Þjóðviljinn - 15.03.1962, Síða 6

jþlÚÐVILJINN
Qtnftnðl: BftntlnlnKsrflokkiir tlfiýðt — BðBlalfstaflokkurfnn. — Rltitfðrtn
HaKnúa Kjartansson (áb.). Magnús Torfl Ólafsson. SlgurSur OuSmundsson. -
Frittarftstfórar: ívar H. Jónsson, Jðn BJarnason. - Augjýalngastjórt: GuBgtlr
Magnússon. - Rltstjórn. afarelSsla. auglýsfngar, prentsmlSJa: SkólavSrSust. 1«.
■<—i 17-500 (5 lfnur). AskrlftarverS kr. 55.00 á mán. — LausasöluverS kr. 3.00.
PrtntsmlSJa ÞJóSvUJans bX
Vinnuþrælkunar krafizt
Burgeisarnir svonefndu eru að færa sig upp á skaftið. Þeir
telja nú tíma kominn til þess að ganga á fund Alþingis
og krefjast afnáms vökulaganna, að því viðlögðu að togara-
útgerð leggist að öðrum kosti algerlega niður á íslandi!
Þeir krefjast þess að vinnutími verði lengdur fram úr öllu
hófi á togurunum og vinnuþrælkun íslenzkra sjómanna auk-
in að miklum mun. Þeir krefjast þess að fækkað verði um
nokkur hundruð manns á togarafloteanum íslenzka, og þeim
mun meira lagt af vinnu á þá háseta sem eftir verða. Og
aðalmálgagn Sjálfstæðisflokksins og ríkisstjórnarinnar, Morg-
unblaðið, birtir tafarlaust ritstjórnargrein, þar sem ymprað
er á enn meiri hásetafækkun á skipunum en útgerðarbur-
geisarnir þorðu að koma með til Alþingis, og af hálfu Sjálf-
stæðisflokksins varar Morgunblaðið verkamenn og sjómenn
við því, að vera of fastheldnir á þá vinninga í kjarabarátt-
unni, sem unnizt hafa í meira en hálfrar aldar baráttu.
Það er ekki rismikil antvinnurekendastétt, togaraburgeis-
arnir íslenzku. Opinber framkoma þeirra hefur löngum
imarkazt af hroka og skilningsleysi gagnvart sjómönnum og
verkalýðshreyfingu öðrum þræði, en að hinu leytinu af bar-
lómi og væluhætti og áróðri sem miðað hefur að því að láta
almenning vorkenna þeim hvað þeir græddu lítið. Af þeim
barlómi og væluhætti hefur orðið sá árangur, að flestir tog-
araburgeisanna hafa löngum verið á ríkinu og ríkisbönkun-
um, háldið uppi af opinberu fé vegna pólitískrar spillingar.
Það hefur orðið mikið sport á Islandi að skipuleggja gróða-
félög og hvers konar arðránsaðstöðu til að drekka gróðann
úr sjálfri útgerðinni, svo hann hefur ekki fengið að koma
þar reikningslega fram, en togaraburgeisarnir hafa líka ver-
ið uppistaðan í gróðafélögunum sem drukkið hafa arðinn af
sjálfum fiskveiðunum, svo þeir hafa grætt engu að síður, en
verið á ríkinu samt með útgerðina.
Þorsfeinn frá Hamri
If
AÐ TRÚA STÁLI
ff
í skemmtilegri minníngabók
Indriða skálds Einarssonar sér
þess víða greinileg merki að
höfundurinn ber í brjósti sér
ríkulegar þrár til herskapar. t
þeim hlut minnínganna er
greinir frá veru hans í Kaup-
mannahöfn á nám-sárunum, seg-
ir hann við árið 1873, um það
leyti sem hann tekur heimspeki-
próf:
„Mig hafði langað til að ganga
undir fyrirliðapróf í landherinn;
öll hermennska var mér hun-
ang, en hætti við það fyrir þá
sök, að íslendingar voru svo
„rauðir“ í pólitík í þá daga, að
ef ég ætti að berjast, þá yrði
það heldur á móti Dönum en
með þeim. Það var þröskuldur-
inn fyrir mér, sem ég gat ekki
stigið yfir“.
Á stöku stað getur Indriði
einnig um hæfileika sína til
herforystu. Við að rekast á slík-
ar hugleiðíngar í endurminníng-
um bregður manni þó ekki átak-
anlega í brún, hafi maður það
hugfast hve mjög skoðanir
mannaá hemaði í þann tíð
lituðust ímynduðum glæsibrag:
annarsvegar þeim rómantíska
frægðar- og dreingskaparljóma
sem gagnrýnislaust og af góð-
um hug, orðgnótt og listfeingi
var brugðið yfir morðastarfsemi
á víkíngaöld:
„Una sigri þú skalt, og ei
sverðlausum hal
griða synja; ver mæringum
jafn.
Bæn er Valföður barn, heyr
hins bliknandi rödd,
ella bregzt þér ei varmennsku
nafn--------------------“
hinsvegar innblásnu kjörorði
sem á morgni. bessarar umbreyt-
íngaaldar h.ljómaði í ræðum
og ritum: strið fyrir föðurland-
landið (með þá kenníngu að
meginmáli að landvinnínga-
styrjaldir væru yfirleitt háðar
með hag fósturjarðarinnar og
almenníngs fyrir brjósti). Það
er í sannleika sagt ótrúlegt hvað
menn — og þeir hámenntaðir —
gátu og geta enn látið sér um
munn fara ef málstaður dauðra
eða lifaridi stríðsgarpa hefur
reynzt í veði. Skömmu eftir
aldamótin 1900 laust þeirri hug-
mynd skýndilega ofan í kollinn á
doktor Helga Péturss að landar
hans níddust óþarflega mikið á
minníngu Sturlu Sighvatsson-
ar. Hann tók sér því fyrir hend-
ur í Skírni 1906 að bera í bæti-
fláka fyrir illvirki Sturlu í
hverri mynd sem þau annars
koma okkur fyrir sjónir; til
dæmis að taka segir hann þar:
„Svo ófagrar sem eru aðfarir
Sturlu við Órækju Snorrason,
þá er 'þeim líka talsverð bót
mælandi11, og síðan bætir Helgi
við nokkrum athuga-semdum
um iILsku og níðíngsskap Ó-
rækju, sem Sturla hafi óhjá-
kvæmilega orðið að beita hörðu
gegn, og finnur öllu afsakanir;
hann drepur á það er Sturla
flutti Órækju í hellinn og skip-
aði að stínga úr honum augun,
og bætir við: „en ekki fylgdi
þeirri skipun meiri alvara en
svo, að Órækja sá jafnt síðan
sem áður. önnur meiðsl voru
ekki gerð nem'a til hálfs“ (!)
Ef einhver ekki þekkir söguna,
má taka fram að þes-si „önnur
meiðsl“ voru vönun, svo ekki
er að furða þótt Helga þyki á-
stæða til að dá miskunnsemi
Sturlu Sighvatsson^r! Til sér-
staks gildis fyrir Sturlu telur
har.n annars það hve mikið
glæsimenni hann var — og að
stórhugur hans var slíkur að
hann ætlaði sér að verða kon-
úngur yfir íslandi. Verstu yfir-
sjónir Sturlu telur hann hins-
vegar það að hann ekki drap’
Gissur Þorvaldsson við Apavatn,
en skýringu á því vantar ekki:
Sturla átti nefnilega svo hágt
með að vega menn óreiður.
í upphafi minntist ég á þá
hernaðarþrá sem fram kemur' í
minníngum Indriða Einarsson-
ar. En það er ekki fyrr en með
lýsíngu hans á aldamótanóttinm
sem manni bregður ónotalega. ‘
Þar segir:
„Ég hafði gert mér í hugar-
lund, að nýárssólin 1901 mundi
að einhverju leyti skína á ís-
land endurvakið. Ég lá í gall-
steinum um nóttina og hafði
verið veikur. Allt fólkið mitt
bjó sig út og skildi eftir hjá
mér Ijós, og yngsta barnið,
Gunnar, var lagt í rúmið á
móti mér. Hitt fór með tölu.
Ég heyrði hringt til messu kl.
11.45. Guðsþjónusta var haldin
í dómkirkjunni kl 12. Svo var
leikið í lúðra á Austurvelli.
Reykjavík bjó sig til að taka
á móti 20. öldinni. Ég vissi allt
utan að mér, því úr rúminu
gat ég ekki komizt. Að síðustu
heyrði ég 3 fallbyssuskot úr
púðurskessum, því að fallbyss-
ur voru ekki til. Þá fannst
mér fyrst, að eithvað hefði
verið gert til að fagna alda-
skiptunum, því eftir 1346, í bar-
daganum við Crecy, þegar þær
fyrsta skipti létu til sín heyra,
hafa þær valdið meiri umskipt-
um í h’fi þjóðanna en flest ann-
að. Fyrst fallbyssurnar höfðu
sungið með í hljómleikunum,
þótti mér h'klegt, að eitthvað
gæti borið við á fyrri hluta 20.
aldarinnar. Ég hresstist ákaflega
við það“.
Svo mörg eru þau orð. Skáldið
bíður áramótanna, vonar að þau
skíni á Island endurvakið
Ýngsta barn hans liggur hjá
honum í herberginu; hann heyr-
ir hríngt til messu og leikið 1
lúðra, — en allt kemur fyrir
ekki-----unz hann heyrir fall-
byssuskot, og hressist ákaflega
við það.
Við getum víst öll samsinnt
iþví að púðurskessurnar súngu
það satt inní eyrun á Indriða
Einarssyni, að eitthvað yrði við-
iburðasamt á fyrri hluta aldar-
arinnar.
Indriði Einarsson var einn af
okkar afbragðsmönnum. Og
sama gilti um hann sem marga
aðra: að samfara þessum gyllta
hernaðaranda var oft einlæg
ættjarðarvinátta. En innihald og
eðli vopnaburðar þekkti hann
ekki af raun.
Og hversvegna skyldum við
taka að okkur hlutverk vand-
lætarans gagnvart fólki sem
varla var kleift að sjá fyrir sér
vopnaburð nema í hillíngum og
komið er undir græna torfu
fyrir áratugum? Nú hefur okk-
ur verið sýnt framaní hinn við-
burðasama fyrri hluta 20. ald-
ar, nú höfum við spumir af eða
höfum lifað tvær heimsstyrjald-
ir, banadægur tugmilljóna
karla, kvenna og barna í eyð-
íngarverum, loftá.rásum ellegar
frammifyrir fallbyssum; og
hlustum nú daglega á hrylli-
fregnir um kjarnorkuspreing-
íngar, pyndíngar og morð á
morð ofan. Sjálf höfum við
raunar enn borið gæfu til að
sleppa viA bessa h’'|rlarleiki, —
en er útséð um það?
Að feinginni hugmynd um
hermennskuna í verki er það að
takmörkuðu leyti fyrirgefan-
legt, er menn láta heillast af
orðum ein-sog sverð, fallbyssa.
hernaður, finna í þeim önnur
lítt höndlanleg hugtök einsog
tign og jafnvel göfgi; raunar
því að eins fyrirgefanlegt að
litið sé á dómgreindarleysi og
fáfræði sem sjálfsagðan og á-
gætan blut.
Spurníngin er því hvort um
er að kenna dómgreindar-
skorti eða einhverju öðru verra,
að menn véluðu okkur í banda-
lag sem hefur hernað og styrj-
aldaráróður að meginmarkmiði,
veitir nýlendu- og kynþáttakúg-
urum vemd sína og blessun
meðan slíkir una sér við útrým-
íngu fórnarlamba sinna, banda-
lag sem veitir öflugt brautar-
geingi forsprökkum og spor-
geinglum þeirra hinna sömu og
hrundu heiminum í heimstyrj-
öldina síðari. Þess er skammt
að minnast, er það ríkið sem
hæst er ákallað sem höfuðvígi
ög paradís vestræns frelsis ell-
egar þá hjarta Atlantshafs-
bandalagsins, fór með vopnum
að litlu eyríki í nágrenninu;
og sökin var val eyjarskeggja
um stjórnarhætti. Erindrekar
vestræns frelsis hafa lýst því
yfir að helztu stuðníngsmenn
þessa rómaða frelsis séu menn
á borð við Tsjombe, og um leið
er það útrætt mál; hver hefur
til síns ágætis nokkuð, og þess-
um nægir að véra hlynntur
vestrænum ríkjum. Sama máli
gegnir um allar þær styrku
stoðir bandalagsins sam hafa
tileinkað sér múgmorðstækni
þýzkra nazista. Og ekki ber
á því að vestrænt frelsi skadd-
ist neitt.
Við hernámsandstæðíngar
andæfum þessum firnum. Þær
stuttu og laggóðu upphrópanir
sem við fáum að svari af hern-
aðarsinnum fjalla nær ávallt
um Rússa og aflið mikla sem
þeir núorðið ekki aðeins kenna
við iarðarhnöttinn, heldur og
rúmið allt — og sólkerfin. þ.e.
a.s. alheimskommúnismann.
Með tilliti til málstaðar okkar
— og þess, að þeir telja hann
frá rótum kommúnismans runn-
inn, lægi beinast við að álíta
kommúnisma þennan einkar
gott afl; ekki sízt þegar þess
er gætt, að samkvæmt þessari
kenníngu var það kommúnism-
inn sem fjarstýrði Jóni forseta
til mótmæla á þjóðfundinum
1851 Og uppúr þessu er mönn-
um varla láandi þótt á hinn
bóginn freistist til að telja eitt-
hvað af mælginni um væstrænt
frelsi í ætt við einkar vondan
skáldskap.
Sagan er ekki sögð. Meðal
vor eru úngir menn sem fjálg-
um rómi ekki aðeins dásama
það hlutskipti okkar að lifa
nauðugir viljugir í hersetnu
landi, heldur róa og öllum árum
að stofnun íslenzks hers. Án
hermennsku erum við bleyður;
hermennska er meira að segja
sá agi sem íslenzkri æsku er
hQllastur, að áliti sumra þeirra
er; hér fara n»eð völd. „öll her-
mennska er þeim hunang“; þeir
heyra fallbyssuskot „og hress-
ast ákaflega við það“.
Og enn reynist hún áleitin
þessi spurníng — hversvegna
gerast íslenzkir menn svona
elskir að járni, synir þjóðar
sem haft hefur vopnleysi að að-
alsmerki allar götur síðan arf-
takar norrænna víkíngasveita
réðu fyrir einkar deigum vopnum
og stunduðu með þeim bænda-
dráp á þjóðveldistímanum? Við
stöndum frammifyrir þeirri
staðreynd að vopnadýrkun á sér
stað með lítilli þjóð, sem á-
leingdar virti fyrir sér hræði-
legasta blóðbað mannkynssög-
unnar; og svo mikið afhroð
guldum við af völdum þessa
blóðbaðs að það ætti að vera
rækileg áininníng slíkri þjóð
um að láta ekki tæla si'g sem
virkan þátttakanda útí sh'kt í
framtíðinni.
Við búum ekki leingur við
einángrun. íslenzka þjóðin lifði
sínar myrku aldir innibyrgð i
nær öllum skilníngi, en reynd-
ist samt þess megnug að skapa
á laun andlegt viðurværi sér
til gagns og nautnar.
En um sama bil sem Island
rauf múra svörtustu einángrun-
ar, beið gestur úti. Hann rak
erindi sitt af klókindum og þó
ekki í öllu spaklega, en við-
tökur húsráðendá voru með
þeim dæmum sem okkur eru
kunn.
Áður en úngviðið á ísiandi
býr sig undir að anda að sér
verðmætum þeim er aldaforn
arfleifð og nýr menntakostur
hefur að bjóða, er þessi gestur
kominn á veg þess. Hann tek-
ur til dæmis lítinn dreing tali
og sýnir úngum augum hans
hvílíkt hámark dásemda það.
sé að bera byssu og ota henni
„í stólana auða gula og frið-
Þorsteiun frá Hamri
Erindi flutt á
Menningerviku
Samkka her-
námsandstæðinga
í Listamanna-
skálanum 9. marz
sama“ einsog skáldið kvað. Að
svo búnu réttir hann hinum
lágvaxna vegfaranda ofurlítinn
skriðdreka sem hann á að færa
ýngri systkinum sem enn eru
ekki byrjuð að stíga við stokk-
inn. Item leiðir hann þennan
sinn únga vin í kvikmyndahús
og mjög sennilegt að hann láti
hann leggjast á magann og
skoða inní lítið skrítið og sak-
leysislegt tæki. Eins og fyrr er
sagt er gesturinn með úngviði
við hönd sér og vafasamt hvort
það tekur því fyrir hann að út-
Framhald á 10. síðu.
Daráttu íslenzkra sjómanna og verkalýðshreyfingarinnar í,
heild gegn vinnuþrælkuninni á togurunum hafa burgeisarnir
mætt með algeru skilningsleysi, og ekki einasta það, heldur
með hatursfullri andstöðu, jafnt í vinnudeilum og á Alþingi.
Þar börðust afturhaldsmenn eins og Pétur Ottesen gegn sex
stunda hvíld togaraháseta á sólarhring, þar barðist togara-
burgeis og afturhaldspoki eins og Ólafur Thors móti löfestingu
átta stunda hvíldar togaraháseta á sólarhring. Og þar voru
Sjálfstæðisflokkurinn og raunar fleiri flokkar látnir þvælast
fyrir nýju vökulögunum, um tólf stunda lögboðna hvíld á sól-
arhring, þar til sjómennirnir sjálfir og Sósíalistaflokkurinn
höfðu gert málið að stórmáli utan þings og innah og aflað því
svo almenns fylgis með þjóðinni, að afturhaldið þorði ekki að
standa lengur gegn því!
17n nú er ríkisstjórn við völd, sem svo freklega hefur gengið
erinda íslenzks auðvalds og gróðabrallara,' að nú telja
hrokagikkirnir, ríkisstyrkþegarnir og milljónaskuldaþrjótarnir
í hópi togaraburgeisa ti'ma fil kominn að ráðast gegn vökulög-
unum og heimta þau afnumin, heimta stóraukna vinnuþrælkun
á togurunum, heimta sókn gegn ávinningi verkalýðssarntakanna,
sem þurft hefur að berjast fyrir í áratugi. En þeir munu kom-
ast að raun um að hér er skakkt reiknað. Hver sú ríkisstjóm
og þingmeirihluti sem ætlaði sér að verða við kröfum burgeis-
anna og hefja afturhvarf til aukinnar vinnuþrælkunar og rétt-
indaleysis mundi fljótlega fá að finna eindreginn vilja albýðu
manna til að skipta um menn og flokka í valdastöðum lands-
manna til að skipta um menn og flokka í valdastöðum lands-
araútgerð á Islandi. Það má ekki seinna vera að togarabur-
geisunum sjálfum skiljist það sem allir aðrir íslendingar vita,
að það er jafn auðvelt að vera án togaraburgeisa við fiskveið- I
ar og hitt er örðugt að sækja afla í sjó ef sjómenn fara í land |
með pokann. — s
Líkurnar á að 35 ára maður, sem íeykir yfir 25 sígarettur á dag,
nái 65 ára aldri eru helmingi minni en hjá jafnaldra hans sem
ekki reykir.
Líkkistunaglar — uppnefnið
er víst litlu yngra en sígarett-
an. Höfundurinn hefur vafa-
laust talizt til hóps þeirra sem
reyndu að stemma stigu við út-
breiðslu bréfvindlinganna, en
reykingamenn sjálfir hafa ekki
síður haldið því á loft en fénd-
ur tóbaksins. Við ávarpið „Það
má víst ekki bjóða þér einn
líkkistunagla" loðir eitthvað af
fífldirfskubrag ævintýragjarnra
unglinga sem fá sér fyrsta reyk-
inn í laumi.
En nú er ski’ítlan sú orðin
hjáróma. Enginn sem fæst til
að líta raunsætt á málið getur
lengur verið í minnsta vafa um
að litlu, lyktsterku tóbakssí-
valningarnir í hvítu hrísgrjóna-
pappírsumbúðunum eru sann-
kallaðir líkkistunaglar. Það er
orðið ein af staðreyndum
jæknavísindanna að sígarettu-
reykingar stytta ævi manna
verulega ef þær fara yfir á-
kveðið hámark og hve litlar
sígarettureyikingar sem er valda
einhverju heilsutjöni.
Þessu var slegið föstu í skýrsl
um sem læknanefndir í Bret-
landi og Danmörku birtu í síð-
ustu viku. Þar er dregin saman
vitnesja sem safnað hefur verið
á síðustu áratugum víða um
lönd um skaðsemi sígarettureyk-
inga og settar fram tillögur um
opinberar aðgerðir til að draga
sem mest úr tóbaksnautn í þess-
ari mynd.
Að brezku skýrslunni stendur
níu manna nefnd Konunglega
læknafélagsins undir forsæti sir
Robert Platt, forseta félagsins.
„Sígarettureykingar valda
lungnakrabba", segja brezku
Jæknarnir blákalt, og- þeir telja
einnig sannað, að þær stuðli að
öðrum alvarlegum sjúkdómum,
einkum í kransæðakerfi hjart-
ans.
Sannanir læknanna fyrir máli
sínu eru staðtölulegar. Líkurnar
á að stórreykingamaður, sá sem
reykir 25 sígarettur eða meira
á dag til jafnaðar, deyi úr
lungnakrabba á aldursskeiðinu
milli 35 og 74 ára eru 1 á móti
14. Sé tekið tímatalið frá 35
til 84 ára aldurs, eru líkurnar
á að stórreykingamaður deyi úr
lungnakrabba 1 á móti 9. Að
öllu samanlögðu fer nærri að
lungnakrabbi verði tíunda
hverjum stórreykingamanni að
bana.
Enn skýrari mynd af heilsu-
tjóninu sem sígarettureykingar
valda fæst þegar borið er sam-
an langlíífi stórreykingamanna
og fólks sem ekki reykir. Lík-
urnar á að 35 ára gamall mað-
ur sem reykir 25 sígarettur á
dag eða meira deyi á næstu
tíu árum eru 1 á móti 23 en
dánarlíktír jafnaldra hans sem
ekki reykir eru aðeins 1 á móti
90 á sama árabili. Stórreyk-
ingamaðurinn er sem sagt í
fjórum sinnum rrieiri lífshættu
en sá sem ekki reykir. Líkurn-
ar á að 35 ára gamall stórreyk-
ingamaður nái ekki 65 ára aldri
eru einn á móti þrem, tvöfalt
meiri en hjá þeim sem ekki
reykja.
Nú deyja 23.000 manns á ári
hverju úr lungnakrabba í Bret-
landi. Sjúkdómuri.nn hefur
breiðzt út í jréttu hlutfalli við
vaxandi sígaretturéykingar.
iLæknanefndin elur, að ef tæki
með öllu fyrir sígarettureyking-
ar í landinu myndi dánartalan
úr lungnakrabba lækka að
minnsta kosti niður í einn
fimmta og jafnvel niður ,
einn tíunda af því, sem hún er
nú.
Af þessum niðuratöðum draga
læknar svo ályktanir um ráð-
stafanir til að draga úr sígar-
ettureykingum. Mesta athygli
hefur vakið tillaga þeirra um
að stórlækka skattinn, sem lagð-
ur er á sígarettur en lækka
jafnframt skattana á vindlum
og píputóbaki. Byggja þeir
þessa uppástungu á þeirri nið-
urstöðu vísindamanna að heilsu-
tjónið af vindla- og pípureyk-
ingum sé lítið hjá því, sem
sígaretturnar valda.
Brezka læknanefndin leggur
einnig til að haldið sé uppi
öflugri fræðslustarfsemi um
skaðsemi reykinga, hömlur sett-
ar á. tóbaksauglýsingar og byngd
viðurlög ,við að selja börnum
sígarettur.
Þegar si.r Rober.t Platt skýrði
fréttamönnum frá niðurstöðum
nefndarinnar, kvaðst hann vilja
Ieitast við að svara þeirri
spurningu, hvers vegna mikillar
tregðu gætti á að taka alvar-
lega þær staðreyndir sem sett-
ar væru fram í skýrslu hennar.
..Fyi’sta ástæðan er að okk-
ur fellur aldrei vel að- viður-
kenna óþægilegar staðreyndir,"
sagði sit’ Robert.
,.í öðru lagi eru miklir f.iár-
hagslegir hagsmu.nir í veði. Tó-
baksauglýsingar hafa aukizt
stórlega á síðu.stu árum.“
„En í þriðja lagi, og það
skiptir mestu máli, vill fjöldi
fólks sem reykir sígarettur
halda því áfram. Aðrir vilda
gjarnan hætta, af fjárhagsásæð-
um þó ekki væri annað, en
halda sig ekki vera færa um
það“.
Sir Robert kvaðst sjálfur hafa
reykt 20 sígarettur á dag þangað
til fyrir étta árum, þegar hann
tók í fyrsta skipti að kvnna sér
gögn um sambandið miLli síga-
rettureykinga og lu.ngnakrabba.
Þá steinhætti hann.
Ein af tillögum læknanefndar-
innar til brezkra st.iórnarvalda
er að komið verði udp stöðvum
þar sem f-úki verður hiálpað
að venia sig af revkingum.
Nefndin vill ei.nig skvlda sígar-
ettuframleiðendur til að ti'-
greina tjöru- o.g nikótíninn')'aM
vöru sinnar á umbúðunum. Ekki
vill hún leggia neinn dóm á
hvort síusígarettur séu hættu-
minni en bær síulausu, hendir
aðeins á að sía sem tæki í si.g
allan reykinn gerði fullt gagn,
en engum dytti í hug að reykja
þannig útbúnar sígarettur.
Danska nefndin tók til starfa
1959 ein.s og sú brezka. Hún
er skinuð læknu.m sem Krabba-
meinsfélag ■ Danmei’kur, heil-
ibrigðismálastiérniri og lækna-
samtöki.n tiínefndu. Niðurstöð-
urnar nm heilsut.ión af sígar-
ettureykingum eru bær sömu
og i bre7.ku skýrslunni. Á-
herzla er lögð á að hættan á
lu.ngnakrabba sé bví mi.nni sem
menn revkía minna eða hafa
bvriað revkin.sar seinna á æv-
inni. Stórrevki.ngamenn ’geta
d.regi.ð verulesa úr kra.bba-
mein-shættunnj. með bví að
draga úr revkinsnm eða hætta
aivoy. Dön.cku. Imknarnir vara
sérstaklega við að reykja ofan
í sig.
í Danmr.rku eíns r,a j Rret-
]nnd; hefur lungnakrabbinn
breíðzt út, með gifurlegum
TVTorSpl TrqvTq j KfUJH-
mannahöfn hækkaði dánartaí-
an af völdn.m sii'ikðómsins ilr
4.Ö nf hvnrinm 100.000 árið 10S0
í 86.7 af hverjum 100.000 árið
1960.
Dönsku læiknar.n.ir vilia heizt
banna síearettuauglýsingar og
að minnst.a kostj. setía belm
B+rqnsar hömiur. Einnig leggja
beir til að skattar á vindlum og
‘PÍnutóbaki verði. lækkaðir. Meg-
ináherzlu legg.ia þeir bó á upn-
lýsingas.tarfsemi um heilsusnill-
andi áhrif síearetturevkinga,
einkum meðal ^gskulýðsins.
ÞJÓÐVILJINN —
Fimmtudagur 15. marz 1962
Fimmtudagur 15. marz 1962 — ÞJÓÐVILJINN — (71