Þjóðviljinn - 18.01.1962, Page 10

Saga am bandamann
Framhald af 4. .síðu
stjórnin samninginn við Sovét-
ríkin. Síðan var gerður sérstak-
ur samningur við Anglo-Iranian
Oil Company urn vinnslu á olíu
í Norður-Iran.
• Um lýSrreði
Eins og ég sagði fvrr í grein-
jnni hefur nútíminn gengið í
garð í Iran. Og það er mikið
um lýðræði í nútímanum. Og að
s. iálfsögðu hefur Iran ek.ki ,,far-
ið varhluta" af lýðraéði. T.d. er
þing í Iran og kosið er til þings-
ins í kosningum, þar sem kosn-
ingaréttur er almennur.
Við skulum ekki reyna að
gera lítið úr lýðræði og þing-
ræði í Iran. Alls ekki. Þingið
hefur oft verið mjög þýðingar-
mikil stofnun. Þannig var það
t. d. þjóðþingið, sem kaus Riza
Khan keisara árið 1925. (Riza
Khan hafði gert stjórnarbylt-
íngu skömmu áður). Eins var
það þjóðþingið, sem samþykkti
áfsetningu Riza Khan árið 1941.
öllum er ljóst, að þetta þing-
ræði gerir Iran fullgildan með-
lim hins frjálsa heims.
• Mossadekk
og olían
En árið 1950 tók þingræðið í
Iran óheppilega stefnu fyrir
hinn frjálsa heim. Meirihluti
þingmanna fór að amast við
starfsemi enska olíufélagsins.
og árið 1951 verður Mosodekk
forsætisráðherra, og stefna hans
er þjóðnýting olíuiðnaðarins.
Brezka Verkamanaflokks-
stjórnin, (sem þegar hafði þjóð-
nýtt allt mögulegt tap í Bret-
landi), mótmælti auðvitað harð-
lega þessum glæp gegn frið-
helgi einkaréttarins. Banda-
ríkjastjórn tók í sama streng.
Bann var sett á kaup á iranskri
olíu. Brezk og bandarísk olíufé-
lög stóðu þá sameinuð. Afeið-
ingar alls þessa voru miklir
f járhagsörðugleikar Irans.
Bandaríkin eru sáttfús þjóð.
Einkum er stjórn Bandaríkjanna
óðfús til að bera sáttarorð milli
ríkja, þegar annað þeirra er
nýlenduveldi. Sumum finnst
þetta hlutverk Bandaríkja-
stjórnar minna dálítið á apann
sem átti að skipta ostbita og
át hann sjálfur. En mönnum
finnst svo margt.
Truman, fyrrverandi forseti
Bandaríkjanna, kom því með
málamiðlunartillögu. í stað
Anglo-Iranian Oil Company
skyldi koma nýtt félag og hiuta-
bréf þess skyldi skiptast milli
3ja aðila: Irans, brezkra olíu-
félaga, óg til að bera sáttarorð
á milli, — bandarískra olíufé-
laga.
En laun heimsins eru van-
þakklæti. Ekki var nóg með að
ríkisstjórn Mossadekks hafnaði
þessari ,,málamiðlun“, heldur á-
sökuðu brezkir aðilar Banda-
ríkjastjórn um að starfa gegn
brezkum hagsmunum. Við þess-
ar aðstæður varð Bandaríkja-
stjórn auðvitað að grípa til
nýrra bragða.
® Fandaríkjastjórn
kemur þingræð-
mu inn á rétta
braut
C.I.A. (Central Inteligenca
Agency) hóf feril sinn á stríðs-
árunum i Bandaríkjunum. Ef
skilgreina ætti hlutverk þeirr-
ar stofnunar er þessi skilgrein-
ing nægileg: Njósnir og undir-
róður crlendis.
Þótt kalda stríðið hefði stað-
ið í all mörg ár 1952, var C.I.A.
ekki nærri eins voldugt þá eins
síðar varð. Það var enn þá eins
og iítið peð við hlið F.B.I., —
bandarísku leyni.lögreglunnar.
iNúna, þegar C.I.A. er orðið
ríki í ríkinu og starfar og tek-
ur stjórnmp.laákvarðanir án
samráðs við forseta Bandarík.j-
anna, þykir gömlum starfs-
mönnu.m gaman að tala um þá
daga, þegar þeir voru að vinna
sig upp úr því að vera bæði
fáir og smáir. Einkum minnast
þeir þá uppreisnarinnar í íran
með sérstakri hlýju.
Já, C.I.A. tekur það skýrt
fram að það skipulagði upp-
reisnina gegn stiórn Mossadekk
í íran árið 1952. Það veldur
mikilli hneykslun ef einhver
heldur því fram að einhver
annar hafi átt þar hlut að máli.
Uppreisnin var algerlega verk
C.I.A. Hún var hinn mikli próf-
steinn á C.I.A. stóðst prófið með
með prýði..
Já, C.I.A. stóðst prófið með
mikilli prýði. Herinn gerði upp-
reisn og Mossadekk var steypt
af stóli. Allt var þetta gert „til
að bjarga hinum ástsæla, unga
keisara." Múhameð Riza Pah-
levi. Hann hafði staðið í nánu
sambandi við C.I.A.. Þegar búið
var að drepa eða fangelsa
helztu stuðningsmenn Mossa-
dekks var olíufyrirtæki ríkis-
ins leyst upp og nýtt félag
var stofnað. Bandaríska olíu-
félagið Standard Oil Company
er stærsti hluthafinn. Lýðræð-
inu.. keisaradæminu og olíunni
í Iran var borgið.
(Framhald.)
Þjóðviljann
vantar unglinga til blaðburðar um
Laufásveg og Norðurmýri.
Afgreiðslan, sími 17-500
Til sjós og lands
Egill Hallgrimsson í Slippnum
kaus nýlega við stjórnarkjör í Sjómannafélagi Reykja-
víkur. — StarMndi s'cmenn, kosið er alla virka daga frá kl.
f 10—12 og 3—6 í skrifstcfu SR, Hverfisgötu 8—10 Kjósið lista
f starfandi sjómanna, E-listann.
í X B-listi.
Indónesíustjórn
á skyndifundi
DJAKARTA 17/1 — Súkarno
forseti boðaði stjórn sína á
skyndifund og sátu fundinn einn-
ig yfirmenn hers og flota og
herforingjar þeir sem falið hef-
ur verið að stjórna frelsun vest-
urhluta Nýju Gíneu. Indónesíska
flotastjórnin segir að árásin á
tundurskeytabátana hafi verið
gerð á rúmsjó, langt utan land-
helgi Nýju Gíneu, og að Hqllend-
ingar hafi skotið að fyrra bragði,
enda hafi bátarnir ekki verið
búnir öðrum vopnum en loft-
varnabyssum.
M.s. Esja
vestur um land í hringferð hinn
21. þ. m.
Vörumóttaka í dag til Patreks-
fjarðar, Bíldudals, Þingeyrar,
I Flateyrar, Súgandafjarðar, ísa-
fjarðar, Siglufjarðar, Dalvíkur,
Akureyrar, Húsavíkur, Kópaskers,
Raufarhafnar og Þórshafnar.
Farseðlar seldir á föstudag.
Finnland
Framhald af 12. síðu.
persónulegan sigur í þessum
kosningum og engum dettur í
hug að eigna Bændaflokknum
þaö fylgi sem hann fékk. Á það
er t.d. bent að í Helsinki hafi
Bæn'daflokkúrinn.: aldrei íengið
nema nokkur hundruð atkvæði
og Kekkonen hafi sjálfur ekki
fengi.ö þar nema 4.500 atkvæði
í síöustu forsetakosningum, en
nú fékk hann þar um 94.000.
Telja má víst að Kekkonen
verði kjörinn forséti strax í
fyrstu lotu, þegar kjörmennirn-
ir koma saman 15. febrúar, 145
af 300 kjörmönnum eru beinir
stuðningsmenn hans. Borgara-
flokkarnir hafa 53, sósíaldemó-
kratar 36, flokksbrot þeirra 2, en
Lýðræðisbandalagið 64.
Enda þótt önnur viðhorf komi
til greina í forsetakosningum en
í almennum þingkosningum, eru
úrslitin nú nokkur vísbending um
hvernig fara muni í þingkosn-
ingum sem standa fyrir dyrum.
Kosið verður til þings dagana 4.
og 5. febrúar.
Trúlotanarhrlnglr, stein.
hringir, hálsmen, 14 ox 18
karata.
Alsír lýst í
umsátursástand?
PARÍS 17/1 — De Gaulle forseti
boðaði í kvöld að lýst yrði um-
sátursástandi í Alsír ef hryðju-
verkunum linnir ekki. I dag urðu
þar blóðugar óeirðir í Algeirs-
b'org, Bone og Oran og munu
a.m,k. tíu hafa fallið. 1 gærkvöld’
sprengdu fasistarnir í OAS
plastsprengju í íbúðarhúsi Serkjas
í Oran og létu tíu manns lífið.
Serkir svöruðu með því að
I kveikja í frönsku verzlunarhúsi.
VarÖbargsmenD
Framh. af 1. síðu.
oddur Guðmundsson skáld, Lúð-
vík Kristjánsson rithöfundur,
Guðmundur Kjartansson jarð-
fræðingu.r, Guðmundur Böðvars-
son skáld, Páll Kr. Pálsson org-
anleikari og Eiríkur Smith list-
málari.
Fundarstjórn Guðmundar var
í heild ákaflega fróðleg sýni-
kennsla í vestrænum lýðræðis-
stj órnarháttum.
Af hálfu hernámsandstæðinga
töluðu: Jónas Árnason rithöfund-
ur, Björn Þorsteinsson sagn-
fræðingur, Markús Þorgilsson
sjómaður, Ragnar Arnalds, Ei-
ríkur Pálsson skattstjóri, Gísli
Gunnarsson kennari. Var gerður
góður rómur að máli þeirra og
greinilegt að þeir töluðu. fyrir
munn meirihluta fundarfólks.
Ragmennska Varðbergsmanna
í fundarlok mun lengi uppi og
verða þeim til ævarandi
hneisu, enda var lágt á þeim
risið í fundarlok þó þeir reyndu
eftir mætti að baula í sig kjark.
Skylt er að geta þess að lokum,
að Helgi Jónsson, forstöðumaður
Bæjarbíós, gætti fyllsta hlutleys-
is þegar hleypt var inn, og var
framkoma hans í alla staði óað-
finnanleg.
Nánari fréttir af fundinum eru
á 3. síðu.
Ráðskona
óskast aö verbúð okkar í Hafnarfiröi.
Upplýsingar í síma 50165.
Hafnarfiröi.
JÖN CÍSL4S0N SF.
UTSALA-ÚTSALA
^ ___ _ _ __ __ ,, ,__
í TOLEIíöiÚÐEL HERRASKYRTIJR 9NUM frá kr. 75.00
HERRABUXUR (nælon) — — 250.00
HERRABLÚSSUR (nælon) — — 250.00
DRENGJABUXUR (nælon) — — 150.00
ÐRENGJASKYRTUR (nælon) — — 75.00
DRENGJABLÚSSUR — — 150.00
TELPUBUXUR — 150.00
BARNANÁTTFÖT — — 35.00
GÓLFKLÚTAR — — 10.00
HANDKLÆÐI — — 25.00
NÆRFÖT — SOKKAR — SOKKABUXUR o. m. fl.
efni í mmmiúik á kr. 95.—
TOLEDOBÚÐIRNAR
Fischersundi, Langholtsvegi og Ásgarði.
VS W&nrt/iMHMfðt óezt
110) -
ÞJÓÐVILJINN — Fimmtudagur 18. janúar 1962