjörutíu ára gamla
íu'lve’di.
Slíkur er boðskapur meiri
liluta verðandi nicnntamanna-
stéttár ísiands 1. desember
1961. Væri ieyfilegt að spyrja?
Hvar helur þessi stúdent.ahópm'
lengið leyfi til að koiivarpa
svo gjcii'samlega hinni tákn-
ræriu met'kingu dagsins?
Ódulbúiim boðskapur
um útþurrkun íslenzks
sjálf ^úeðis •
Boðskapur sá, sem þjóðinni
vaþ'fluttur gegn. um efiirlætis-
stofnun hennar, rikisútvarpið,
þennan umrædda dag, var líka
ú fulhi samfæmi við þessa
gagngeri'. stefnubreytingu. Áð-
ur fyrr var venja, að velja aö-
alræöpmann dagsins úr hópi
-• iremstu skólda eða mennta-
— maTina þjóðarinnar, . en aldrei
leitað, í hóp stjórnmálamanna.
Munu flestir hafa skilið það
svo, að með því skvldi trvggia,
að dægurþras stjórnmá’anna
blandaðist ekki inn í hátíða-
höld hans. heldur yrði hann
allsherjarhvatningardasur til
þjóöarinnar allrar, um að varð-
veila þann arf, sem aldamóta-
kynslóðin og fyrirrennarar
hennar létu ckkur í hendur. f
þess stað var nú valinn for-
sætisróðherra og formaður
stærsta stjórnmá’aflokksins, svo
sem til að undirstrika stefnu-
breytinguna. Og þegar svo litið
er á boðskapinn nónar, þá er
hánn í einu og öllu áróður fyr-
ir tvei mur málum, sem bæði
eru ódulbninn boftskapur um
úfþurkun íslenzks sjálfslaeöis.
Getur huríákið „Vest-
ræn samvinna“ réttlætt
hvað sem vera skal?
Þessi tvö atriði, sem boð-
skapur dagsins snerist u.m, voru
í fyrsta lagi Atlanzhafsbanda-
lasið og þátltaka fslendinga í
því, ásamt venjulegum fi>’’yrð-
ingum um að herstöðvar þess
-á ísipr'di væru bezta trygging
og ful’komnasta tákn u.m sjálf-
stæ’.i íslands, ng annarsvegar
;nm hið nýstoínaða Efnahags-
: bandaJag Evrcru, og væntan-
lega þátttcku fsJendinga í því.
Þetta er sí'van ka’Iað hinu fyrr-
nefnda fa’Jega orði „Vestræn
samvinna“ en bví, hugtaki virð-
ást nú vera æilað það h’utverk,
að leysa af hóimi siá’fsiæða
hugsun og dómgreind hjá
miklum þorra fslendinga eins
og hina gömlu táknrænu merk-
ingu 1. desember, sem fuilve’d-
isdags þjóðarinnar. Vestræn
samvinna á sýnilega að verða
það kjörorð, er réttlætt geti í
augum þjóðarinnar hvaða
verknað sem ófyrirleitnir
stjórnmálamenn telja sér henta
að framkvæma. Auðvitað getur
vestræn samvinna verið margs-
konar, bæði góð og ill. En
hér fer ekki milli mála um
hvaða tegund vestrænnar sam-
vinnu er að ræða.
Skal því litið á þessi tvö at-
liði nánar.
Vitnisburður um
utanríkiss.+efnu
Bandarík j anna
Fvrst skal vikið að At’anz-
hafsbandalaginu. Sífe’Jt er full-
yrt við okkur. að það sé ein-
göngu stofnað í varnarskyni.
Sania sagði Hitler um vígbúnað
Þjcðverja, þegar örast var unn-
ið að undirbúningi heimsstyrj-
aldarinnar.
Á vegum þessa banda’ags
hafa Bandaríkin nú hátt á
þriðja hundrað herstöðvar um
verö’d ó’’a, be:.nandi gapandi
byssi’JvjÖftum að þeim þjóðum,
er e) ki viJ’a lúta þeirra for-
ustu. Vilji einhver draga þessa
fr’lvrðiTigu í efa, skal hér Jeitt
vitni, og það ekki af lakara
taginu. .....
S'öJa vetrar 1958 var hald-
in a”c’ösJeg landhe’gisráðstefna
í Genf, önnur þeirrar tegundar.
AJHr fslondingar vita að ■ þar
var hart tekizt ú um. það. hvort
við gætu.rri samkvæmt a’hióða-
lögurp fært. úf okkar landhe’gi.
Hörðustu andslæðingar ■ okkar
þar voru einmitt hcfuðmáttar-
stójpar þéssarar marg’ofuðu
samv.innu,.,iBret’and og Banda-
ríkin. Forrrjaður bandarísku
sendinefndgrinnar á ráðstefn-
unni var Artbur Ðean, sá hinn
sami, og n(i er formaður þeirr-
ar bandarísku nefndar í Gen. «
er ljallar um bann- við kjjril
orkutilraunum. Hinn 2Ö. jári
sama ár, áður en ráðstéínai •
hófst, hafði hann viðtal við ut
anríkisrhálaneind Bandaríkja-
þings. Þetta viðtal var birt
blöðurn víðsvegar . um heim. i
því komst hann m.a. þánnig a< r:
orði:
„Sjóher okkar vill ein;
þrönga Iandhelgi og möguleg
er, til þcss aft; tryggja , sen
frjálsastar athafnir, siglingár o;
hernaöaraðgerftir á höfunum
án þess aö þurfa að sækj:
undir viökomandi ríkisstjórni
uni hcimildir í þeini efnuni.“
Aðspurður, hvers vegna sjó-
her Bandaríkjanna þyrfti á ö)!ú
þessu irjálsræði að halda, svar-
aði hann: .
„Vinir okkar eru víða' og á- ir
hrifasvæði okkar cru dreifð um
heim allan. HerskÍP okkar
þurfa því að geta farið hvert
se.m þau viljá, til þcss að þau
H sti framfylgt utanríkisstefnu
Bandaríkjanna.”
Það þarf ekki mörg orð til
skýringar á þessari yfir’ýsingu.
Hvað sky’di það vera, að lát.a
herskipailotann íramfylgja ut-
anríkisstefnu Bandaríkjanna
víðsvegar um heim? Æt]i það
sé ekki fyrst og fremst að ógna
iítilsigldum og jalnvel mútu-
þægum rikisstjórnum til að
láta bandaríska hernum eftir
herstöðvar að vi jd. SkyJdi , það
ekki einnig vera það, að leyfa
bandarísku fjármagni að at- ;
bafna sig eins og at’ðmönriu'rii
þeirra líkar og enn frerhur að
loia. bandarísku auðhringasam-
steypunum að eignast bróður-
part;. af nátlúruáuð’indum við-
kcmandi landa s.s. námur,
r’antekrur, o’iulindlr og því
líkt. Eru elcki hin svo nefndu
áhrifasvæði,. . sem samkvæmt
þessari yiir’ýsingu liggja um
heim allan, einmitt þau. lönd
þar sero svoria er óstatt? Það
vita allir, sem eitthvað hafa
kynnt sér nýlendusögu „irpperí-
Ásmundur Sigurðsson
aljsmans“ að þessu er einmitt
syona varið.
f Ijósi þessara sanninda er
líka iullskiljanleg samstaða
höíuðstólpanna tveggja gegn
hagsmunum ís’ands í landhe’g-
ismálinu, Bretland þurfti sem
minnsta landhelgi, tiJ að geta
rúið íslenzk fiskimið upp í
landsteina, eins og þeir háfa
iengið að gera í rneira en hálfa
c’d, og Bandaríkin þurfa líka
jafn litJa landhelgi til að geta
látið herskipatlota sinn fram-
fv.’sia bessari þokkaJegu utan-
ríkisstefnu.
Smáþjóð leyfist ekki að
sýna sjálfstæðisvilja
TiJ þess að ha’da vörð um
sv-ona aðstöðu stórveldanna er
Natö stofnað. Og það er engin
■tiJViljun, að þegar gerð var al-
•yarlepasta tilraunin til að
tryggia efnahagslega framtíð
v'axandi ísJenzkrar bjóðar í
þéssu Jandi, sem nokkurntíma
hefur verið gerð, þá rákum við
oV’ ur einmitt svo heiftarlega á
betta afsprengi vestrænnar
samvinnu, að ánnað þeirra
Framha’d á 10. síðu.

Okkar
Björn Th. Björnsson:
Á Islendingaslóðum í
Kaunmannahöfn,
Heimskringla, Reykjavík
1961.
•
Það má kannski meta m.ér til
purkunafleysis að gera bók
þessa a,ð: umtalsefni. Ég hcí
aldrei dva’ið nerna fáeina daga
í fcorg’nni við sundið og er í
rauninni ekki kunnugri örlög-
um þeirra manna, sem hún
hermir frá, en al.’ur þorri fs-
lendinga er.eða ætti að minnsta
kosti að vera.
Kaupmannahöfn var í hartnær
fimm aldir höfudborg íslands.
Þaðan runnu flestir þeir
straumar, sem dýpst spor mörk-
uðu í sögu okkar. Þaðan kom
valdið, sem steypli innlendum
yfirráðum algérlega af stóli.
Þaðan komu forordningarnar,
sem skipuðu fyrir um verzlun-
areinokun, stéradóm og hvers
konar áþján aðra, en þar hóf-
ust einnig hinar fyrstu tilraun-
ir til-þess að vái-pa áf þjóðinni
aldagamalli áþján. í augtrm ís-
lendinga ; var Kaupmannahöfn
löngum -sá umheimur, sem tók
við, þegar, landsteiriuhurri sleppti.
Kannski var borgin í enn r’k-
ara mæli höfuðbórg íslendinga ■•
cn nokkru sinni Dana sjálfra,
sem alltaf áttu víðari útsýn og
opnari glugga út til samtíðar
sinnar én við. íslendingum var
löngum íéð ein 'smúga. í þá .átt-
ina. bg það var Kaupmanna-
höfn . Engin furða, þó að staðúr
þessi yrði íslendingum. minnis-
stæður og svo háleitur í aug-
tra þeirra. að .menn uxu jafn-
vel aö virðingum í eigin ausum
og annarra, ef þeir áttu nokkra
dvöl í þræ’akislum og tugthús-
um svo góðfrægs staðar. Enn í
dag ríkir Kaupmarinahöfn i
hn’tum tsTéndiriga ofár öðrum
borgu.m og seiðir fastást til sín
husa þeirra. :•
B.iörn Th. Björnsson listfræð-
ingur hefur nú tekið sér fvrir
hendur að leiða okkur um forn-
ar og nýjar s’óðir fs’endinsa í
þessari ágætu borg. Hann íylg-
ir cV.kur utn borgina þvera og
endi’anga, ekki aðeins eins og
hún er í dag, heldur Jeiðir hann
okkur á vit löngu horfinna tíma
og kynslóða. En hvar sem leiðin
liggnr, reltumst -við á snor ís-
lendinga, og þó þau verði ekki
ö’) rakin til enda og margt .sé
á buJdu um einstök atfiði, býð-
ur Iesandanum:í giun vi<5 hvert
elnhvern tíma
fétíháL iað hér. háfi .íslqjizkar
örlagadísir
spunnið vef sinn.
Björn gengur . með okkur og
sýnir okkur Háskólann, Garð og
Árnarafn, ekki. aðeins í . sinni
núverancli rrivnd, heldur einn-
ig í gerfi Jiðinna alda. Á Garði
virðast íslen7kir stúdentár
hvgrfa oftar t.il flöskunnar en
góðri Jukku ■ s’ýrir, én uppi í
S’va’aturni situr Jón Órunn-
víkinsur og bograr klæðafár
o.g- a.’Js’aus ,í ku’danum yfir
máðunr-Ðg bJpkkum skinnblöð-
um : Árriésafhs, en. þaðan er,
hélöið riiður á Próvíártlgárðinri,-
þar sem enn er setið yfir þess-
um sömu skinn.blöðum í hlýj-
«m og sæmilega vistlegum
húsakvnnum með a’lan,. véla-
koet nút’mans við •höndiha, ef
ta.kasf mætti að lesa eitíhvað,
sem hlnöm reyndist ókleift. Við
stö’drum við Frúarikólann
gamla' og sjáurn Hallgrím Péti
tirs«on gariga bar inn í hópi
ské’acveina, litum síðan • inn :
Fi-úarkirkjuna, þa-r sem Guð-
.hrandur .ÞorJáV"c,on. Brynjölfu'r
SýRÍnSjSptr og Jön Vídalíp voru
v'gðir biskupsvigslu. Okkur er
l'ylpt ; á staðina þar sem hús
•þeirra ' Asa&. Magnússoiiar - og-
Koparstunga af Kóngs-
ins nýjatorgi nm 1700.
Charlottcnborgarhöll er •. -■ -•• .. ammr-i:•:...•„ .-i sígss!*
i baksýli. ” ' ' -
Jóris Eiríkssonar stóðu endur
fyrir löngu, og við komum heim
til Baldvins Einarssonar, sem
er í óðaönn að rita Ármann á
alþingi,-gcngum við hjá Kon-
ráði Gís’asyni, sem er að rita
furðulegan sarnsetning, sem
hann ætlar að senda vini sin-
um Jónasi Hal’grímssyni, og
Jjúkum ferðinni með því að
heimsækja Jón Svgurðsson, sem
- vafa’aust er eitthvað að bjástra
eins og hans var vandi. Ekki
ér 'úr vegi að Jíta inn í húsið,
þar •• sem Jónas Hallgrimsson
hrasaði í stiganum og fótbrotn-
aði.
Um þessar götur gengu þeir
Sigurður Bxeiðfjörð, Grímur
Thomsen, Gröndal, Gis’i Bryn-
jclfsson. og Stoingrímur Thor-
steinsson, þarna bjó Jóhann
S-’gurjónsson, meðan hann rit-
aði FjaJla-Eyvind' á íslenzku
. með aöstoð Gunnars Gunnars-
sonar og hcr. var Guðmundur
Kamfcan veginn.
Við skoðúrn , Rláturn, en þar
sátu þeir Jón Jndíaíari og Guð-
’trmndur Andréss-on - fangnir.
Guðmundur var „ólempið
brotahöfuð“ og leyiði sér jafn-
vel að efast um sjálfan sið-
gæðisgrundvöll .þjóðar sinnar,
■stóradóm. Enn eigum við eftir
að skoða Brimarhó’m, Stokk-
húsið og Rasphúsið, sent
kannski voru þær stofnanir,
sem íslendingum voru gjör-
kurmastar. Eftir slika för veitir
ekki af að líta inn í öldurhúsin
og heimsækja kjallara Kristin-
ar Doktors með Jóni Indíafara
og Kristínar . Pils' keldu með
Eii'í.ki frá Brúnum. Og því ekki
að líta inn í . „kvennabúrin“
í Hólmsinsgötu og fá ögmund
Sigurð-sson til leiðsagriár. Slíkár
göngur hafa Víst margir íslend-
ingar braJ’að fyrr og síðar.
Újörn fylgir okkur ,út • ,á
Löngubrú, iþar sem Jón Eiríks-
son stígur kvöld eitt siðla vetr-
ar út úr vagni sf.num, crþreýtt-
ur og bugaður af Jangri baráttú
fyrir vonlitlum málstað þjóð-
ar sinnar, og varpar sér í vatn.r
ið. '-Gengið er að borgarpíkjun-
um sem oftár éif skyldi urðu
hipzta athvarf landans, þegar
fokið var í öll önnur skjól. f
fangagrafreitunum og í kirk.iu-
g^i’ð’im borgarinnar bar fjöldi
Is’endinga beinin. Við slaðnæm-
umst hiá viðhafnarlitlum gröf-
um nckkurra þeirra, en verð-
úm cftast að láta okkur nægja
þá vitneskju eina, að einhvers
staðar bér undir fótum okkar
... eru mo’dir sumra þeirra manna,
sem íslenzk saga á dýrasta.
Þannig er Kaupmannahöfn
borg mikilla íslenzkra örlaga.
Að lestri bókarinnar loknum,
verður okkur lióst, hve lengi
og víða leiðir l-lendinga hafa
leg’.ð um þessa borg, og hversu
érindin hafa verið margvísleg
• ekki s’ður en erindislokin. Okk-
ur skilst betur en áður, að
Kaucriannahöfn á og hlýtur að
eiga önnur og meiri ítök í hug-
um okkar en aðrar erlendar
borgir.
Frásögn Biörns ér lifandi og
bráðskemmtileg. 1 frásögn hans
rifiast upp f.iölmargar skyndi-
myndir, sem bera fyrir augun
Stundarkorn, en víkia svo fyrir
nýium myndum. Þannig er
, frásögnin bókina á enda.
Hana prýða fiö’mar.gar ágætar
mvndir af íslenzkum sögu-
' stöðum í Kaupmannahöfn. Við
mýndaval þetta sakna ég þess,
að myndimar eru aJIar ný.iar.
vafalaust gerðar fyrir útgáfu
þessarar bókar. Nú er það svo,
áð til e’r miki’l fjc’di gamalJa
•mynda af bænum, og hefðu
" •S'imar beirra fært okkur nær
•sögusviAtmi, en fcesrar mvndir
. . .gera. þó að góðar séu út af fyr-
ir sig.
Haraldur Sigurðsson.
0) — ÞJÖÐVILJINN — Þriðjudagur 12. desember 1961
Þriðjudagur 12. desember 1961 — ÞJÓÐVILJINN —
i7\