Þjóðviljinn - 15.05.1962, Blaðsíða 5

Uwe Johnson hlont útgefendaverðlounin
fyrir hék sína um tvískipt Þýzkcland
Nýlega voru hin alþjóðlegu bókmenntaverð-
laun bókaútgefenda afhent og hlaut þau í þetta
sinn 28 ára garnall þýzkur rithöfundur, Uwe
Johnson að nafni, fyrir bók sína Þriðja bókin
um Achim. Fyrsta bó'k Johnsons, Mutmassungen
iiber Jakob. (Ágizkanir um Jakob) kom út 1959
og aflaði höfundi sínum nokkurrar frægðar.
ug't meiri ráðgáta. Að síðustu
verður hann að viðurkenna ó-
sigur sinn og fer heim til Vest-
ur-Þýzkalands vi.ð svo búið.
Tilraunin til að finna same'g-
inlegt mál og sameigin'.egan
sannleika er far.'nn út um þúf-
ur. Sannleilcsleit höfundarins er
það sem hrífur lesandann.
í vandasama aðstöðu. ÞegaK
hafður er í huga þjóðernisofsinn
meðal Vestur-Þjóðverja, má
a að hann sé síðasti Þjóð-
■verjinn. Og þrátt fyrir útbre.'dda-
og í hæsta máta skiljanlega á-
nægju með skiptingu Þýzka-
lands, þá er það að vissu leyti
sorglegt að hann er sá siðasti.
Það þend;a--.öli rök t.'l þess aö
pólitískúr og þjóðernislegur ofsi
sé .minni í Þjóðverja en Vestur-
eða Austur-Þjóðverja.
Óvíst er hvort Uwe Johnson
voru ve.tt hin alþjóðlegu bók-
menntaverðlaun bókaútgefenda í
pólitískum t.'lgangi. Hitt er víst
að rneð verðlaunaveitingunni var
efld sú rödd sem fJvtur málstað
mannanna og skynseminnar ■ í
Þýzkalandsmálinu.
Uwe Jolinson
í báðum þessum bókum er hið
tvísk.'pta Þýzkaland baksviðið,
þær fjalla um „landamærin:
mismuninn: fjarlægðina“ milli
hinna tveggja Þýzkalanda. John-
son gjörþekk.'r þetta e.fni að eig-
in raun, hann er fæddur í
Pommern, hefur alizt upp o.g
menntazt í Austur-Þýzkalandi,
og þar var fyrsta handrit hans
endursent. Þess vegna — með
hans eigin orðum — flutti hann
(ekki flúðl) til Vestur-Berlínar
og hefur búið þar síðan.
Það sem hann iærði við
þennan flutning sinn er senni-
lega það að hið séða er undlr
augunum komið. Þýzkaland hér,
Þýzkaland þar, tveir mismun-
andi veruleikar, mismúnandi
stjórnarhætt.'r og smátt og
smátt: tvær mismunandi þjóðir,
sem ekki skilja hvor aðra.
jónir fóru vfir um vegna þess
að þeim líkaðl ekki við sig.
Þetta leidd.' til skorts á vinnu-
krafti sem Austur-Þjóðverjar
gátu að. siðustu ekki þolað. Þess
vegna lokuðu þeir landamær-
unum, þeir vildu nefnilega lifa
áfram. Austur-býzku kommún.'st-
arnir ætluðu ekki að hegða sér
illa,. en þeir byggðu þennan múr
af nauðsyh. Þessi ummæli urðu
til þess að Kesten skrifað: langa
skýrslu til Bie Wclt og rang-
færði orð Johnsons. Það var með
naumindum, að Johnson gat
bjargað gér undan hinum verstu
afleið.ngum.
Johnson finnur til bess að
hann lifir í umhverf fjandsam-
legu listinni og sem tortrygg-
ir viðleitn: hans. Von Brentano,
fyrrv. utanríkisráðherra Vestur-
Þýzkalands, hefur ásakað hann
um að ganga erinda kommúnism-
ans, Og sem dæmi um það hve
málefnalegar skoðanir elga erf-
itt uppdráttar má nefna deilu
sem Johnson lenti nýlega i við
rithöfundinn Hermann Kesten. Á
rithöfUndaþ.'ngi í Mílano hittust
þeir tveir Qg. tóku tal saman um
múrinn í . Beriín. Johnson sagði
þá meðal annars: Sósíal.'sman-
um í Austur-ÞýzkalSndi var
ekki komið á í lokuðu,^ heldur
tvískiptu landi. Þar sem landa-
mærin voru. opin var það eðli-
leg afleiðing að fjórar millj-
Juan March Ordinas, einn af rík-
ustu mönnum heims, lézt nýlega
úr hugri í sjúkrahúsi í Madrid.
Ordinas var margmilljóneri, en
slíkur nirfill að hann svelti sig
til fjár. Hann slasaðist í bílslysi
fyrir skömmu, og þegar hann var
fluttur í sjúkrahús, komust lækn-
ar að því að hann var að dauða
kominn af næringarskorti. Reynt:
var að koma í harrn næringu*
en það var um seinan.
Þriðja bókin um Achim er
nokkurs konar „lýsing á lýs-
ingu“. Achim er frægur austur-
þýzkur hjólreiðamaður sem tvær
bækur hafa þegar verið skrif-
aðar um. Vestur-þýzkur blaða-
maður, Karsch, sem staddur er
í heimsókn í Austur-Þýzkaland;,
fær löngun til að rita um hann
þriðju foókina. Uwe Johnson
sýnir nú fram á hve erfitt, já,
ógerlegt þetta er.
Dæmi tú skvringar; Karsch
segir frá því er rússneskur her-
maður gefur drengnum Achim
reiðhjól er rauði herinn heldur
innreið sína í Þýzkaland. Þá
vaknar spum'ngin: „Ætlar höf-
undurinn virkilega að ganga
fram hjá valdatöku hernáms-
veldanna?" Og þegar Karsch
síðan vill lýsa því er rússneskir
hermenn stela sama hjólinu frá
A.chim mótmælir hjólre.'ðamað-
urinn: ,,Það er þó mikilvægara,
er það ekki, að rauði herinn
frelsaði okkur undan
fasismanum og hiálpaði okkur
til nýs lífs, ekki satt, en að þeir
hafi öðru hvoru tekið konu eða
reiðhjól eða þess háttar í leyf-
isleysi. . . .? Nú verðið þér að
velja, ekki satt, og svo tekur
maður bað mikilvægara, ekki
satt; það er allt undir því kom-
ið, maður!“
Karsch lætur betta í fvrstu
ekki á sig fá. en sann’e'kurinn
; um, Achim werður: honum.
Háskólarnir
skipSasl á
fyrirlesrum?
Uwe Johnson hefur skipað sér
, Kennslumálatáðherrar Norð-’
ilurlanda munu hittast til við- ,
('ræðna í næsta mánuði og,i
(munu þeir þá meðal annarsl1
],raéða um það hvcrt hyggilegt*]
,isé: að taka fyrirlestra há- ,
rskólanha upp á seguiböndj
fsem skólarnir geti síðan sentl1
Jhver öðrum til afnota. Mál1,
þetta háfa ýmsir aðilar þegari
,haft til hneðférðar, meðal ann-J
,lars var það rætt á fundii
('Noröurlandaráðs í Helsing-i
Jferð verði tekin upp. Ekki,
('væri flanað að neinu þar sem(
(VnáÍið hefði þegar verið1
,grandskoðað.
,1 Eins og fyrr segir taka nor-,
frænu rrtenntamálaráðherr
■arn-
'ir lokaákvörðun í næsta mán-
H;á okkur er sfœrsto
KAUPMANNAHÖFN —vik-
unni sem leið var U Thant,
framkvæmdastjóri Sameinuðu
þjóðanna,. staddur í Kaupmanna-
höfn. Á miðvikudag hélt hann
blaðamannafund og sagði þá
meðal annars:
í báðum löndimtnn standa
kjarnorkuflaiígar tilbúnar á
eldflaugavöllum og unnt er að
senda þær að stað nieð fá-
cinna mínútna fyrirvara.
U Thant lagði áherzlu á hið
mikilvæga hlutverk smáríkjanna
og hve æskilegt væri að Bandá-
ríkin og Sovétríkin öðluðúst
gagnkvæman skilning á afvopn-
unarmálinu.
TWEED
LAMBS-ULL
ORLON-ULL
— llættan á að kjarnorku-
styrjöld - brjótist út fyrir hel-
ber místök vex með hverjum
deginum sem líður. Ég fyrir
mitt ieyti er þeirrar skoðunar
að hvorki Bandaríkin né Sov-
étríkin ætli sér vísvitandi að
hefja kjarnorkustrið þar sem
bæði þessi stórveldi vita að
slíkt stríð yrði endalok alls
þess sem mannkynið hefur
byggt upp frá upphafi. En
&tœ$ilegf úrvol
— Smáríkin geta byggt brú
á milli stóryeldanna og unnið
að því að aukinn skilningur
komi í stað deilna og sundur-
þykki.s) sagði hann og bætti við:
Það hef ég ætið talið verkefni
mitt síðan ég gekk í þjónustu
Sameinuðu þjóðanna.
Þriðjudagur 15. maí 1962 — ÞJÓÐVILJINN — (5]