Þjóðviljinn - 12.08.1962, Blaðsíða 4

ÞEGAR ÞEIR BOTNA EKKI HÓT
í KENJUM G ALDRATÆK J-
ANNA FARA ÞEIRTIL HANS
íramleiða eru fljótvirkari og
auðveldara að taka miðun á
þær, og nýju gerðina á að vera
hægt að setja í samband við
sjálfstýringu þannig t.d. að bát-
ur sem er að koma upp að
Austurlandi stilli á Eiðastöð-
ina og láti síðan miðunarstöð-
ina stýra upp undir landið.
Þessi gerð er aðeins komin í 2
báta íslenzka, við settum stöð-
ina niður í annan bátinn.
— Er auðvelt að fá varahluti.
í öll þessi tæki sem þú gerir
við?
— Nei, það er afskaplega erf-
itt með varahluti og þjónustu
þannig, því jafnvel þótt lán
fengist fyrir varahlutum þá er
ekki hægt að liggja með þau
ógrynni sem raunverulega
þyrfti.
— Eiga umboðsmenn tækj-
anna ekki varahlutabirgðir?
— Það er mjög misjafnt,
sumir eiga allmikið, en þó vant-
ar oft ýmislegt.
— En Viðtækjaverzlun ríkis-
ins?
— Jú, það heyrist oft nefnt
að leggja beri Viðtækjaverzlun
ríkisins niður, en þar er geymt
mikið magn af almennum vara-
hlutum, sem ganga í hvaða
tæki sem er. Ef að þetta færi:
í hendur einstakra heildsala er
kepptust um að flytja inn hver
sína tegund af tækjum, með
mjög takmörkuðum varahluta-
birgðum er hætt við að vand-
ræðaástand skapaðist.
Eitt atriði finnst mér óþægi-
legt hvað það snertir að gera
verkstæðið sem bezt úr garði
og til að geta tekið biluð tæki
í land til viðgerðar. Það er
hve margar spennur eru í bát-
unum. Rafkerfi þeirra er mjög
mismunandi, sumir eru með
32ja, 100, 220 og jafnvel 12
volta spennu í smærri bátun-
um. Ef við ættum að útbúa
verkstæðið þannig að hafa all-
ar þessar spennur í landi ,yrði
það mjög kostnaðarsamt. Bát-
arnir þyrftu að koma sér sam-
an um einhverja eina spennu.
— Talstöðvarnar eru bátun-
um náttúrlega mikils virði ef
þeir þarfnast aðstoðar, en þó
því aðeins að heyrist til þeirra
í landi. Nýlega var ég úti á
Dalatanga og þá bilaði 'þar
síminn, og það þýddi að vita-
vörðurinn var í vandræðum
með að koma veðurlýsingunni
til Seyðisfjarðar gegnum tal-
stöðina, því hvorug stöðin
heyrði til hinnar! — og þó er
þetta stutt vegalengd; —erekki
bandvitlaust að loka talstöðva-
þjónustuna inni þarna bak við
Strandartind og Bjólfinn, 1000
metra há fjqll?,’^ . ...
— Jú, Seyðisfjörður er
þannig settur, innilokaður
milli fjalla, að hann heyrir
ekki til báta á Suðurfjörð-
unum. Og Scyðisfjörður er
eina stöðin frá Vestmanna-
eyjum til Siglufjarðar sem
hefur vakt allan sólarhring-
inn.
Bátar eru skyldir til að
hafa taistöðvar í lagi, en tal-
stöð er þcim til einskis gagns
ef enginn hcyrir til hennar,
þar sem litlar skipafcrðir
eru, og enginn heyrir í landi.
Það má því spyrja hvort
forráðamönnum Landsímans
finnst ekki orðið tímabært,
— þar sem þeir hafa tekið
að sér öryggisþjónustu og
effírii^ irej) talstöðv'um —•
að þeir komi upp þannig
kcrfi að bátar geti náð sam-
bandi við Iand hvar sem þcir
eru staddir og hvenær sem
er sólarhringsins.
— Er ekki talstöð hér í Nes-
kaupstað?
— Það er allstór talstöð til
hér á símstöðinni í Neskaupstað.
Hún hefur verið hér 10—15 ár
og átti að vera, og var, opin
einhvern takmarkaðan tíma en
svo bilaði hún, og Landsíminn
hefur ekki látið gera við hana
ennþá.
Auk þess er svo síldartalstöð
hér á sumrin, sem er bisniss-
þ.iónusta —. enda opin allan
sólarhringinn!
— Sjómenn treysta fullkom-
lega á þessi tæki sín öll?
— Já, gott dæmi um það er
að nýlega kom skipstjóri inn
með bilað leitartæki. Hann
kvaðst hafa siglt fram hjá
tveimur torfum af vaðandi síld
hérna rétt fyrir utan, hafði
nokkru áður kastað á síld sem
óð og lítið fengið og lét þessar
því eiga si.g fyrst hann gat ekki
mælt hvað þær voru stórar.
Fyrrum var aldrei kastað nema
á vaðandi síld.
— Það er orðið mikið af alls-
konar tækjum í bátunum?
— Já, það er geysimikið af
tækjum í bátunum. Það mun
nálgast 1 millj. kr. í verðgildi
af slíkum tækjum í einuin síld-
arbáti — en þetta eru líka
tæki sem færa þeim milljónir.
— Getur vinnutíminn ekki
orðið nokkuö langur við við-
gerðirnar í bátunum?
— Jú þegar mikið er um síld
er ekki um annað að gera en
vinna þangað til viðgerð er lok-
ið svo þeir geti komizt aftur
á veiðar. Við unnum einu sinni
í 44 stundir í byrjun júlí, —
það voru kringum 20 bátar sem
við fórum í. — Nóttina áður
svaf ég í tvo 'tíma.
Við þekkum galdramanninum,
Baldri BööVarssyni fyrir spjall-
ið. — J. B.
Þcir ganga í skrokk á húsinu
og berja það á næturnar, þegar
enginn sér til. Þeir halda á-
fram að berja þar til einhver
inni hefur tekið eftir framferði
þeirra.
Hvað hefur svo þetta marg-
barða hús til saka unnið?
Það, að innan veggja þcss
býr arnfirzkur grj.dramaður að
nafni Baldur Böðvarsson; það
cr að honum sem öllurn þcss-
um höggum er beint.
Hefurðu komið á stjórnpali
nútíma síldarbáts? Ef ekki
skaltu hugsa þér mæláborð
í verksmiðju. Alstaðar eru
mæliskífur, vísar og tölur. f
einu tækinu sérðu ljós, annað
skrffar torkennilegar rákir á
lángt bókfell, * í hinu þriðja
sérðu landið, jafnvei lóðabelg
á floti í fjarlægð. Ef þú kannt
á þessi tæki geturðu vitað hvar
blezsuð síldin er £ sjónum, jafn-
vel hve mikið er af henni. Það
veltur því á miklu að þessi tæki
vinni rétt, en það gera þau alls
ekki alltaf. Og þegar skipstjórn-
armenn við Austurland botna
ekki lengur í kenjum galdra-
tækjanna keyra þeir á fullri
ferð inn til Neskaupstaðar —
og Baldur Böðvarsson er sóttur
í skyndi — hvort heldur er á
nótt eða degi — og það geta
liðið 40—50 stundir þar til hann
á afturkvæmt til hvíldar, því
allir þurfa að komast „strax“
út aftur, því milljónirnar bíða
í djúpinu fyrir utan.
Bátar koma inn hlaðnir síld,
aðrir stefna út á fuilri ferð,
tómir. I stuttu hléi milli bilaðra
tækja tafði ég Baldur Böðvars-
son galdramanninn arnfirzka
JÓN BJARNAS0N
skrifar fró
NESKAUPSTAÐ
(hann er scnur sr. Böðvars
Bjarnasonar á Hrafnseyri),
manninn í Neskaupstað sem
gerir við öll galdratæki bátanna.
— Segðu mér Baldur, hvað
lærðir þú til þess að kunna á
öll þessi tæki?
— Ég byrjaði með loftskeyta-
skóla, tók próf þaðan og fór
síðan í útvarpsvirkjun. Á ár-
inu. 1946 var ég á ratsjárnám-
skeiði hjá Metropolitan Wickers
er þá framleiddi ratsjár, en ann-
ars mikið af rafölum og alls-
konar járnvörum.
— Er ekkert kennt hér um
þessi tæki?
— Um. ratsjár og dýptarmæla
er lítið kennt hér, nema dálítið
á Loftskeytaskólanum.
— Það er ekki kennt sem sér-
grein?
— Nei, hér á landi er þetta
ekki kennt sem sérgrein'.
— Var ekki lítið um ratsjár
hér 1946?
— Þegar ég fór út að læra
veit ég ekki til að kcmin væri
ratsjá í neitt íslenzkt skip, en
árið eftir voru nokkur skip
komin með þær. Á þeim árum
voru það ekki nema stærstu
skip sem tóku þær. Fyrst komu
ratsjár í millilandaskipin og
varðskipin, síðan í togarana og
nú má heita að hver bátu.r sem
er yfir 50 tonn sé kominn með
ratsjá.
— Engar í litlu bátana?
— Nú eru framleidd lítil
tæki fyrir litla báta, en þau
draga mjög stutt og eru þó
mjög dýr, og ég held að mönn-
’ u.m lítist ekki á að fá þau.
— Fórstu svo í ratsjárviðgerð-
ir strax og þú komst heim frá
að læra?
— Nei, ég var hjá Georg
Ámu.ndasyni fyrst, og síðan
Landsímanum í Gufunesi til
1951 í viðgerðum á ýmiskonar
radíótækjum, fjölsímum og
fjarritum. Svo fór ég sem sím-
ritari til Seyðisfjarðar. Þar fór
ég að gera við tæki í bátum,
af brýnni nauðsyn, og kom mér
upp smáviðgerðarstofu.
Það varð svo úr að ég ákvað
að setja upp verkstæði og vinna
eingöngu að þessum viðgerðum
og þá flutti ég hingað til Nes-
kaupstaðar haustið 1958.
— Og hefur haft nóg að gera
við þetta?
— Ég hélt að það yrði
kannski heldur lítið að gera við
þetta, en það cýndi sig að vera
meira verkefni en hægt var að
sjá útúr. Ég vann einn við
þetta sumarið 1959, en vorið
eftir tók ég lærling, Þórð Óla
Guðmundsson, héðan úr Norð-
firði, og 1961 fékk ég rafvirkja,
Arnþór Ásgrímsson, frá Seyðis-
firði. Og við höfum allir nóg
að gera.
— Hvað eru þetta margar
tegundir aí tækjum sem þú
gerir við?
— Það eru útvarpstæki í
báta og á landi, talstöðvar,
dýptarmælar, fiskileitartæki,
mifeimarstöðvar, ratsjár og sjálf-
síýringar o. fl.
— Hvaðan eru þessi tæki að-
alí'ega?
— Talstöðvarnar eru frá
Landsímanum og tæki frá Sim-
rad, Steinthor og Robertson,
allai' norskar, og Petersen
(dönsk) en hjá útlendingum hef
ég rekizt á stöðvar af íleiri gerð-
um. Fiskileitartæki (asdic) og
dýptarmælar eru flestir af Sim-
radgerð, og Huges og Elac-
dýptarmælar eru einnig í all-
mörgum bátum.
Helztu ratsjártækin eru frá
Decca og Huges, ennfremur sjá-
um við tæki frá Marconi,
Terma, RCA o. fl.
.— Hvaðan eru miðunarstöðv-
arnar?
— Það voru fyrst Petersen-
miðunarstöðvar frá Landsíman-
um. Japönsk miðunarstöð, Kod-
in, er nú mjög algeng og önnur
japönsk miðunarstöð Taiyo,
ekki síðui' fullkcmin, er komin
í tvo íslenzka báta.
— Hvað er það við japönsku
miðunarstöðvarnar sem gerir
þær svona eftirsóttar?
— Þessar stöðvar hafa þann
kost að það er hægt að ná mið-
un næstum því á stundinni. Ef
t.d. einhver bátur segist vera
í síld er hægt að miða á stund-
inni hvar hann er. Þetta telja
margir svo mikinn kost að þeir
segjast heldur vilja missa rat-
sjána en miðunarstöðina á síld-
vciðum.
Þessar stöðvar sem Japanir
4) — ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagur 12. ágúst 1962